پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علیرضا نوبخت، معاون فروش شرکت GSS؛ ماهنامه عصر تراکنش / برای برآوردن نیازهای روزافزون دیجیتال مشتریان، صنعت بانکداری باید در مسیر نوآوری و خلاقیت گام بردارد. به همین دلیل نوآوری در صنعت بانکداری جای خود را تا حد زیادی باز کرده است. خودپردازها، کارت‌های اعتباری، بانکداری تلفنی، اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک جایگزین ابزارهای قدیمی بانکداری شده‌اند؛ تمام این نوآوری‌ها مانند هر پدیدهٔ جدید دیگری در ابتدای ورود به بازار بسیار جدید و ناشناخته بودند. با ظهور استارت‌آپ‌های فین‌تک در دههٔ اخیر، منبع جدیدی از نوآوری در حوزهٔ خدمات مالی شکل گرفته است. این کسب‌وکارهای جدید که با استفاده از فناوری‌های دیجیتال بسیار سریع‌تر از بانک‌ها عمل می‌کنند، خدمات مالی را به شیوه‌ای کاربر پسندتر و ارزان‌تر ارائه می‌دهند.
تأثیر فین‌تک‌ها تا به امروز
در حال حاضر کسب‌وکارهای فین‌تک در زمینه‌های متعددی ازجمله پرداخت فعالیت می‌کنند و برخی از آن‌ها به موفقیت‌هایی نیز دست یافته‌اند. موفقیت در فین‌تک‌ها چندان غیرمنتظره نیست؛ چون این تازه‌واردها، نسبت به بانک‌ها کمتر توسط بانک مرکزی و دولت‌ها در پیروی از قوانین تحت‌فشار هستند. علاوه بر این، در مقایسه با بانک‌ها که خدمات مختلفی را عرضه می‌کنند، کسب‌وکارهای فین‌تک می‌توانند تنها بر یک حوزه تمرکز کنند و درنتیجه راه‌حل‌های بسیار مناسب‌تری را در رابطه با یک محصول یا خدمت خاص عرضه کنند.
فین‌تک 1.0
پس از یک شروع تدریجی و نسبتاً آهسته، کسب‌وکارهای فین‌تک در حال تصرف سهم بازاری رو به رشد در حوزه‌های مالی هستند. بااین‌حال تأثیر کلی آن‌ها بر صنعت بانکداری بسیار جزئی است و همچنان غول‌های بزرگ بانکی در این زمینه پیشتاز هستند و دغدغهٔ مواجهه با رقبای جدید ذهنشان را درگیر نکرده است. این فاز اول از فین‌تک‌ها، به‌عنوان فین‌تک 1.0 معرفی می‌شود.
بعد از فین‌تک 1.0، مرحلهٔ فین‌تک 2.0 قرار دارد که تغییرات اساسی را در زیرساخت‌ها و فرآیندهای اصلی صنعت سرویس‌های مالی به وجود خواهد آورد. درواقع فین‌تک 2.0 نوآوری توفنده‌ای در صنعت بانکداری ایجاد خواهد کرد. در این مرحله بانک‌ها از تغییرات و فرصت‌های پیش رویشان آگاه هستند؛ بنابراین بسیاری از آن‌ها تصمیم گرفته‌اند با حمایت کردن از کسب‌وکارهای فین‌تک، در این روندِ تحول شرکت کنند.
برای بانک‌ها چه اتفاقی خواهد افتاد؟
برخی شرایط پس‌زمینه‌ای کلیدی وجود دارد که باعث براندازی صنعت بانکداری توسط کسب‌وکارهای فین‌تک می‌شود. این شرایط هرچند در کشورهای مختلف متفاوت است اما کم‌وبیش روندی یکسان در عرصهٔ جهانی را نشان می‌دهد.
1. سرعت‌بالای اینترنت و نفوذ تلفن همراه
شهروندان کشورهای توسعه‌یافته، به‌خصوص نسل Y، تمایل دارند که از اینترنت و راه‌حل‌های موبایلی برای زندگی روزمره خود استفاده کنند. کسب‌وکارهای فین‌تک، انعطاف‌پذیری بیشتری برای مردم فراهم می‌کنند و باعث صرفه‌جویی در وقت می‌شوند و مشتریان تجربهٔ خوبی از استفاده از این خدمات خواهند داشت.
2. سیستم‌های بزرگ تجارت الکترونیکی و شرکت‌های اینترنتی متمرکز بر پرداخت
غول‌های بزرگی مانند ای‌بی و علی‌اکسپرس از رشد پی‌پل و علی‌پی پشتیبانی کرده‌اند و در حال حاضر به رقبای بزرگی برای بانک‌ها به‌ویژه در حوزهٔ پرداخت تبدیل شده‌اند.
3. سیستم بانکداری سنتی
امروزه در کشورهای توسعه‌یافته، بیش از دو میلیون نفر از سرویس‌های بانکی استفاده نمی‌کنند. برای بسیاری از مردم، خدمات بانکی گران محسوب می‌شود و به همین دلیل سرویس‌های مالی موبایلی را بر آن ترجیح می‌دهند. چرا که هم ارزان است و هم دسترسی به‌حساب، پس‌انداز و وام‌ها آسان‌تر است که درنهایت به رشد اقتصادی منجر خواهد شد.
4. مقررات دولتی
کشورهایی مانند فنلاند، بریتانیا و حتی کنیا، قوانین کشور خود را طوری با فین‌تک تطبیق داده‌اند که بتوانند از مزایای فین‌تک بهره ببرند و از رشد اقتصادی در کشور، پشتیبانی کنند.
