پارامتر کلیدی در پایداری شبکه بانکداری و پرداخت الکترونیک / یک تجربه موفق در بانک تجارت

محمدرضا جمالی – هومن رضوی؛ شرکت نبض افزار رایان اندیش / در دنیای فناوری اطلاعات علاوه بر مسائل مخابراتی و کامپیوتری باید به پایداری و مقاوم بودن زیرساخت‌ها نیز توجه کرد و به‌عبارتی‌دیگر در فضایی با 3C یعنی (computer, communication and control) قرار داریم که در آن تنظیم نامناسب یک پارامتر کنترلی می‌تواند منجر به ناپایداری شود.

.

پارامتر کلیدی در پایداری شبکه بانکداری و پرداخت الکترونیک

اگر بخواهیم اثر سقف زمان پاسخ (Timeout) را بین اجزای شبکه پرداخت و بانکی تشریح کنیم، می‌توانیم آن را به چراغ راهنمایی و رانندگی و زمان سبز بودن چراغ تشبیه کنیم.

زمان سبز بودن چراغ راهنمایی یک پارامتر کنترلی برای تنظیم ترافیک شهری است. اگر این پارامتر یعنی مدت سبز بودن چراغ کم باشد باعث می‌شود که خودرو‌ها نتوانند از زمان چراغ سبز به خوبی استفاده کنند و در عمل بهره‌وری کاهش می‌یابد و ایجاد صف می‌شود. حال اگر با این مثال به ارتباطات بین سوییچ‌ها در شبکه بانکداری الکترونیک نگاه کنیم و تراکنش‌ها را به خودروهایی تشبیه کنیم که بین این سوییچ‌ها در رفت و برگشت هستند، سقف زمان پاسخ نقشی مشابه با زمان سبز بودن چراغ راهنمایی دارد که پایین بودن بیش از حد آن باعث بالا رفتن تراکنش‌های بازگشتی و تکرار مجدد تراکنش‌ها و ایجاد صف می‌شود. اگر زمان سبز بودن چراغ طولانی باشد ممکن است یک سمت چهارراه صفی از خودروها تشکیل شود که مشابه همین اتفاق در سیستم‌های بانکی رخ می‌دهد و سقف زمان پاسخ بالا باعث صف شدن تراکنش‌ها و در نهایت اشغال منابع سیستم می‌شود. البته مشاهده می‌کنیم که در شهری مانند تهران برای چراغ‌های راهنمایی نیز هنوز فکری نشده است و ما به عنوان شهروند هزینه اتلاف زمان و آلودگی هوا را می‌پردازیم.

تنظیم سقف زمان پاسخ به عنوان یک پارامتر کنترلی مهم در سامانه‌های بانکداری و پرداخت الکترونیک باید مورد توجه قرار گیرد. تنظیم این پارامتر به شناسایی دقیق توزیع زمان پاسخ تراکنش‌ها در شبکه بانکی وابسته است تا با تنظیم مناسب علاوه بر پایداری، بالاترین سطح دسترس‌پذیری حس شده از دید کاربران محقق شود.

تحلیل‌های میدانی و مبتنی بر داده‌های سوییچ چند بانک و شرکت پرداخت نشان می‌دهد که بیش از 99 درصد تراکنش‌ها کمتر از یک ثانیه و بیش از 99/8 درصد تراکنش‌ها در کمتر از پنج ثانیه و بیش از 99/94 درصد از تراکنش‌ها در زمان کمتر از 10 ثانیه صورت می‌گیرد. متوسط زمان پاسخ در بانک‌های مختلف بین 100 میلی‌ثانیه تا 500 میلی‌ثانیه مشاهده می‌شود و این در حالی است که سقف زمان پاسخ بین سوییچ صادرکننده و سامانه متمرکز حدود 25 ثانیه و بین شتاب و سوییچ بانک‌ها حدود 30 ثانیه تنظیم شده است.

