ارزهای دیجیتال دولتی چه تاثیری بر بازار رمزارزها خواهند داشت؟ / دلار دیجیتال؛ رقیب یا محرک

ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۴ / ۱۲ سال بعد از انتشار اوراق فنی بیت‌کوین توسط فردی که خود را ساتوشی ناکاموتو معرفی می‌کرد، ارزهای دیجیتال در حال تبدیل‌شدن به یک مفهوم فراگیر هستند. بیش از یک دهه بعد از ابداع بیت‌کوین، حالا دولت‌ها هم به سمت استفاده از پشتیبانی از ارزهای دیجیتال حرکت می‌کنند. اوراق فنی بیت‌کوین واکنشی به رویدادهای اقتصادی ناشی از فروپاشی مالی سال ۲۰۰۸ و رکود بعد از آن بود. حالا بعد از ۱۲ سال جهان بار دیگر با یک رکود عظیم ناشی از شیوع بیماری کووید ۱۹ مواجه است.

واکنش بانک‌های مرکزی جهان به این رکود بزرگ، مانند واکنش به سقوط بازارهای مالی در سال ۲۰۰۸ است؛ افزایش پایه پولی و ارائه بسته‌های نجات برای کسب‌وکارها، شهروندان و شرکت‌ها. مفهوم جدیدی که به‌دلیل خانه‌نشینی طولانی‌مدت برای مبارزه با ویروس کرونا ایجاد شده «توزیع هلی‌کوپتری پول» است.

نمایندگان کنگره آمریکا که از سال گذشته به‌صورت پیوسته به دولت فشار وارد می‌کردند تا رویکرد خود را به بازارهای مالی تغییر دهد و امکان استفاده از پول دیجیتال را ایجاد کند، حالا فرصتی پیدا کرده‌اند تا پیشنهاد خود را به‌صورت قانونی عرضه کنند. تعدادی از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا پیشنهاد داده‌اند تا فدرال رزرو، پول‌های توزیعی برای جبران خسارات مالی ناشی از شیوع بیماری کووید ۱۹ را در قالب «دلار دیجیتال» به شهروندان ارائه دهد.

دیجیتالی‌شدن پول دست‌کم برای کسی که پول را منتشر می‌کند، منافع فراوانی در پی دارد؛ هزینه‌های چاپ پول کاهش پیدا می‌کند، سرعت و شتاب جریان انتقال پول افزایش می‌یابد و کنترل مسیر جریان مالی ساده‌تر می‌شود. از دیدگاه مصرف‌کنندگان هم منافعی در استفاده از پول دیجیتال وجود دارد؛ واسطه‌های پرداخت حذف می‌شوند و هیچ کارمزد اضافه‌ای برای جابه‌جایی پول پرداخت نمی‌شود.

البته نقطه‌ضعف‌هایی هم در استفاده از پول‌های دیجیتال دولتی وجود دارد؛ از جمله محرمانه‌ماندن و آزادی. با پول نقد، فرد آزادانه می‌تواند بدون نام، کالا یا خدماتی را که می‌خواهد، دریافت کند، اما با پول دیجیتال دولتی ممکن است هر شکل از معامله‌ای نزد دولت ثبت شود. البته اغلب شهروندان، راحتی و آسایش را به محرمانگی و آزادی ترجیح می‌دهند. پرداخت‌های بدون پول نقد، یا پرداخت‌های همراه و برخط به‌سرعت در حال جایگزینی به جای استفاده از پول نقد هستند؛ رویه‌ای که در کانادا، آمریکا، چین و آلمان، به‌سرعت در حال رشد است و به خودی خود زیرساخت لازم برای استفاده از ارزهای دیجیتال را فراهم می‌کنند.

