پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ورود فین‌تک‌ها به فضای بانکداری / فین‌تک‌ها تحولات مهمی را در جایگاه‌های خاصی از بازار رقم زده‌اند
آموزش در حوزه امنیت سایبری در صدر توجهات قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه، بانک ملی استرالیا با دانشگاه‌ها وارد همکاری شده تا سطح آموزش امنیت سایبری به نیروی کار کشور را ارتقا ببخشد. در حال حاضر، هر کدام از کشورها به‌صورت مجزا رویکرد مخصوصی را در مورد امنیت سایبری در پیش گرفته‌اند. متخصصان امر از این موضوع نگران هستند و معتقدند اتخاذ این روند، امنیت جهانی را به خطر خواهد انداخت.
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۰ / تحول دیجیتال عبارتی است که بسیار مورد استفاده قرار گرفته و در انقلاب فین‌تک تاثیر بسزایی دارد. در حالت کلی، هر پیشرفتی در دنیای فناوری، با تحول دیجیتال تداوم می‌یابد.
اصطلاح رایج مذکور، قیمت بسیار بالایی دارد. در سال گذشته میلادی، «نوردیا» مبلغی برابر با 735 میلیون یورو، معادل با 814.4 میلیون دلار پرداخت کرد تا بخش فناوری اطلاعات خود را تقویت کند. گروه بانکداری سانتاندر نیز اعلام کرده که طی چهار سال آینده، 20 میلیارد یورو برای پروژه تحول دیجیتال خود اختصاص خواهد داد.
آیا تحول دیجیتال باید تا این حد گران‌قیمت باشد؟ مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار یک شرکت ارائه‌دهنده نرم‌افزارهای فین‌تک، به نام «بک‌بیس» چنین تصوری ندارد. «جوک پلیتر» و همکارانش در بک‌بیس اثبات کرده‌اند که بانک دیجیتال را می‌توان طی چند دقیقه به وجود آورد و کاهش آمار مراجعه مردم به بانک‌های بزرگ امری اجتناب‌ناپذیر است.
دویچه بانک در جولای سال گذشته عنوان کرد که 18 هزار عنوان شغلی را از سیستم سازمانی خود حذف و کارمندان را اخراج کرده است. این خبر به‌سرعت در کل فضای بانکداری منتشر شد. طبق گزارش بلومبرگ، تا اواخر نوامبر 2019، آمار عناوین شغلی حذف‌شده توسط بانک‌های سراسر جهان به رقم بزرگی برابر با 70 هزار شغل رسیده است. این در حالی است که بانک اچ‌اس‌بی‌سی آمار مذکور را 10 هزار نفر پیش‌بینی کرده بود.
«استیو مورگان»، سمت رهبری صنعت خدمات مالی منطقه اروپا، خاورمیانه و آفریقا را در پگاسیستم به عهده دارد. او می‌گوید: «بازیگران بزرگ در تلاش هستند تا سیلوهای سازمانی را در هم بشکنند»؛ بدین ترتیب پیش‌بینی می‌شود در سال 2020 هوش مصنوعی و خودکارسازی جای پای خود را محکم‌تر کنند.
بانک‌ها همزمان با رقابت با یکدیگر به‌منظور تبدیل‌شدن به برترین چالشگر، با موانع صنعتی نیز دست‌وپنجه نرم می‌کنند. آیا می‌دانید چه کسی جایگاه اول را در میدان مسابقه سودآوری به دست خواهد آورد؟
«روولوت» رویکرد «یا بزرگ شو یا به خانه برگرد» را در پیش گرفته و در تلاش است تا بر تمامی رقیبانش در جهان برتری یابد. «مونزو» روی تبدیل‌شدن به یکی از پنج بانک برتر بریتانیایی تمرکز کرده و قصد دارد طی سه سال آینده به این مهم دست یابد. اما استراتژی بهترین بانک چالشگر دنیا هنوز مشخص نشده است.
