پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
پنجمین نشست فینتاک، 29 دی ماه 95 در سالن اجتماعات مرکز شتابدهنده فارابی با حضور دکتر شهرام رشتی همبنیانگذار شرکت اینفوتک، محمد فرجود مدیر راهکارهای سازمانی ایرانسل، رضا قربانی بنیانگذار راه پرداخت و جمعی از فعالان و متخصصان فین‌تک کشور برگزار شد.
بنا بر روال همیشگی، علی فارمد بنیانگذار فینتاک صحبت کوتاهی در خصوص هدف تشکیل جلسات فینتاک برای حاضرین داشت و بعد از آن رشتی و فرجود دو مهمان برنامه به همراه قربانی مجری نشست، در یک گپ و گفت یک ساعت و نیمه از فضای این دو سازمان برای حمایت از استارت‌آپ‌ها مخصوصاً در حوزه راهکارهای مبتنی بر NFC و کیف پول گفتند. متن کامل این نشست در ادامه آمده است.
قربانی: به نظر می‌رسد که حاکمیت با توسعه فناوری در زمینه NFC موافق است. امیدوارم در پایان این جلسه بتوانیم موضوع NFC را کمی روشن کنیم. فکر می‌کنم سه اپراتور اصلی کشور هر کدام در برهه‌ای از زمان محصولی را در زمینه NFC افتتاح کرده‌اند. هیچ‌وقت به‌اندازه چند ماه اخیر موضوع NFC در ایران جدی نشده بود. شرکت ایرانسل به‌عنوان اپراتور و یکی از بانک‌ها و شرکت اینفوتک به کمک یکی از شرکت‌های زیرمجموعه‌اش یعنی شرکت مبنا کارت آریا نیز در نمایشگاه الکامپ از محصول NFC خود رونمایی کردند.
در این جلسه از فینتاک قرار است در مورد ابعاد این موضوع صحبت کنیم و اینکه کسب‌وکارهای کوچک چطور می‌توانند از این بستر استفاده کنند. البته بزرگ‌ترین شرکت فناوری اطلاعاتی ایران یعنی شرکت خدمات انفورماتیک هم چندی پیش اعلام کرد که با همراه اول بزرگ‌ترین شرکت مخابراتی ایران مجموعه کارهایی را در این خصوص می‌خواهند جلو ببرند. و حتی شرکت به‌پرداخت ملت نیز محصول خودش را در این حوزه رونمایی کرده است و حتی برخی از شرکت‌های ارائه دهنده راهکارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اعلام کرده‌اند که زیرساخت‌های لازم جهت توسعه این تکنولوژی را آماده کرده‌اند. خود این موضوع که غول‌ها به سراغ NFC رفته‌اند، نشان می‌دهد که این موضوع بسیار جدی است.
از سال 90 این موضوع در ایران شروع شد و کنون به نظر می‌رسد که داریم به یک جاهایی می‌رسیم. هرچند چند سالی است که این موضوع و مسائل رگولاتوری آن در دنیا تقریباً حل شده است و کسب‌وکارهایی روی این موضوع شکل گرفته‌اند.
مهمان اول دکتر شهرام رشتی از همبنیانگذار شرکت اینفوتک است. شرکت اینفوتک یکی از شرکت‌های نسبتاً قدیمی فضای بانکی در ایران است که در زمینه کربنکینگ فعالیت کرده است و شرکت‌های متعددی ازجمله PSP مبنا کارت آریا و یک سری شرکت در زمینه پرداخت خرد را در زیرمجموعه خود دارد. اینفوتک شرکتی است که در خصوص راه‌اندازی NFC تلاش کرد یک سری زیرساخت‌ها را فراهم کند.
مهمان دیگر ما، محمد فرجود مدیر توسعه کسب‌وکار سازمانی ایرانسل است. این بخش چند سالی است که در ایرانسل شروع به فعالیت کرده است. تصور غالب ما نسبت به شرکت ایرانسل، شرکتی است که به مشتریان نهایی سرویس می‌دهد و به‌نوعی B2C محسوب می‌شود. ولی چند سالی است که ایرانسل تلاش کرده است در زمینه B2B هم فعالیت جدی کند.
.
حیطه فعالیت اینفوتک
قربانی: جناب رشتی کمی در رابطه با شرکت اینفوتک و حیطه فعالیت‌هایش توضیح دهید.
رشتی: اینفوتک 13 سال است که در زمینه پرداخت فعالیت می‌کند. ما اولین شرکت خصوصی بودیم که در زمان مرحوم دکتر نوربخش، مدیر سابق بانک مرکزی توانستیم به سیستم شتاب وصل شویم و چشم‌انداز شرکت این بود که همیشه خدمات نوین در زمینه پرداخت ارائه دهد. برخی دوستان لطف دارند و می‌گویند زمانی که دیگران در فضای خودپردازها کار می‌کردند ما وارد فضای کارت‌خوان فروشگاهی شدیم و احساس کردیم یکی از راه‌حل‌های پیشبرد کشور در زمینه پرداخت، بحث کارت‌خوان بوده و ما هم با این مقوله شروع کردیم. ولی چند سال اخیر وارد مقوله سرویس شدیم و شرکت مبنا شکل گرفت و در حال حاضر یکی از تنها 12 شرکت پرداخت الکترونیک دارای مجوز از شاپرک است و ما در این شرکت خدمات آنلاین ارائه می‌دهیم. سیستم‌های آنلاین هزینه‌های بسیار زیادی به اقتصاد کشور وارد می‌کند و با این وجود ظرفیت بخش آنلاین تکمیل شده است. در همین خصوص ما از چند سال پیش، پیش‌بینی کردیم که دنیای جدید باید به سمت دنیای غیرتماسی برود.
.
حیطه فعالیت واحد راهکارهای سازمانی ایرانسل
قربانی: جناب فرجود شما هم کمی درباره فعالیتتان توضیح دهید.
فرجود: قسمت کسب‌وکار سازمانی ایرانسل تقریباً دو سالی است که به‌طورجدی فعالیت می‌کند. البته پیش از آن‌هم ایرانسل در حوزه فروش سازمانی فعالیت کرده است و سرویس‌های مختلفی ارائه می‌داده است. مهم‌ترین سرویسی که ایرانسل در حوزه سازمانی ارائه می‌دهد، فراهم کردن زیرساخت‌های ارتباطی برای سازمان‌ها و شرکت‌های بخش دولتی و سازمان‌های خصوصی و SME ها است که شامل شبکه‌های خصوصی، شبکه‌های دیتا و اتصال نقاط بر بستر تکنولوژی‌های مختلف می‌شود و در حال حاضر هم 4G ثابت و سیار را هم ارائه می‌دهد.
به‌جز انواع راهکارهای ارتباطی، از دو سال پیش مجموعه‌ای از حوزه‌های جدید که به‌عنوان بخش‌های جدیدی که در حوزه سازمانی به آن‌ها توجه می‌شود را برای ایرانسل هدف‌گذاری کردیم. یکی از این بخش‌ها حوزه خدمات ماشین به ماشین و اینترنت اشیاء بود که ایرانسل به‌طورجدی در آن وارد شده است و موضوع هم، اتصال اشیا به یکدیگر است. اتفاقاً بخش‌هایی از آن‌هم به حوزه پرداخت مربوط می‌شود چون در بسیاری از این حوزه‌های مربوط به خدمات ماشین به ماشین و اینترنت اشیاء بحث پرداخت موضوع بسیار جدی است.
