پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانک قرض‌الحسنه رسالت به‌عنوان اولین بانک قرض‌الحسنه خصوصی کشور با ارائه خدمات نوین بانکی و بسط و گسترش فرهنگ قرض‌الحسنه و پرداخت تسهیلات خرد و همچنین ایجاد و حمایت از مشاغل خانگی و بنگاه‌های کوچک، به دنبال افزایش سطح رفاه جامعه و حل مشکلات و نیازهای ضروری آن‌هاست. مدیر مرکز برنامه‌ریزی و توسعه بانک قرض‌الحسنه رسالت از رونمایی محصول جدید بانکداری اجتماعی این بانک در دهه فجر امسال خبر داد.
به گزارش ایبِنا، بانکداری اجتماعی مدل جدید کسب‌وکار بانک قرض‌الحسنه رسالت است که طبق قراردادی با پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی موردپژوهش و بررسی بیشتر قرار گرفته است. رحیم سرهنگی مدیر مرکز برنامه‌ریزی و توسعه بانک قرض‌الحسنه رسالت در این خصوص توضیحات بیشتری ارائه می‌دهد.
.
مفهوم بانکداری اجتماعی در بانک قرض‌الحسنه رسالت به چه معناست؟
بانک قرض‌الحسنه رسالت به دنبال این است که کارکرد و کارایی قرض‌الحسنه را در ابعاد وسیع، با استفاده از بستر قانونی و فناورانهٔ نوین، توسعه داده و به توانمندسازی کارآفرینی اجتماعی و خرد و حل مسائل اجتماعی کمک کند. در این راستا بانک قرض‌الحسنه رسالت اقدام به طراحی محصولی متناسب با مشتریان خود کرده و آن را «بانکداری اجتماعی» و یا «ارائه خدمات به مشتریان جمعی یا گروه‌های مشتریان» نامیده است.
.
آیا تعریف شما در بانک قرض‌الحسنه رسالت از بانکداری اجتماعی با تعاریف رایج آن در صنعت بانکداری متفاوت است؟
بانکداری اجتماعی موضوعی است که در بانک قرض‌الحسنه رسالت دارای سه مفهوم عمده است و به‌عبارت‌دیگر از این اصطلاح برای بیان سه مفهوم متفاوت ولی مرتبط استفاده می‌شود.
مفهوم اول، به «اجتماعی بودن» بانک قرض‌الحسنه رسالت به‌عنوان یک «کسب‌وکار اجتماعی (Social Enterprise)» اشاره می‌کند. این سازمان‌ها برخلاف کسب‌وکارهای رایج با هدف سودآوری تأسیس نشده‌اند، درواقع برای پاسخ به یک نیاز اجتماعی ایجاد می‌شوند و سهامداران آن‌ها توقعی برای دریافت سود ندارند.
مفهوم دوم به معنای مدل کسب‌وکاری جدیدی است که بانک برای مدیریت تخصصی گروه مشتریان و یا همان مشتریان جمعی ارائه کرده است و ازآنجایی‌که به جای افراد با جمع مشتریان در ارتباط است، آن را بانکداری اجتماعی نامیده است. در این مدل کسب‌وکار، بانک سعی می‌کند که به هر گروه از مشتریان، با توجه به نیازهای خاص گروه، خدمات ویژه‌ای را ارائه کند.
مفهوم سوم نیز به معنای استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی برای توسعه، گسترش و بهبود ارائه خدمات بانک است؛ در واقع بانک قرض‌الحسنه رسالت نیز هم‌راستا با روندهای جهانی به دنبال استفاده از ظرفیت‌های نوظهور شبکه‌های اجتماعی برای ارائه بهتر خدمات به مشتریان خود است. در این بانک ما بر هر سه مفهوم تأکید داریم که فعالیت‌هایی در این راستا انجام گرفته است.
.
بانک قرض‌الحسنه رسالت برای ارائه این مدل کسب‌وکار چه اقداماتی انجام داده است؟
بانک قرض‌الحسنه رسالت برای ارائه این مدل کسب‌وکار (ارائه خدمات به مشتریان جمعی) دو فرایند زیرساختی را به‌طور هم‌زمان پیگیری و اجرا نموده است. فرایند زیرساختی اول، ایجاد ساختارهای مدیریتی و فرآیندهای سازمانی لازم برای مدیریت گروه مشتریان و ارائه خدمات به گروه‌های تخصصی است.