«آن بودن»، مدیرعامل بانک استارلینگ، بر این باور است که بانک‌ها باید تکامل پیدا کنند. به گفته وی، فین‌تک‌ها تحولات مهمی را در جایگاه‌های خاصی از بازار رقم زده‌اند، «ولی متاسفانه تعداد بالایی از آنها بانک نیستند و هیچ راهی برای کسب درآمد ندارند». «بودن» معتقد است که بانک‌ها با شناسایی نیازهای مشتری و ارائه خدمات مرتبط با آن، از شانس بالایی برای سودآوری و بقا برخوردار خواهند بود، ولی این موضوع برای فین‌تک‌ها صدق نمی‌کند.
«متاسفانه تعداد بالایی از (فین‌تک‌ها) بانک نیستند و هیچ راهی برای کسب درآمد ندارند.»
آن بودن، بانک استارلینگ
پی‌تک
طی سال گذشته میلادی شاهد سرمایه‌گذاری‌های بزرگی در فضای پی‌تک بوده‌ایم. پی‌تی‌ام که پلتفرمی هندی برای پرداخت‌های آنی تجارت الکترونیک به‌شمار می‌رود، در نوامبر 2019 توانست سرمایه‌ای یک میلیارد دلاری را به سمت خود جذب کند. سافت‌بانک یکی از حامیان اصلی این پلتفرم است. شرکت‌های بزرگ ژاپنی نیز از قافله عقب نمانده‌اند و در آوریل سال گذشته، سرمایه‌ای 900 میلیون یورویی را به شرکت آلمانی وایرکارت تزریق کرده‌اند. وایرکارت پلتفرمی است برای تجارت مالی دیجیتال.
سرمایه‌گذاری در فضای پی‌تک سرعت گرفته است. سافت‌بانک که دست به انجام سرمایه‌گذاری فاجعه‌آمیزی در اوبر و وی‌ورک زده بود، طی سومین دوره سه‌ماهه متحمل خسارت بالایی شد و 6.5 میلیارد دلار ضرر کرد، اما به نظر می‌رسد شرکت‌های فین‌تکی فعال در حوزه پرداخت، از جمله پی‌تی‌ام و وایرکارت از ساختار سالمی برخوردار هستند و در سال 2020 با فرصت‌های رشد زیادی روبه‌رو خواهند شد.
یکی از پرسروصداترین سرمایه‌گذاری‌های پی‌تک در سال گذشته، به شرکت پی‌پال مربوط می‌شود. این شرکت در ازای پرداخت چهار میلیارد دلار، نسبت به کسب مالکیت «هانی» اقدام کرد. هانی شرکتی است که سرویس‌هایی مانند افزونه جست‌وجوگر معاملات و اپلیکیشن موبایلی را در اختیار فروشندگان آنلاین قرار می‌دهد تا با استفاده از آن پرداخت‌های خود را تسویه کنند. صرف چنین رقمی برای کسب مالکیت یک شرکت، در طول حیات پی‌پال بی‌سابقه بوده است.
«الاون» شرکت تابعه «بانکورپ» است و در زمینه پردازش پرداخت فعالیت میکند. مدیران این شرکت معتقدند در اقتصاد بنگاه‌های کوچک و متوسط، فرصت‌های نابی برای کسب درآمد و توسعه وجود دارد. «اریک هورگان»، مدیرمحصول الاون در اروپاست. او اعلام کرده که 25 درصد از بنگاه‌های کوچک و متوسط بریتانیا «هیچ حضوری در فضای آنلاین ندارند». وی اعلام میکند: «من باور دارم بنگاه‌های کوچک و متوسط هر روز بیشتر از دیروز وارد فضای تجارت الکترونیک خواهند شد تا مکملی باشند بر تجارت فیزیکی‌شان.»
