پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رضا قربانی؛ روزنامه جام‌جم، کلیک / وقتی می‌گوییم تلفن همراه قرار است جایگزین کارت‌های بانکی شود دقیقاً از چه صحبت می‌کنیم؟ مگر این کارت پلاستیکی کوچک چه آزاری به ما رسانده که می‌خواهیم از صفحه روزگار محوش کنیم؟ حدود 45 سال پیش برای اولین بار کارت‌های پلاستیکی با آن نوار سیاه رنگ معروفشان ظاهر شدند.
«لویدز» اولین بانکی بود که سال 1972 از دستگاه‌های عابربانکی استفاده کرد که با این کارت‌ها کار می‌کردند؛ ولی تا زمانی که دو سال پیش در اوایل آبان، اپل‌پی (ApplePay) از ایده جدیدش رونمایی نکرده بود، کسی مشکل خاصی با این کارت‌ها نداشت! زمانی که اپل‌پی معرفی شد برخی روزنامه‌نگاران فناوری می‌پرسیدند اپل‌پی قرار است جایگزین چه چیزی شود: کارت‌های پلاستیکی یا کیف پول؟ در کیف پول هر فرد معمولاً مقداری اسکناس و سکه هست، بعلاوه کارت‌های شناسایی و گواهینامه رانندگی و معمولاً چند کارت بانکی که برای ایرانی‌ها این چند کارت به‌طور متوسط سه کارت بانکی است.
دقت کنید وقتی از اپل‌پی صحبت می‌کنیم منظورمان پرداخت موبایلی است که جسم تلفن همراه هم درگیر آن است؛ به‌عبارت‌دیگر منظور ما پرداختی که از درون تلفن همراه انجام می‌شود نیست. این روزها ابزارهای دیگری هم برای پرداخت معرفی شده که به آن‌ها mPOS می‌گویند و به آن‌ها نیز کاری نداریم. یکی از ابزارهای پرداختی که حسابی در آمریکا با اقبال کسب‌وکارهای کوچک روبه‌رو شده اسکوایر (square) است که آن نیز مدنظر ما نیست. الآن درباره پرداخت موبایلی صحبت می‌کنیم که به کمک جسم موبایل انجام می‌شود و ازنظر عملی فرد برای پرداخت، گوشی تلفن همراهش را به دستگاه کارت‌خوان نزدیک می‌کند و بیپ! تمام! پرداخت انجام می‌شود و حتی نیازی به وارد کردن رمز عبور نیست. این معجزه‌ای است که به کمک فناوری‌ای به نام NFC قابل انجام است.
.
چرا اپل‌پی موفق شد؟
اپل‌پی دو سال پیش معرفی شد و از فناوری NFC استفاده می‌کند. زمانی که اپل از فناوری NFC استفاده کرد خیلی‌ها تعجب کردند چون تا پیش از آن مدیران اپل ازجمله استیو جابز بارها اعلام کرده بودند NFC امن نیست! منتها معلوم نشد چه شد که NFC ناگهان امن شد. اپل‌پی ابتدا در آمریکا ارائه شد و بعد از آن در کشورهای دیگر دنیا هم پیاده‌سازی شد. آخرین کشوری که اپل‌پی به آنجا رفت ژاپن بود. پیش از ژاپن هم به بریتانیا، کانادا، استرالیا، چین، سنگاپور، سوئیس، فرانسه، هنگ‌کنگ، روسیه و نیوزیلند رفته بود. کاربر اپل‌پی چیز زیادی از پیچیدگی نمی‌بیند. بانک‌های مختلف، شرکت‌های پرداخت بزرگ دنیا، شرکت‌های پرداخت محلی و فروشگاه‌های زیادی در آمریکا و کشورهایی که گفته شد کارت‌خوان‌هایی مجهز به NFC دارند که کاربر به‌آسانی می‌تواند با نزدیک کردن موبایلش به آن کارت‌خوان‌ها پرداخت را انجام دهد با اپل‌پی کار می‌کنند.