5. استفادهٔ گسترده از تکنولوژی‌های پیشرفته
فناوری فرصت استفاده از بانکداری پربازده‌تر، ارزان‌تر و با دسترسی آسان را فراهم می‌کند. رشد و توسعهٔ داده‌های بزرگ و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی، تکنولوژی بیومتریک و… مؤسسات مالی را نسبت به آنچه امروز می‌شناسیم، به‌کلی تغییر خواهد داد.
شکی نیست که بانک‌ها به‌شدت تحت تأثیر گسترش کسب‌وکارهای فین‌تک قرار دارند و این تنها آغاز کار است. در حال حاضر فین‌تک‌ها در حال دیجیتال کردن خدمات فیزیکی بانک‌ها هستند.
یکی از بهترین مثال‌ها در این زمینه، کشور فنلاند است. بانک‌های کشور فنلاند از سال 2009 تابه‌حال تعداد شعب بانکی خود را به نصف رسانده‌اند. تعداد کارمندان تمام‌وقت نیز به‌طور مداوم در حال کاهش است؛ از طرفی موقعیت مستحکم بانک‌های فنلاندی می‌تواند مانعی برای نوآوری‌ها باشد؛ اما در صورت بی‌توجهی به رقیب اصلی‌شان یعنی فین‌تک، باعث از دست دادن فرصت‌های بزرگ و همچنین جذب پایین مشتری می‌شوند.
چگونه روابط میان شرکت‌های فین‌تک و بانک‌ها، آینده را شکل خواهند داد؟
ما تنها در ابتدای راه براندازی کامل بانکداری سنتی هستیم. شرکت‌های نوآوری که توسط جوانان نسل اینترنت، موبایل و اسمارت‌فون برپا شده‌اند، در حال تغییر همهٔ حوزه‌های زندگی ازجمله امور مالی هستند.
آیا بانک‌ها در آینده ناپدید خواهند شد؟ با توجه به روند پیشرفت کسب‌وکارهای فین‌تک در جهان، این اتفاق دور از انتظار نیست اما مدت زیادی طول خواهد کشید تا جهان با این پدیده روبه‌رو شود. در حال حاضر، استارت‌آپ‌ها در حوزهٔ مالی، کمتر از پنج درصد از درآمد حاصل از مشتریان بانک‌ها را تصاحب کرده‌اند و این مقدار در دههٔ آینده به بیش از 10 درصد نخواهد رسید. در آینده‌ای البته نه‌چندان دور، هرکدام از خدماتی که بانک‌ها عرضه می‌کنند، اساسی برای شروع یک استارت‌آپ جدید خواهد شد؛ اما تا زمانی که بانک‌ها بر حوزه‌های اصلی مانند وام، سرمایه‌گذاری و سپرده تسلط دارند، موقعیت خود را در بازار حفظ خواهند کرد.
بانک‌ها با فین‌تک‌ها یا بانک‌ها در مقابل فین‌تک‌ها؟
و شاید هم هردو! رقابت‌ها و همکاری‌هایی در زمینه‌های مختلف در بین آن‌ها شکل می‌گیرد. از طرفی استارت‌آپ‌ها می‌توانند به بانک‌ها برای کاهش هزینه‌های عملیاتی خود کمک شایانی کنند. برای مثال، دیجیتال کردن برخی از فرآیندهای بانکی موجب کاهش هزینه‌های شعب فیزیکی و کارکنان تمام‌وقت شده است؛ و از طرفی دیگر، برخی از شرکت‌های فین‌تک رقابت‌های جدی را با بانک‌ها در زمینه‌های مختلف مانند پرداخت آنلاین شروع کرده‌اند.
همکاری با استارت‌آپ‌ها، موجب پدید آمدن نوآوری در بانک‌ها می‌شود. این همکاری باعث ایجاد ارزش برای بانک‌ها می‌شود؛ چرا که راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط استارت‌آپ‌ها عملیات بانکی را سرعت و بهبود می‌بخشد و هزینه‌های سربار را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، این شراکت، حمایت مالی و ثبات را برای استارت‌آپ‌ها به دنبال دارد.
بر این اساس، بسیاری از بانک‌ها درصدد همکاری با شرکت‌های فین‌تک برآمده‌اند و با قرار دادن شتاب‌دهنده یا سرمایه‌گذاری مستقیم در این استارت‌آپ‌ها، حمایت خود را از آن‌ها اعلام کرده‌اند. پتانسیل‌های بسیار و حتی تغییرات قابل‌توجهی در این شراکت وجود دارد که می‌تواند آیندهٔ دیجیتال جدیدی را رقم بزند. روند «بانک‌ها» و «فین‌تک‌ها» به‌جای «بانک‌ها در مقابل فین‌تک‌ها» در حال پیشرفت است و تاکنون به نتایج خوبی دست یافته است. نقاط قوت و ضعف بانک‌ها و فین‌تک‌ها همدیگر را پوشش می‌دهند. در واقع، این‌طور می‌توان معنا کرد که هر دو اغلب با همکاری به نتایج بهتری دست خواهند یافت تا رقابت کردن.
خروجی برد-برد، برد خواهد بود
درنهایت برندهٔ بزرگ، مشتریان خواهند بود. همکاری بیشتر بین بانک‌ها و کسب‌وکارهای فین‌تک، خدمات بهتر، سریع‌تر، آسان‌تر و کاربرپسندتری را برای مشتریان به همراه خواهد داشت. برای بانک‌ها و فین‌تک‌ها، همکاری به‌جای براندازی یکدیگر غیرممکن به نظر می‌رسید؛ اما در حال حاضر شراکت گزینهٔ بهتری را پیش پای آن‌ها قرار داده است.