طبق گزارش کی‌پی‌ام‌جی و یک شرکت هندی فعال در حوزه تجارت الکترونیک به نام «اسنپ‌دیل»، علاوه بر بریتانیا، بخش تجارت الکترونیک هند نیز در مسیر رشد قرار دارد، به‌طوری که در سال 2020 از مرز 80 میلیارد دلار گذر خواهد کرد و در سال 2030 به 300 میلیارد دلار خواهد رسید.
«من باور دارم بنگاه‌های کوچک و متوسط هر روز بیشتر از دیروز وارد فضای تجارت الکترونیک خواهند شد تا مکملی باشد بر تجارت فیزیکی‌شان.»
اریک هورگان، الاون
همزمان با رشد پی‌تک، بانک‌ها و دولت‌ها وارد کار خواهند شد تا گزینه‌های جایگزین معادل و متمرکزی ارائه دهند. در کشورهای نوردیک شش بانک محلی وجود دارد که نسبت به اعلام یک برنامه تجاری به نام P27 اقدام کرده‌اند. P27یک سیستم پرداخت واحد است و به‌منظور تقویت کسب‌وکارهای محلی ایجاد شده است. ساکنان 27 میلیونی این منطقه، به‌زودی لذت پرداخت آنی بین‌مرزی در منطقه نوردیک را خواهند چشید.
در خارج از مرزهای اروپا نیز اقدامات مشابهی در حال انجام است. بریکس انجمنی متشکل از پنج بازار بزرگ نوظهور است که 18.6 تریلیون دلار از تولید ناخالصی داخلی را به عهده دارند. بریکس از به هم پیوستن حروف اول نام انگلیسی کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شده است. انجمن مذکور، در راستای تشویق مردم به پرداخت از طریق ارز محلی و عدم وابستگی به دلار آمریکا، توافق کرده که از سیستم پرداخت معمول پشتیبانی کند.
قوانین و مقررات
دومین نسخه رهنمودهای خدمات پرداخت به شکل کامل در اروپا پیاده‌سازی شده است. اکنون، کشورهای نه‌چندان فعال در حوزه فین‌تک نیز وارد میدان شده‌اند تا با اتخاذ قوانین رگولاتوری مناسب، فضا را برای رشد و توسعه جهانی فین‌تک فراهم کنند. در ماه آگوست 2019 میلادی، دولت اسرائیل گروه‌هایی تشکیل داد تا راهکارهای فین‌تکی و برنامه‌های کاربردی مبتنی بر بلاکچین را مورد ارزیابی قرار دهد. هدف از این اقدام، سرعت بخشیدن به رقابت محلی در این حوزه بوده است.
نهاد پولی سنگاپور نیز طی اقدامی مشابه، تصمیم دارد به پنج مورد از شرکت‌های غیربانکی، مجوز بانکداری دیجیتال اعطا کند. دو مورد از مجوزها که در سال 2020 اعطا خواهند شد، به حوزه خرده‌فروشی اختصاص خواهند داشت. برخی شرکت‌های چینی به این اقدام علاقه نشان داده‌اند. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به «بیگ‌‌تک آنت‌فایننشیال»، شرکت بیمه‌گر «پینگ آن» و برند لوکس «V3گروپ» اشاره کرد.
تمامی شرکت‌های نام‌برده علاقه دارند جای پای خود را در خارج از مرزهای کشور چین محکم کنند. هند نیز جزء کشورهایی است که فعالیت‌های چشم‌گیری در حوزه رگولاتوری انجام داده است. بورس اوراق بهادار ملی هند و یکی از بانک‌های بخش خصوصی این کشور به نام «یس بانک»، در نوامبر گذشته نسبت به ایجاد سندباکس‌های رابط برنامه‌نویسی کاربردی برای فین‌تک‌ها اقدام کردند.
و اما برسیم به ایالات متحده آمریکا. متاسفانه فضای فین‌تک این منطقه از جهان طی سال گذشته میلادی از نظر رگولاتوری شاهد پیشرفتی نبوده است. تنها یک ماه پیش از آنکه شرکت رابین‌هود مجوز بانکداری در ایالات متحده را دریافت کند، یک دادگاه فدرال، قانونی تصویب کرد مبنی بر اینکه دفتر کنترل‌کننده ارز از شایستگی لازم برای صدور مجوز بانکی برای نهادهای غیربانکی برخوردار نیست.
