سخنی با آقا حسام عقبایی دیوار خراب‌کن

دو گونه حسام داریم! یک گونه که دیوار می‌سازد و گونه دیگر که دیوار خراب می‌کند. تا امروز دیوار خراب‌کن کم نداشته‌ایم. آن چیزی که کم بوده دیوار ساز بوده است. تا امروز فقط مدیر و رئیس داشتیم و چیزی که کم بوده کارگر و اهل کار. به نظر شما آینده از آن کدام دو حسام است؟ آن که می‌سازد یا آن که ویران می‌کند؟

ابتدا به گونه دوم می‌پردازیم که حسام عقبایی دیوار خراب‌کن است. ایسنا یکشنبه نوشت:

رییس اتحادیه مشاوران املاک با بیان اینکه اپلیکیشن «دیوار» را خراب می‌کنم، گفت: دیوار از یک سو باعث ضرر به صنف مشاوران املاک شده و از سوی دیگر ریسک معاملات را بالا برده است.

همه حرف‌های آقا حسام عقبایی را که بخوانی، متوجه می‌شوی منظورشان این است که واسطه‌های اجاره و  فروش مسکن کاری حرفه‌ای و تخصصی انجام می‌دهند و اپلیکیشن‌هایی مانند دیوار، تپه و کوه قابل اعتماد نیستند. از منظر ایشان فقط خودشان خوبند و بقیه بد هستند!

به گزارش ایسنا، حسام عقبایی در مراسم رونمایی از سامانه جامع ارتباطی مسکن اظهار کرد: من به واسطه دفاع از صنف خودم، اپلیکیشن دیوار را خراب می کنم؛ چون مشاوران املاک را حذف کرده است. ۱۲ هزار دفتر مشاور املاک در شهر تهران وجود دارد که با آگهی های سایت دیوار، ضرر می کنند. در معاملات مسکن نباید واسطه را حذف کنیم در حالی که دیوار واسطه را حذف کرده است اما نرم افزارهایی مثل آلونک با مشاوران املاک در ارتباط هستند و این راه اصولی و صحیح است.

تعارف را بگذاریم کنار. همه زیبایی دیوار به این است که دست واسطه‌ها را کوتاه می‌کند. همین‌طور دیجی‌کالا و اسنپ و بقیه. آقا حسام عقبایی حتما یادش می‌آید که تا همین چند سال پیش موبایل فروشی یک شغل پردرآمد بود. منتها کجاست آن همه بروبیا؟ ایشان گفته‌اند که

این تضییع فضا، معاملات را به سمتی می برد که واسطه و دلال را محکوم به تبانی می کنند و در مراجع قضایی وقتی امکان دسترسی به فرد کلاهبردار وجود ندارد به نوعی واسطه را وارد گردونه تخلف می کنند که از طریق اتحادیه یا مراجع قضایی به نحوی مشاور املاک را درگیر موضوع می کنند.

اتفاقا همه ما مواردی را سراغ داریم که بنگاه‌داران چگونه با سواستفاده از خلا قوانین، مردم بی‌خبر را دچار مشکل کرده‌اند. دو مورد مربوط به خودم را می‌گویم:

۱

دو سال پیش ملکی را برای اجاره انتخاب کردم. تصمیم نهایی را نگرفته بودم اما از ملک خوشم آمده بود. بنگاه‌دار با لطایف‌الحیل من را قانع کرد که این ملک به سرعت اجاره می‌رود و شما حتما باید بیعانه‌ای پیش من بگذارید. از ما اعتماد و پرداخت به کمک ابزارهای پرداخت الکترونیک. در کمتر از ۲۴ ساعت، متوجه شدم ملک ایراد دارد و آن چیزی نیست که من می‌خواهم. به بنگاه برگشتم و گفتم که آن ملک را نمی‌خواهم و پولم را پس بدهد. هنوز نه قراردادی نوشته شده بود و نه خانی رفته بود و نه خانی آمده بود. بنگاه‌دار عزیز برای قراردادی که نبسته بود، کل مبلغ دستمزدی که بابت اجاره باید می‌گرفت را از پول من کسر کرد و الباقی را به من لطف کرد. تازه منت هم سرم گذاشت که چون شما معامله را لغو کرد‌‌ه‌اید باید بخش مربوط به صاحب‌خانه را هم پرداخت می‌کردید که من لطف کرده و از ان می‌گذرم. بماند که بعدا فهمیدم بنگاه‌دار و صاحب‌خانه عزیز یکی هستند!

