پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
زندگی پشت دستگاههای خودپرداز / گزارش میدانی عصر تراکنش از شرکت آدونیس که 22 درصد سهم بازار تجهیزات بانکی را در اختیار دارد
تقریباً هیچکدام از فعالان بخش خصوصی در سال گذشته پیشبینی افزایش حداقل سه برابری نرخ ارز را نکرده بودند، اما سختتر شدن شرایط، موضوعی بود که برخی شرکتها با توجه به آن، برنامههای خود را با تغییراتی همراه ساختند. آدونیس، یکی از این شرکتها بوده است.
ماهنامه عصر تراکنش / در غرب پایتخت ایران شهرهایی وجود دارد که وسعتشان به اندازه نوک سوزن است؛ اگر تاسیسات آنها بر اثر فعالیتهای مداوم یا حوادث دیگر خراب شود، راهی برای بازسازیشان نیست؛ مگر اینکه با ذرهبینهای بسیار قدرتمند به شهرها نگاه شود و با دقت بسیار بالا تمام زیرساختهایشان تحت تعمیر قرار گیرد. هیچکس نمیتواند در این شهرها زندگی کند، اما نجات آنها فقط به دست انسانها ممکن است؛ همان مهندسان برق، الکترونیک و کامپیوتری که تخصص بالایی در حرفه تعمیر تجهیزات الکترونیکی دارند.
این شهرها را در کارتن میپیچند و در شرکتهای خاص مورد بازسازی و تعمیر قرار میدهند. یکی از این شرکتها، شرکت توسعه خدمات الکترونیکی آدونیس است که در خردادماه 1391 برای تأمین و پشتیبانی تجهیزات پرداخت الکترونیکی تأسیس شد. نوسازی دستگاههای خودپرداز Wincor Nixdorf و NCR در مجموعه کارگاههای این شرکت و تولید نرمافزارها و سختافزارهای کاربردی، شاکله اصلی آدونیس را میسازد.
این شرکت حدود 450 نیرو دارد که در تهران و شعب شهرستانی فعالیت میکنند. حدود 60 نفر از آنها در مرکز اصلی تعمیر و بازسازی شرکت در خیابان آزادی تهران هستند که وظیفه برخی از آنها تعمیر شهرهای ذرهبینی یا همان بوردهای الکترونیکی تجهیزات بانکی از جمله خودپردازهاست؛ این بوردها مانند یک شهر، دارای زیرساختهای الکترونیکی متعددی هستند و برخیهایشان آنقدر ریزند که نوک سوزن سطحشان را پر میکند. یاشار یکی از قدیمیترین کارمندان شرکت آدونیس است که در بخش تعمیر و بازسازی این بوردها کار میکند.
سیمهای درهمتنیده با رنگهای قرمز و سبز و سیاه، جعبههای کوچک با قطعات ریز طلاییرنگ، اسپری مخصوص، لحیم و… میزش را پر کرده است. بورد آسیبدیده را زیر یک دستگاه لوپ دیجیتال (دستگاهی مانند میکروسکوپ برای دیدن اجسام ریز در ابعاد بزرگتر) گذاشته است؛ خیابانها و ساختمانهای الکترونیکی شهر از بالا معلوم است. یاشار میگوید: «در سال 1392 آگهی استخدام شرکت را در روزنامه دیدم و پس از قبولشدن در مصاحبه و گذراندن دوره آموزشی، مشغول به کار شدم.
کار من تعمیر و بازسازی بوردهاست. بعضیهایشان آنقدر ریز است که با چشم غیرمسلح نمیشود تعمیرشان کرد. مثلاً اگر نوک سوزن را در کنار قطعه بگذاریم، کل آن را دربر میگیرد. کار ما مثل کار پزشکی است؛ وقتی یک بورد را زنده میکنیم، راضی هستیم. البته سختیهای خودش را هم دارد، مانند گردن درد و چشمدرد یا تنفس گازهای سمی.» تعمیر بعضی از بوردها تا سه روز زمان میبرد. یاشار، تعدادی از بوردها را که بر اثر ریختن آب، سولفاته شدهاند، نشان میدهد و میگوید: «تعمیر بوردها بستگی به میزان خرابیشان دارد.
معمولاً بین سه تا چهار ساعت زمان میبرد، اما یک بار تا 35 ساعت روی یک بورد کار کردم.» تعمیر بوردها اما فقط بخشی از فعالیتهای گسترده شرکت آدونیس است. عرضه، پشتیبانی و تولید تجهیزاتی مانند CRS ها، ATM ها، کیوسکها، STM ها، نرمافزارهای مختلف کاربردی و… دیگر فعالیتهای این شرکت را تشکیل میدهد. نتیجه فعالیت حدود 450 نیروی آدونیس تحت مدیریتی تخصصی باعث شده این شرکت به بالاترین جایگاه از نظر فنی و تکنیکی در ایران برسد و سهم 22 درصدی از بازار پشتیبانی دستگاههای خودپرداز را هم در عرض هفت سال از آن خود کند.
.
آغاز عصر آدونیس
شرکت آدونیس در اولین روز خردادماه 1391 با 17 کارشناس کار خود را شروع کرد. مدیرعامل آن محمدعلی گوگانی 63 ساله است که لقب «سلطان خودپرداز ایران» را در اختیار دارد؛ چراکه فروش بیش از 29 هزار دستگاه خودپرداز یعنی حدود 60 درصد از کل خودپردازهای موجود در ایران از طریق شرکتهای ایرانارقام، خدمات انفورماتیک و آدونیس به دست او انجام شده است.
حالا پس از هفت سال، شرکت آدونیس موفق شده نیروهای خود را به حدود 450 نفر برساند و سهم 22 درصدی از بازار را در اختیار بگیرد. محمدرضا اسکندری، عضو هیاتمدیره و قائممقام مدیرعامل آدونیس به عصر تراکنش میگوید: «حدود 50 درصد نیروها در تهران متمرکز شدهاند و 80 درصدشان تخصص فنی دارند. تقریباً حدود 14 مشتری داریم؛ از جمله بانکهای ملت، سامان، پاسارگاد، رفاه و سپه. در کنار آن موسسههای مالی و اعتباری و بانکهای دیگر هم هستند».
