پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تراکنش فراتر از پرداخت / کارمزدخواهی باتلاق فین‌تک‌های ایرانی
نیما فیض گستر، تحلیلگر بازار در حوزه پرداخت الکترونیکی / ظهور فین‌تک‌ها در عرصه جهانی یکی از چشمگیرترین وقایع حوزه مالی در سال‌های اخیر بوده است. به عبارتی فین‌تک‌ها با تکیه بر نوآوری و با عبور از محدودیت‌های دست و پاگیر بانک‌ها و مؤسسات مالی تحولی عظیم در تجربه مشتریان در استفاده از خدمات مالی ایجاد کردند.
براساس گزارش Capgemini، در سال 2018 بیش از 90% فین‌تک‌ها مزیت رقابتی خود را در ارائه راهکارهایی جهت افزایش چابکی و ارتقا سطح خدمات ارائه شده به مشتری قرار داده‌اند. به عبارتی عمده فین‌تک‌ها اساس فعالیت خود را بر مبنای عبور از محدودیت‌های راهکاری موجود قرار دادند و تسهیلی هرچند کوچک بر فرآیندهای مالی دست و پاگیر عمومی ایجاد کردند. همین موضوع باعث شده تا این حوزه نزدیک به 110 میلیارد دلار رشد را از سال 2009 تجربه کند و حتی زنگ خطر را برای بانک‌ها و مؤسسات مالی عظیم به صدا درآورد. تا جایی که این سازمان‌های بزرگ را مجبور به ایجاد همکاری‌های برد-برد کرده‌اند.
همچنین براساس گزارش Accenture، یکی از اصلی‌ترین مگاترندهای صنعت پرداخت (ترندهایی که هم احتمال وقوع بالا دارند هم اهمیت قابل توجه)، همکاری‌های بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ مالی با فین‌تک‌ها است. به عبارتی فین‌تک‌ها با کمک ساختار چابک و نوآورانه خود، شرکت‌های مالی بزرگ را مجبور کرده‌اند تا خدمات خود را متحول کنند و به عبارتی رقابت دیروز، امروزه به یک همکاری برد-برد لاجرم ختم می‌شود که بر مبنای مکمل سازی قابلیت‌ها، توانمندی‌ها و نیازمندی‌های بانک‌ها و فین‌تک‌ها استوار شده است.
حال پس از مروری کلی بر وضعیت و روند فین‌تک‌ها در عرصه بین‌الملل اگر نگاهی به این حوزه در کشور خودمان بیندازیم با تناقضی قابل توجه مواجه می‌شویم.
فین‌تک‌های داخلی عموماً با چالش بازار مواجه‌اند. کمتر محصول و شرکتی در بین آنها توانسته بازار و اقبال قابل توجهی داشته باشد. علت اصلی این موضوع از منظر فعالان این حوزه بیشتر در دلایلی مانند عدم حمایت و عدم همکاری خلاصه می‌شود که بعضاً بسیاری از آنها هم درست است اما هنگام بررسی محصولات این حوزه به ندرت با راهکار نوآورانه‌ای برخورد می‌کنیم.
برای مثال عمده استارت‌آپ‌های حوزه‌های پرداخت تمرکز خود را بر ایجاد تراکنش گذاشته‌اند؛ در حالی که در این حوزه توان رقابت با شرکت‌های بزرگ پرداخت را ندارد و برای درآمدزایی برخی حتی مجبور شدند بازار هدف خود را به سمت پذیرندگان غیرقانونی (سایت‌های شرط‌بندی و سایت‌های بدون مجوز) تغییر دهند؛ و در کل سهم خیلی کوچکی (بر اساس آمارهای غیر رسمی کمتر از 2%) از بازار پرداخت را به خود اختصاص دهند.
با کنکاش بیشتر به راحتی متوجه می‌شویم راهکارهای ارائه شده هیچ ارزش افزوده‌ای برای پذیرندگان و مشتریان ایجاد نمی‌کند و هیچ دلیلی برای آنکه پذیرنده به جای انتخاب یک شرکت پرداخت معتبر و نامدار از قابلیت‌های فین‌تک‌های استارت‌آپی این حوزه استفاده کند وجود ندارد و تنها زمانی به آنها مراجعه می‌کند که از طرف شرکت پرداخت نتواند درگاه بگیرد.
این ضعف نوآوری و سرویس ارزش‌افزوده را می‌توان در عنوان این یادداشت جستجو کرد. استارت‌آپ‌های داخلی همه تمرکز خود را بر تراکنش قرار دادند و در این مجال قدرت رقابت با شرکت‌های پرداخت را ندارند، چرا که آنها برای درآمدزایی حداقلی در این مدل نیاز به پورسانت این شرکت‌ها دارند و به طور غیرمستقیم عامل آن شرکت‌ها می‌شوند.
به عبارتی بر خلاف مدل‌های بین‌المللی به جای آنکه شرکت‌های بزرگ و سنتی تحت تأثیر فین‌تک‌ها باشند در کشور ما فین‌تک‌ها زیر یوغ شرکت‌های پرداخت رفته‌اند و همین موضوع باعث شده در همه همایش‌ها و کنفرانس‌ها نمایندگان استارت‌آپ‌ها به جای معرفی آخرین دستاوردها و پیشرفت‌ها وقت خود را صرف انتقاد از نظام بانکی و پرداخت کشور کنند.
اگر تمرکز استارت‌آپ‌ها از تراکنش سازی به توسعه زیرساخت پرداخت باشد و به پرداخت نگاهی فراتر از یک تراکنش صرف داشته باشند؛ آن زمان این شرکت‌ها و بانک‌ها هستند که خود داوطلبانه همکاری و پشتیبانی آنها را طلب خواهند کرد.
عرصه رقابت فین تک‌های پرداختی به اشتباه تراکنش قرار داده شده درحالی‌که در این عرصه توان رقابت ندارند و بایستی با تکیه بر چابکی و نوآوری خود را وارد حوزه رقابت در عرصه پرداخت کنند.