در این خصوص بانک علاوه بر طراحی و مفهوم‌سازی‌هایی از قبیل کانون قرض‌الحسنه (به جمعی از مشتریان گفته می‌شود)، راهنمای کانون (نماینده‌ای از جانب مشتریان که انجام مقدمات افتتاح حساب و دریافت تسهیلات برای اعضای کانون را خود بر عهده دارد)، بانک یار قرض‌الحسنه (همکار بانک در موضوعات معین مانند احراز هویت و صحت امضاء مشتریان) و بانکدار اجتماعی (کارمند بانک که مدیریت تخصصی گروه‌هایی از مشتریان را بر عهده دارد) و سازوکارهای لازم را از سطوح ارشد (مدیران تخصصی گروه مشتریان) تا سطوح استانی (حوزه‌های مشتریان) و حتی شهرستانی طراحی و اجرا کرده است.
فرایند دوم، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات به شمار می‌رود که در این راستا بانک زیرساخت‌هایی را فراهم کرده است که از سویی «راهنمای قرض‌الحسنه»، به‌عنوان «نماینده جمع مشتریان» بتوانند اطلاعات مقدماتی را در سامانه‌ای به‌نام «همیاری قرض‌الحسنه» وارد کنند و از سوی دیگر کارکنان بانک (بانک‌یار قرض‌الحسنه، بانکدار اجتماعی و …) بتوانند با مراتب و مراحل قانونی، اصلاحات و یا تأیید و رد لازم را داشته باشند و در بستر بانک، با لحاظ تمام موارد فنی و امنیتی، عملیات بانکی را انجام دهند.
.
این مدل در حال حاضر در بانک قرض‌الحسنه رسالت سراسر کشور اجرایی شده است؟
این مدل در حال حاضر به مدت یک سال است که به‌صورت آزمایشی و در چند استان پیاده‌سازی شده و خوشبختانه رشد بسیار چشمگیری هم داشته است که این نشان‌دهنده ظرفیت بالای سنت پسندیده قرض‌الحسنه در بین مردم و همچنین نیاز تأمین مالی خرد و ارزان در کشور است.
.
روند قرارداد با پژوهشکده پولی و بانکی به چه شکل بوده است؟
بعد از ارائه مدل بانکداری اجتماعی برای رئیس‌کل محترم بانک مرکزی، یک پروژه پژوهشی بین بانک قرض‌الحسنه رسالت و پژوهشکده پولی و بانکی تعریف شد تا به اغنای این مدل و شناسایی نقاط قوت و ضعف و اصلاح آن و همچنین شناسایی زیرساخت‌ها و قوانین لازم برای اجرای آن در سطح وسیع و کشوری کمک کند و به این واسطه بانک قرض‌الحسنه رسالت نیز از ظرفیت بالای علمی پژوهشکده پولی و بانکی بهره‌مند شود.
.
این پروژه در چند فاز طراحی شده و هر فاز به‌طور مشخص چه مواردی را شامل می‌شود؟
این پروژه مبنی بر پیشنهاد پژوهشی و بر اساس نیازهای بانک برای توسعه بانکداری اجتماعی در سه فاز تعریف شده است که فاز اول آن، فاز شناخت و مطالعات تطبیقی است. در این فاز پس از شناخت مدل کسب‌وکار فعلی بانک در بانکداری اجتماعی (که در حال حاضر اجرا می‌شود) بررسی نقاط قوت، ضعف و مستعد بهبود آن (مدل کسب درآمد و تحلیل ریسک و…) به همراه مطالعات تطبیقی مدل‌های کسب‌وکار برای ارائه خدمات به مشتریان گروهی و خدمات نوین بانکی در این حوزه (دو بانک داخلی، دو بانک خارجی) موردبررسی و پژوهش قرار خواهد گرفت.
در فاز دوم با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های بانک قرض‌الحسنه رسالت مدل بانکداری اجتماعی موجود اصلاح شده و نمایه‌های این مدل پیشنهادی طراحی می‌شود.