رمز افزایش مشتریهای آدونیس در تغییر برنامههای شرکت منطبق بر شرایط اقتصادی این روزهای ایران نهفته است؛ در یک سال اخیر، رشد اقتصادی کشور کاهش چشمگیری داشته و در سال 1397 به منفی 4.7 درصد رسیده است. این یعنی درآمدهای دولت به دلیل وجود تحریمها کاهش پیدا کرده و به همین دلیل بخش تولید با توسعه کمتری مواجه شده است. نتیجه این چرخه نیز چیزی جز کاهش تولید و خوابیدن چرخ اقتصاد بخش خصوصی نیست. تقریباً هیچکدام از فعالان بخش خصوصی در سال گذشته، افزایش حداقل سه برابری نرخ ارز را پیشبینی نکرده بودند، اما سختتر شدن شرایط، موضوعی بود که برخی شرکتها با توجه به آن، برنامههای خود را با تغییراتی همراه ساختند.
آدونیس، یکی از این شرکتها بوده است. قائممقام شرکت آدونیس میگوید: «یکی از بزرگترین معضلات در شرایط حاضر، کمبود نقدینگی است. افزایش نرخ ارز، هزینهها را با رشد قابل توجهی روبهرو کرد. در چنین شرایطی افزایش حداقل دستمزدها هم باعث شد هزینه پرسنلی حداقل بین 25 تا 30 درصد به شرکت تحمیل شود. هزینههای حملونقل و زیرساختی هم که به میان بیاید، میتوان بهجرات گفت هزینههای شرکت حدود 50 درصد نسبت به سال قبل بیشتر شده است.»
او ادامه میدهد: «حداقل دستمزد مصوب دولت در سال 1398 یک میلیون و 516 هزار تومان است که نسبت به سال 1397 حدود 37 درصد رشد دارد. این دستمزد در شرکتها و کارگاههای مختلف با اضافهکاری و در نظر گرفتن سابقه و تخصص، بین 2.5 تا 3 میلیون تومان میشود. آن دسته از شرکتهایی که نیروی انسانی سهم عمدهای در فعالیتهایشان دارد، بیش از سایر شرکتها به دلیل افزایش حدود 400 هزارتومانی حداقل دستمزد، دچار هزینه میشوند.»
.
برنامه؛ تغییر ساختار
به گفته او آمارها نشان میدهد اقتصاد ایران به دلایل مختلف داخلی و خارجی؛ از جمله چالشهای تصمیمگیری و تحریمها در شرایط سختی قرار گرفته است. برخی مسئولان، این شرایط را به «جنگ اقتصادی» تعبیر میکنند که در آن به دلیل افت حدود 1.5 میلیون بشکهای صادرات نفت، درآمدهای دولت با کاهش روبهرو شده است. کم شدن ارزش پول ملی و افزایش تورم تا مرز 37 درصد باعث شده فعالیت بخش خصوصی بیش از همه با دشواری روبهرو باشد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
رشد 20 پلهای
در آخرین رتبهبندی کشورها از نظر شاخصهای EGDI که بیانگر وضعیت پیادهسازی دولت الکترونیک در جهان است، ایران با رشد ۲۰ پلهای، جایگاه خود را در بین ۱۰۶ کشور جهان به رتبه ۸۶ ارتقا داد. مطابق برنامه ششم توسعه، ایران باید در پنج سال حداقل ۳۰ رتبه جایگاه خود را بهبود بخشد.
[/mks_pullquote]
.
اسکندری میگوید: «آمار نشان میدهد تورم بخش صنعت در ماههای اخیر بیش از 60 درصد بوده که در نهایت خودش را در قیمت تمامشده نشان میدهد. وابستگی به واردات قطعات اولیه، عدم سرمایهگذاری شرکتهای بزرگ خارجی و کاهش نقدینگی از جمله مهمترین چالشهایی است که بر اثر تحریمها بیش از گذشته خود را نشان داده است. در چنین شرایطی، برخی شرکتهای بخش خصوصی به تغییر ساختاری در برنامههای خود روی آوردهاند؛ به نحوی که نتیجه آن، کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری باشد. این اتفاق در شرکت آدونیس هم رخ داده است؛ اسکندری با بیان اینکه در اولین اقدام به تغییر برخی ساختارها روی آوردهاند، میگوید: «جهتگیری ما به سمت تولید داخل بود، به همین دلیل بخش تولید نرمافزار را تقویت کردیم.»
قائممقام شرکت آدونیس با بیان اینکه در بخش تعمیرات، سیاستها را تغییر دادیم، میگوید: «از مراکز تعمیراتی متمرکز به مراکز توزیعشده روی آوردیم که این امر، هزینههای حملونقل قطعات را کاهش داد. در بخش پشتیبانی نیز شیوههای دیگری را به کار بستیم و روشهای تأمین قطعه را تغییر دادیم و بررسی کردیم آیا در داخل کشور شرکتهایی هستند که امکان تولید باکیفیت را مدنظر داشته باشند یا خیر؟ سعی کردیم این شرکتها را شناسایی کنیم و روی تأمین قطعات برنامهریزی کردیم؛ به نحوی که پیشبینی میکنیم برای دو تا سه سال آینده مشکلی از نظر قطعه یدکی نداشته باشیم.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
چهار سال پس از اختراع
چهار سال پس از اختراع اولین دستگاه ATM در دنیا، شش عدد از این دستگاه توسط ایران خریداری، نصب و راهاندازی شد؛ این یعنی ایران قبل از ژاپن وارد حوزه پرداخت الکترونیک شده بود. از سال 1350 این دستگاهها با تهران کارت مورد استفاده قرار میگرفت.
[/mks_pullquote]
.
شرکت آدونیس علاوه بر واردکردن قطعات مورد نیاز، بر افزایش دانش فنی برای عمق بخشیدن به تعمیر در داخل کشور تمرکز کرده است. اسکندری با بیان اینکه دانش فنی تعمیرات را وارد کردند، به گونهای که بیشتر تعمیرات در داخل اتفاق بیفتد و بتواند درصد بالایی از قطعات را به چرخه برگرداند، میگوید: «نتیجه این برنامهریزی باعث شد از 80 درصد موفقیت در تعمیر، به 95 درصد برسیم.