غیر از حوزه اینترنت اشیاء حوزه سازمانی دیگری که ایرانسل در آن سرمایه‌گذاری می‌کند، بحث کلود و خدمات مبتنی بر کلاد است و از خدمات ساده تا پیچیده آن را در برمی‌گیرد.
حوزه دیگری که از یک سال پیش شروع شد، حوزه پرداخت بود و به‌طورکلی بحث خدمات مالی موبایلی بود که هدف‌گذاری‌هایی روی آن انجام شد. یکی از پروژه‌هایی که در خصوص خدمات مالی موبایلی تعریف شد پروژه NFC بود. با این نگاه که اپراتور چطور می‌تواند از ابزارهایی که دارد استفاده کند و این ابزارها را در اختیار مجموعه‌هایی قرار دهد که در حوزه‌های پرداخت و بانکداری می‌خواهند کار کنند و ابزارها را با استانداردهای لازم آماده کند و در اختیار دوستان قرار دهد.
.
چرا NFC ضرورت دارد؟
قربانی: جناب رشتی، شرکت شما به تازگی با همکاری ایرانسل فعالیت‌هایی را در حوزه NFC شروع کرده است. کمی ضرورت پرداختن به این حوزه را برای ما روشن کنید.
رشتی: در بحث پرداخت مبتنی بر NFC و کیف پول سه رکن اصلی وجود دارد که در این کسب‌وکار مؤثر است. یکی بانک است که صاحب کیف پول است و در سرفصل بانک مرکزی هم این موضوع تعریف شده است. رکن دیگر اپراتور است که ایرانسل آن نقش را بر عهده دارد و پلتفرم و زیرساخت را فراهم می‌کند و رکن سوم شرکت‌های پرداخت یا همان PSP ها هستند که پذیرنده تراکنش هستند و نقطه اتصال محسوب می‌شوند.
به کمک نمودارهایی که توسط دوستانمان در شرکت نبض‌افزار تهیه شده است می‌خواهم نشان دهم که چرا ما باید وارد بازار NFC شویم، چه تأثیری بر اقتصاد کشور دارد و چه جذابیتی برای شرکت‌های استارت‌آپ دارد.
طبق این نمودار، سه لاین وجود دارد یکی سکه و مسکوکات، دیگری لاینی است که ما آن را آنلاین تعریف می‌کنیم یعنی شتاب و شاپرک و غیره و دیگری، فضای خالی است که کشور ما در آن دچار مشکل است و هزینه خیلی زیادی را کشور ما به دلیل این خلأ متحمل می‌شود.
نمودار بعدی به شما نشان می‌دهد که طی یک ساعت در سیستم آنلاین فعلی چه اتفاقاتی می‌افتد. در حال حاضر در هر ساعت 46 میلیون تومان توسط سیستم بانکی به عنوان کارمزد به شتاب پرداخت می‌شود. همچنین پرداختی در هر ساعت 36 میلیون تومان به عنوان کارمزد به شبکه شاپرک پرداخت می‌شود. در هر ساعت، فقط برای ورود رمز اشتباه، ما 72 هزار تراکنش داریم.
وقتی شما به‌صورت Tap&Go و بدون پین کار کنید می‌بینید که چه بازاری در اختیار افرادی که در کسب‌وکار پول خرد فعالیت می‌کنند، قرار می‌دهید. برای بحث تراکنش‌های خطای سیستمی، وقتی شبکه شما عملیاتی باشد، 35 هزار تراکنش در ساعت است. جمع این دو عدد، بازار خیلی بزرگی است که می‌تواند در اختیار کشور باشد. تقریباً 80 درصد تراکنش‌های آنلاین فعلی ما زیر 20 هزار تومان است.
پس می‌بینید که این بازار چه بازار گسترده‌ای است و نیازی نیست که ما روی زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنیم. پول در اقتصاد از بین نمی‌رود بلکه جابجا می‌شود. پس نشان می‌دهد که اگر ما درست برنامه‌ریزی و طراحی کنیم، یک سری از استارت‌آپ‌ها می‌توانند در این بستر فعالیت کنند و به کشور ما در دهه جدید که دهه دانش است کمک کنند.
وقتی ما از خودپردازها پول نقد دریافت می‌کنیم به خاطر مسائل مربوط به چاپ اسکناس و غیره، ضرری به کشور وارد می‌کنیم. با آمدن کیف پول ما می‌توانیم در وضعیت بهتری قرار بگیریم و فرقش بسیار زیاد است. از 32 میلیارد تومان هزینه به 16 میلیارد تومان هزینه می‌رسیم. این اعداد است که موجب اتلاف منابع می‌شود.
.
قربانی: بنابراین منظور شما این است که تعداد تراکنش‌های بسیار زیادی که در فضای آنلاین از طریق شتاب و شاپرک انجام می‌شود و تراکنش‌های خردی که وارد این فضا شده و غیر بهینه نیز است باعث شده تا بخش زیادی از انرژی و پول و سرمایه هدر رود درصورتی‌که می‌توان از این منابع به روش دیگری استفاده کرد.
رشتی: ما هنوز بسترهای حمل‌ونقل و بخش‌هایی که صف زیاد در آن‌ها وجود دارد مانند نانوایی‌ها را در نظر نگرفته‌ایم و به‌طور اشتباه بر این بازارها تمرکز انجام شده است و درواقع زیرساختی برای یک فرایند اشتباه تهیه شده است.
.
قربانی: پس می‌شود با توسعه پرداخت الکترونیک بازار جدیدی در یک سری نقاط پذیرش خلق کرد مانند نانوایی‌ها، روزنامه‌فروشی‌ها و خیلی جاهایی که اصلاً کسب‌وکارش وجود ندارد و مردم از سکه استفاده می‌کنند یا با اعمال هزینه بسیار زیاد، از کارت بانکی برای تراکنش هزارتومانی یا دوهزارتومانی استفاده می‌کنند.
رشتی: دقیقاً. در حال حاضر بزرگ‌ترین فضاهایی که سیستم Tap&Go می‌تواند کار کند همین جاهایی است که زمان و صف، مهم‌ترین موضوعات در آن محسوب می‌شود و یا پول خرد خیلی راحت مبادله نشود مانند تاکسی‌ها که کرایه بر اساس سیاست‌های شهرداری تدوین می‌شود. یا برای بحث بهداشت در نانوایی که شما پول فیزیکی حمل می‌کنید و پر از باکتری است.
.
NFC در ایرانسل چگونه جلو رفت؟
قربانی: جناب فرجود در ایرانسل در ارتباط با NFC چه اتفاق‌هایی افتاده است؟ چون چند سالی است که اپراتورهای مختلف می‌گویند که ما NFC را پیاده کردیم و به نظر می‌رسد که بحث جدی‌تر شده است. چند هفته بعدازاینکه طرح شما رونمایی شد، یکی دیگر از شرکت‌های پرداخت اعلام کرد که این طرح را رونمایی کردند، چه تفاوت‌هایی وجود دارد و شما چه‌کار کرده‌اید؟
فرجود: سیم‌کارت می‌تواند به‌عنوان یک ابزار امن، پذیرنده اپلیکیشن‌های مختلف باشد. معروف‌ترین آن‌ها هم اپلیکیشن‌های پرداختی و به‌خصوص کیف پول بوده است. در کشور اپراتورهای مختلف تجربه‌های مختلف داشتند که از سیم‌کارت استفاده می‌کردند و به‌صورت دستی اپلیکیشنی را روی سیم‌کارت قرار می‌دادند.
