پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برخلاف وعده‌های بانک مرکزی و ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهور برای انجام معاملات توافقی ارز در بورس تهران، بانک مرکزی در چرخشی آشکار این معاملات را از بورس تهران به محلی خارج از دید رسانه‌ها و مردم یعنی سامانه نیما منتقل کرد.
به گزارش همشهری، چهارم تیرماه ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی از تقسیم‌بندی کالاها در دولت در چهار گروه خبر داد و اعلام کرد: «تأمین ارز گروه سوم کالایی که از آن بانام کالاهای غیراساسی نام‌برده می‌شود، از طریق بازار ثانویه و اوراق بهادار کردن اظهارنامه‌های صادراتی انجام خواهد شد.»
در این تقسیم‌بندی، گروه نخست به کالاهای اساسی و حیاتی برای کشور که با ارزاق عمومی مردم و دارو در ارتباط است، اختصاص دارد؛ ارز موردنیاز این بخش، از منابع حاصل از فروش نفت توسط بانک مرکزی تأمین می‌شود که نرخ آن 4200 تومان بوده و دولت 400 تومان بابت هر دلار برای کالاهای اساسی یارانه می‌دهد.
در گروه دوم، کالاهایی قرار می‌گیرد که مواد اولیه و ماشین‌آلات واحدهای تولیدی و صنعتی (کالاهای واسطه‌ای) به شمار می‌روند و قرار است ارز موردنیاز آن‌ها از محل 80 درصد صادرات غیرنفتی شامل درآمد ارزی حاصل از فروش محصولات پتروشیمی، فولاد و مواد معدنی و از محل سامانه نیما تأمین شود؛ نرخ ارز برای این گروه نیز همان 4200 تومان خواهد بود.
گروه سوم، کالاهایی به شمار می‌رود که از محل 20 درصد باقیمانده صادرات کالاهای غیرنفتی تأمین ارز می‌شود. در گروه چهارم کالایی نیز اقلامی قرار دارند که واردات آن‌ها به کشور ممنوع است و درنتیجه هیچ ارزی از هیچ منبعی به آن‌ها اختصاص نمی‌یابد.
قرار قبلی
قرار بود قیمت ارز برای کالاهای گروه سوم، نرخ رقابتی باشد که در بورس تهران و روی تابلوی ویژه‌ای به‌صورت توافقی میان صادرات کننده‌ها و واردکننده‌ها تعیین می‌شود؛ اما درست چند روز بعدازآنکه از التهاب بازار ارز تحت تأثیر انتشار خبر تأسیس بورس ارز کاسته شد بانک مرکزی در چرخشی 180 درجه‌ای بار دیگر با مبادلات ارز در بورس مخالفت و این مبادلات را به سامانه نیما منتقل کرد.
بلافاصله بعدازاین تصمیم تغییرات لازم در سامانه نیما برای فروش ارز به قیمت رقابتی انجام و امکان فروش ارز به قیمت توافقی با استفاده از امکانات سامانه «سماصا» فراهم شد. چندین سال است که بانک مرکزی به دلایل نامعلومی باعرضه ارز در بورس مخالفت می‌کند در این میان برخی شرکت‌ها به بهانه افشاشده اسناد مربوط به نقل‌وانتقال ارز در فضای سیاست خارجی شعله‌های این اختلاف‌ها را بیشتر کرده‌اند.
منتقدان به دلیل شفافیت معاملات در بورس معتقدند نقل‌وانتقال و مبادلات ارزی می‌تواند مورد سو استفاده‌های خارجی قرار بگیرد. به‌زعم کارشناسان مبادلات ارز در بورس تهران قادر است مکانیزم عرضه و تقاضا را شفاف و منجر به کشف قیمت تعادلی شود؛ موضوعی که در سامانه نیما به دلیل نبود قابلیت نظارت مداوم از سوی مردم و رسانه‌ها قابل رصد نیست.
سازوکار مبادلات
اواخر هفته قبل سخنان رئیس‌کل بانک مرکزی پرده از انتقال این معاملات از بورس تهران به سامانه نیما برداشت و مشخص شد بانک مرکزی طبق سنت گذشته قصد ندارد معاملات ارز را به بورس تهران منتقل کند. ولی‌الله سیف در گفت‌وگویی از آغاز به کار بازار ثانویه ارز خبر داد و گفت: «در این رویه صادرکننده و واردکننده برای مبادله ارز تفاهم می‌کنند و این در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی می‌شود.»
ولی‌الله سیف گفت: «روال بازار ثانویه این‌گونه است که واردکننده با صادرکننده تفاهم می‌کند و با ثبت این تفاهم در سامانه جامع تجارت این کار می‌تواند عملیاتی شود. در مرحله بعدی واردکننده با مراجعه به بانک گواهی ثبت آماری خود را می‌گیرد و سپس با مراجعه به صادرکننده مربوط، توافق نهایی خود را انجام می‌دهد این توافق هم در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی می‌شود.»
درعین‌حال رئیس کنفدراسیون صادرات ایران هم جزئیات بیشتری از این تصمیم جدید را تشریح کرد و گفت: «کشف نرخ اظهارنامه صادراتی در سامانه نیما خواهد بود.»
محمد لاهوتی، گفت: «در جلسه پنجشنبه هفته قبل مقرر شد تا بازار ثانویه ارز در بورس انجام شود، اما با بررسی‌های کارشناسی صورت گرفته و پیشنهاد بخش خصوصی، عرضه ارز حاصل از بیست درصد صادرات غیرنفتی کشور که مشمول ارائه ارز در سامانه نیما نمی‌شود، در بورس منتفی شد.»
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با اشاره به این کشف قیمت اظهارنامه صادراتی که در سامانه نیما صورت می‌گیرد، افزود: «این کار به دو روش می‌تواند انجام شود؛ بر این اساس درروش اول، عرضه ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما صورت می‌گیرد که در آن، صادرکنندگان ارز اظهارنامه صادراتی خود را در سامانه نیما به ثبت می‌رسانند و واردکنندگانی که تقاضای خرید این ارز رادارند، ارز و اظهارنامه را به نرخ توافقی خریداری کرده و اقدام به واردات می‌کنند.»
لاهوتی توضیح داد: «روش دوم این است که واگذاری ارز و اظهارنامه صادراتی به‌صورت مستقیم به واردکننده صورت گیرد و بر این اساس، شیوه اصلی آن است که واردکننده بعد از ثبت سفارش، درخواست خود را در سامانه جامع تجارت، ثبت کرده و شماره اظهارنامه توافق شده را در سامانه درج کند؛ بر این اساس، سامانه نیما از صادرکننده استعلام لازم را صورت داده و بعد از تأیید، ارز را به‌حساب مورد درخواست واردکننده واریز می‌کند.»
قرار بود قیمت ارز برای کالاهای گروه سوم، نرخ رقابتی باشد که در بورس تهران و روی تابلوی ویژه‌ای به‌صورت توافقی میان صادرکننده‌ها و واردکننده‌ها تعیین شود.