قائممقام شرکت آدونیس بیان میکند که در حوزه تأمین قطعات یدکی هم قطعات ریز به قدر کفایت برای دو تا سه سال وارد کردیم. او میگوید: «آموزشهای لازم را هم به پرسنل دادیم که تعدادی از این دورههای آموزشی در شرکتهای همکار خارج از ایران، غالباً چین، برگزار شد. مجموعه این تغییرات باعث شده بتوانیم سرویس باکیفیت با قیمت مناسب ارائه کنیم. با وجود تحمیل هزینههای بسیار زیاد اما افزایش قیمتهای قراردادی آدونیس در حد نرخ تورم نبوده است، چون روشهای مدیریت هزینه را اعمال کردیم. بهرهوری یا همان میزان کار مفید، یکی از شاخصهای مهم در اقتصاد است و تعریف آن به حداکثر رساندن استفاده از منابع، نیروی انسانی و تمهیدات به شکل علمی برای کاهش هزینهها و رضایت کارکنان، مدیران و مصرفکنندگان است.»
به گفته کارشناسان، این نرخ در ایران در هفته به 11 ساعت هم نمیرسد و در بخش دولتی به شکل متوسط حدود 22 دقیقه است. اسکندری با بیان این مطالب، تاکید میکند: «این در حالی است که میانگین ساعت کار در کشورهای فرانسه و آمریکا، 30 تا 33 ساعت در هفته است که حدود 5 تا 5.5 ساعت کار مفید روزانه میشود. مهمترین عامل کاهش بهرهوری منابع انسانی، نامتوازن بودن درآمد و هزینه است.»
.
آینه تغییر برنامهها
نتایج برنامهریزیهای تیم مدیریتی آدونیس را باید در کارگاه تعمیرات و تولید و مونتاژ این شرکت جستوجو کرد؛ ساختمان چهار طبقه تعمیرات آدونیس در خیابان آزادی است و کارگاه تولید و مونتاژ در شهر قدس واقع است که قرار است طی دو ماه آینده به شهرک پیام منتقل شود. حدود 60 نفر در ساختمان تعمیرات کار میکنند؛ در هر طبقه، تعمیر ماژولهای مختلف خودپرداز، از دیسپنسر گرفته تا کارتخوان انجام میشود. متخصصان برق، الکترونیک، مکانیک و کامپیوتر پشت میزهای خود نشستهاند.
پوشش بیرونی یک دستگاه خودپرداز برداشته شده و چرخدندههای سفید آن آشکار شده است. هرازگاهی چرخدندهها به حرکت میافتند و تجهیزات دستگاه مثل ربات جابهجا میشود. صدای دریل با بوی اسپری مخصوص یکی شده است. گاهی صدای آلارم از دستگاهها به هوا بلند میشود. در هر طبقه بسته به نوع کار، بین 12 تا 14 نیروی متخصص کار میکنند. ساعت 7:30 صبح در شرکت حاضر میشوند و تا ساعت 16 مشغول هستند.
همه آنها در دورههای آموزشی سهماهه شرکت حضور داشتهاند و حدود سه ماه هم طول کشیده تا کارشناس فنی حوزه خودشان شوند. محسن در سال 1391 کار خود را با شرکت آدونیس آغاز کرده است. کنار یک دستگاه خودپرداز ایستاده که پوشش بیرونیاش برداشته شده است. میگوید: «کار با غلتکها، تسمهها و سرویس کردن تجهیزات سخت است. تعدادی از دستگاهها به دلیل استفاده در مناطق جنوبی ایران در معرض گردوخاک و رطوبت هستند و به همین خاطر به جرمگیری و سرویس کردن بیشتری نیاز دارند؛ اما در نهایت وقتی یک دستگاه را تعمیر میکنید، خستگی از تنتان در میرود. ضمن اینکه کار ما تنوع دارد و تکراری نمیشود.»
اعداد قرمز روی برخی دستگاهها نمایان شده است. برخی کارکنان با لحیمکار میکنند و دود سفید غلیظ به هوا بلند میشود. چرخدندهها همچنان کار میکنند؛ یک زندگی پشت دستگاه خودپرداز در جریان است. جوانترین نیروی آدونیس، پژمان 26 ساله است. لیسانس الکترونیک دارد و چند سالی است به استخدام شرکت درآمده است.
برای تعمیر بورد آسیبدیده، ذرهبین به دست گرفته و تا آنجا که امکان دارد، سرش را به بورد نزدیک کرده است. روی میزش یک اسپری مخصوص، لحیم و مقادیری سیم وجود دارد. میگوید: «وقتی یک بورد مرده را زنده میکنید و آن را به چرخه برمیگردانید، لذت میبرید. البته کارمان سختی خاص خودش را هم دارد. مثلاً این اسپری یا لحیم و… گازهای سمی متصاعد میکنند. یا کمردرد و گردن درد هم جزئی از کارمان شده است.» بورد را تعمیر میکند و درون خودپرداز جا میزند. با یک کلیک روی کامپیوتر، ناگهان چرخدندههای سفید به چرخش میافتند و بازوهای خودپرداز را جابهجا میکنند. تمام این فعلوانفعالات باعث میشود که دریچه مخصوص پرداخت پول به کار بیفتد. بسیاری از این بوردها به دلایل مختلف از جمله ریختن مایعات، آتشسوزی یا فرسودگی بهشدت تخریب میشوند و برای تعمیرشان به چند ساعت کار نیاز است.
.
تداوم سیاست تولید
تولید؛ بیشترین آسیب را در شرایط اقتصادی نامناسب میبیند. قائممقام مدیرعامل آدونیس با بیان اینکه جهتگیری شرکت به سمت تولید بوده است، میگوید: «پیش از این نیز همین سیاست را داشتیم، اما نه به شکل کنونی. یکی از پروژههای بینظیری که انجام دادیم که صرفهجویی قابل توجهی برای سیستم بانکی داشت، نوسازی و بازسازی دستگاههای ATM بود. برخی به ترکیه میرفتند و خودپردازهای دستدوم را که بازسازی شده است، میآوردند و وارد چرخه میکردند، اما نگاه ما این نبود.»
