پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
درحالی‌که دولت برای بسیاری از فعالان اقتصادی ارز دولتی در نظر گرفته است اما دراین‌بین شرکت‌های استارت‌آپی به فراموشی سپرده‌شده‌اند. جناب وزیر (وزیر ارتباطات) استارت‌آپ‌ها هم به دلار نیاز دارند.
به گزارش ایران، کسب‌وکارهای اینترنتی معمولاً علاوه بر هزینه سرور از سرویس‌های ایمیل، تیکت، پشتیبانی و… خارجی استفاده می‌کنند و حالا با نبود ارز دولتی برای استارت‌آپ‌ها و نوسانات نرخ ارز در بازار آزاد هزینه‌هایمان چند برابر شده است. این‌ها بخش‌هایی از اظهارات مدیران شرکت‌های استارت‌آپی است که در شبکه‌های اجتماعی خطاب به رئیس‌جمهوری و وزیر ارتباطات مطرح می‌شود.
در حالی این شرکت‌ها از بی‌توجهی برای دریافت ارز دولتی شکایت می‌کنند که تاکنون بارها رئیس‌جمهوری در سخنان خود بر تلاش مدیران برای فراهم کردن شرایط رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ تأکید کرده است.
فعالان استارت‌آپی در موقعیتی نسبت به بی‌توجهی دولت درزمینهٔ تخصصی ارز گلایه‌مند هستند که برخی خبرها حکایت از درخواست اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی از اتاق اصناف برای تخصیص ارز به اکوسیستم استارت‌آپی کشور دارد.
درخواستی که هنوز جوابی برای آن صادر نشده است. در این گزارش به سراغ فعالان استارت‌آپی رفته‌ایم که نظر آن‌ها را در خصوص پیامد تخصیص نیافتن ارز دولتی به این شرکت‌ها جویا شویم.
این فعالان فراموش‌شده
حداقل در ۶ سال گذشته که فعالیت شرکت‌های استارت‌آپی در کشور اعتباری پیداکرده و به فعالان این شرکت‌ها به‌عنوان بازوی توسعه اقتصادی کشور نگاه می‌شود، آن‌ها با مشکلات گوناگونی دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.
از پلمپ دفتر تا فیلتر شدن سرویس و حذف اپلیکیشن از فروشگاه‌های اپ، به دنبال شکایت کسب‌وکارهای سنتی گرفته تا مشکلات بیمه‌ای، مالیاتی و نبود قانون‌های مشخص برای حمایت از کسب‌وکارشان. حالا اما این کسب‌وکارهای نوپا با موانع جدیدی بر سر توسعه کسب‌وکارهایشان روبه‌رو شده‌اند.
به گفته برخی از مدیران این شرکت‌ها نوسانات نرخ ارز تأثیر زیادی روی افزایش هزینه‌های آن‌ها داشته و این در حالی است که به گفته بسیاری از این فعالان در حالی دولت برای بسیاری از فعالان اقتصادی ازجمله فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات ارز دولتی در نظر گرفته که در این میان هیچ برنامه مشخصی برای رفع نیاز ارزی شرکت‌های استارت‌آپی از سوی دولت اعلام‌نشده است.
محمدحسین محسنی، مدیرعامل یکی از استارت‌آپ‌ها، در خصوص تأثیر نوسانات نرخ ارز روی فعالیت استارت‌آپ‌ها گفت: «شرکت‌هایی همچون ما که از سرورهای خارجی برای ارائه سرویس خود استفاده می‌کنند به دنبال نوسانات نرخ ارز با مشکلات بزرگی روبه‌رو شده‌اند. برای نمونه هرماه بسته به حجم کار و ترافیک، برای سرورهایی که خریداری کرده‌ایم هزینه‌ای در نظر می‌گیریم. مثلاً با گذشتن دلار از مرز ۵ هزار تومان در این زمینه ۵۰۰ هزار تومان هزینه پرداخت می‌کردیم اما حالا و با رسیدن دلار به قیمت ۹ هزار تومان در بازار آزاد مجبور هستیم بیش از یک‌میلیون تومان برای پرداخت هزینه سرورهای خارجی خودپرداخت کنیم.»