چرا اپل‌پی نقطه عطف پرداخت‌های موبایلی شد؟ پیش‌ازاین، شرکت‌هایی مثل PayPal، وال‌مارت، تارگت، گوگل و سافت‌کارت (آیسیس) محصولاتی را توسعه دادند، اما هیچ کدام نتوانستند پرداخت موبایلی به کمک فناوری NFC را جا بیندازند. شاید مهم‌ترین دلیل موفقیت اپل‌پی به قدرت مذاکره و چانه‌زنی اپل با بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت و کسب‌وکارهای خرده‌فروشی برمی‌گردد. اپل‌پی قبل از این که پا در عرصه فین‌تک بگذارد تغییرات زیادی در سبک خرید موسیقی، کتاب، فیلم و برخی چیزهای دیگر ایجاد کرده بود و همین تجربه کامل‌ترش نسبت به بقیه باعث شد بتواند محصولش را بهتر معرفی و بازاریابی کند؛ وگرنه محصول اپل ازنظر فنی برتری خاصی نسبت به دیگر رقبایش مانند سامسونگ‌پی و اندروید پی ندارد.
هنوز زود است اپل را برنده جنگ پرداخت موبایلی بدانیم، اما این را نمی‌شود انکار کرد که اپل نقطه عطفی در تاریخ پرداخت موبایلی ایجاد کرد. سال 2016 حدود 20 درصد کاربران آیفون 6 دست‌کم یک بار از اپل‌پی استفاده کرده بودند.
.
NFC در ایران
از سال 90 در ایران تقریباً همزمان با شروع فعالیت‌های جهانی، صحبت در مورد NFC در ایران هم آغاز شد، اما هیچ‌گاه از مرحله تست و پایلوت فراتر نرفت. شاید مهم‌ترین دلیل آن تراکنش‌های رایگان در ایران بود. مردم به چیز دیگری نیاز نداشتند. بماند که در آن سال‌ها ضریب نفوذ تلفن همراه و دانش مردم نسبت به روش‌های جدید پرداخت هم کمتر بود. NFC در ایران در پنج شش سال گذشته هرچند وقت یک‌بار مطرح و بعد دوباره به فراموشی سپرده شده است.
در ایران هنوز قانون مشخصی نداریم که درباره تراکنش‌های موبایلی که از طریق جسم موبایل انجام می‌شود به‌صورت صریح چیزی گفته باشد. این در حالی است که نزدیک به 25 درصد کارت‌خوان‌هایی که در ایران نصب شده‌اند قابلیت ارتباط از طریق NFC را دارند و عملاً این ویژگی بلااستفاده مانده است. بسیاری از گوشی‌های تلفن همراه هم امروز قابلیت NFC را دارند که آن‌ها هم بدون استفاده مانده‌اند.
هر چه جلوتر آمده‌ایم تلاش‌ها برای استفاده از NFC جدی‌تر شده و شاید آخرین مورد که ایرانسل و اینفوتک از محصولشان در تلکام 2016 رونمایی کردند جدی‌ترین تلاش برای استفاده از NFC بوده باشد. همین که الآن بحث قانونگذاری درباره پرداخت‌های موبایلی مطرح شده نشان از این دارد که این بار موضوع جدی‌تر از دفعات پیش شده است. هرچند هنوز کسی این روش را در زندگی واقعی پیاده نکرده، اما احتمالاً می‌توانیم امیدوار باشیم در ماه‌های آینده تغییرات خوبی اتفاق بیفتد. چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز در جمع خبرنگاران گفت به‌زودی پرداخت‌های موبایلی جایگزین کارت بانکی برای پرداخت خرد می‌شود. او تاکید کرد تا دو سه ماه آینده همه اپراتورهای موبایل قادر به بهره‌برداری از بستر مربوط به NFC خواهند بود که قرار است شرکت زیرساخت آن را فراهم کند.
