پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فضا را خاکستری نکنیم / گفت‌وگو با محمد علی‌محمدی رئیس هیئت‌مدیره و بنیان‌گذار اوکی‌اکسچنج
محمد علی‌محمدی دانش‌آموخته رشته نرم‌افزار است و فعالیت خود را در این فضا با سرمایه‌گذاری بر بیت‌کوین و اتریوم آغاز کرده است. او پس از مدتی متوجه خلأهای بازار و محدود بودن سایت‌های رمزارز شد و به فکر راه‌اندازی یک صرافی ارز دیجیتال افتاد. اکنون نزدیک به 60 نفر در این صرافی مشغول به فعالیت هستند. به گفته علی‌محمدی این صرافی ارز دیجیتال حدود نیم میلیون کاربر و 5 الی 10 درصد سهم بازار را در اختیار دارد.
در این شماره رمزارز با بنیان‌گذار اوکی‌اکسچنج در مورد اکوسیستم رمزارزی و آینده آن گفت‌وگو کردیم. علی‌محمدی می‌گوید رشد صرافی‌ها متأسفانه زیاد بوده و نزدیک به هزار کسب‌وکار کوچک و بزرگ در کشور وجود دارد که خود را صرافی ارز دیجیتال می‌دانند. او دلیل این رشد را عدم شفافیت و قانون‌گذاری می‌داند و باور دارد بخش عمده افرادی که وارد این حوزه شده‌اند، از دانش فنی مناسبی برخوردار نیستند.
برای شروع راجع به ورود خود به این حوزه کسب‌وکاری و راه‌اندازی اوکی‌اکسچنج بگویید؟
تحصیلات من در رشته نرم‌افزار است. پس از تحصیل، در دوره‌های مدیریت کسب‌وکار شرکت کردم. ایده اوکی‌اکسچنج حدود چهار سال پیش به ذهنم آمد. در آن زمان روی بیت‌کوین و اتریوم سرمایه‌گذاری کرده بودم. آن موقع قیمت اتریوم زیر 8 یا 9 دلار و قیمت بیت‌کوین هم حدود 300 یا 400 دلار بود. در آن زمان سایت‌های محدودی در این زمینه فعالیت می‌کردند و شاید فقط دو یا سه سایت وجود داشت. آن سایت‌ها هم کیف پول نداشتند و تعداد کوین‌های آنها محدود به بیت‌کوین و اتریوم بود.
من قبلاً در زمینه کسب‌وکارهای آنلاین فعالیت می‌کردم و یک سایت فروش خشکبار و یک سایت خدمات بازی‌های آنلاین داشتم. با مشاهده این خلأها این ایده به ذهنم رسید که یک کسب‌وکار جدید راه‌اندازی کنم. در نتیجه با اوکی‌اکسچنج شروع کردم. در آن زمان سایت‌ها فقط از بیت‌کوین و اتریوم پشتیبانی می‌کردند، ولی ما با 50 کوین فعالیت خود را آغاز کردیم.
بعد از مدتی متوجه شدم کاربران اصلاً دانشی در خصوص مسائلی چون نحوه نگهداری کوین‌ها ندارند. اوکی‌اکسچنج اما از همان ابتدا کیف پول ارز دیجیتال را در بستر خود ارائه داد و کاربران می‌توانستند در کنار خریدوفروش کوین، دارایی خود را هم امن نگه دارند. در واقع ما خدمات حضانتی کیف پول را در همان زمان ارائه دادیم. خدا را شکر در طول این سال‌ها مشکل خاصی نداشتیم و درصد رضایت کاربران از ما بالا بوده است.
