حال بانکداری و پرداخت ایران چقدر خراب است؟

رضا قربانی؛ جام‌جم کلیک / این که حال بانکداری و پرداخت ایران چقدر خراب است چرا مهم است؟ برای کسانی که می‌خواهند در ایران کسب‌وکاری راه بیندازند چه اهمیتی دارد که بانک‌ها چقدر سنگ جلوی پای آن‌ها می‌گذارند؟ در هر موقعیتی که باشید، چه بخواهید کسب‌وکاری راه بیندازند چه بخواهید وامی بگیرید و چه بخواهید هر کاری کنید که یک جایی از کار پایتان به شعبه بانک باز می‌شود حتماً برایتان مهم خواهد بود که بانک‌ها چقدر اوضاع بدی دارند. اینجا فقط از زاویه فناوری تعدادی عدد را بررسی می‌کنیم که دستمان بیاید اوضاع چقدر بد است.

برای این کار به کمک تحلیل‌هایی که در شرکت «نبض‌افزار» انجام شده است به این پرسش می‌پردازیم که در هر ساعت در بانکداری ایران چه اتفاق‌هایی می‌افتد و این اتفاق‌ها نشان می‌دهد که چقدر حال بانکداری ایران خراب است.

.

۳۵ و ۴۶

هر ساعت بانک‌های ایران 35 میلیون تومان برای تراکنش‌های پرداخت به شاپرک می‌دهند و ۴۶ میلیون تومان هم برای تراکنش‌های شتابی به بانک مرکزی. هر فعالیتی که به کمک ابزارهای بانکداری و پرداخت انجام می‌دهیم یک تراکنش است. مثلاً گرفتن موجودی یک تراکنش است. برداشتن پول از عابربانک یک تراکنش است. در ایران چون هنوز کارمزد جا نیفتاده است و مردم به رایگان از خدمات بانکداری و پرداخت استفاده می‌کنند این هزینه را بانک‌ها می‌دهند. این هزینه در سال حدود ۵ هزار میلیارد تومان می‌شود.

این روزها حتماً شنیده‌اید که بانک‌های بزرگ ایرانی ضررهای چند هزار میلیارد تومانی می‌دهند. بانک‌ها هر ساعت ۷۵ میلیون تومان بابت کارمزد تراکنش‌های پرداخت به شرکت‌های پرداخت الکترونیکی می‌دهند. برداشت وجه از عابربانک‌ها در حال حاضر هزینه‌ای برای مردم ندارد؛ اما برای بانک‌ها هزینه دارد. بانک‌ها هر ساعت ۱۸۰ میلیون تومان بابت تراکنش‌های برداشت وجه به هم پرداخت می‌کنند.

۳۴

هر ساعت در ایران ۳۴ دستگاه کارت‌خوان نصب می‌شود. در ایران سال‌هاست که با مشکل تعداد زیاد دستگاه‌های کارت‌خوان در واحدهای صنفی روبه‌رو هستیم. یکی از دلایل شکل‌گیری شاپرک حذف این تعداد دستگاه در یک واحد صنفی بود. نه تنها شاپرک موفقیتی در این زمینه پیدا نکرده است بلکه این روند مانند گذشته ادامه دارد و به تعداد پنج و نیم میلیون دستگاه موجود هر ساعت ۳۴ دستگاه اضافه می‌شود. این در حالی است که تعداد کسب‌وکارهای ایران با این سرعت زیاد نمی‌شود.

.

۸۰۰۰

باور کردنی نیست که هر ساعت در ایران ۸ هزار کارت توسط دستگاه‌های عابربانک ضبط می‌شود. این یعنی در هر ساعت هزاران نفر به شعبه‌های بانکی مراجعه می‌کنند که کارت‌بانکی‌شان را تحویل بگیرند. عمق فاجعه بانکداری در ایران را تا زمانی که پایتان را در شعبه نگذاشته‌اید درک نمی‌کنید و هنوز همه راه‌ها به شعبه ختم می‌شود. هنوز در ایران برای افتتاح حساب باید به شعبه مراجعه کرد و برای انتقال مبالغ نسبتاً بالا باید به شعبه مراجعه کرد.

