پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مانی آشتیانی؛ ایران / پایشی توسط وزارت ارتباطات و مرکز تحقیقات مخابرات انجام شد که نشان می‌دهد مسئولان درگیر در کشور به سطح مناسبی از دانش در حوزه اقتصاد دیجیتال مانند بلاک‌چین، ارزهای رمزنگاری شده و … نرسیده‌اند.
این بخشی از اظهارات محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در نمایشگاه تخصصی بسیج مهندسان صنعتی کشور با عنوان سرآمدان فناوری و صنعت اعلام کرد. این اولین باری نیست که نسبت به عقب ماندن کشور از فناوری‌های روز دنیا در حوزه‌هایی مانند بانکداری الکترونیکی هشدارهایی از زبان مسئولان وزارت ارتباطات شنیده می‌شود. پیش از این نیز نصرالله جهانگرد، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات اعلام کرده بود هماهنگ نشدن مدیران و تصمیم گیران بانکی با تکنولوژی‌های روز دنیا می‌تواند خسارت اقتصادی استراتژیکی به کشور وارد کند. در حالی مسئولان وزارت ارتباطات در اکثر سخنرانی‌های خود صحبت از حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال می‌کنند که یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال بانک‌های کشور و روی آوردن آنها به سمت فناوری‌های نوین است؛ اما در حال حاضر تا چه میزان بانکداری الکترونیکی کشور شبکه و خدمات مناسب برای توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور را فراهم کرده است؟
قدم‌های کند برای توسعه
نگاهی به توسعه بانکداری الکترونیکی در کشور نشان می‌دهد که توسعه خدمات الکترونیکی در این حوزه سال‌ها زمان طلبید تا حالا آن هم نه به صورت گسترده بلکه بخشی از کارهای بانکی کاربران به کمک اینترنت انجام شود. با وجود تمام تبلیغات و سرویس‌هایی موبایلی که بانک‌های کشور در نظر گرفته‌اند اما همچنان بسیاری از کاربران مجبور هستند برای انجام برخی عملیات بانکی حتماً به شعبه بانک‌های خود مراجعه کنند. این در حالی است که کشورهای مختلف دنیا به سمت حذف شعبه‌های فیزیکی بانکی و انجام تمام عملیات بانکی به صورت الکترونیکی قدم برداشته‌اند. هرچند و به گفته مسئولان دولتی بانکداری الکترونیکی کشور توانسته در یک دهه اخیر با وجود تحریم‌های بین‌المللی قدم‌های بزرگی در توسعه زیرساخت ارتباطی شبکه بانکی کشور ایجاد کند اما همچنان در بسیاری از زمینه‌های بانکداری الکترونیک کشور از دنیا عقب است.
وزیر ارتباطات در حاشیه یکی از سخنرانی‌های خود با اعلام اینکه بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال در کشور بانک‌ها و استارت‌آپ‌های کشور هستند گفت، که بانکداری کشور باید هرچه سریع‌تر به سمت ارائه خدمات نوین بانکی با کمک تکنولوژی‌های روز دنیا برود و ورود شرکت‌های نوپا می‌تواند به سرعت بخشیدن توسعه بانکداری الکترونیکی در کشور کمک شایانی کند. وزیر ارتباطات بر این اعتقاد است که روندهای ساده در پرداخت و توسعه نظام پرداخت می‌تواند به ورود شرکت‌های نوپا برای ارائه خدمات نوین بانکی کمک کند اما متأسفانه در حال حاضر به خاطر انحصار در نظام‌های پرداخت کشور، کسب‌وکارهای نوپا برای ارائه خدمات نوین بر پایه فناوری با مشکلات جدی روبه‌رو هستند. البته وزیر خاطرنشان کرد که برای برداشته شدن موانع پیش روی کسب‌وکارهای نوپا طرح رفع انحصار از نظام‌های پرداخت در دستور کار دولت قرار دارد.
در چند سال اخیر صحبت‌های گوناگونی در خصوص بلاک چین، ارزهای رمزنگاری شده و … شنیده می‌شود. اصطلاحاتی که برای بسیاری از مسئولان دولتی و مدیران تصمیم گیر کشور ناشناخته است. این ادعایی است که نصرالله جهانگرد، معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات هم روی آن تأکید دارد. او در خصوص دانش و آگاهی مسئولان تصمیم گیر در حوزه اقتصادی کشور نسبت به تکنولوژی‌های بانکی جدید می‌گوید: «ورود تکنولوژی‌هایی مانند بلاک‌چین، بیت‌کوین و… به حوزه بانکی این بخش را با تحولات جدی روبه رو کرده است. هم‌اکنون شاهد آن هستیم که در آمریکا، اتحادیه اروپا جلسات مختلفی در خصوص این تکنولوژی‌های جدید برگزار می‌شود تا با تعیین سیاست‌گذاری‌های مشخص جلوی هرگونه ضرر احتمالی را گرفته و به اقتصاد کشور خود رونق ببخشند.»
او با اعلام اینکه بسیاری از مدیران و تصمیم گیران بانکی ما آشنایی و دانش کافی نسبت به تکنولوژی‌های جدید ندراند می‌افزاید: «متأسفانه هنوز در ایران مدیران بانکی به فکر تهیه سامانه یکپارچه بانکی (Core banking) هستند و این در حالی است که باید با بالا بردن آگاهی خود نسبت به اتفاقات روز دنیای بانکی همین حالا قوانین و فرایندهای لازم برای استفاده از تکنولوژی‌های جدید این بازار را در نظر بگیرند.»
او تصریح می‌کند که اگر همین حالا به فکر تعیین سیاست برای پول‌های رمزی در کشور نباشیم فرصتی که این نوع پول می‌تواند برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد تبدیل به ضرر خواهد شد.