چطور توانستید موقعیت خود را در بین صرافی‌های برتر کشور پیدا کنید؟ رمز موفقیت نسبی و مزیت رقابتی شما چه بوده است؟
اوکی‌اکسچنج سعی کرده خدماتی با سطح کیفیت بالا ارائه دهد و بخش عمده‌ای از این کار را با کمک تیم پشتیبانی خود انجام داده است. در حال حاضر اوکی‌اکسچنج از کوین‌های متنوع و زیادی پشتیبانی می‌کند. اوکی‌اکسچنج یک کیف پول اختصاصی دارد که از سیستم دریافت لینک تراکنش که در واریز استفاده می‌شود، استفاده نمی‌کند. تمام بخش‌های خرید، فروش، واریز و برداشت به‌صورت خودکار انجام می‌شود و هیچ کاری را به‌صورت دستی انجام نمی‌دهیم. حتی بسیاری از مراحل احراز هویت به‌صورت سیستمی انجام می‌شود.
با توجه به مخاطرات و مشکلات این حوزه فرایند احراز هویت در اوکی‌اکسچنج بسیار محتاطانه انجام می‌شود و اوکی‌اکسچنج سعی می‌کند با این کار از پول‌شویی و کلاهبرداری جلوگیری کند. صرافی ما در معاملات از دو بخش معاملات فردبه‌فرد و معاملات سریع پشتیبانی می‌کند. در سال 1400 هم به علت سطح بالای فناوری و روش‌هایی که به کار گرفتیم، جزء شرکت‌های دانش‌بنیان شدیم.
پس به‌طور خلاصه می‌توانم مجدداً تأکید کنم یکی از مهم‌ترین مزیت‌های اوکی‌اکسچنج سطح بالای خدمات است که در بخش‌های مختلف از جمله پشتیبانی، کیف پول و تنوع بالای ارزها شاهد آن هستیم. به‌علاوه، اوکی‌اکسچنج از سه سال گذشته دارای اپلیکیشن اندروید و آی‌اواس هم بوده است.
تعداد کاربران اوکی‌اکسچنج چقدر است؟
چهار سال از فعالیت اوکی‌اکسچنج می‌گذرد و حدود نیم‌میلیون کاربر ثبت‌نام‌شده داریم.
سهم بازار شما چقدر است؟
به‌طور دقیق نمی‌توان گفت، ولی حدس می‌زنم از لحاظ تعداد کاربران سهم ما 5 تا 10 درصد باشد.
آمارهای متفاوتی از فعالیت ایرانی‌ها در این حوزه ارائه می‌شود. تجربه و داده‌های شما در این‌باره چه می‌گوید؟
فکر می‌کنم پنج میلیون کاربر در این فضا وجود داشته باشد. البته اگر آمارهای دقیق‌تری به دست بیاید، شاید بتوان گفت این عدد ممکن است بیشتر هم باشد.
کمی در مورد تیم و ساختار اوکی‌اکسچنج توضیح می‌دهید؟
در حال حاضر نزدیک به 60 نفر در اوکی‌اکسچنج مشغول به فعالیت هستند. در اوکی‌اکسچنج بخش‌های مختلفی از جمله پشتیبانی، پشتیبانی VIP، بخش مالی، بخش فنی، بخش آکادمیک، بخش مارکتینگ، بخش توسعه و بخش توسعه فنی وجود دارد. بخش توسعه فنی در بخش‌های دیگر R&D انجام و آموزش‌های لازم را به تیم فنی می‌دهد.
در ابتدا من تمام کارها را انجام می‌دادم و بعد با کمک دوستان فنی کار را جلو بردیم و بخش‌های دیگر هم کم‌کم شکل گرفت.
در این چند سالی که در فضای رمزارز مشغول به فعالیت هستید، چه تغییراتی را در این فضا شاهد بوده‌اید؟ رشد صرافی‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به‌صورت کلی، نسبت به سال‌های ابتدایی که کار را شروع کردیم، خیلی سفیدتر است. بین حاکمیت و بخش‌های مختلف این فضا و کسب‌وکارها ارتباط نسبتاً خوبی وجود دارد، اما متأسفانه هنوز در این حوزه رویکرد مشخصی نداریم و از هر جا یک صدای متفاوت به گوش می‌رسد و از نظر من آینده کسب‌وکار هم مبهم است. امیدوارم با همکاری بخش‌های تصمیم‌گیرنده به یک تصمیم جامع برسیم، برای توسعه کسب‌وکارها هدف مشخص کنیم و بیشتر رشد یابیم. البته این موارد منوط به تصمیم حاکمیت است.