.
یک فناوری پیشرو
این روزها پرداخت از طریق NFC در دنیا وارد فاز جدیدی شده و بیشتر پا توی کفش اینترنت اشیا و ابزارهای پوشیدنی کرده است. در آخرین تلاش‌ها ویزا با همکاری جمالتو در المپیک ریو از حلقه‌هایی استفاده کرد که برای پرداخت از طریق آن‌ها فقط کافی بود حلقه را به دستگاه کارت‌خوان نزدیک می‌کردید. یا مثلاً سواچ و ویزا در همین المپیک ریو ساعت‌هایی را ارائه کردند که با نزدیک کردن آن به دستگاه کارت‌خوان پرداخت انجام می‌شد. البته درزمینهٔ پوشیدنی‌ها باز هم اپل پیشقراول است و اپل‌واچ اولین تلاش جدی در این زمینه بود.
با این که NFC محدود به پرداخت الکترونیکی نیست، اما بیشترین کاربرد آن در فضای پرداخت است. از این فناوری برای مواردی مانند انتقال فایل هم می‌توان استفاده کرد. مزایای NFC برای افرادی که از آن استفاده می‌کنند فوق‌العاده است. ازجمله این که می‌توان کارت‌های مختلفی را در تلفن همراه تعریف کرد؛ پرداخت از طریق آن سریع و آسان انجام می‌شود و در صورت گم شدن گوشی هم به‌راحتی می‌توان این سیستم را از کار انداخت. قدرت این فناوری هم در پردازشی است که روی تراکنش‌ها انجام می‌شود و به افراد در مدیریت مالی آن‌ها کمک می‌کند. در محصولی هم که به‌تازگی ایرانی‌ها آماده کرده بودند، این ویژگی جلب توجه می‌کرد که می‌توان حتی از گوشی خاموش هم برای پرداخت استفاده کرد و این نگرانی که اگر شارژ گوشی تمام شود دسترسی فرد برای پرداخت دچار مشکل می‌شود هم به‌کلی رفع می‌شود. روزهای مهمی در پیش داریم.
.
NFC چیست؟
سال 2007 اولین تراکنش با کارت‌های بدون تماس در انگلستان انجام شد. همان زمان این کارت‌ها درون دستگاه‌های موبایل جاسازی و به نوعی اولین ابزار پرداخت موبایلی هم این‌گونه ارائه شد. از آن زمان تاکنون تعداد پرداخت‌های بدون تماس مدام روبه‌افزایش بوده است.
نسخه کامل‌تری از ویژگی‌هایی که در تولید برچسب‌های RFID و سیستم‌های پرداخت بدون تماس به کار گرفته می‌شود، فناوری NFC نام دارد. وسیله مجهز به NFC که معمولاً تلفن همراه است می‌تواند اطلاعات را از وسایل دیگر یا از برچسب‌های مخصوص NFC در فاصله کوتاه دریافت کند. از دستاوردهای مهم این فناوری می‌توان به پرداخت بدون تماس اشاره کرد.
فناوری NFC انواع مختلفی دارد؛ در برخی از آن‌ها این فناوری درون سیم‌کارت پیاده می‌شود و در برخی دیگر قطعه‌ای به تلفن همراه اضافه می‌شود. در همه آن‌ها اساس کار بر ارتباط رادیویی نزدیک است و معمولاً در فاصله کمتر از ده سانتی‌متر بین دو دستگاه مجهز به ماژول NFC این فناوری به کار می‌افتد. اطلاعات حساس بانکی در گوشی ذخیره نمی‌شود و این اطلاعات در قطعه‌ای ذخیره می‌شود که هیچ‌کس حتی سازنده گوشی تلفن همراه نیز به آن دسترسی ندارد. تنها ویژگی پرداخت‌های NFC سرعت آن نیست، بلکه امکان انجام آفلاین آن هم از مواردی است که نباید آن را دست‌کم گرفت.