چیزی که در ایرانسل برای آن برنامه‌ریزی کرده‌ایم، چند پارامتر را برایش مدنظر قرار داده‌ایم. مهم‌ترین آن این بود که ابزارهایی که لازم است تا این سرویس به‌طور کامل محقق شود را در نظر بگیریم و استاندارد GSM که استاندارد اپراتورها است و استانداردهای مربوط به پرداخت و بحث‌های کلیدگذاری و امنیتی را هم در آن‌ها قرار دهیم.
برای این کار دو موضوع هم‌زمان جلو رفت. یکی اینکه خود سیم‌کارت را باید ارتقا می‌دادیم و هم اینکه یک فضای امنی را مجزا از فضایی که خود ما از آن به‌عنوان فضای قابل‌استفاده برای سرویس‌های GSM استفاده می‌کنیم، روی سیم‌کارت قرار دهیم. تصمیم گرفتیم سیم‌کارت را ازلحاظ ظرفیت نیز ارتقا دهیم چون اگر قرار باشد پذیرنده اپلت‌های دیگر باشد باید ظرفیت موردنیاز را داشته باشد.
غیر از سیم‌کارت، برای دسترسی به سیم‌کارت و بارگذاری اپلیکیشن‌ها هم ما دو سامانه قرار دادیم که دو TSM است. یکی از این TSM ها برای خود اپراتورها و دیگری برای ارائه‌دهندگان سرویس‌ها است که از طریق این TSM شرکت‌هایی که می‌خواهند سرویس را روی سیم‌کارت بارگذاری کنند، می‌توانند به سیم‌کارت دسترسی داشته باشند و این دو TSM مدیریت فضای امن درون سیم‌کارت را انجام می‌دهد. هم به‌نوعی فضا را تقسیم‌بندی می‌کند و هم دسترسی‌ها را کنترل می‌کند تا هرکسی به فضای خودش دسترسی داشته باشد. این کاری است که در ایرانسل انجام شده است.
جدای از این‌ها برای اتصال شرکت‌هایی که می‌خواهند به سیم‌کارت دسترسی داشته باشند، خودش فرایندی است و استانداردها و روالی دارد که باید انجام شود. اینکه چه کاربردی روی آن قابل‌تعریف است یک موضوع است که یکی از آن‌ها هم همان‌طور که گفته شد بحث‌های کیف پول و پرداخت‌های خرد است و البته کاربردهای دیگری هم دارد.
نکته دیگری که باید راجع به آن صحبت کنیم این است که راهکاری که ما در حال حاضر داریم، راهکار استاندارد NFC مبتنی بر سیم‌کارت است؛ یعنی سیم‌کارت باید NFC باشد و گوشی هم باید NFC را پشتیبانی کند و معمولاً اپلیکیشن هم روی گوشی وجود دارد؛ یعنی هم گوشی باید NFC باشد، هم اپلیکیشنش را داشته باشد و هم سیم‌کارت NFC باشد؛ اما خود سیم‌کارت با توجه به این فضای امنیتی کاربردهای دیگری هم غیر از بحث پرداخت‌های از راه نزدیک و اتصالات از راه نزدیک داشته باشد. برای مثال می‌تواند پذیرای امضای دیجیتال باشد؛ یعنی ما می‌توانیم روی سیم‌کارتی که ارتقا پیدا کرده و فضای امن هم دارد، چیزهای دیگری هم بگذاریم. حتی می‌توان کارت بانکی را روی آن کپی کرد و داشت و درواقع سیم‌کارت مانند یک Chipset هوشمند است که می‌تواند این فضاها را داشته باشد.
.
استارت‌آپ‌ها چطور وارد این فضا شوند؟
قربانی: جناب رشتی به ما بگویید که استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا چطور می‌توانند از این بستری که به وجود آمده استفاده کنند.
رشتی: بزرگ‌ترین و بهترین تصمیم استراتژی که ایرانسل گرفته این موضوع است که اجازه می‌دهد شرکت‌ها فضای خودشان را داشته باشند. برخی اپراتورها در قدیم می‌گفتند که برای مثال کیف پول برای ما باشد و یا فلان اپ برای من باشد. این اتفاق باعث می‌شود که برخی نهادها مانند بانک مرکزی بگوید این موضوع اشتباه است و به‌این‌ترتیب نهادها در مقابل هم قرار می‌گیرند و باعث ایجاد اصطکاک می‌شود.
یا حتی بحث سلامت یکی از بحث‌های اصلی است که می‌توانیم روی سیم‌کارت داشته باشیم. در اینجا هم با وزارت بهداشت کشمکش‌هایی وجود دارد و اگر اپراتور هم بخواهد وارد شود اصلاً صلاح نیست.
ایرانسل یک پلتفرم امن در اختیار شرکت‌ها قرار داد و آن‌ها بایستی درآمد خودشان را بسازند. این اتفاق باعث می‌شود در خصوص بحث کیف پول، احراز هویت و اپ‌های سلامت یک سری دیتاها را داشته باشند. حتی در سیستم دانش‌آموزی می‌تواند در جایگاه حضوروغیاب قرار داشته باشد و موبایل هم به‌نوعی اپلیکیشن یادگیری برای دانش‌آموز محسوب شود. در دنیای جدید موبایل نزدیکترین دوست ما است و همه کارهای خود را از این طریق انجام می‌دهیم. بستری که دوستان ما زحمت ایجادش را کشیده‌اند می‌تواند دیتاهای مالی، پرداختی و غیرمالی را در خود تبادل کند.
.
قربانی: اگر استارت‌آپی بخواهد از این بستر استفاده کند باید به کجا مراجعه کند و چگونه می‌تواند از آن استفاده کند؟
رشتی: ما به‌عنوان ارائه‌دهنده سرویسی که با ایرانسل قرار داریم، قطعاً از این موضوع استقبال می‌کنیم. ما فضای خوبی در شهرک پردیس در اختیار داریم که بخش وسیعی از آن دیتا سنتر است. ما تشویق می‌کنیم که استارت‌آپ‌ها با ایده‌های جدید بیایند. خود ما تا حدی می‌توانیم ایده تولید کنیم و اگر ایده‌ای هم داشته باشیم زمان کافی برای وقت گذاشتن رویش را نداریم؛ اما حمایت می‌کنیم و فضای لازم و بسترهای مخابراتی و زیرساخت دیتاسنترها را در اختیارشان قرار خواهیم داد تا بتوانند کسب‌وکار خودشان را تعریف کنند. فضای ما هم تا شش ماه آینده قابل بهره‌برداری خواهد بود. پلتفرم و فضای امنی که موجود است را می‌توانیم در اختیار افرادی که مدل کسب‌وکاری‌شان توجیه داشته باشد و نوین و جذاب باشد قرار دهیم و در مارکتینگ هم به آن‌ها کمک خواهیم کرد تا این اپلیکیشن ها گسترش پیدا کنند.