به عبارت دیگر، اگر شرکت‌های فین‌تکی بخواهند در ایالات متحده به شکل کاملا قانونی فعالیت داشته باشند، باید تک‌به‌تک از 50 ایالت مجزا مجوز دریافت کنند و زیر سایه بانک‌های معتبر به خدمات‌رسانی بپردازند.
تنظیم‌کنندگان قوانین رگولاتوری تاکنون هیچ‌گاه روی خوشی به ارزهای رمزنگاری‌شده و بلاکچین نشان نداده‌اند. این نهادها پیش‌تر تمرکز خود را روی تحت فشار قرار دادن پروژه‌های خصوصی از قبیل لیبرای فیس‌بوک معطوف کرده بودند، ولی اکنون در تلاش‌اند دامنه سختگیری‌های خود را در کل کشورها و قاره‌ها گسترش دهند. برای مثال، اروپا و کره شمالی درصدد هستند جایگزین‌های قانونی برای این فناوری‌ها در نظر بگیرند.
«ایزابل کوربت»، رئیس امور رگولاتوری R3 چشم‌انداز سال 2020 را این‌گونه ارزیابی میکند: «رگولاتورها، هم پشت درهای بسته و هم به‌صورت عمومی اعلام کرده‌اند هرگونه سرویس یا محصولی که در آینده نزدیک بر مبنای بلاکچین پیاده‌سازی شود، حتما باید از نوع بلاکچین‌های مجوزدار باشد؛ زیرا تنها در این صورت است که می‌توان مطمئن بود محصول مورد نظر از الزامات رگولاتوری پیروی میکند.»
در بریتانیا، وزارت خزانه‌داری کشور کاهش استقبال مردم از بانک‌های بزرگ را اتفاقی غیر قابل قبول دانسته و از رگولاتورها خواسته در مورد علت این امر توضیحاتی ارائه بدهند. در سال 2019، همانند چند سال اخیر شاهد بودیم که صنعت بانکداری آنلاین بریتانیا رو به افول گذاشته است.
به همین ترتیب پیش‌بینی می‌شود در سال جدید میلادی نیز شاهد همین روند باشیم. از این رو به احتمال زیاد رگولاتورها تحولاتی را در فرایندهای خود ایجاد خواهند کرد تا از مشتریانی که از مراجعه فیزیکی به شعبه و دستگاه‌های خودپرداز رایگان ممانعت کرده و به اپلیکیشن‌های بانکی و سرویس‌های آنلاین روی آورده‌اند، پشتیبانی بیشتری به عمل آید.
«رگولاتورها، هم پشت درهای بسته و هم به‌صورت عمومی اعلام کرده‌اند هرگونه سرویس یا محصولی که در آینده نزدیک بر مبنای بلاکچین پیاده‌سازی شود، حتما باید از نوع بلاکچین‌های مجوزدار باشد؛ زیرا تنها در این صورت است که می‌توان مطمئن بود محصول مورد نظر از الزامات رگولاتوری پیروی میکند.»
ایزابل کوربت، R3
امنیت سایبری
لویدز گزارشی را در سال گذشته میلادی منتشر کرد و در آن توضیح داد که مبارزه با جرائم سایبری به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سرمایه‌گذاری فناورانه بانک‌های بریتانیا تبدیل خواهد شد. طی 12 ماه گذشته، جایگاه سرمایه‌گذاری در ارتقای امنیت سایبری، از رتبه هشتم به چهارم تغییر پیدا کرده است. در حال حاضر، 70 درصد از بانک‌ها این موضوع را به اولویت برتر خود تبدیل کرده‌اند؛ این در حالی است که در سال 2018، تنها 46 بانک حجم بالایی از سرمایه را به بهبود سطح امنیت سایبری خود اختصاص داده بودند.
