در جستجوی ساختارهای مشکوک / سخنرانی نصیری در هفتمین همایش بانکداری الکترونیک

تحلیل پیشرفته شبکه‌های اجتماعی مالی و مدیریت تقلب، یکی از حوزه‌هایی بود که در روز دوم از هفتمین همایش بانکداری الکترونیکی و نظام‌های پرداخت، در قالب کارگاه مطرح شد. جلال‌الدین نصیری رئیس گروه سامانه‌های مدیریت تقلب شرکت خدمات انفورماتیک در کارگاهی که با عنوان «تحلیل پیشرفته شبکه‌های اجتماعی مالی و سامانه‌های مدیریت تقلب» برگزار شد، با اشاره به مسئله تقلب، به اهمیت تحلیل شبکه‌های مالی پرداخت.

او گفت: «در هر بانکی، مجموعه‌ای از شبکه‌های مالی وجود دارد که تا به حال استفاده بسیار مفیدی از آنها نشده است. باید دید چه دانشی را می‌توان از این ساختار استخراج کرد و به دست آورد. تحلیل شبکه‌های مالی مبحثی است که می‌توان براساس الگوریتم‌های آن، فضای بانکی را تحلیل کرد و دید که چگونه در زمینه تقلب می‌توان از آن استفاده کرد.»

نصیری با اشاره به اینکه روش‌های تقلب روز‌به‌روز جدیدتر می‌شوند، چهار روش برای جلوگیری از تقلب در شبکه‌های مالی برشمرد.

طبق گفته او یکی از این روش‌های زیرسیستم مبتنی بر قواعد (rules) است. بر اساس قواعد، فردی که در کیش است، نمی‌تواند در در فاصله دو دقیقه بعد از تراکنش خود در کیش، در تهران نیز تراکنش داشته باشد. از مزایای دیگر این روش، سرعت بالا و عالی است. چون نیاز به محاسبات ندارد، ولی نسبت به تقلب‌های جدید، ضعیف است. روش دیگر زیرسیستم‌های مبتنی بر پروفایل که سعی می‌شود رفتار نرمال هر شخص را به دست آورد و اگر تغییراتی در تراکنش‌های نرمال فرد، وجود داشت، می‌تواند مشکوک به تقلب باشد.

در روش‌های مبتنی بر پروفایل، باید به ازای هر شخص، رفتار نرمال ایجاد کرد. روش سوم زیرسیستم مبتنی بر یادگیری ماشین که هدف آن، استخراج دانش و یادگیری الگوها در داده‌ها است. در این روش، داده‌ها بر اساس ذات دیتاها شکل می‌گیرند. روش چهارم و نهایی روش تحلیل شبکه‌های مالی یا اجتماعی است.

به نظر نصیری، در سناریوی سرقت اطلاعات اینترنت بانک و پولشویی، نمی‌توان به سه مدل اول اتکا کرد. ولی با مدل گراف می‌توان به نتیجه رسید. او با تاکید بر استفاده از گراف مرکز داده در تحلیل‌های شبکه‌ای، گفت: «ما در شبکه‌های مالی به دنبال ساختار هستیم تا ببینیم کدام ساختار مشکوک است و می‌خواهیم این ساختارها را در گراف‌ها به دست آوریم. مثلا در ایران باشگاه مشتریان می‌تواند از مواردی باشد که تقلب می‌تواند در آن اتفاق بیفتد، یعنی براساس امتیاز شما به شما جایزه تعلق می‌گیرد. حال ممکن است فردی با دستگاه پوز خود، خریدهای کاذب انجام دهد که امتیازش بالا برود.»

تحلیل شبکه‌های مالی مبحثی است که می‌توان بر اساس الگوریتم‌های آن فضای بانکی را تحلیل کرد و دید که چگونه در زمینه تقلب می‌توان از آن استفاده کرد. تحلیل  از این رو اهمیت بالایی دارد که روش‌های تقلب، الگوریتم مشخصی ندارند و روز به روز تغییر میکنند و پیچیده‌تر می‌شوند.