راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

شكاف ديجيتالي: چرا و چگونه؟

شكاف ديجيتالي به معناي وجود نابرابري در دسترسي و استفاده‌ از فن‌آوري‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي بين كشور‌هاي توسعه‌يافته و عقب‌مانده است.

به گزارش ايسنا، ميزان استفاده‌ جوامع از فن‌آوري اطلاعات و به عبارت ديگر، ضريب نفوذ فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي در جوامع فعلي به تشكيل يك طبقه‌بندي منجر شده كه پيامد عمده‌ي آن «شكاف ديجيتالي» نام دارد.

شكاف ديجيتالي، كشور‌هاي جهان را از نظر استفاده از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي به «شمال – جنوب» يا «مركز – پيرامون» تقسيم مي‌كند و چالش‌هاي مهمي را در روند توسعه و بهبود كيفيت دسترسي جوامع جنوب به ابزار‌ها و افزار‌هاي فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات به وجود مي‌آورد. به علاوه، جوامع شمال نيز در ميزان بهره‌مندي و بهره‌وري از اطلاعات در دسته‌بندي‌هاي مختلف قرار گرفته‌اند.

ميزان توسعه‌ي پهناي باند و كاهش هزينه‌هاي دسترسي به اطلاعات، تلاش‌ها پيرامون ديجيتالي‌كردن اطلاعات و اسناد و گسترش كتابخانه‌هاي ديجيتالي نيز بر جوامع جهاني موثر بوده است.

امتياز‌بندي جوامع از نظر ضريب نفوذ فن‌آوري، يكي از ملاك‌هاي سنجش ميزان توسعه‌ي جوامع در عصر اطلاعات به‌شمار مي‌رود. در اين زمينه مي‌توان از شاخص‌هاي توسعه‌ي جهاني بانك جهاني نام برد؛ اطلاعات و آمارهاي منتشر شده در اين گزارش‌ها از جمله منابعي است كه معيارهاي توسعه يا عدم توسعه‌يافتگي كارها را در فن‌آوري‌هاي اطلاعات و ارتباطات مشخص مي‌كند.

شاخص‌هاي توسعه‌ي جهاني در بخش فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي، ميزان پيشرفت و بهبود را در موارد زير مدنظر قرار مي‌دهند: روزنامه‌ها، تلويزيون‌هاي خانگي، رايانه‌هاي شخصي، كاربران اينترنتي، تعداد مدارس متصل به اينترنت، تعداد مشتركين پهناي باند اينترنت، ميزان پهناي باند اينترنت در مقياس جهاني، تعداد سرور‌هاي اطلاعاتي اينترنت، سبد خريد اينترنت، هزينه‌هاي استفاده از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي.

اما در عصر اطلاعات، مصداق‌هاي باسواد بودن متحول شده است و بر همين اساس مفهوم «سواد اطلاعاتي» شكل گرفته است تا معيار تشخيص افراد با سواد اطلاعاتي از افراد بي‌سواد اطلاعاتي را بتوان شناخت.

طبق تعريف، به مهارت‌هايي كه افراد براي ادامه‌ي حيات، زندگي و كسب و كار در جامعه‌ي اطلاعاتي نياز دارند، سواد اطلاعاتي گويند و تعاريف ديگر، جزئيات بيشتري از سواد اطلاعاتي را نشان مي‌دهد؛ سواد اطلاعاتي و سواد عملياتي (توانايي خواندن و استفاده از اطلاعات در زندگي روزمره، تشخيص نياز اطلاعاتي، جست‌وجوي اطلاعات براي تصميم‌گيري آگاهانه) بسيار به يكديگر نزديك‌اند.

لازمه‌ي سواد اطلاعاتي، توانايي كنترل اطلاعات توليد شده‌ي رايانه‌ها و رسانه‌هاي ارتباط جمعي است. تحولات اجتماعي و فن‌آورانه نيازمند مهارت و دانش جديد است. اما مروري بر تعاريف فوق و ساير تعاريف در منابع مختلف مشخص مي‌كند كه وجه تشابه همه‌ي آن‌ها در مهارت‌هاي افراد جامعه براي استفاده از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي در جنبه‌ها‌ي مختلف زندگي است.

شكل‌گيري طبقه‌بندي‌هاي سياسي دولت الكترونيك:

شايد مهم‌ترين وجه غالب تاثير فن‌آوري اطلاعات را بتوان در تحولات گسترده‌ي ساختارهاي دولتي و حكومتي جوامع دانست. اين امر از آن جهت مهم است كه دولت همواره بزرگ‌ترين گردآورنده، كاربر، نگهدارنده و توليد‌كننده اطلاعات است. شكل‌گيري مفاهيم جديد هم‌چون اصطلاح دولت الكترونيك را مي‌توان نمونه‌ي عيني اين تحولات ناميد.

هدف اصلي پيدايش دولت الكترونيك، تعيين روشي مناسب براي دسترسي هرچه بهتر و بيش‌تر شهروندان به اطلاعات و خدمات دولتي، اصلاح كيفيت خدمات و ارائه‌ي فرصت‌هاي بيش‌تر براي مشاركت در فرايند‌ها و نهادهاي مردم‌سالار است.

بديهي است كليه‌ي اين فرآيند‌ها در قالب بهره‌گيري از الگوهاي فن‌آوري اطلاعات در سازمان‌هاي اداري و اجرايي دولت رخ خواهد داد. اگر بپذيريم كه دولت الكترونيك عبارت است از ارائه‌ي خدمات دولتي و اطلاعات به عموم با استفاده از ابزار‌هاي الكترونيك يا استفاده از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي براي ارتقاي دولتي كارآمدتر، پس پذيرفته‌ايم كه ماهيت و حقيقت دولت الكترونيكي، در بهره‌گيري آن از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي نهفته است.

اگرچه دولت الكترونيكي را در قالب اصطلاحات مختلف و متنوعي نظير دولت ديجيتالي، دولت آنلاين و دولت مجازي نام‌گذاري كرده‌اند، با اين حال كاركرد‌ها و تعاريف همه‌ي اين اصطلاحات، تفاوتي با يكديگر ندارد.

بر اساس مطالب كتاب عصر اطلاعات و دولت دسترس‌پذير كه اطلاعات اين گزارش از آن برگرفته شده است، اصطلاح دولت الكترونيكي و ساير واژه‌هاي مشابه، در آخرين سال‌هاي دهه‌ي 1990 شكل گرفت، اما تاريخچه‌ي استفاده و بهره‌گيري از فن‌آوري‌هاي اطلاعاتي و ارتباطي در سازمان‌هاي دولتي به قدمت تاريخچه‌ي اختراع رايانه است.

نوشتارها و پژوهش‌هاي مرتبط با دولت الكترونيك نيز از نظر ساختار موضوعي به موازات توسعه و پيشرفت فن‌آوري‌ها متحول شدند، براي مثال در سال‌هاي اخير و با اختراع و توسعه‌ي شبكه‌ي جهاني، زيرساخت‌هاي اجرايي و تئوريكي دولت الكترونيك نيز تغيير كرده و اكنون مفاهيمي نظير «دموكراسي مجازي» و «دموكراسي الكترونيكي» در قلمرو دولت الكترونيك شكل گرفته است.

منبع: ایسنا

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.