آقای عقبایی عزیز که می‌خواهید دیوار را خراب کنید و بعدا حرفتان را پس گرفتید و گفتید کوه و تپه را هم خراب می‌کنید! این اتفاقی است که در بنگاه‌هایی رخ می‌دهد که شما دوست عزیز نماینده آنها هستید. اگر درست متوجه شده باشم، شما وزیر مسکن نیستید و صرفا نماینده یک صنف هستید! درست است؟ تا جایی که می‌دانم نه جایگاه و نه اختیاری برای خراب کردن دیواری حتی در عالم واقعی را هم ندارید چه برسد به دیواری به این محکمی در دنیای سایبری! دوست عزیز بهتر نیست به آن صنفی بپردازید که نماینده‌شان هستید؟ نماینده مجلس که نیستید!

۲

مورد دوم را هم بگویم و بیشتر از این وقت شریف شما را نگیرم. مدت‌ها پیش برای اجاره دفتر کار، چون مطبوعاتی هستیم، طبق قانون می‌توانیم در ملک مسکونی فعالیت کنیم. همکاران شما، با سواستفاده از فشاری که روی ما بود و با لطایف‌الحیل مجبورمان کردند، دو قول‌نامه بنویسیم، یکی صوری یکی واقعی! از این موارد خبر دارید؟ یک قول‌نامه صوری می نویسند که در واقع همان قولنامه کددار است و یکی واقعی که همان قولنامه‌های بی‌ارزش قدیمی است! خبر دارید در بنگاه‌های معاملات املاک چه خبر است؟

آقا حسام عقبایی عزیز! دیوار خراب کردن هنر نیست. دیوار ساختن هنر است. انشالله با این خطی که در پیش گرفتید روزی وزیر مسکن می‌شوید و می‌توانید به دغدغه مسکن مردم بپردازید. اما فعلا شما نماینده صنفی هستید که همه مردم خاطره‌های بدی از آنها دارند و ده‌ها مورد کلاه‌برداری را می‌توانند ذکر کنند که در بنگاه‌ها اتفاق افتاده است. جاهایی مثل دیوار مردم را از دست کسانی نجات داده‌اند که بیشتر از این که به فکر مردم باشند به فکر جیب خودشان هستند!

 

اما حسام از گونه دوم

حسام آرمندهی از گونه دوم است. کسی که مانند برخی از بچه‌های کارآفرین امروز ایران در شریف درس خوانده. مدتی رفته خارج و برگشته ایران. در ایران، مثل همه کسانی که برای ایجاد فضایی جدید برای کار کردن، تولید و ارزش‌آفرینی پیشگام بوده‌اند، کسب‌وکاری را ایجاد کرده که امروز یک تنه در مقابل یک صنف ایستاده است. دیوار یکی از پروژه‌های کافه بازار است که امروز حتی از خود بازار هم شناخته شده‌تر است. اما چرا ما با حسام از گونه دوم دچار مشکل می‌شویم. قبلش نظریه هیجان‌انگیزی را برایتان توضیح دهم که حتما باید درباره‌اش بدانید.

 

نوآوری‌های برهم‌زننده

در سال‌های گذشته توسعه نوآوری‌های برهم‌زننده باعث رشد کسب‌وکارهایی مانند اوبر و ایربی‌اندبی شده که کسب‌وکارهای سنتی را به وحشت انداخته است. در ایران هم توسعه کسب‌وکارهای نوآور قدیمی‌ها را به وحشت انداخته است. تقابل این دو در روزهای آینده دیدنی خواهد بود و البته روشن است که آینده از آن کیست! روزنامه هفت صبح که چند روز پیش در مورد لغو رویداد پرداخت ایران نوشت که همه چیز برای پول بود و بس، در دو روز گذشته به موضوع کسب‌وکارهای نوآورانه و تقابل قدیمی‌ها با آنها پرداخته است.

نظریه اشاعه نوآوری‌ها به روایت همشهری آنلاین و قلم دکتر شکرخواه را برای شما نقل می‌کنم:
اشاعه نوآوری‌ها (diffusion of innovations) تئوری متعلق به اورت ام راجرز (1931-) (Everett M. Rogers) پژوهشگر سرشناس عرصه ارتباطات است. این نظریه اشاعه فرآیند اجتماعی نوآوری‌ها را اعم از ایده‌ها و شیوه‌های جدید استفاده از وسایل و چگونگی دستیابی به آن‌ها و نحوه گسترش آن‌ها را  در  یک نظام اجتماعی بررسی می‌کند. این نظریه‌پرداز؛ نوآوری را به‌عنوان ایده، عمل، هدف، وسیله و یا انطباق با وضعیت متغیری که شخص آنرا نو فرض می‌کند تعریف کرده است.