به نظر شما در حال حاضر چند صرافی در ایران مشغول به فعالیت هستند؟ مهم‌ترین نقاط ضعف و قوت آنها چیست؟
فکر می‌کنم نزدیک به هزار صرافی کوچک و بزرگ در کشور وجود دارد و رشد آنها متأسفانه به‌شدت زیاد بوده است. این موضوع هم به‌دلیل عدم شفافیت و قانون‌گذاری است. متأسفانه افرادی که وارد این حوزه شده‌اند، از دانش فنی مناسبی برخوردار نیستند. امیدواریم با تصمیمات حاکمیت، افرادی که وارد این حوزه می‌شوند، از حداقل‌هایی برخوردار باشند؛ برای مثال فعالیت آنها حتماً به‌صورت شرکتی یا شخص حقوقی باشد، دانش فنی و سرمایه قابل قبولی داشته باشند، چون فعالیت در این فضا نیازمند توان مالی، فنی و امنیتی بالایی است؛ چراکه دارایی کاربران به‌صورت امانت در اختیار این افراد قرار می‌گیرد و به یک سیستم مدیریتی درست نیاز دارد.
نقطه قوت را هم می‌توان در این دید که هرچقدر این اکوسیستم بزرگ‌تر باشد، شاید بهتر به سمت قانون‌گذاری قدم بردارد، خواسته‌ها بهتر عنوان شود و حاکمیت هم متوجه بزرگی این کامیونیتی شود و نیاز به قانون‌گذاری را مهم‌تر قلمداد کند.
ولی به‌صورت کلی به‌شخصه با ساختار فعلی موافق نیستم، چون بسیاری از این صرافی‌ها با قالب‌های آماده و اسکریپت‌های قابل خریدوفروش کار می‌کنند و این از لحاظ امنیتی یک مشکل بسیار بزرگ است.
چه خطراتی کاربران ایرانی را در فضای رمزارز، چه داخل کشور و چه خارج، تهدید می‌کند؟
در حال حاضر فکر می‌کنم مهم‌ترین دغدغه باید امنیت دارایی کاربران باشد. به‌جز در موارد اندکی فکر می‌کنم در اکثر پلتفرم‌ها این مسئله رعایت نشده است. مسئله بعدی تحریم‌ها هستند. البته در چند سال اخیر به لطف برخی کسب‌وکارهای این حوزه، بخش آموزش شکل گرفته و فرهنگ سرمایه‌گذاری و معاملاتی کاربران بالا رفته است. می‌توان گفت اگر این روال ادامه‌دار باشد، شاید بتوانیم شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
البته من فکر می‌کنم دانش سرمایه‌گذاری باید از مقاطع پایین‌تر یعنی دوره متوسطه شروع شود. عدم وجود این آموزش‌ها باعث می‌شود وقتی پدیده‌ای نوظهور وارد کشور می‌شود، مردم متحمل ضرر شوند.
مزیت‌های این حوزه برای کاربران چیست؟
صددرصد در این حوزه سودهای زیادی وجود دارد. همان‌طور که اشاره کردم دانش سرمایه‌گذاری نقش مهمی در این حوزه بازی می‌کند و باید روی فرهنگ سرمایه‌گذاری بیشتر کار کنیم و در مورد چگونگی سرمایه‌گذاری و محافظت دارایی در رسانه‌های داخلی اطلاع‌رسانی شود. به‌صورت کلی سود در این بازار بسیار زیاد است، اما به دانش نیاز دارد. دانش هم یک‌شبه خلق نمی‌شود. کاربران باید با دانش کافی به این فضا وارد شوند و در مورد بخش‌های مختلف آگاهی کسب کنند. البته برای رسیدن به جایگاه مورد نظر به زمان نیاز داریم.