قانونگذاری و NFC
قربانی: وقتی درباره فین‌تک صحبت می‌کنیم طبیعتاً کمی جو ناامیدی وجود دارد که قانون‌گذار خیلی اجازه فعالیت به کسب‌وکارهای کوچک نمی‌دهد و توجیهی هم برایش وجود دارد که می‌گویند این کار، سروکار داشتن با پول و سرمایه و زندگی مردم است و نمی‌شود به‌جز سیستم بانکی به‌جای دیگری اعتماد کرد. آقای فرجود شما در این مدت با جایی برای مسائل قانونی صحبت و تعاملی داشته‌اید؟
فرجود: محور مسیری که در حوزه NFC رفتیم این بود که فضای سیم‌کارت را برای کسانی که مجاز به ارائه سرویس هستند فراهم کنیم و دخالتی هم نداریم که چه سرویسی روی آن است. پس در وهله اول فرض ما بر این بوده که اگر کسی سرویسی دارد و می‌خواهد ارائه کند و در صورتی متناسب با سرویسی که قرار است ارائه دهد از مرجع قانونی‌اش مجوزش را دریافت کرده باشد، ما به‌عنوان ایرانسل چون در خود سرویس دخالتی نمی‌کنیم و حتی نمی‌بینیم درون اسلاتی که در اختیار شرکت است چه چیزی وجود دارد و به خاطر مسائل امنیتی نباید هم ببینیم، به همین دلیل ما در این موضوع بی‌طرف هستیم.
البته هم با بانک مرکزی و هم با دیگر نهادها در خصوص این پروژه مفصل صحبت و ارائه شده است. رویکرد کلی که بانک مرکزی به این موضوع خاص یعنی استفاده از سیم‌کارت در حوزه‌های پرداخت داشته، بسیار مثبت بوده است. شاید یکی از دلایلش هم این است که قطعاً سیم‌کارت به‌عنوان یک چیپ هوشمند از کارت‌های مغناطیسی امن‌تر است.
مهاجرت از این‌همه کارت مغناطیسی به کارت هوشمند، هم کار سنگینی است و هم هزینه‌بر است؛ اما سیم‌کارت در اختیار همه افراد قرار دارد و اگر بنا به تغییرشان بود، به کمک اپراتورها راحت‌تر انجام خواهد شد. به همین دلیل بانک مرکزی هم از این موضوع استقبال کرده است. دغدغه‌هایی هم که دارند در حوزه‌های دیگری است. چون ما فعلاً به‌طور مستقیم در حوزه پرداخت خرد خودمان وارد نشدیم و این موضوع را کاملاً باز گذاشته‌ایم که خودشان ببینند و قطعاً این موضوع ازلحاظ امنیتی از خیلی از ابزارهای پرداخت فعلی امن‌تر است. می‌توانیم اطمینان دهیم که این بخش زیاد مشکل برانگیز نخواهد بود؛ اما اینکه کسی می‌خواهد سرویسی ارائه دهد و این سرویس در چهارچوب مقررات بانک مرکزی و یا سایر نهادهای قانون‌گذار چطور تعریف می‌شود و چگونه با آن برخورد می‌شود، موضوع دیگری است و حوزه تخصصی ما به عنوان اپراتورها نیست.
اپلیکیشن‌هایی که در حوزه NFC هستند، شامل بحث‌های پرداختی از جمله پرداخت آنلاین نخواهند بود چراکه حساسیت‌های زیادی روی این بخش وجود دارد. برای مثال اگر قرار باشد ما بحث‌های پرداخت آنلاین را پشتیبانی کنیم، یعنی کارت موجود را روی سیم‌کارت داشته باشیم، قانون‌گذاری‌اش به سمت شاپرک خواهد رفت.
در صورتی که چیزهای دیگری می‌توان روی سیم‌کارت ارائه کرد که بسیاری از آن‌ها مستقیماً به رگولاتور بانکی و پرداختی هم مربوط نمی‌شود. برای مثال، در حوزه امضای دیجیتال که مکمل بسیاری از بخش‌های پرداخت هم است، ما چک آنلاین را داریم. طبیعتاً اینکه چک را چگونه به‌صورت دیجیتال می‌خواهیم امضا کنیم، یکی از بهترین ابزارهایش همین سیم‌کارت است که به کمک TSM که پشتش وجود دارد انجام می‌شود. برای این موضوع لزوماً در همه ابعادش لازم نیست که از بانک مرکزی مجوز گرفت و مراکز دیگری مانند وزارت صنعت هم مجوز می‌دهند.
از بعد رگولاتوری، هنوز خیلی بخش‌ها مقررات ندارد ولی می‌شود از حوزه‌هایی شروع کرد که کمتر مشکل داشته باشند یا حوزه‌هایی که به مقررات خاصی نیاز ندارند. برای مثال از همین سیم‌کارت می‌شود به‌عنوان کارت Access استفاده کرد. در این مدلی که ما سمتش رفته‌ایم دیگر لازم نیست همه سیم‌کارت‌ها مانند همدیگر، اپلیکیشن‌های مختلف داشته باشند. لذا هر فردی خودش انتخاب می‌کند که چه اپلیکیشنی روی سیم‌کارتش وجود داشته باشد. حتی می‌شود آن را درگروه‌های کوچک‌تر نیز تعریف کرد برای مثال می‌شود آن را به‌عنوان کارت ورود به‌جایی تبدیل کرد. این کاربردها نیازمند مقررات سخت‌گیرانه‌ای که حوزه پرداخت وجود دارد نیستند.
.
قربانی: در این مدتی که با بانک مرکزی تعامل کردید، احساسی داشتید که در برخی جاها کمی راحت‌تر گرفته می‌شود؟
فرجود: در همه‌جای دنیا بین اپراتورهای موبایل، بانکی‌ها و پرداختی‌ها بحث‌های طولانی وجود دارد. به‌ویژه اکنون که این دو حوزه بسیار به هم نزدیک شده‌اند و خیلی از پرداخت‌ها روی موبایل آمده است. حتی الان که موضوع اپراتورهای مجازی هم وجود دارد، تعداد زیادی از درخواست‌هایی به سمت اپراتورها می‌آید از سمت کسانی است که سابقه بانکی و پرداختی دارند و آن‌ها هم می‌خواهند وارد این کسب‌وکار شوند.
ما هم که کمی جلوتر می‌رویم، بانک‌ها و متولیان حوزه پرداخت، کمی به ورود اپراتورها به حوزه پرداخت، گارد می‌گیرند. این دیوار همه‌جای دنیا وجود دارد و به نظرم در ایران این دیوار کمی بلندتر از حد معمول است. جاهای زیادی می‌بینیم که بانک مرکزی و زیرمجموعه‌هایش، مستقیم و غیرمستقیم به حضور اپراتورها در فضاهایی مانند پرداخت واکنش نشان دادند.
از طرف دیگر اپراتورها هم همیشه کار خودشان را داشته‌اند و خیلی به این حوزه به‌عنوان رگولاتور نگاه نمی‌کردند. کاری که ما کردیم این بود که کمی این فضا را تلطیف کنیم. اینکه بگوییم ما چنین ابزارهایی داریم و خیلی از این ابزارها برای خود شرکت‌های پرداخت و بانک‌ها قابل‌استفاده است و شما هم بیایید از این ابزارها استفاده کنید.