شیوع ویروس کرونا، یکی از عواملی است که روی‌آوردن به پول دیجیتال را تسریع می‌کند. عواقب اقتصادی و رکود حاصل از خانه‌نشینی شهروندان، ابزارهای جدیدی را برای تحریک اقتصادهایی که دچار رکود شده‌اند، طلب می‌کند. در ایالات متحده، پول به اندازه کافی وجود دارد؛ در نتیجه دولت می‌تواند اقداماتی انجام دهد تا پول در اختیار شهروندان باقی بماند که در این راستا، تعویق پرداخت مالیات‌ها و توزیع هلی‌کوپتری پول بر سر شهروندان از جمله این اقدامات است تا دولت در پی فروکش‌کردن تب ویروس کرونا بتواند تقاضا در بازار را تقویت کند و اقتصاد را مجدداً به حرکت دربیاورد. اما پول هلی‌کوپتری را چگونه در این شرایط توزیع کنیم؟ هرچند پیشنهاد دولت استفاده از ساختار سنتی چک و پست است، اما برخی نمایندگان کنگره خواهان استفاده از یک کیف پول دیجیتال و توزیع پول در قالب دلار دیجیتال هستند.

واقعیت این است که چنین شکلی از توزیع پول هرچند شباهت‌هایی با ارزهای دیجیتال دارد، اما در واقع ماهیت متفاوتی دارد؛ نخست اینکه دلار دیجیتال در بهترین حالت شکلی از «ارزهای دیجیتال بانک مرکزی» محسوب می‌شود، نه از انواع «رمزارزهای غیرمتمرکز» همچون بیت‌کوین و اتر. با این حال بسیاری از رسانه‌ها از دلار دیجیتال با عنوان رمزارز یاد می‌کنند. دوم اینکه به لحاظ نظری، دلار دیجیتال فقط یک ابتکار حسابداری است، نه یک ارز متفاوت.

سوالی که پیش می‌آید این است که استفاده از ارزهای دیجیتال چه تاثیری بر استفاده از رمزارزها؛ به‌ویژه بیت‌کوین خواهد داشت؟ آیا دلار دیجیتال رقیب بیت‌کوین است؟ یکی از تحلیل‌ها در مورد اثر متقابل دلار دیجیتال و بیت‌کوین توسط «ناتانیل ویترمور»، تحلیلگر مشهور بازار رمزارزها ارائه شده است. این کارشناس می‌گوید که اگر دلار دیجیتال در اختیار شهروندان قرار گیرد، آنگاه بخش بزرگی از شهروندان آمریکایی به یک کیف پول دیجیتال شخصی دسترسی پیدا می‌کنند. دلار دیجیتال با این هدف ایجاد شده که اقتصاد را تحریک کند و باعث پرداخت ساده‌تر و تقاضای بیشتر شود.

اگر میلیون‌ها آمریکایی برای اولین‌بار با مفهوم کیف پول دیجیتال آشنا شوند، یعنی یک آموزش عمومی برای استفاده از پول‌های دیجیتال روی داده و وقتی با کارکرد این کیف پول آشنا شوند، از قابلیت نقدپذیری آن و تبدیل آن به پول نقد باخبر می‌شوند. نقدشدن این دلارهای دیجیتال توسط فدرال‌رزرو، جریان عظیمی از پول جدید را در جامعه ایجاد می‌کند. وقوع این رویداد به شکل طبیعی یک نتیجه در پی دارد؛‌ تورم شدید و کاهش ارزش دلار.

ویترمور معتقد است که همزمان با از دست رفتن ارزش دلار، بخش عمده‌ای از شهروندان که اکنون با کارکرد پول‌های دیجیتال آشنا شده‌اند، برای حفظ ارزش پول خود به بیت‌کوین روی خواهند آورد و در نتیجه موج سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین و افزایش ارزش این پول دیجیتال از سر گرفته می‌شود. ممکن است دولت آمریکا، برای جلوگیری از چنین اتفاقی به چک روی بیاورد و از دلار دیجیتال استفاده نکند، اما نیاز به ایجاد راهکاری سریع و مؤثر برای توزیع پول در میان شهروندان، باعث شده تا استفاده از زیرساخت‌های دیجیتال بیشتر مورد توجه قرار گیرد. پیش‌بینی من این است که یکی از اصلی‌ترین حوزه‌هایی که از تحولات مالی اخیر سود می‌برد، بیت‌کوین به شکل اخص و رمزارزها به شکل اعم هستند.