به گفته او، این‌ها هزینه‌های ناخواسته و غیرقابل‌پیش‌بینی در برنامه‌ریزی‌های یک شرکت است که می‌تواند شرکت‌های استارت‌آپی را که در مرحله شروع به کار هستند از بین ببرد.
او همچنین اعلام می‌کند که شرکت‌های استارت‌آپی در کنار استفاده از سرورهای خارجی از سیستم‌های چت، ایمیل و پشتیبانی خارجی نیز استفاده می‌کنند که نوسانات ارز روی این سرویس‌های خریداری‌شده از سوی این شرکت‌ها تأثیر می‌گذارد.
محسنی در پاسخ به این سؤال که چرا برای کاهش هزینه‌های خود از سرویس‌های مشابه داخلی استفاده نمی‌کنید، گفت: «بسیاری از سرویس‌های خارجی که ما استفاده می‌کنیم نمونه ایرانی خوب و باکیفیتی ندارد. اکثر نمونه‌های ایرانی در این زمینه از کیفیت نامطلوبی بهره‌مند هستند و از سوی دیگر پشتیبانی و جوابگویی سریع نمونه‌های داخلی بسیار ضعیف است؛ بنابراین برای ما توجیهی ندارد که از نمونه ایرانی استفاده کنیم.»
در همین زمینه سینا یزدانیان، مدیر اجرایی یکی دیگر از شرکت‌های استارت‌آپی می‌گوید که با نوسانات نرخ ارز بسیاری از شرکت‌های استارت‌آپی که برای توسعه زیرساخت‌های خود از سرویس‌های خارجی استفاده می‌کرده‌اند با مشکلات پیچیده‌ای روبه‌رو شده‌اند.
او در توضیح این اتفاق می‌گوید: «بسیاری از ما که ارائه سرویس‌هایمان وابستگی زیادی به اینترنت دارد در چند ماه گذشته به دنبال نوسانات بازار ارز برای خرید سرور، فضای بیشتر در سرورها، پهنای باند و… مجبور به پرداخت هزینه‌های ۲ تا ۳ برابری شده‌ایم. حتی اگر در این زمینه به کمک سرویس‌های واسطه‌ای داخلی این خریدها انجام‌شده علاوه بر پرداخت هزینه بالای خرید این زیرساخت‌ها، مجبور به پرداخت هزینه‌های بالای کارمزد به این سرویس‌های واسطه‌ای نیز شده‌ایم.»
او همچنین به مشکلات حضور استارت‌آپ‌ها در رویدادهای آموزشی و اطلاع‌رسانی کشورهای مختلف اشاره‌کرده و می‌افزاید: «تمامی شرکت‌های استارت‌آپی برای در جریان قرار گرفتن با تحولات در اکوسیستم استارت‌آپی و همچنین گسترش شبکه ارتباطی خود نیاز به حضور در دوره‌های آموزشی خارج از کشور یا حضور در نمایشگاه‌های خارجی دارند اما متأسفانه افزایش قیمت ارز باعث شده بسیاری از این فعالان از حضور در این دوره‌های بین‌المللی نیز بازبمانند.»
او در پاسخ به این سؤال که آیا تاکنون جامعه استارت‌آپی کشور برای دریافت ارز دولتی درخواستی به نهادهای تصمیم گیر داده‌اند، می‌گوید: «باید چنین اقداماتی از سوی نهادهای صنفی مانند اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی یا سازمان نصر کشور انجام گیرد اما در حال حاضر این نهادها تمرکز خود را روی گرفتن ارز برای فعالان دیگر در صنف فاوا گذاشته‌اند.»
درحالی‌که جامعه استارت‌آپی ایران از بی‌توجهی دولت در اختصاص ارز به این کسب‌وکارها گله‌مند هستند و اعلام می‌کنند که صنف‌های تخصصی در این زمینه هم کاری برای تخصیص ارز به آن‌ها انجام نداده‌اند که رضا الفت نسب سخنگوی کسب‌وکارهای مجازی از پیگیری ارائه ارز به شرکت‌های استارت‌آپی خبر می‌دهد.