به هر شکلی هم که لازم است ما امنیت این ابزارها را بهبود می‌دهیم. در هر صورت، ما هم چوب عدم تعامل بین دیگر اپراتورها با بانک مرکزی را خورده‌ایم. برای مثال در جلسه‌ای که در خصوص USSD داشتیم، بحث امن نبودن این بستر مطرح شد و ما گفتیم که خب به ما بگویید که کدام قسمتش امن نیست و به ما گفتند که ما یک سال پیش نامه‌ای زدیم به اپراتور دیگری و آن‌ها جواب ندادند و به همین خاطر ما کلاً می‌گوییم آن را ببندیم.
اعتقاد من این است که در ایران فاصله میان اپراتوری با بخش بانکی و پرداخت خیلی فرصت‌ها را سوزانده است. همین الآن هم اگر این تعامل جدی اتفاق نیفتد، بازهم فرصت‌های آتی از دست می‌رود؛ اما اگر دو طرف حوزه‌های همدیگر را قبول کنند و هم‌زمان به حوزه‌های مشترک میان خودشان هم وارد شوند و در موردش صحبت کنند خیلی خوب است که البته بانک مرکزی اکنون این رویکرد را در پیش گرفته است. حتی در حوزه پرداخت‌های موبایلی هم کمی سعی کرده که سمت اپراتور را هم با استانداردی که دارد قبول کند.
.
قربانی: جناب رشتی در رابطه با بحث قانونگذاری شما با جایی تعامل کرده‌اید؟
رشتی: در فضای اپراتوری و بانکی، ما چندی سال پیش electronic voucher را راه‌اندازی کردیم و فکر کنم یکی از اولین کانتکت‌های مالی و پرداخت بوده است. ما دستگاه کارت‌خوانی داشتیم که می‌شد روی آن خدمات ارزش‌افزوده اضافه کرد و درواقع شما یک‌بار سرمایه‌گذاری می‌کنید و دو بار از آن بهره‌برداری انجام می‌دهید. در آن زمان ما PSP نداشتیم و بحث vouchering را با شرکت کارت اعتباری ایران کیش راه‌اندازی کردیم. جالب است که الان در قوانین شاپرک تنها خدمت ارزش‌افزوده که از اول در این بستر و قانون راه‌اندازی شد همین voucher بود.
بانک مرکزی این سابقه را دارد و این اجازه را می‌دهد که در یک محیط مانیتور شده فعالیتی شکل بگیرد و سپس بر اساس آن تجربه سیاست‌های خودش را تعیین می‌کند. من فکر می‌کنم در این زمینه هم ما با بانک مرکزی تعاملی داشتیم و مجوزی برای جزیره کیش دریافت کردیم که آن را با ایرانسل پیش می‌بریم و با چند بانک ازجمله بانک صادرات هم مذاکره کردیم تا بتوانیم یک شهر هوشمند مبتنی بر داشتن کیف پول و زیرساخت‌ها طراحی کنیم. البته در این خصوص ما بحث حمل‌ونقل و کارت دانش‌آموزی را داریم. اگر این اتفاق، اتفاق خوبی باشد، بانک مرکزی در مجوزی که به ما داده گفته قبل از اینکه وارد مناطق اصلی کشور شوید، ما رصد کنیم که عملاً همان اتفاقی که پیش‌بینی کرده‌اید بیفتد، تا عملاً بتوانیم وارد مناطق اصلی کشور هم بشویم. به همین دلیل از مناطق آزاد کار را شروع می‌کنیم.
.
قربانی: پس در کیش این اتفاق به‌صورت پایلوت در حال وقوع است؟
رشتی: در مناطق آزاد است که انشالله تا یک ماه آینده استارتش را می‌زنیم.
قربانی: و بعدازآن احتمالاً می‌توانید کم‌کم وارد تهران و دیگر شهرها شوید. تصور ما این است که حتماً تراکنش‌هایی که در فضای NFC انجام می‌شود باید مالی باشد. هرچند که NFC حوزه‌های خیلی وسیعی را در برمی‌گیرد اما در حوزه تراکنش هم ما کسب‌وکارهایی داریم که اصلاً تراکنش مالی انجام نمی‌دهند.
به‌طور مثال فاماکو استارت‌آپ فرانسوی است که برخلاف دیگر استارت‌آپ‌هایی که کار نرم‌افزاری انجام می‌دهند، کار سخت‌افزاری کرده و جوایزی هم کسب کرد. این استارت‌آپ تراکنش‌های غیرمالی انجام می‌دهد و به‌صورت متمرکز یک ابزار سخت‌افزاری مانند دستگاه کارت‌خوان طراحی کرده و کاربردهای جالبی هم دارد؛ مثلاً در کنسرت‌های موسیقی، به‌جای اینکه افراد بلیت کاغذی داشته باشند، روی موبایل بلیتشان صادر می‌شود و با یک قطعه سخت‌افزاری، خیلی راحت احراز هویتشان انجام می‌شود.
رشتی: در هر کسب‌وکار به‌خصوص اگر B2C باشد، تراکنش وجود دارد ولی بحثی که من با استارت‌آپ‌ها دارم این است که چه مدل کسب‌وکاری‌شان بر اساس فرایند پرداخت باشد چه غیر پرداخت، ما می‌توانیم به آن‌ها کمک کنیم. حتی آن کسب‌وکارهایی که مکمل پرداخت هستند هم می‌توانند از بستر ما استفاده کنند. به‌هرحال بستری داریم که PSP در آن دخیل است و با بانک‌ها در مورد کیف پول تعامل داریم، امتیاز و مجوزهای بانک مرکزی و نهادهای مربوطه را داریم و با اپلیکیشن‌هایی که می‌خواهند از بستر کیف پول استفاده کند و یا اپلیکیشن‌های مکملی که روی کیف پول است مانند وفاداری ارائه کنند ما آماده همکاری هستیم. فاماکو روی موضوعاتی از قبیل وفاداری و برنامه‌ریزی کار کرده است. این فضا، فضاهای بازی است و می‌شود روی آن کارهای دیگری هم انجام داد.
باید بگویم ما 13 پیش که بحث پرداخت آنلاین را شروع کردیم، یک دستگاه کارت‌خوان هم نداشتیم ولی امروز چطور؟ اینکه اکنون 900 هزار دستگاه کارت‌خوان مجهز به NFC در اختیار داریم وضعیت را خیلی بهتر از 13 سال قبل نشان می‌دهد. همچنین در چند سال آینده و با مهاجرت موبایل‌ها به سمت تلفن‌های NFC و با آمدن سامسونگ‌پی، اپل‌پی و گوگل‌پی، تولیدکننده‌های گوشی هم NFC را مانند یک استاندارد در نظر خواهند گرفت. زمانی که کاربران به این سمت بروند، خود فروشنده‌ها نیز درخواست NFC می‌کنند.