بانکداری در ایران به شدت شعبه‌محور است درحالی‌که حتی ۸۲ درصد کسانی که شعبه برایشان مهم است در ماه فقط یک بار پایشان را درون شعبه می‌گذارند. بانک‌های ما شعبه زیاد دارند. ۴۰ درصد هزینه‌های بانک‌ها در شعب مصرف می‌شود. در سال ۹۴ بین ۱۶ هزار تا ۲۰ هزار میلیارد تومان هزینه شعب بانک‌ها شده است. بانکداری الکترونیکی ۹۰ درصد تراکنش‌ها را به بیرون شعبه برده است و مدل‌های کسب‌وکار به گونه‌ای است که هزینه‌های زیادی را بر بانک‌ها تحمیل می‌کند. ۵ درصد هزینه بانک‌ها کارمزدهایی است که می‌دهند که احتمالاً در سال ۹۵ حدود ۱۰ درصد خواهد شد.

.

۷۲۰۰۰

در ادامه مورد قبلی این هم باور کردنی نیست که در ایران در هر ساعت ۷۲۰۰۰ تراکنش خطای رمز اتفاق می‌افتد. همین‌طور در هر ساعت ۷۶۰۰۰ تراکنش موجودی کافی نیست و ۳۵ هزار تراکنش خطای سیستمی. کیفیت سرویس‌های بانکداری و پرداخت در ایران در سال‌های گذشته به شدت افزایش یافته است اما توجه کنیم کیفیت ۹۹.۹ بسیار متفاوت با کیفیت ۹۹.۹۹ است. در مواردی مانند بانکداری حتی یک خطا ممکن است آثار مخرب زیادی داشته باشد.

.

۶۰۰۰۰ و ۱۷۲۰۰

حیف است در این متن فقط نیمه خالی لیوان را ببینیم. در هر ساعت در ایران ۶۰۰۰۰ تراکنش انتقال وجه انجام می‌شود که این تراکنش برای مردم رایگان نیست. البته در ایران برای انتقال وجه روش کارت به کارت مرسوم است که در هیچ کجای دنیا چنین تراکنشی وجود ندارد. در دنیا برای انتقال پول کارت به کارت نمی‌کنند و این تراکنش من‌درآوردی است که فقط در ایران وجود دارد. بااین‌حال این تراکنش کار خیلی از مردم را راه انداخته است و انشالله در سال‌های آینده و با رشد استارت‌آپ‌های فین‌تک و نوآوری در ایران شاهد ابزارهای بهتری برای انتقال پول باشیم.

در ایران هر ساعت ۱۷۲۰۰۰ تراکنش برداشت وجه از طریق دستگاه‌های عابربانک هم انجام می‌شود که در حال حاضر برای مردم رایگان است و مردم برای برداشتن پول از عابربانک هزینه‌ای نمی‌دهند.

کیفیت فناوری‌های بانکداری در ایران در سال‌های گذشته از ۹۸ درصد به ۹۹ درصد رسیده است. قبلاً هر ۵۰ تراکنش یک تراکنش خطا اتفاق می‌افتاد حالا هر ۱۰۰ تراکنش. در وضعیت مطلوب ۹۹.۹۹ درصد هر ۱۰ هزار تراکنش یک خطا اتفاق می‌افتد. طبیعی است که هرچقدر کیفیت بانکداری افزایش یابد هزینه‌های که بر بانک‌ها و مردم تحمیل می‌شود هم کاهش خواهد یافت. با حلوا حلوا کردن دهان شیرین نمی‌شود و بد نیست گاهی مدیران بانک‌ها نگاهی هم به این آمارها کنند. در مواردی مانند بانکداری حتی یک خطا ممکن است آثار مخرب زیادی داشته باشد.