گسترده‌تر شدن آموزش در مرحله اول به قانون‌گذاری این حوزه نیاز دارد. مثل سایر بازارها از جمله بورس، هم فرهنگ‌سازی و هم آموزش باید از سمت حاکمیت باشد.
به نظر شما نقش رگولاتور در تنظیم‌گری این فضا چیست و کدام نهاد می‌تواند این نقش را بهتر ایفا کند؟
رگولاتوری‌کردن این فضا به رشد دانش سرمایه‌گذاری مردم کمک می‌کند و نقش بسزایی در کاهش مخاطرات آن دارد. اگر این بخش به سمت زیرزمینی‌شدن برود، از شفافیت آن کاسته می‌شود و امکان پرداخت مالیات وجود نخواهد داشت. در آینده می‌توان حتی از معاملات کاربران هم مالیات دریافت کرد. البته این کار باید با یک ساختار قابل قبول انجام شود تا برای دولت و حاکمیت هم درآمد خوبی به ارمغان بیاورد.
فراتر از این موارد من فکر می‌کنم مهم‌ترین بخش‌هایی که می‌توانند با هم برای قانون‌گذاری این حوزه به توافق برسند، بخش‌های امنیت اقتصادی کشور، مجلس، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد هستند. می‌توان گفت اکثر بخش‌ها باید در این حوزه درگیر شوند. به‌علاوه فکر می‌کنم نقش بخش خصوصی شاید 50 درصد باشد، چون می‌تواند مشاور خوبی در این زمینه باشد و با حضور در روند تصمیم‌گیری، تصمیمات همه‌جانبه‌تر خواهد بود. تصمیمات یک‌جانبه نه‌تنها به پیشرفت این حوزه کمکی نمی‌کنند، بلکه در طولانی‌مدت نتایج ناگواری در پی خواهد داشت.
پیش‌بینی شما از آینده بازار از نظر کسب‌وکاری چیست؟ کسب‌وکارها در سال‌های آینده چگونه خواهند بود؟ چه کسب‌وکارهایی به وجود می‌آیند؟ در حوزه صرافی‌ها چه تغییر آرایشی خواهیم داشت؟
در حال حاضر بیشتر کسب‌وکارها در حوزه تبادل هستند. پیش‌بینی من این است که در آینده از این فضا فاصله می‌گیریم و شاهد رشد پروژه‌های بلاکچینی خواهیم بود. در همه حوزه‌ها پروژه‌هایی به وجود خواهد آمد که در جهت تمرکززدایی به کمک حاکمیت خواهند آمد. تمرکززدایی می‌تواند تأثیرات بسیار مؤثری برای حاکمیت داشته باشد و ارتباط مردم با حاکمیت را بیشتر کند. در حال حاضر شاهد حرکت کشورهای توسعه‌یافته به سمت غیرمتمرکز کردن همه حوزه‌ها هستیم.
فکر می‌کنم در سال‌های آینده به سمت به پروژه‌هایی نظیر کیف پول، پرداخت با کریپتو، وام‌دهی، بیمه، رأی‌گیری و ایجاد سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز یا دائو برویم. البته اکنون به‌دلیل قوانینی که طی یکی، دو سال گذشته نوشته شده‌اند، خیلی در این فضا نمی‌توانیم کار کنیم و به تجدیدنظر در تنظیمات برای حاکمیت است.