فرجود: تکنولوژی NFC حتماً وابسته به این است که نقاط پذیرش کافی داشته باشد و یکی از عواملی که باعث موفقیت یا شکست می‌شود، همین نقاط پذیرش است. ما خودمان سعی می‌کنیم که با مجموعه‌های مختلف باز برخورد کنیم و کاربردهای مختلفی برای مجموعه‌های مختلف در نظر بگیریم و قطعاً روند خودمان هم اول به سمت جاهایی است که راحت‌تر باشد؛ یعنی جاهایی که الان پرداخت‌های غیر تماسی در آن جا افتاده باشد مانند بخش حمل‌ونقل. ولی به همین محدود نیستیم و با مجموعه‌هایی که ابزار پذیرش دارند در تماس هستیم. هرچند این سرویس‌ها که راه‌اندازی می‌شوند، بحث بسیار جدی هم در خصوص آماده‌سازی وجود دارد چون به‌هرحال سرویس وابسته است. البته انتظار نباید داشت که این اتفاق یک‌شبه بیفتد، پذیرش چنین موضوعی زمان‌بر خواهد بود.
ما به‌عنوان اپراتور تمرکزمان را اول به این بخش اختصاص دادیم تا بعد ببینیم که درباره دیگر قسمت‌ها چه‌کاری می‌توان انجام داد. مسلماً تمام کاربردها با همین یک راه‌حل انجام نمی‌شود. محدودیت‌هایی این وسط وجود دارد. برای مثال اپل این اجازه را نمی‌دهد که هرکسی بتواند با NFC اش ارتباط برقرار کند و بخشی از بازار در حال حاضر درگرو گوشی‌های اپل است و باید در این خصوص فکر کرد. اینکه الان حتماً همه گوشی‌ها مجهز به NFC داشته باشند خودش مسئله‌ای است که باید به‌مرور برطرف شود. برای شروع معمولاً اپراتور از جایی شروع می‌کند که نقطه قوتش باشد، یعنی سیم‌کارت و سعی کردیم که این موضوع را به‌صورت انحصار نداشته باشیم و سعی کردیم فضا را باز کنیم تا همه از آن استفاده کنند. البته برخی سرویس‌ها مانند اپل‌پی و سامسونگ‌پی به‌راحتی وارد ایران نمی‌شوند و برای ورودشان باید برخی مسائل حل شود اما حداقل خوب است که قبل از آن‌ها به برخی راهکارهای بومی قابل‌استفاده فکر کرد و بیشتر سعی ما بر این است که این را جا بیندازیم.
.
آیا روی NFC انحصار وجود دارد؟
قربانی: آیا از سوی ایرانسل انحصاری روی این موضوع وجود دارد؟
فرجود: به نظر من هم انحصاری وجود ندارد. اصلاً نمی‌شود خیلی در این حوزه انحصار داشت. همین الآن هم مجموعه‌های دیگری به‌جز این دوستان در حال انجام کارهای فنی برای اتصال به سامانه NFC هستند. این‌قدر این حوزه متنوع است که فقط به حوزه پرداخت محدود نمی‌شود. برخی از مجموعه‌هایی که در حال صحبت با آن‌ها هستیم اصلاً در حوزه پرداخت نیستند و می‌خواهند از فضای سیم‌کارت برای کارها و سرویس‌های دیگری استفاده کنند. حتی غیر از بحث پرداخت و وفاداری، سرویس‌های دیگری مانند خدمات مارکتینگ و بازاریابی نیز در NFC قابل گنجاندن است به همین دلیل هیچ انحصاری وجود ندارد.
در خصوص اپراتورها، تلاش‌های مختلفی شده است و خود من، قبل از اینکه وارد ایرانسل شوم در رایتل بودم و آن جا هم این بحث‌ها وجود داشت ولی بالاخره باید از یک جایی شروع شود و این سرویس از آن سرویس‌هایی است که معنی ندارد فقط یک اپراتور آن را داشته باشد و اتفاقاً اگر بقیه اپراتورها هم آن را داشته باشند بهتر است.
با اپراتور همراه اول سر این موضوع خیلی جدی صحبت کردیم، همین‌طور با رایتل که اگر می‌شود این مسیر را با همدیگر پیش برویم اما به دلایل تجاری ما نمی‌توانیم معطل تصمیم آن‌ها بمانیم و سعی کردیم که این سرویس را در اولین فرصت ممکن راه‌اندازی کنیم؛ اما از ورود هرچه زودتر دیگر اپراتورها هم استقبال می‌کنیم.
به‌هرحال افراد در بازار سیم‌کارت‌های مختلفی دارند و طبیعتاً یک پذیرنده هم دوست دارد تا با همه سیم‌کارت‌ها کار کند و تا جایی که میدانم دوستان درباره راه‌اندازی این سرویس در حال انجام یک سری کارها هستند. البته ممکن است راهکارها ازنظر فنی کمی دیرتر راه‌اندازی شود ولی در کل هیچ بحث انحصاری توسط ایرانسل مطرح نبوده و نیست.
ازلحاظ استاندارد هم سعی کردیم که کاملاً استانداردهای لازم در حوزه بانکی و اپراتوری را در نظر بگیریم و چیز جدیدی خلق نکنیم که اگر قرار شد کسی بعداً از آن استفاده کند، مجبور نشود همه مسیر را از اول برود. حتی ما نگاهی به EMV هم داشته‌ایم که اگر قرار شد زمانی اتفاقی بیفتد بتواند سیم‌کارت ما را پذیرش کند. درنتیجه این فضا، فضای کاملاً بازی است و در عمل هم نشان خواهیم داد که کاربردهای مختلفی وجود خواهد داشت.
بانک‌هایی هم هستند که خودشان مستقیماً روی کیف پول فکر می‌کنند که طبیعتاً یک ضلع جدی موضوع کیف پول، بانک خواهد بود. دغدغه‌ای که ممکن است بانک مرکزی داشته باشند این است که خلق پول در فضای پرداخت خرد و آفلاین اتفاق نیفتد. اگر مجموعه‌ای که مجوزهای لازم را گرفته باشد، این دغدغه را رفع کند که خلق پول اتفاق نمی‌افتد و قرار است که یک سری تراکنش‌ها با مبلغ کمتر و احتمالاً به‌صورت آفلاین مدیریت شود و باری را از شبکه آنلاین که شتاب و شاپرک است بردارد، قطعاً از آن استقبال هم خواهد شد و بانک هم باید در آن حضور داشته باشد چون در آن قسمت که قرار است خلق پول اتفاق نیفتد به‌طورمعمول حتی اگر کیف پول‌ها قرار باشد کلوز لوپ هم باشند، بازهم به یک پایه بانکی نیاز است.
.
مدل درآمدی NFC
قربانی: مدل درآمدی در مورد NFC به چه صورت خواهد بود؟
رشتی: ما در بانک روی موضوع وصول پول و بحث‌های کارمزد کار می‌کنیم ولی نمی‌خواهیم که به زیرساخت پرداخت کشور هم آسیبی وارد شود. با آمدن کیف پول، کارمزد برای یک تراکنش گرفته می‌شود ولی زمانی که خرد می‌شود، باعث می‌شود که در کارمزدها صرفه‌جویی شود. در سال آینده هم احساس می‌کنم که بانک مرکزی به این سمت می‌رود که کارمزد را به دارنده کارت انتقال دهد، علتش هم این است که اگر شما بخواهید نرخ بهره را پایین بیاورید، کسب‌وکار بر اساس رسوب پول دیگر معنی‌دار نیست و باید فکر دیگری اندیشید. در دنیا هم همین‌طور است. کشورهایی که زیرساخت پرداخت قوی دارند، کارمزدها به سمت دارندگان کارت است و نرخ‌های بهره بسیار پایین است.