بر اساس آمار گمرک در ۱۲ ماهه سال 1396 بیش از سه هزار و ۶۲ تن ATM از کشورهای مختلف جهان به ایران وارد شده که چین در صدر آنها قرار دارد. این میزان واردات ۳۵ میلیون و ۱۱۱ هزار و ۲۷۰ دلار ارز از کشور خارج کرده بود که با دلار آن زمان (حدود 3300 تومان) بیش از ۱۱۸ میلیارد و ۶۰۴ میلیون و ۵۵۷ هزار و ۶۷۳ تومان میشود. اولین صادرکننده ATM به ایران کشور چین بوده که با صادرات هزار و ۷۷۶ تن ATM درآمد ۲۴ میلیون و ۴۴۹ هزار و ۵۷ دلاری را نصیب خود کرده است. بعد از چین، جمهوری کره با صادرات ۴۷۳ تن ATM به ایران، درآمد پنج میلیون و ۶۵۲ هزار و ۱۵۷ دلاری کسب کرده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
روزانه ۲۸۰ خودپرداز جدید
در آمریکا هر خودپرداز بهطور میانگین به کمتر از ۱۰۰۰ نفر خدمات میدهد. آمار منتشرشده توسط استیتبرین نشان میدهد، روزانه ۲۸۰ خودپرداز جدید در جهان نصب میشود. ایران از نظر تعداد خودپرداز بالاتر از کشورهایی همچون آرژانتین و پایینتر از ترکیه، ژاپن و دیگر کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان قرار دارد.
[/mks_pullquote]
.
اسکندری با بیان اینکه تصمیم گرفتند آنچه در بازار داخل وجود دارد را حفظ کنند، میگوید: «بانکهایی که دستگاههایشان مستهلک شده و هزینه نگهداریشان بالا رفته یا خرابیهای مکرر اذیتشان میکند، به ما مراجعه میکنند، ما نیز ATM هایشان را نوسازی میکنیم. شش ماه گارانتی و بین پنج تا هفت سال تعهد خدمات پشتیبانی و تعمیر و نگهداری میدهیم.
بانکها باید این دستگاهها را بهعنوان ضایعات میفروختند، اما متخصصان شرکت آدونیس آنها را نوسازی میکنند، به نحوی که تا هفت سال دیگر بتوانند کار کنند. نزدیک به هزار دستگاه را به این شکل به چرخه برگرداندیم.» به گفته اسکندری؛ «با این شکل کاری، 1.5 نوبت مراجعه برای هر دستگاه به 0.4 تا 0.3 نرخ خرابی در ماه تبدیل شد؛ بنابراین اتفاقی به نام تعمیر در چرخه نگهداریمان نداریم؛ بلکه قطعهها را نوسازی و در چرخه پشتیبانی استفاده میکنیم، این اقدام هزینههایی برای شرکت دارد، اما چون نرخ خرابی را کاهش میدهد، بهصرفه است.»
.
دستگاههای تولیدشده کداماند؟
پیشرفتهای روزافزون فناوری باعث شده تا شرکتهایی مانند آدونیس، هر روز به فکر تولید دستگاههای بهروزتر باشند. البته ساختار بانکی و نقلوانتقال مالی در ایران تفاوتهایی با سایر کشورهای توسعهیافته دارد، به همین دلیل سرعت و شکل تغییرات بهنسبت پایینتر است. قائممقام مدیرعامل آدونیس میگوید: «سرمایهگذاری قابل توجهی روی CRS داشتیم که از دو سال پیش کلید خورده است. در حال حاضر یکی از ماشینهای CRS با کیفیت بسیار بالا را در بازار ارائه میکنیم. وقتی اولینبار برای مشتریهایمان نصب کردیم، حجم اسکناسی که ماشینها گرفته بودند برای خودمان هم غیرقابل پیشبینی بود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
کاهش سرمایهگذاری
سرمایهگذاری خارجی در یک سال اخیر بهشدت کاهش پیدا کرده و برخی فعالان اقتصادی از منفیشدن آن خبر میدهند. این اتفاق باعث میشود در بهترین حالت، فناوری روز با سختیهای بیشتری به کشور وارد شود که معنایش عقبافتادن از رقبا در بخشهای مختلف صنعتی است.
[/mks_pullquote]
.
آمارها نشان میدهد تقریباً 47 تا 49 درصد هزینه عملیاتی یک دستگاه ATM مربوط به تأمین پول، پولگذاری و… است. این عدد بزرگی است. اگر از CRS در جای مناسب استفاده شود، میتوان بین 30 تا 35 درصد از هزینههای پرستاری ATM را با آن کاهش داد. البته این اعداد مربوط به سایر کشورهاست و شاید در ایران چندان قابل اتکا نباشد، چون حجم پول و فرهنگ استفاده از آن کاملاً فرق میکند. با این حال روند حرکت دنیا به این سمت بوده است که در مکانهایی که صرف میکند، CRS ها را با ATM ها جایگزین کردهاند. در واقع اگر دریافت بیش از 60 درصد باشد، از خوددریافتها و اگر پرداخت بیش از 60 درصد باشد، از ATM ها و در فاصله مابین این دو از CRS استفاده میشود.»
CRS ها به بانکها این امکان را میدهد تا از یک مخزن در یک دستگاه پول را بردارند و در همان مخزن پول را بگذارند. مخزن یا کاست در این دستگاه پیشرفتهتر است. سازوکار آن به شکلی تغییر یافته که بتواند پول نقد را از طریق یک مخزن و توسط یک دریچه دریافت و عرضه کند تا بانکها بتوانند چرخه پول نقد در حال چرخش را اقتصادی کنند. این برای یک بانک به معنای افزایش کارایی و صرفهجویی در هزینه و افزایش امنیت است. شرکت آدونیس حدود یکصد دستگاه CRS نصبشده دارد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
حجم تراکنش برداشت نقدی
۹۲ میلیارد تراکنش برداشت وجه نقد از حسابهای بانکی در سراسر دنیا از طریق خودپردازها بوده که نسبت به سال قبل از آن رشد هفتدرصدی را داشته است. میانگین حجم برداشتهای نقدی به ازای هر دستگاه خودپرداز در هر ماه دو درصد رشد پیدا کرده است.
[/mks_pullquote]
.