جهانگرد با اعلام اینکه در چند سال آینده تکنولوژی‌های جدید مانند پول دیجیتال، اینترنت اشیا، بلاک‌چین، نسل پنجم موبایل باعث ایجاد تحولات عظیمی در بخش‌های مختلف می‌شود، می‌گوید: «ورود بلاک‌چین و ایجاد بستر از سوی این فناوری برای بیت‌کوین نقش واسطه‌گری بانک‌ها را حذف و فعالیت‌های بانکی را به یک دفتر کل گسترده تبدیل خواهد کرد. در واقع با این فناوری، ارتباط و مبادله پولی در یک میز مشترک جهانی رخ خواهد داد. اما این که این دفتر کل گسترده چه تأثیری بر معادلات و کنترل مدیریت پولی کشور ما دارد به اعتقاد من این تحولات هیچ تأثیری بر حوزه‌های اقتصادی ما نخواهد داشت چرا که ما نسبت به این تحولات شناخت و آمادگی نداریم.»
رمز موفقیت همزیستی بانک‌ها با فین‌تک
در حال حاضر سرویس‌های شرکت‌های فین‌تک (استارت‌آپ‌های حوزه مالی) تا حدودی توانسته به رشد بانکداری الکترونیکی و نظام‌های پرداخت کشور کمک کند. به باور بسیاری از کارشناسان در واقع خلل‌های موجود در سیستم بانکی کشور باعث شد تا فین‌تک پا به عرصه گذاشته و دست به ارائه سرویس و خدمات نوین بزنند. علی طاهری، کارشناس در حوزه بانکداری الکترونیک با اعلام اینکه تاکنون بسیاری از تحولات در بخش‌های مختلف توسط استارت‌آپ‌ها رخ داده و نه کسب‌وکارهای سنتی اعلام می‌کند که بهتر است بانک‌ها به شرکت‌های فین‌تک اعتماد کنند. او در این زمینه به ایران می‌گوید: «فین‌تک به دنبال فضایی که بانک‌های سنتی ایجاد کرده‌اند پا به عرصه گذاشته و همین مسئله نیز باعث شده که در حال حاضر بانک‌ها به فین‌تک به چشم یک رقیب نگاه می‌کنند که در حال گرفتن سهم بازار آن هستند و این درحالی است که چنین باوری کاملاً اشتباه است.»
او در ادامه می‌افزاید: «بانک‌ها یک مزیت بزرگ در اختیار دارند که آن هم اطلاعات کاربرانشان است. آنها می‌توانند با در اختیار گذاشتن این دیتا به فین‌تک‌ها و همکاری با یکدیگر باعث خلق سرویس‌های جدید و نوینی شوند که هم باعث رشد خدمات نوین بانکداری می‌شود و هم به توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور کمک کنند.»
این کارشناس فناوری با تأکید اینکه فین‌تک‌ها راه گشای بانک‌های کشور هستند می‌گوید: «به اعتقاد من باید دید جامعه سنتی بانکی هر چه سریع‌تر نسبت به فعالیت شرکت‌های نوپا فناوری در این عرصه تغییر کند که این تغییر هم نیاز به بازنگری در قوانین و تعریف فرایندها و ساختارهای جدید دارد.»
بلاک‌چین در یک نگاه
بلاک‌چین (BlockChain) یک پایگاه داده توزیع شده (DataBase) است که به‌عنوان یک دفتر اطلاعاتی توزیع شده هم از آن یاد می‌شود. در واقع بلاک‌چین به زبان ساده یک پایگاه داده توزیع شده، رمزنگاری شده، امن و مقاوم در برابر مداخله و تهاجم است. یک بلاک‌چین، محیطی عالی برای ذخیره ارزش، هویت‌ها، توافقات، حقوق مالکیت، اعتبارات و … است. بلاک‌چین یک فناوری جدید است که در تراکنش‌های مالی آنلاین به کار گرفته می‌شود در واقع اگر بخواهیم تکنولوژی بلاک‌چین را به شکلی ساده تعریف کنیم باید مثالی مطرح کنیم. وقتی شما پولی را در یک بانک سپرده‌گذاری می‌کنید آنها اطلاعاتی را در مورد سپرده شما و حساب شما دریک پایگاه داده بزرگ ذخیره می‌کنند.
بیت‌کوین هم کار مشابهی را برای حفظ اطلاعات حساب‌های کاربران انجام می‌دهد، اما بر خلاف یک بانک در بیت‌کوین با توجه به ماهیتی که دارد نمی‌توان به یک قدرت مرکزی که پایگاه داده را برای کاربران مدیریت و ذخیره می‌کند اعتماد کرد. بیت‌کوین این مشکلات را با تقسیم کردن پایگاه داده به مجموعه‌های کوچکی که «بلاک‌ها» نامیده می‌شوند حل کرده است. هر بلاک یک برچسب (Label) است که آن را به بلاک قبلی پیوند می‌دهد. به ترتیبی که هر کسی می‌تواند تمام پایگاه داده را که از این قسمت‌های مجزا تشکیل شده گردآوری کند. در واقع هر فردی که از بیت‌کوین استفاده می‌کند یک نسخه از کل پایگاه داده را که ذخیره بلوک نامیده می‌شود ذخیره می‌کند و این مجموعه‌های بسیار کوچک را بین هم ردوبدل می‌کنند. زنجیره بلوکی میان تمام کاربران بیت‌کوین به اشتراک گذاشته شده است و برای بررسی مقادیر آدرس‌های بیت‌کوین و جلوگیر از پرداخت دوگانه و سایر خرابکاری‌ها است.