اشاعه از دیدگاه او نوع خاصی از ارتباط است که به گسترش نوآوری‌ها معطوف است.  راجرز؛ فرایند اشاعه نوآوری‌ها را دارای 5 مرحله می‌داند:
1. مرحله آگاهی (knowledge): مواجهه با نوآوری و شناخت کارکرد آن، آگاهی از پدیده نو زمانی صورت می‌گیرد که فرد یا واحد تصمیم گیرنده، با نوآوری و کارکرد آن مواجه می‌شود.
2. مرحله ترغیب (persuasion): در این مرحله نگرش مثبت یا منفی نسبت به پدیده جدید در ذهن فرد شکل می‌گیرد.
3. مرحله تصمیم (Decision): در این مرحله فرد در ذهن خود به ارزیابی می‌پردازد و تصمیم نهایی را پذیرش یا رد نوآوری اتخاذ می‌کند. هر تصمیم تشریفاتی در این زمینه که مبتنی بر  دو مرحله قبلی نباشد به عنوان مانع عمل خواهد کرد.
4. مرحله اجرا (Implementation): در این مرحله از نوآوری استفاده می‌شود.
5. مرحله تثبیت (Confirmation): در این مرحله فرد پس از اتخاذ تصمیم، به دنبال اطلاعاتی می گردد که تصمیم او را تائید کند و در واقع افراد تصمیم خود را تقویت کند. اطلاعات منفی درباره تصمیم او می‌تواند روند کسب نوآوری را متوقف کند

 

گونه‌های گزینش‌کنندگان

راجرز در همین حال گزینش‌کنندگان نوآوری‌ها  را براساس میزان استقبالی که از نوآوری می‌کنند به چند گروه طبقه بندی کرده است:
1. نوآوران (Innovators): (پنج درصد جامعه) افراد جسور و خطر پذیر که بیش از بقیه علاقمند به آزمایش اندیشه‌های جدید  هستند، اینها بیشتر به تکنولوژی می پردازند  و بیشتر برای پذیرش چیزهای جدید سعی می‌کنند .
2. اقتباس گران اولیه (Early Adopters): (ده درصد جامعه) سریع وآگاهانه سازگار می‌شوند.  افراد محلی قابل احترام که در نظام اجتماعی بیشترین تعداد رهبران اجتماعی را شکل می‌دهند.
3. اکثریت اولیه (Early majority): (چهل درصد جامعه) افراد با فکر و نکته سنج که در موقعیت رهبران فکری نیستند و در اخذ تصمیم ملاحظه کار بوده و با احتیاط عمل می‌کنند.
4. اکثریت متأخر (Late majority): (چهل درصد جامعه) افراد مردد و شکاک که به خاطر ضرورت‌های اقتصادی و یا افزایش فشارهای محیطی و اجتماعی نوآوری را می‌پذیرند .
5. عقب ماندگان (Laggards): (پنج درصد جامعه) افراد سنت‌گرا  و وابسته به محیط زندگی که اغلب گوشه‌گیر بوده و در گذشته سیر می‌کنند

 

آینده از آن کیست؟

برمبنای تعداد کاربران دیجی‌کالا و بازار و دیوار و اسنپ، احتمالا در وضعیت اکثریت اولیه باشیم یا در آستانه اکثریت متاخر. ببینید که اکثریت متاخر دقیقا به دلیل ضرورت‌های اقتصادی پاسخ می‌دهند و به فکر می‌افتند به منافعی بپردازند که تازه متوجه شده‌اند از دست رفته است.
صریح‌تر بگویم: روزهای خطرناکی در پیش داریم. من ندیدم جایی فکری کرده باشند برای سنتی‌هایی که در حال از دست دادن بازارشان هستند و مشکلات اجتماعی که با شکست بازارهای سنتی برای جامعه ایجاد خواهد شد.

پیش از این در صنعت پرداخت ایران، یک نمونه از این تقابل را در حاشیه صنعت پرداخت مشاهده کردیم. امروز نوبت رسیده به دیوار و اسنپ. فردا هم دیجی‌کالا. به راستی آینده از آن کیست؟