بررسیها نشان میدهد بهطور متوسط هزینه هر دو دستگاه ATM برابر یک دستگاه CRS است. از طرفی 40 درصد تراکنشهای ATM در تهران پول نقد است، اما در شهرستانها برعکس این ماجرا صدق میکند. همچنین در مناطق جنوب تهران، پول نقد بیشتر میچرخد؛ بنابراین بانکها با توجه به شرایط هر منطقه میتوانند برنامهریزی کنند که از کدام دستگاه استفاده کنند؛ ATM یا CRS؟
دستگاههای CRS برای بانکها و مشتریان مزایای بسیاری دارد. از آنجایی که پول نقد همچنان در بسیاری از کشورها اولین ابزار پرداخت است، تقاضا برای دسترسی سریع، ایمن و سهل به آن رو به افزایش است. برای نمونه تقاضا در چین و جنوب شرقی آسیا برای پول نقد چشمگیرتر است.
CRS به بانکها این امکان را میدهد تا مشتریان بتوانند مقادیر بیشتری دریافت و واریز وجه انجام دهند که این امر موجب افزایش رضایت مشتریان از طریق کانال سلفسرویس میشود. بانکها نیز همچنان خواستار در دسترس بودن پول نقد، بهبود عملکرد، افزایش امنیت و بهرهوری در سرویس و در مجموع کاهش هزینه برای خدمترسانی به مشتری هستند. کاراییهای عملیاتی دستگاههای CRS هم بسیار مهم است و نقشی راهبردی در طرحهای تغییر شعبه ایفا میکند. بهعلاوه بسیاری از دستگاههای CRS میتوانند در راستای نیازهای کسبوکارهای کوچک، دسترسی شبانهروزی و ایمن، تسهیلات خدمتمحور را مقدور کنند.
اسکندری به فعالیت آدونیس در حوزه کیوسکها هم اشاره میکند و ادامه میدهد: «در حوزه کیوسک تقریباً دو سال پیش کار تحقیقاتیمان را شروع کردیم و اکنون محصول قابل اتکایی داریم. این کیوسکها در بانکهای پاسارگاد، توسعه تعاون و رفاه ارائه و عملیاتی شده و یکی، دو مشتری دیگر هم در آینده نزدیک اضافه خواهد شد. بررسیها نشان میدهد کیوسکها فراگیر هستند، اما بانکهایی که روی VTM و RTM سرمایهگذاری کردند، بیشترشان موفق نبودند؛ هرچند سرمایهگذاری هنگفتی هم کرده بودند.
STM هم برای بانکهای مختلف محدود است و بیشتر به شکل آزمایشی بوده است. حدود هشت ماه میشود که در حوزه STM هم وارد شدهایم و کار را برای یکی، دو مشتری انجام دادهایم.» اسکندری درباره دلایل عدم موفقیت VTM میگوید: «VTM موفق نبود، چون گرانقیمت بود و همه تجهیزات روی یک ماشین قرار داشت. همچنین یک مرکز راهبری برای استفاده از این دستگاه نیاز بود که هزینههای آن در مقایسه با تراکنشهایی که انجام میشد، صرفه اقتصادی نداشت. آدونیس خیلی روی این پروژه سرمایهگذاری نکرده است، چون حدس میزدیم وضعیت بازار به این شکل باشد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
موانع حرکت با فناوری روز
مشکل منابع و ورشکستگی اغلب بانکها در ایران، یکی از چالشها در مسیر حرکت با فناوری روز است. آخرین آمارها میگوید میزان بدهی بانکها به بانک مرکزی در سال 1397 نسبت به سال 1396 رشد 4.7 درصدی داشته و به یک هزار و ۳۸۱ هزار میلیارد ریال رسیده است.
[/mks_pullquote]
.
کیوسک غیر نقدی در زمره نسل جدیدی از دستگاههای سلفسرویس بانکی بهشمار میآید که بر مبنای نیاز مشتری و زیرساختهای هر بانک، میتوان امکان ارائه خدمات متنوع بانکداری دیجیتال را روی آن پیادهسازی کرد. کیوسک غیر نقدی میتواند نقش زیادی در توسعه بانکداری الکترونیکی و همچنین کاهش بار ترافیکی دستگاههای خودپرداز داشته باشد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
دلایل کمبود نقدینگی
افزایش ناگهانی نرخ ارز و شکستن رکوردهای شگفتآور، اتفاقی بود که تقریباً هیچکدام از فعالان بخش خصوصی آن را پیشبینی نکرده بودند. رشد دستکم سه برابری نرخ ارز یکی از مهمترین دلایل کمبود نقدینگی شرکتها و کارگاههای مختلف بوده است. در یک سال اخیر به دلیل مشکلات اقتصادی، بخش خصوصی با تعدیل 42 درصدی نیروهای خود روبهرو شده است. علت این اتفاق، کاهش تولید در پی رشد دو تا چهاربرابری قیمت مواد اولیه و گران شدن قیمت تمامشده محصولات بوده که شرکتها و کارگاهها را با مشکل نقدینگی روبهرو کرده است.
[/mks_pullquote]
.
آمارها نشان میدهد بیش از ۵۳ درصد تراکنشهای دستگاههای خودپرداز برای اموری غیر از برداشت وجه نقد است؛ یعنی اموری همچون انتقال وجه، دریافت ماندهحساب، پرداخت قبوض و… . یکی از کاربردهای هوشمندانه دستگاههای خودپرداز غیر نقدی، استفاده از آنها در کنار دستگاههای خودپرداز است. با این کار، بانکها میتوانند بهراحتی صف جلوی دستگاههای خودپرداز را مدیریت کنند و در مواقع شلوغی که تقاضا برای درخواست وجه نقد بالاست، مشتریان را به استفاده از دستگاه خودپرداز غیر نقدی هدایت کنند.
.