در سال 2019، حجم قابل توجهی از سرمایه به صنعت مبارزه با جرائم سایبری تزریق شد؛ در نتیجه این امر، «ریسک‌فیلد»، «نوبی4 فلوریدا» و «آکرونیس گلدمن ساکس» همگی به غول‌هایی تک‌شاخ تبدیل شدند. درست است که سرمایه‌گذاری‌های زیادی در حوزه امنیت سایبری انجام گرفته، ولی برخی نگران هستند و احتمال می‌دهند شاید وجوه سرمایه‌گذاری‌شده در مسیر صحیح به مصرف نرسد.
«آدنیک کازگرو» سمت ریاست استراتژی امنیت سایبری را در «پروف‌پوینت» به عهده دارد. او توضیح داده که 96 درصد از نقض‌های امنیت سایبری شرکت‌ها و موسسات مالی، از طریق فیشینگ ایمیلی انجام می‌گیرد و عنوان کرده: «ایمیل به کانالی آسان برای جرائم سایبری تبدیل شده و ما هیچ سرمایه‌گذاری قابل توجهی در جلوگیری از این مقوله انجام نداده‌ایم.»
نقض داده پدیده جدیدی به‌شمار نمی‌رود؛ ولی طی سال گذشته میلادی مردم جهان مشاهده کردند که پلتفرم‌هایی مانند آی‌او‌اس اپل، مورد حمله قرار می‌گیرند. چنین پلتفرم‌هایی پیش‌تر غیر قابل هک شمرده می‌شدند. یکی از بزرگ‌ترین هک‌های بانکی تاریخ نیز طی سال 2019 میلادی به وقوع پیوست و داده‌های مربوط به آدرس، امتیاز اعتباری، مانده حساب و تاریخچه اعتباری ده‌ها میلیون نفر از دارندگان کارت‌های اعتباری کپیتال‌وان به سرقت رفت.
آموزش در حوزه امنیت سایبری نیز در صدر توجهات قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه، بانک ملی استرالیا با دانشگاه‌ها وارد همکاری شده تا سطح آموزش امنیت سایبری به نیروی کار کشور را ارتقا ببخشد.
در حال حاضر، هر کدام از کشورها به‌صورت مجزا رویکرد مخصوصی را در مورد امنیت سایبری در پیش گرفته‌اند. متخصصان امر از این موضوع نگران هستند و معتقدند اتخاذ این روند، امنیت جهانی را به خطر خواهد انداخت. «استلا کرامر»، رئیس بخش فناوری و نوآوری «نورتون رز فولبرایت» است. او در رویداد سیبوس 2019 عنوان کرد: «نباید اجازه دهیم بازیگران بد، از چشم‌انداز چندپاره رگولاتوری جهان سوءاستفاده کرده و به برندگان میدان مبارزه با جرائم سایبری تبدیل شوند.»
«روری آلسوپ»، ریاست بخش فناوری و ریسک‌های سایبری اچ‌اس‌بی‌سی را به عهده دارد. او پیش‌بینی میکند که در سال 2020 میلادی، آمار حملات باج‌افزاری افزایش خواهد یافت و دلیل این پیش‌بینی را هزینه اندک و ریسک پایین این نوع از حملات می‌داند. آلسوپ برآورد میکند بر تعداد حملات ترکیبی نیز افزوده خواهد شد.
وی در اثبات این ادعا به حملات اوکراین اشاره میکند. طی حملات مذکور، در حالی که مرزهای کشور اوکراین شاهد زدوخورد و کشمکش بود، هکرها با حمله به تجهیزات برق، کنترل انرژی این کشور را به دست گرفتند.
«نباید اجازه بدهیم بازیگران بد، از چشم‌انداز چندپاره رگولاتوری جهان سوءاستفاده کرده و به برندگان میدان مبارزه با جرائم سایبری تبدیل شوند.»