تنظیم نامناسب پارامتر سقف زمان پاسخ باعث شده با بروز اختلال در یک بانک نمونه، تا 30 برابر سهم آن بانک از کل تراکنش‌ها، به زیرساخت‌های حاکمیتی و سایر بانک‌ها بار تحمیل شود. به عنوان مثال اگر بانکی با سهم ده درصد دچار اختلال شود، بین 3 تا 3.5 برابر حالت عادی، بار کل شبکه را افزایش می‌دهد و این بدون در نظر گرفتن تراکنش‌های اصلاحی و سربار مغایرت‌گیری است که به شبکه بانکی و پرداخت تحمیل می‌شود.

برای بزرگتر شدن نموادر زیر روی آن کلیک کنید (+)

با درایت مدیرعامل شرکت ایران ارقام، همکاری شرکت داده‌پردازی و مدیران و کارشناسان بانک تجارت، پارامتر سقف زمان پاسخ بین سوییچ و سامانه متمرکز در بانک تجارت مبتنی بر تحلیل‌های شرکت نبض افزار تنظیم شد. بانک تجارت بعد از بانک‌های خصوصی مشتری توسن اولین بانک بزرگ کشور بود که این مهم را انجام داد. این تغییر سبب کاهش محسوس خطای صادرکنندگی بانک در سه ماه اخیر شده و موجب شده وضعیت پایداری در این بانک بزرگ مشابه با بانک‌های خصوصی حاکم شود. البته تنظیمات دیگری هم در پارامترهای سامانه متمرکز بانک در راستای مدیریت بهتر صف تراکنش‌ها صورت گرفت. نتیجه این تغییر در بانک تجارت رسیدن خطا از 2 درصد (به ازای هر 50 تراکنش یک خطا) در هشت ماه نخست سال 95 به 0/18 درصد (به ازای هر 555 تراکنش یک خطا) در بهمن 95 است. این بهبود تأثیر زیادی در کاهش مغایرت‌ها، کاهش سربار پشتیبانی بانک و مثبت شدن حس مشتری دارد.

برای بزرگتر شدن نموادر زیر روی آن کلیک کنید (+)

در 15 روز نخست اسفندماه خطای بانک تجارت 0.09 درصد (به ازای هر 1110 تراکنش یک خطا) اندازه گیری شده است که با توجه به سهم ده درصدی این بانک از کل تراکنش‌های شبکه بانکی، این بهبود سبب کاهش 0.2 درصدی خطای شبکه و پایداری سیستم و همچنین کاهش مغایرت‌های مالی در شبکه شده است. چنان چه این تغییر در سایر بانک‌های بزرگ رخ دهد شاهد بهبود کیفی محسوسی در شبکه خواهیم بود.

برای بزرگتر شدن نموادر زیر روی آن کلیک کنید (+)

تحلیل‌های شرکت نبض افزار نشان می‌دهد که با تنظیم مناسب سقف زمان پاسخ، ظرفیت شبکه تا حد 3 الی 4 برابر وضعیت کنونی بدون نیاز به هیچ ارتقای سخت افزاری افزایش می‌یابد. متاسفانه مشاهده می شود که به جای تنظیم مناسب پارامترها و برخورد علمی و سیستمی، با خرید ده ها میلیارد تومان سخت‌افزار، بانک‌ها به خصوص بانک های بزرگ سعی در پایدار کردن زیر ساخت ها دارند. از نظر ما این موارد در حالی که تنظیم پارامترها به درستی صورت نگرفته و از ظرفیت سیستم‌ها به خوبی استفاده  نشده است، توجیهی ندارد و شاهد آن هستیم که در بانک‌هایی که هزینه زیادی صرف ارتقای سخت‌افزارها شده ولی توجهی به تنظیم بهینه این پارامترها نشده است، بهبودی در پایداری و کیفیت رخ نداده است. در دو سال اخیر حداقل 90 میلیارد تومان هزینه ارتقای سخت افزار در سه بانک کشور شده است که علاوه بر اختلالات در سرویس و عدم تاثیر در کیفیت خدمات باعث بالا رفتن هزینه شبکه بانکی شده است.

شرکت نبض افزار به عنوان یک شرکت دانش بنیان با پشتوانه و سابقه روشن در فضای پرداخت و بانکی کشور می‌تواند به شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت و بانکی در زمینه تنظیم مناسب سقف زمان پاسخ، مشاوره دهد و به ارتقای سطح کیفی خدمات کمک کند.