پایان عصر خودپردازها؟
قطعات خودپردازها به دلایل مختلف دچار خسارت میشود که از فرسودگی بر اثر فعالیت مداوم و طولانی تا قرار گرفتن در معرض حادثههای مختلف را شامل میشود. در طبقه دوم ساختمان تعمیرات شرکت آدونیس، تعمیر مانیتورها و کیبورد خودپردازها انجام میشود. مهرداد در حال ریختن مایعی مخصوص درون صفحهکلیدهای خودپرداز است. با خنده میگوید: «دوستان اذیتکن، چسب یک دو سه درون کلیدها ریختهاند!» منظور او سارقانی هستند که از روشهای مختلف برای سرقت کارت عابربانک مشتریها استفاده میکنند. توضیح میدهد: «سارقان روی دکمه صفحهکلید، چسب میریزند و همان اطراف منتظر میمانند تا مشتریها بیایند. به گفته مهرداد، این روش یکی از شیوههای معمول سرقت از خودپردازهاست.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
جایگاه مستدام پول نقد
حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به عدد 57 هزار و 750 میلیارد تومان رسیده که از رشد 23.7 درصدی حکایت دارد. این آمار که در تیرماه 1398 توسط بانک مرکزی ارائه شده، نشان میدهد پول نقد برای مردم جایگاه خاصی دارد و استفاده آنها از دستگاه خودپرداز ادامهدار خواهد بود.
[/mks_pullquote]
.
روزانه حدود چهار کیبورد را به این شکل تعمیر میکند و یک بار دو روز برای تعمیر یکی از آنها وقت گذاشت. میگوید عاشق کارش است، اما گازهای سمی اذیتش میکند. ماسکی که او باید استفاده کند، فیلترهای مخصوص دارد. چند میز آنطرفتر علی نشسته است. او از سال 1392 در آدونیس کار میکند و متخصص الکترونیک است. عمده کارش تعمیر مانیتورهاست. میگوید: «اوایل که به اینجا آمده بودم، مانیتورها به دلیل قدیمیبودن تلنبار شده بودند. عمدهشان لامپی بودند. برای اینکه آنها را از حالت السیدی به الایدی تبدیل کنیم تا تصویر بهتر و عمر بیشتری داشته باشد، همفکری کردیم و در نهایت موفق شدیم این هدف را به سرانجام برسانیم.» آتشسوزی، سیل، صاعقه یا حتی کلنگخوردن توسط مشتری باعث خرابی آنها میشود. بیشترین تخریبها اما روی صفحهکلیدها توسط مشتریهاست که از گرانترین ماژولهای خودپرداز است و انحصار تعمیر آنها در اختیار شرکتهای خاص است.
اصل تجارت آدونیس و شرکتهای مشابه بر مبنای خودپردازهاست. این در حالی است که در سالهای اخیر با ورود فناوریها، بیشتر زمزمه پایان عمرشان بر زبانها افتاده است. آخرین آمارهای بانک مرکزی در شهریور 1397 نشان میدهد بیش از ۵۵ هزار دستگاه خودپرداز بانکی در کشور فعال است که سهم بانکهای خصوصی از بانکهای دولتی بیشتر بوده است. ارزش تراکنشهای بانکی (بهجز بانک صادرات) از طریق دستگاههای خودپرداز نیز ۶۱ درصد متعلق به بانکهای دولتی و ۳۸ درصد متعلق به بانکهای غیردولتی بوده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
بانک ملی ایران؛ رکورددار
بانک ملی بهعنوان بانک دولتی با ۷۷۶۷ خودپرداز در کل کشور، بیشترین تعداد دستگاههای خودپرداز را در بین سایر بانکها به خود اختصاص داده؛ بهطوری که ۱۴ درصد از خودپردازهای کل کشور متعلق به بانک ملی است. پس از آن بانک صادرات ایران با 5.1 هزار دستگاه خودپرداز قرار دارد.
[/mks_pullquote]
.
آمارها نشان میدهد اگرچه در میان بانکها، بانک ملی ایران بیشترین تعداد دستگاه خودپرداز (حدود 7.7 هزار دستگاه) و بیشترین ارزش تراکنش خودپرداز را دارد، اما تعداد خودپردازها به ازای هر شعبه بانک، در بانکهای دولتی از جمله بانک ملی در مقایسه با برخی بانکهای غیردولتی، نسبتاً پایین است. در شهریورماه 1397 در مجموع 55 هزار و ۲۸۲ دستگاه خودپرداز بانکی در سراسر کشور فعال بوده که نسبت به شهریور سال قبل، 9.5 درصد افزایش یافته است. در این مدت ۳۹۹ میلیون تراکنش بانکی به ارزش 1028.5 میلیارد ریال در کل کشور انجام شده است.
قائممقام مدیرعامل شرکت آدونیس اما معتقد است عمر خودپردازها به پایان نرسیده است. اسکندری با بیان اینکه تا زمانی که پول باشد، خودپرداز هم خواهد بود، میگوید: «یکی از کانالهای پرداخت وجوه نقد، خودپرداز است و معمولاً در کشورهایی که تجارت خردشان مبتنی بر اسکناس است، خودپرداز توسعه بیشتری دارد. آمارها نشان میدهد طی سالهای 2009 تا 2017 حجم اسکناس در دنیا بالا رفته و در اروپا حدود 9 درصد افزایش داشته است. همچنین حجم دلار هم هفت درصد بیشتر شده است.
این اعداد نشان میدهد خودپرداز بهعنوان کانال پرداخت، سهم بازارش را خواهد داشت، اما با آمدن ابزار جدید، بخشی از سهمش واگذار میشود.» آخرین آمار بانک مرکزی ایران در تیرماه 1398 نشان میدهد میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به عدد 57 هزار و 750 میلیارد تومان رسیده که از رشد 23.7 درصدی حکایت دارد. اسکندری با بیان اینکه توسعه آیتی در هر کشور تابعی از قدرت اقتصادی آن کشور است، ادامه میدهد: «اگر بنیه اقتصادی قوی باشد، سرمایهگذاری روی آیتی رشد خواهد کرد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
محدودیت بخش خصوصی
توسعه فناوری با تقویت بخش خصوصی ارتباط مستقیم دارد، این در حالی است که 80 درصد اقتصاد ایران دولتی است و کاهش درآمدها به دلیل تحریمهای خارجی و چالشهای تصمیمگیری داخلی باعث رشد منفی 4.7 اقتصاد و ایجاد محدودیتهای بیشتر برای بخش خصوصی شده است.
[/mks_pullquote]
.