علت اینکه تا امروز به‌اشتباه و بر اساس رسوب زیرساخت و مدل کسب‌وکار پرداخت را طراحی کردیم، به خاطر این است که ما یکی از تنها کشورهایی هستیم که هم تورم داریم و هم مدل کسب‌وکاری بانک‌های ما بر اساس رسوب پول است و هم یک سیستم پرداخت پیشرفته داریم و این‌ها باعث می‌شود که کارمزدها اشتباه طراحی شود و بار بسیار سنگینی به بانک‌ها تحمیل شود و خیلی از بانک‌ها نمی‌توانند زیر این فشار ادامه دهند. در حال حاضر به خاطر اینکه هنوز سیاست کشور به این روش است، روی وصول و کارمزد کار خواهیم کرد.
فرجود: ما در حوزه خدمات مالی موبایلی محدود به NFC نیستیم و کسب‌وکارهای مختلفی را در نظر داریم؛ اما در مورد NFC دو مدل کسب‌وکاری ساده را در پیش گرفتیم، یکی اینکه ما فضا را به‌صورت اجاره در اختیار ارائه‌دهندگان سرویس قرار دهیم. چون یک سری هزینه‌ها وجود دارد و برای بحث TSM و اتصالاتش ما باید هزینه‌هایی را انجام دهیم. مدل کسب‌وکاری دیگری می‌شود روی آن فکر کرد بحث ریولوشنری است که روی آن فکر و کار می‌کنیم. حتی در این حوزه نگاه جدی ما این است که به اصل کسب‌وکار شرکت‌هایی که با ما کار می‌کنند آسیب نرساند. اتفاقی که فکر می‌کنم برای برخی در حوزه USSD افتاد و درصد بالایی از درآمد PSP از تراکنش‌های USSD به‌عنوان درآمد اپراتور گرفته می‌شد و هرچه آن کسب‌وکار رشد می‌کرد، آن‌هم بیشتر می‌شد و منجر به آسیب می‌شد؛ اینکه چه مدل‌های کسب‌وکاری برای مجموعه‌هایی که به‌عنوان سرویس‌دهنده و ارائه‌دهنده این حوزه وارد شود می‌تواند خیلی متنوع باشد و می‌توان روی آن‌ها فکر کرد.
در حوزه خدمات پرداخت، چه در بخش آفلاین و چه آنلاین و چه پرداخت‌های خرد و چه پرداخت‌های با حجم بالاتر، نظام تعرفه، معضلی است که اتفاقاً خیلی از فین‌تک‌ها از این خلاها برای درآمد زایی استفاده می‌کنند، منتها باید به ارزش فکر کرد و اینکه چه ارزشی باید برای مشتری نهایی ایجاد کرد که حاضر باشد این هزینه را انجام دهد. برای اینکه ارائه‌دهنده سرویس خیلی دغدغه‌اینکه چطور سرویس را ارائه کند نداشته باشد، سعی کردیم از سمت خودمان کار را ساده کنیم و اینکه بسته به نوع سرویس می‌شود هم در درآمد شریک بود و یا فقط هزینه اجاره را بدهند.
.
امنیت در NFC
سؤال حاضرین: سیستم‌هایی که مبتنی بر NFC هستند امنیتشان در زمانی که موبایل به دست فرد دیگر می‌افتد به چه صورت است؟
رشتی: مدلی که ما طراحی کردیم بدون رمز است ولی یک سقف تراکنش و شارژ در نظر گرفتیم. در صورتی که همین الآن هم کیف پول مبتنی بر کارت مانند پول نقد است و جاهایی که این مدل‌ها را ارائه می‌دهند، در زمان مفقود شدن پول، بانک هیچ مسئولیتی ندارد. ارزش‌افزوده‌ای که اپراتور می‌دهد این است که شما می‌توانید سیم‌کارت را از راه دور ابطال کنید. چون TSM ارائه‌دهنده سرویس جدا است، اگر چنین اتفاقی بیفتد ما این دسترسی را داریم که از راه دور بتوانیم بخش سکیور المنت را قفل کنیم و یا اگر کسی بخواهد می‌تواند قسمت مکالمه را قفل کند و کیف پول همچنان فعال باشد، چون شاید نزد ما هنوز اعتبار داشته باشد ولی به اپراتور بدهی داشته باشد.
چون دسترسی به‌صورت OTA است انعطاف پذیری بسیاری به ما می‌دهد تا بتوانیم آن کنترل لازمه را داشته باشیم. قطعاً احراز هویت وجود دارد و هرکسی نمی‌تواند زنگ بزند و بگوید که این سیم‌کارت را قفل کن.
فرجود: من کمی بحث را بازتر می‌کنم و فرصت‌هایی که اپراتور می‌تواند در حوزه فین‌تک در اختیار شرکت‌ها قرار دهد را باز می‌کنم.
شاید یکی از مهم‌ترین مسائل بحث احراز هویت باشد؛ یعنی کمکی که اپراتورها به ارائه‌دهندگان سرویس می‌توانند می‌کنند در حوزه احراز هویت است. هرکسی که به شبکه ما وصل می‌شود را شناسایی می‌کنیم. یک سامانه جامعی در کل کشور وجود دارد که هرکسی که برای سیم‌کارتی بخواهد ثبت نام کند، معلوم می‌شود که چه تعداد سیم‌کارت دارد. این بخش کمک می‌کند تا به‌صورت SIMless احراز هویت انجام شود و تجربه کاربری بهتری ایجاد می‌شود.
سرویس‌هایی که روی سیم‌کارت و گوشی قرار می‌گیرند از سرویس‌های احراز هویت و Triple A که پشت سرویس‌هایمان است که شخص را شناسایی می‌کند، استفاده کنند. در مورد موارد مفقودی هم سرویس بهتری نسبت به کارت‌های معمولی وجود دارد که دسترسی به سیم‌کارت است و به محض اعلام شدن، می‌توان سیم‌کارت را بلاک کرد. البته به نوع سرویس هم بستگی دارد که آیا سرویس پین دارد یا ندارد. برای مثال اگر درباره کپی کارت بانکی نقدی روی سیم‌کارت صحبت کنیم مجبوریم از پین استفاده کنیم ولی روی کیف پول با آن سقف و میزان محدودی که دارد معمولاً پینی قرار نمی‌دهیم تا راحت بشود از آن استفاده کرد. ریسکش هم این است در صورت گم یا دزدیده شدن موبایل، فرد همان میزان سقف را استفاده کند که آن‌هم با توجه به اینکه دسترسی به سیم‌کارت وجود دارد و می‌توان از راه دور سیم‌کارت را کنترل کرد، ریسک کمتری نسبت به کارت معمولی پلاستیکی دارد.
رشتی: در بحث کیف پول، در زمانی که موبایل خاموش شود این امکان هست که از کیف پول استفاده کرد ولی کل سامانه پارامتریک است. یعنی برای مثال شما می‌توانید یک‌بار از کیف پول در صورت خاموش بودن موبایل استفاده کنید. هم ارائه‌دهنده سرویس می‌تواند این پارامترها را تعیین کند و هم خود کاربر.