او در این خصوص گفت: «ارز دولتی 4200 تومانی به استارت‌آپ‌ها اختصاص نیافته است ازاین‌رو 3 هفته پیش اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی نامه‌ای را به اتاق اصناف نوشت و درخواست کرد تا برای استارت‌آپ‌ها نیز ارز دولتی اختصاص داده شود.»
او با اشاره به این نامه می‌افزاید: «در نامه خود، به اطلاع مسئولان رساندیم که استارت‌آپ‌ها برای خرید تجهیزات و… به ارز نیاز دارند و رئیس اصناف اعلام کردند که استارت‌آپ‌ها می‌توانند از ارز دولتی استفاده کنند ولی هنوز قطعی نشده است ازاین‌رو اتاق اصناف و اتحادیه در حال پیگیری دریافت ارز دولتی برای استارت‌آپ‌ها هستند.»
سخنگوی اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی تأکید می‌کند متأسفانه مشکلی که با تحریم‌ها به وجود آمده این است که کسب‌وکارها باکارت اعتباری که به نام آن‌ها نیست، خرید انجام می‌دهند ازاین‌رو در صورت قطعی شدن اختصاص ارز دولتی به استارت‌آپ‌ها، کسب‌وکارهایی می‌توانند از ارز دولتی استفاده کنند که کارت اعتباری و فاکتورهای صادرشده برای خرید به نام همان کسب‌وکار باشد.
سرمایه‌گذار را فراری بده
مشکلات ارزی شرکت‌های استارت‌آپی به همین‌جا ختم نمی‌شود، چراکه به دنبال نوسانات بازار ارز، کاهش ارزش پول داخلی، جمع‌آوری سرمایه برای ادامه کار این نوع شرکت‌ها نیز با چالش جدی مواجه شده است و از سوی دیگر در وضعیتی که به دلیل تحریم‌ها به وجود آمده به‌نوعی امکان ورود سرمایه‌گذار خارجی نیز تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد.
فرشید شکیبا، مشاور سرمایه‌گذاری شرکت‌های استارت‌آپی می‌گوید: «دولت یازدهم و دوازدهم برنامه‌های مخصوصی برای تشویق ورود سرمایه بخش سنتی کشور مانند مسکن، فولاد و… به اکوسیستم استارت‌آپی کشور در نظر گرفته بود اما حالا با این وضعیت اقتصادی و نوسانات ارزی بسیار بعید است که این سرمایه‌گذاران حاضر باشند سرمایه خود را به رشد فعالیت این شرکت‌ها اختصاص دهند، چراکه در کمتر از دو ماه قیمت ارز در بازار آزاد از ۵ هزار تومان به ۹ هزار تومان رسیده و کاملاً واضح است که یک سرمایه‌گذار در این اوضاع نمی‌داند آیا سود سرمایه‌گذاری‌اش بازمی‌گردد یا خیر، بنابراین ترجیح می‌دهد به‌جای سرمایه‌گذاری روی یک شرکت استارت‌آپی تازه‌نفس به سمت خرید سکه برود.»
شکیبا معتقد است که در اوضاع فعلی اقتصادی و تلاطم در بازار ارز تنها این شرکت‌های استارت‌آپی تازه‌کار هستند که لطمه می‌بینند و شرکت‌های باسابقه که حالا هم‌اسم و رسمی در بازار دارند کمتر از این اتفاق لطمه خواهند دید، چراکه این شرکت‌ها مراحل رشد و جذب سرمایه خود را پشت سر گذاشته‌اند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی و مدیران شرکت‌های استارت‌آپی اگر دولت به‌زودی برنامه مشخصی برای حل معضل ارزی این شرکت‌ها در نظر نگیرد جریان رشد شرکت‌های استارت‌آپ فعلی به‌مرور متوقف خواهد شد.