با توجه به شرایط اقتصادی این روزهای ایران باید دید بانکها ترجیحشان این است که خودپرداز را نگه دارند یا واگذار کنند؟ خودپرداز در ایران شرایط خاصی دارد و شاید شبیه بسیاری از کشورهای دنیا نباشد؛ برای عدهای محل درآمد و برای برخی دیگر محل هزینه است. تعرفههای تراکنشهایی که روی خودپرداز انجام میشود، درآمدی که برای یک مجموعه یا بانک دارد و… همهشان در تصمیمگیری نهایی اثرگذار است.»
به گفته اسکندری، شرکت آدونیس ATM هایی را مورد بازسازی قرار داده که بیش از 15 سال کار کرده بودند. این موضوع نشان میدهد در سیستم بانکی تمایل برای حفظ این کانال مالی وجود دارد. از سوی دیگر در دنیا موج تغییر مدل شعب راه افتاده؛ به این معنا که خدمات بانکداری را تخصصیتر و خدمات خرد را به ماشینها واگذار میکنند. قائممقام مدیرعامل آدونیس میگوید: «روز اولی که ATM وارد بازار ایران شد، نقش پرداخت پول را بر عهده داشت، اما بهمرور توسعه پیدا کرد و نقشهای دیگری مانند شارژ تلفن همراه، پرداخت قبوض، انتقال وجه و… هم به آن اضافه شد.
این یعنی نقشها دچار تغییر میشود و چیزی از بین نمیرود. احتمالاً در آینده CRS ها که تکامل یافته ATM ها هستند، فراگیر شوند و بخشی از سهم بازار ATM را در اختیار بگیرند، اما این به معنای از بین رفتن ATM ها نیست. واریز وجه در ساعات کاری غیر اداری، تفکیک پول در مبدأ و موارد اینچنینی از ارزشهای افزوده حداقلی CRS هاست؛ بنابراین تمایل استفاده از آن وجود دارد. در ژاپن صد درصد از این دستگاهها استفاده میشود. در ترکیه بخش قابل توجهی را جایگزین کردهاند. در چین هم سهم CRS ها نسبت به ATM ها 80 به 20 است.»
فعالیت نیروهای آدونیس به ATM ها وابسته است؛ در طبقه اول کارگاه تعمیر و بازسازی آدونیس، برخی نیروها روزانه پنج تا شش کیلومتر پیادهروی میکنند؛ در این بخش ماژولهای تعمیر شده برای آخرینبار تست میشود و اگر مشکلی نداشته باشد، در اختیار بخش بستهبندی قرار میگیرد.
یک دستگاه خودپرداز برای تست ماژولهای تعمیرشده در این طبقه گذاشته شده و هر چند دقیقه توسط یکی از نیروها تست میشود و صدای حرکت بازوهایش در فضا میپیچد. نیروهای این بخش باید مدام بین طبقه اول و همکف (بستهبندی) و همچنین بین چند دستگاه در حرکت باشند تا عملیات تست بهخوبی و بادقت انجام شود، به همین دلیل روزانه حدود پنج تا شش کیلومتر پیادهروی دارند.
مهدی، مدیر این بخش است. میگوید: «از سال 1392 در آدونیس کار میکنم و تحصیلاتم برق است. بیشترین سختی کار همان پیادهروی و سرپا ایستادن ماست.» ماژولها بعد از تست و تأیید برای بستهبندی به طبقه همکف فرستاده میشوند. بوی چسب در فضا پیچیده. صدای چسب نواری که با قدرت، ابتدا و انتهای کارتنها را به هم میچسباند، هر چند ثانیه بلند میشود.
دو نفر از نیروها، کارتنها را که گاها به 20 کیلوگرم هم میرسند، چسب میزنند، تسمهکشی میکنند و روی هم قرار میدهند. بوی چسب، تند و تیز است و گرمای هوا، عرق روی پیشانیها نشانده. دستهای هر دو نیرو کمی سیاه شده است. بستهبندی ماژولها فقط در کارگاه تعمیر انجام نمیشود؛ در شهر قدس، جایی که تولیدات آدونیس به سرانجام میرسد هم بخش بستهبندی وجود دارد.
.
توسعه تولید در شرکت آدونیس
کارگاه تولید و مونتاژ آدونیس در شهر قدس واقع است که قرار است طی دو ماه آینده به شهرک پیام منتقل شود. کارگاه دو طبقه دارد که در طبقه اول تولیدات و مونتاژ انجام میشود و طبقه دوم هم انبار شرکت است. مدیر امور تولید و تعمیر آدونیس با بیان اینکه سیاستهای کلی شرکت بر تعویض قطعه در داخل شعب استوار است، میگوید: «هدف از شکلگیری آدونیس، ایجاد یک سرویس نوین بانکی برای بهرهمندی بانکها از خدمات مناسب بود. در شروع کار، تعمیرات مرکزی بهعنوان هسته اصلی شروع به فعالیت کرد.
بهمرور دانش آن را ارتقا دادیم و در نهایت به 10 دفتر رسیدیم و پروژه گسترش دفاتر تعمیر استانی را تکمیل کردیم.» محمدرضا براتچیان ادامه میدهد: «در فاز اول یکی از بزرگترین کارها در صنعت بانکداری ایران اتفاق افتاد که همان مهندسی و سیستمیکردن بازسازی دستگاههای خودپرداز بود. تحقیقات مفصلی در این زمینه انجام دادیم و تجهیزاتی از جمله دستگاه تستر کابل طراحی کردیم که چندین بار بازدیدکنندههای خارجی که به شرکت آمده بودند از دیدن آن دچار حیرت شدند و از ما برای عکسبرداری از آن اجازه گرفتند! این تستر یکی از نقاط قوت آدونیس است که صفر تا صد آن توسط مهندسان شرکت انجام شده است.»
دستگاههای خودپرداز از صدها کابل سیم تودرتو برخوردار است که یکی از بدترین نوع خرابی مربوط به قطعی همین کابلهاست. با استفاده از تستر طراحیشده توسط شرکت آدونیس، خرابی سیمها در سریعترین زمان ممکن و با دقت بسیار بالا تشخیص داده میشود و دیگر نیازی به آزمایش تکتک رشته سیمها با اهممتر نیست که بعضاً ساعتها زمان میبرد. طراحی و ساخت این آزماینده توسط 10 متخصص جوان در حوزه الکترونیک و مکانیک انجام شده و یک سال زمان برده است.