نهایتاً در فاز سوم ازآنجایی‌که بانک قرض‌الحسنه رسالت اولین و تنها بانک خصوصی و قرض‌الحسنه و اجتماعی که مشخصاً به‌طور تخصصی بر محور قرض‌الحسنه و تأمین مالی خرد و ارزان فعالیت می‌کند و به‌عنوان یک بانک اجتماعی (Social Bank) در دسته‌بندی‌های جهانی قرار می‌گیرد، نیازمند قوانین و مقررات مختص این نوع بانک‌ها در کشور است که به‌واسطه عدم تجربه کشور در این زمینه قوانین و مقررات جدیدی نیاز است. از طرف دیگر در اغلب موارد در سیستم بانکی به افراد تنها به‌صورت انفرادی توجه شده است. باوجوداینکه این مدل تماماً با توجه به ظرفیت‌های فعلی قانونی و نهادی کشور طراحی شده و با آن همخوان است ولی برای کاهش هزینه‌ها و تسهیل کار، ممکن است نیاز به الزامات قانونی، نهادی و زیرساختی جدیدی داشته باشد که باید درباره آن‌ها پژوهش و موارد موردنیاز تأمین شوند.
بنابراین فاز سوم این پژوهش به الزامات قانونی و نهادی در نظام بانکی و سطح کلان کشور در ارتباط با بانکداری اجتماعی می‌پردازد که در آن پس از بررسی تطبیق مقررات مرتبط با بانکداری اجتماعی در دنیا، پیشنهاد‌هایی در ارتباط با اصلاح و یا تکمیل مقررات حاکم بر کشور در ارتباط با تسهیل و حمایت از بانکداری اجتماعی برای ارائه به نهادهای ذی‌ربط مطرح می‌شود و درنهایت الزامات ریسک مطابق با استاندارهای جهانی در ارتباط با بانک‌های اجتماعی و مدل پیشنهادی بانکداری اجتماعی در بانک قرض‌الحسنه رسالت بررسی و در قالب سند تجزیه‌وتحلیل ریسک مدل بانکداری اجتماعی ارائه می‌شود.
.
آیا طرح بانکداری اجتماعی، تعاونی‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه را تحت پوشش قرار دهد و یا طرحی فراتر از آن‌هاست؟
این طرح فراتر از صندوق‌های قرض‌الحسنه و یا تعاونی‌هاست. بانکداری اجتماعی ارائه خدمات به گروه مشتریان در قالب یک جمع به نام کانون قرض‌الحسنه است که می‌توانند شامل کانون‌های سازمانی، صنفی، کار و زندگی و یا اجتماعی باشند، این کانون‌ها قادر خواهند بود فعالیت‌های قرض‌الحسنه‌ای خود را در بسترهای نوین بانک که به‌خوبی توسعه‌یافته و تحت نظر بانک مرکزی است، انجام دهند.
در این طرح هر جمعی چه افراد شاغل در یک سازمان، یک صندوق قرض‌الحسنه محلی، یک تعاونی، جمع قرض‌الحسنه خانوادگی، یک مسجد و امثال این‌ها می‌توانند در قالب یک کانون از خدمات بانکداری اجتماعی بانک قرض‌الحسنه رسالت بهره ببرند و بیشتر از اینکه نیاز به یک ساختار و شخصیت حقوقی داشته باشند یک هویت اجتماعی دارند. در حال حاضر ۱۲۰۰ کانون قرض‌الحسنه در سراسر کشور در این فعال شده‌اند.
.
مدت اجرای این پروژه چقدر است و چه زمانی قرار است که از نتایج این پژوهش رونمایی شود؟
مدت اجرای این پروژه شش ماه خواهد بود. با بهره‌گیری پژوهشکده پولی و بانکی از تیم متخصص و توانمندی که برای این پروژه در نظر گرفته است تابحال درصد قابل قبولی از پروژه پیش رفته است. طبق قولی که پژوهشکده پولی و بانکی به بانک قرض‌الحسنه رسالت داده است، قرار بر این است تا به یُمن پیروزی انقلاب اسلامی در دهه مبارک فجر از نتایج و دستاوردهای این پروژه با حضور مسئولین رونمایی شود.