به نظر شما کدام کسب‌وکارها ظرفیت بیشتری برای ادغام با بلاکچین دارند؟ و در آینده نزدیک شاهد ادغام چه نوع کسب‌وکارهایی با بلاکچین خواهیم بود؟
در حوزه‌های مختلف می‌توان استفاده‌های بسیاری از بلاکچین کرد. در سرویس‌های پرداخت قرار است از بلاکچین استفاده‌هایی شود. فکر می‌کنم صنعت بیمه و وام‌دهی زودتر با بلاکچین ادغام شوند. در بحث لجستیک هم می‌تواند اتفاقات خوبی بیفتد. در کل فکر می‌کنم طی چند سال آینده بخش‌های زیادی از این موارد در کشور فعال شوند.
پیش‌بینی شما از روند قیمتی بازار چیست؟ توصیه شما به کاربران در کوتاه‌مدت طی سال 2022 چیست؟ به نظر شما در سال ۲۰۲۲ بازار به چه سمتی می‌رود؟
به نظر من روند بازار در سال 2022 خنثی خواهد بود و قیمت بیت‌کوین بین بازه 15 تا 30 هزار دلار تغییر می‌کند. طی چند ماه آینده روند بازار به تصمیمات بانک‌های مرکزی کشورهای توسعه‌یافته بستگی خواهد داشت. فعلاً نمی‌توان خیلی در مورد آن صحبت کرد. ما طی چند ماه اخیر به یک بازار نزولی یا زمستانی وارد شده‌ایم و فکر نمی‌کنم تا پایان سال 2022 روند صعودی قابل قبولی نداشته باشیم. توصیه من به کاربران این است با پولی سرمایه‌گذاری کنند که ازدست‌رفتن آن صدمه‌ای به آنها وارد نکند. از طرفی سعی کنند در فواصل زمانی مشخص و در زمان ریزش بازار روی کوین‌های شناخته‌شده سرمایه‌گذاری کنند. همچنین سرمایه‌گذاری آنها برای بازه‌ای حداقل دو‌ساله باشد.
چه برنامه‌هایی برای توسعه اوکی‌اکسچنج دارید؟ فازهای توسعه‌ای شما چیست؟
اوکی‌اکسچنج در این سال‌ها تلاش کرده که زیربنای خود را توسعه دهد. در این مورد سرمایه‌گذاری هم کرده‌ایم. برای مثال سعی کرده‌ایم سیستم میزبانی خود را داشته باشیم. به‌علاوه بخش‌های فنی و امنیتی شرکت را توسعه داده‌ایم. برنامه این است که در یک سال آینده از لحاظ زیرساختی خودکفا شویم و به جایی وابسته نباشیم و تمام خدمات مورد نیاز را خودمان ارائه دهیم.
نظر شما راجع به شکل‌گیری اکوسیستم کسب‌وکاری در حوزه رمزارز چیست و شکل‌گیری چنین اکوسیستمی چقدر می‌تواند به تعامل با رگولاتور یا حاکمیت کمک کند و قدرت چانه‌زنی را افزایش دهد؟
مطمئناً شکل‌گیری یک اکوسیستم قوی خیلی می‌تواند به قانون‌گذاری این حوزه کمک کند. اما در حال حاضر شاهد همکاری عملی بین اعضا نیستیم که این امر در طولانی‌مدت نتیجه مثبتی ندارد. آینده این حوزه کسب‌وکاری مبهم است. در حال حاضر از هر یک از دستگاه‌ها و بخش‌های حاکمیتی یک صدای متفاوت شنیده می‌شود. البته این بخشی از روند رشد یک کسب‌وکار نوپا در کشور است و قبلاً هم شاهد این مسائل در بخش‌های دیگر بوده‌ایم.
باید برای یک هدف واحد یعنی رگوله‌کردن این فضا تلاش کنیم. نباید دنبال حذف رقبا یا ایجاد مشکل برای آنها باشیم. این از نظر حرفه‌ای درست نیست و در طولانی‌مدت نتیجه خوبی ندارد و فقط نظرات تصمیم‌گیران حاکمیتی را نسبت به این فضا خاکستری‌تر می‌کنیم.
منبع
هفته‌نامه کارنگ