استلا کرامر، نورتون رز فولبرایت
بیگ‌تک‌ها وارد فضای بانکداری می‌شوند
سامسونگ خدمات کارت نقدی و پرداخت بین‌مرزی را به کیف پول خود اضافه کرد؛ گوگل اعلام کرد در سال 2020 خدمات حساب جاری را ارائه خواهد کرد؛ اوبر سرویس اوبرمانی را راه‌اندازی کرد؛ اپل خدمات اپل‌کارت را روانه بازار کرد؛ فیس‌بوک‌پی توسط شرکت فیس‌بوک راه‌اندازی شد؛ جی‌دی.کام با دولت پکن وارد همکاری شد تا دارایی‌های کم‌ارزش این شهر را مدیریت کند و شرکت واتس‌اپ که تحت مالکیت فیس‌بوک قرار دارد، در حال مذاکره با فین‌تک‌های اندونزیایی است تا در آینده نزدیک، خدمات پرداخت موبایلی را روانه بازار کند. همان‌گونه که مطالعه کردید، سال 2019 سال ورود شرکت‌های بزرگ فناور به فضای بانکداری بوده است.
«اودد سالومی»، رئیس بخش پرداخت‌های «هییر موبیلیتی»، اشاره میکند: «بیگ‌تک‌ها در استفاده از داده روشی هوشمندانه را به کار خواهند گرفت. احتمال می‌رود این شرکت‌ها بیش از پیش ریسک‌های اعتباری را به جان بخرند و نوعی از سرویس‌های مالی را راه‌اندازی کنند که در مقایسه با خدمات موسسات سنتی، از عنصر خلاقیت و شخصی‌سازی بیشتری برخوردار هستند.»
این قبیل شرکت‌ها هنوز امتحان خود را در مورد پیش‌بینی ریسک‌های مالی پس نداده‌اند و با انجام این کار، در واقع خودشان را در بوته آزمایش قرار می‌دهند. سالومی خاطرنشان میکند که اوبر با کمک چندین موسسه مالی، از جمله بانک بریتانیایی بارکلیز شروع به کار کرد. دلیل آن هم این بود که «دریافت عرضه خدمات مالی پیچیده، بیشتر از حد دشوار است». طبق شواهد، پیش‌بینی می‌شود در سال 2020 میلادی، دنیای بیگ‌تک‌ها و صنعت بانکداری بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شود.
«بیگ‌تک‌ها در استفاده از داده روشی هوشمندانه را به کار خواهند گرفت، احتمال می‌رود این شرکت‌ها بیش از پیش ریسک‌های اعتباری را به جان بخرند و نوعی از سرویس‌های مالی را راه‌اندازی کنند که در مقایسه با خدمات موسسات سنتی، از عنصر خلاقیت و شخصی‌سازی بیشتری برخوردار هستند.»
اودد سالومی، هییر موبیلیتی
«نیل کراس»، هم‌بنیان‌گذار «پیکچرولث» در «بک‌اسپیس کانکت» یادآوری کرد ایربی‌اند‌بی در سال‌های گذشته هیچ اتاقی نداشته، ولی اکنون در حال ساخت خانه است؛ به همین ترتیب، آنت‌فایننشیال در بدو راه‌اندازی بانک نبود، ولی اکنون مجوز بانکداری دریافت کرده است؛ آمازون پیش‌تر هیچ مغازه‌ای نداشت، ولی اکنون مالکیت هول‌فودز را خریداری کرده و به‌طور مشابه، اوبر در سال‌های گذشته هیچ‌گاه خودرویی نداشته، اما در حال حاضر کنترل بخش عمده‌ای از بازار خودروهای مصرفی را در دست گرفته است.
به اعتقاد کراس؛ «دو نیرو در جهات مخالف هم در حال حرکت هستند.» موسسات بزرگ تلاش می‌کنند از بیگ‌تک‌ها کپی‌برداری کنند؛ بیگ‌تک‌ها نیز در تکاپو هستند تا بیش از پیش شبیه سازمان‌های بزرگ شوند.