فرجود: نکته دیگری که می‌شود به آن اشاره کرد و از آن گنج‌های نهان است که اپراتورها دارند و خیلی هم از آن استفاده نمی‌کنند و موضوع داده‌های مشتری است. در حال حاضر اپراتورها به‌عنوان نزدیکترین سرویس‌دهنده به مردم، حجم قابل توجهی داده در اختیار دارند که این داده‌ها با رعایت تمام بحث‌های امنیتی قابل‌استفاده هستند. از این کلان داده‌ای که جنبه‌های مختلفی نیز دارد و در بستر اپراتورها ایجاد می‌شود و ایرانسل خیلی از پیشنهاداتی که ارائه می‌دهد پیشنهادات رایگانی است که بر اساس رفتار و مصرف مشتری داده می‌شود.
این داده‌ها برای سیستم‌های بسیاری که مکمل سیستم‌های اپراتور به‌ویژه در حوزه پرداخت هستند، می‌تواند فرصت خوبی باشد. مثلاً در حوزه NFC به این ویژگی اپراتورها هم فکر شود که چطور می‌شود از داده‌های اپراتورها استفاده کرد. این‌ها پنجره‌های جدیدی هستند که در دنیا وجود دارد و ابزار این کار را هم اپراتورها در اختیار دارند. خیلی از سیستم‌هایی که اپراتورها در حال حاضر دارند، ماهیتشان داده کاوی است. کسانی می‌توانند بیرون از اپراتور به این موضوع فکر کنند که از داده‌هایی که اپراتورها در اختیار دارند چه استفاده‌های دیگری می‌شود کرد، به نظر می‌رسد در حوزه مالی و پرداخت فرصت‌های خوبی را ایجاد کند.
.
سؤال حاضرین: لطفاً هر دو عزیز بگویید که خارج از بحث NFC، برای استارت‌آپ‌ها چه فرصت‌هایی برای همکاری در نظر گرفته‌اند؟
رشتی: شرکت ما پرداخت‌محور است و من فکر می‌کنم که اکثر کسب‌وکارها در محوریت پرداخت هستند و جایی تراکنش مالی خواهند داشت. ما در زمینه آنلاین و آفلاین آمادگی لازم را داریم و هر شرکتی که مدلی دارد که بتواند یک تراکنش تولید کند ما با آن‌ها همکاری می‌کنیم. در پارک فناوری پردیس ما حدود 5 هزار متر در اختیار داریم که می‌توانیم خیلی از فصا را به استارت‌آپ‌ها اختصاص دهیم تا از بسترها و زیرساخت‌ها استفاده کنند. ما ازلحاظ مالی و فضا می‌توانیم به آن‌ها کمک کنیم و نهایتاً اگر مدل کسب‌وکاری‌شان، مدلی قوی باشد، بازار لازم را هم در اختیارشان می‌گذاریم.
فرجود: مواجهه ایرانسل با استارت‌آپ‌ها کمی متفاوت است و شاید ماهیت اپراتوری باعث این تفاوت شده است. تا الان مسیری که ایرانسل رفته این است که سعی می‌کند در باغ کسب‌وکارها را برای شرکت‌ها باز کند. حدود 50 یا 60 Counter Provider در حوزه سرویس‌های ارزش‌افزوده داریم که در هیچ کدامشان‌هم هیچ سهام و مالکیتی نداریم و پا گرفتن بسیاری از آن‌ها هم با ایرانسل بوده است.
در حوزه‌های دیگر به‌خصوص در حوزه کسب‌وکارهای سازمانی هم رویکرد مشابه داریم که اگر مجموعه‌ای می‌تواند سرویس سازمانی داشته باشد، کمکش کنیم. روند ایرانسل تاکنون این بوده است که به‌جای مالکیت در سهام و درگیری در فرایند مالکیت در شرکت‌ها، سعی کرده که در حوزه اپراتوری خودش بماند و با شرکت‌هایی که می‌خواهند از دارایی‌ها و ابزارهای آن استفاده کنند، وارد مذاکره شود. این روند تاکنون به ایرانسل کمک کرده است و شاید هم دلیلش این باشد که ورود به فضای استارت‌آپی در آن بخش که بحث شتابدهندگی و سرمایه‌گذاری‌های ریسک پذیر مطرح می‌شود، ماهیتاً خیلی در تخصص اپراتور نیست و دلیلی هم که ایرانسل کمی با احتیاط پیش می‌رود شاید همین موضوع باشد.
اگر قرار باشد اپراتور درگیر این فضاها هم بشود باید کمی جدی‌تر درباره‌اش فکر کرد. ورود اپراتورها به بحث‌های مالکیت و سرمایه‌گذاری به‌نوعی تیغ دو لبه است چون شاید کسانی که می‌خواهند این سرویس‌ها را ارائه دهند باید کمی از مالکیت را از دست بدهند. الان نگاه این است که کاملاً با دید باز با مجموعه‌ها برخورد می‌شود. مقطعی که اپراتور در آن وارد می‌شود حداقلش این است که آن مجموعه باید ثبات و سرویس قابل ارائه داشته باشد. ما درجایی وارد می‌شویم که سرویسی وجود داشته باشد. در حوزه‌هایی که در اولویت هستند مانند اینترنت اشیا، کلود یا حوزه‌های زیرمجموعه روش‌های جدید ارتباطی و یا سرویس‌های سازمانی، کمی رویکردمان بازتر است و در مراحلی قبل‌تر از ثبات کامل آن شرکت هم درگیر شدیم.
.
سؤال حاضرین: اگر آمار بانک مرکزی را نگاه کنید در مورد تعداد کارت‌هایی که صادر شده است، تعداد کارت‌های کیف پولی که تا الان از طرف بانک‌ها صادر شده درصد بسیار ناچیزی است. این نشان می‌دهد که کیف پول در ایران جا نیفتاده است. با توجه به مدل درآمدی هم که شما شرح دادید که درست هم به نظر می‌رسد، فکر می‌کنید که آیا از NFC استقبال شود؟
رشتی: بزرگ‌ترین عاملی که باعث می‌شود کیف پول پذیرش شود، پیش‌بینی ما برای کارمزدهایی است که در آینده به دارندگان کارت منتقل خواهد شد. با این کار شما یک بار شارژ می‌کنید و پرداخت کارمزد انجام می‌دهید و می‌توانید ده بار از کیف پول بدون هزینه استفاده کنید. با روندی که بانک مرکزی طی می‌کند، باید در یک جا بتوانند مدل کسب‌وکار داشته باشند و بستر را هم برای ورود اسکیماهای بین‌المللی آماده کنند. با ورود اسکیماهای بین‌المللی دیگر رسوب برایشان مفهوم نخواهد داشت و قطعاً سیستم را یکپارچه و بر اساس کارمزد تعریف می‌کنند و یکی از عواملی که باعث شد این اسکیماها وارد ایران نشوند به خاطر همین نرخ‌های بهره است. ولی وقتی وارد شوند و کارمزدها هم شکل بگیرد، قطعاً یکی از راه‌هایی که مردم بتوانند در هزینه کارمزد صرفه‌جویی کنند همین موضوع کیف پول خواهد بود.