این دستگاه تشخیص خرابی کابلها را 10 برابر سرعت بخشیده و از ساعتها به 20 دقیقه کاهش داده است. همچنین دقت را افزایش چشمگیری بخشیده است. این دستگاه در گوشهای از کارگاه شهر قدس قرار داده شده است و در کنار آن دهها خودپرداز و خوددریافت در کارتنها جا خوش کردهاند. نیروها مشغول مونتاژ دستگاهها و طراحی تولیدات جدید هستند.
مدیر امور تولید و تعمیر آدونیس میگوید: «شرکت در حوزه امنیت هم وارد شده است. مثلاً درباره سرقت ATM ها دستگاهی طراحی کردیم که به ATM وصل میشود و هنگام وقوع سرقت به اپراتورهای تعریفشده آلارم میدهد. در واقع شرکت به سمت دانشبنیانی پیش میرود؛ به نحوی که بتوانیم در حوزه تولید هم کارهای مناسبی ارائه کنیم.» طرحها بر اساس نیاز طراحی شدهاند که عموماً به تولید خوددریافت، چکدریافت و… منجر شده است. بعضاً پیش آمده که طراحی به نتیجه مطلوب نرسیده، اما به دلیل اهمیت بالای کار به شکل دیگری ادامه پیدا کرده است. تمام تولیدات نهایی شرکت آدونیس از تجمیع دو بخش سختافزار و نرمافزار به دست میآید.
مدیر تولید نرمافزار شرکت آدونیس با بیان اینکه هدف شرکت، تولید نرمافزارهایی در راستای تقویت ارزش افزوده آدونیس و بانکهاست، میگوید: «مدل کارکرد ما زیرساختی است؛ به این معنا که شناسایی نیاز مشتری در درجه اول قرار دارد و بر اساس آن محصول را تولید میکنیم. یکی از کاربردیترین این محصولات، مانیتورینگ است. کیوسکهای بانکی، خودپردازها و دستگاههای CRS باید از جنبههای مختلف تحت مدیریت قرار بگیرند؛ به نحوی که هرچه سریعتر متوجه خرابی شویم، دستگاه سرپاتر خواهد بود.
حدود دو سال و نیم پیش طراحیها را شروع کردیم و در نهایت به تولید رسیدیم و در اختیار چند مشتری قرار دادیم. این پروژه انتها ندارد و هرچه جلوتر برویم، خدمات بیشتری میتوانیم اضافه کنیم. بخشی از آن تشخیص نیازمندیها و خرابی دستگاههاست. البته این ابزار بهنوعی ابزار راهبری ATM هاست.»
حمید ملااسماعیلی به نرمافزار کیوسک اشاره میکند و ادامه میدهد: «از مدتها پیش روی نرمافزار کیوسک کار کردیم. مدل کارمان جدایی معماری نرمافزار از سختافزار است تا به آن وابسته نباشد. در واقع از معماری استاندارد استفاده کردیم؛ بر پایه آن چیزی که مایکروسافت و شرکتهای توسعهدهنده آن به توافق رسیدند.
همچنین این قابلیت را در نظر گرفتیم که این نرمافزار بتواند بهراحتی به سیستم مانیتورینگ متصل شود و اطلاعات مفید و موثقی به سیستم بدهد. ما با شناخت بهتری از سختافزار کار مانیتورینگ را انجام میدهیم و نرمافزار کیوسک را با تغییرات و اصلاحات روی دستگاههای خوددریافت هم قرار میدهیم. این ابزار روی دستگاههای جدید بانکی هم کار میکند.» نرمافزار دوربین نیز که یکی از مهمترین نرمافزارهای مورد درخواست مشتریهاست، در شرکت آدونیس طراحی و در اختیار قرار میگیرد. به گفته ملااسماعیلی، آدونیس در این زمینه تجربه طولانی دارد و محصول باکیفیت ارائه میکند.
.
آینده چه میشود؟
شرکت آدونیس طی هفت سال موفق شده سهم 22 درصدی از بازار تجهیزات بانکی را در اختیار بگیرد و جایگاهش از نظر کیفیت محصولات هم بین اول و دوم در رقابت با شرکت فرادیس البرز در نوسان است. حرکت دانشبنیان و توسعه تولیدات بر مبنای نیاز سیستم بانکی، اصول این شرکت است که به دلیل شرایط اقتصادی این روزهای ایران با تغییرات ساختاری همراه شده تا بهرهوری را افزایش دهد.
بخش خصوصی پیش از این اعلام کرده است به دلیل افزایش فشارهای اقتصادی با تعدیل 42 درصدی نیروهایش در سال 1397 مواجه شده است. این در حالی است که برخی شرکتها موفق شدند با تغییر برنامهها و کاهش هزینهها از تعدیل نیروهایشان جلوگیری کنند. این اتفاق در شرکت آدونیس هم رخ داده؛ هرچند به استخدام جدید نیروها منجر نشده است. مدیریت آدونیس همچنان بر حرکت دانشبنیان و توسعه تولید تاکید دارد و این مسیر توسط 450 نیروی شرکت در حال طیشدن است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
بدهی دولت به سیستم بانکی
مجموع بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی تا پایان سال گذشته با افزایش بیش از ۲۸ درصد، به ۳۳۲ هزار میلیارد تومان رسیده است. از مجموع بدهی بخش دولتی به سیستم بانکی حدود ۳۰۴ هزار میلیارد تومان مربوط به خود دولت است و ۲۸ هزار میلیارد دیگر به شرکتها و مؤسسات دولتی اختصاص دارد.
[/mks_pullquote]
.
مشتری بانک کارت بانکیاش را در خودپرداز قرار میدهد و رمزش را وارد میکند. پس از چند ثانیه، پول از دستگاه بیرون میآید و نوبت به مشتری بعدی میرسد. همین چند ثانیه عملیات موفقیتآمیز با تعمیر و بازسازی خودپردازها در کارگاههای شرکتهایی نظیر آدونیس به دست آمده است؛ هر دستگاه خودپرداز یک زندگی پشت خود دارد.
نویسنده: یزدان مرادی