پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ملیحه آگاهی؛ ماهنامه پیوست -شماره 37 / هرچند شاید از دید بسیاری بخش «شرکت‌گردی» ماهنامه پیوست درباره شرکت‌های بزرگ یا باسابقه است ولی در حقیقت در صفحات این بخش ما بیشتر سراغ شرکت‌هایی رفته‌ایم که تلاش کرده‌اند سروشکل یا تفکر مدرن‌تر و به‌روزتری داشته و نحوه فعالیت آن‌ها بیشتر شبیه پیشروان بزرگ این صنعت در دنیا باشد. شرکت داده‌ورزی سداد یکی از همین شرکت‌هایی است که از تلاش بانک بزرگ و گسترده ملی برای پیوستن به قافله نوآوران و ارائه خدمات نوین بانکی همگام با فناوری روز دنیا خبر می‌دهد و ظاهراً در ادامه روند پیشرفت‌های شرکت باید منتظر خدمات جدید و سدشکن بانکی این شاخه از صنعت بانکداری هم باشیم، خدمات جدیدی که مدیران سداد هر یک به نوبه خود ما را با ویژگی‌های آن آشنا کردند.
روزمان را با یک شرکت‌گردی تابستانی و درعین‌حال رمضانی آغاز می‌کنیم. جایی در خیابان بخارست، ساختمان هفتم طبقه سداد پذیرای تیم پیوست برای گردش یک‌روزه این شماره است. این ساختمان قدیمی که ظاهر یک اداره دولتی را دارد بخش‌های مختلف داده‌ورزی سداد را در خود جای داده و پشت‌بام آن هم پر از گیرنده یا فرستنده‌های ماهواره‌ای است که شبکه‌ها و سرورهای این شرکت را به هم مرتبط می‌کند.
شرکت داده‌ورزی سداد
زمینه کاری: راهکارهای نوین بانکی
نیروی انسانی: ۱۷۰۰ نفر سال تأسیس: ۱۳۷۸
.
مدیریت به جای فناوری
احمد محمدعلی خاکی مدیرعامل متفاوت سداد در طبقه هفتم با خوش‌رویی پذیرای ماست. شمایل کلی او چندان با کاراکتر جاافتاده مدیران بانکی همخوانی ندارد و در حقیقت یکی از مدیرانی است که از خارج از حوزه بانکی وارد سداد شده و اندک‌اندک ولی محسوس روند کار در این شرکت را متحول کرده است.
احتمالاً قدیمی‌های بانک ملی به خاطر می‌آورند همکاری او با بانک از لیزینگ بانک ملی آغاز شد که در آن زمان وضعیت چندان مطلوبی نداشت. پس از دو سال حضور خاکی، شرکت از مشکلات نجات پیدا کرد و پس‌ازاین تجربه موفق مدیر بانک ملی تصمیم گرفت با محمدعلی خاکی جلسه‌ای داشته باشد. خود او در این خصوص می‌گوید: «با من تماس گرفتند و خواستند به دفتر دکتر همتی بروم و ایشان درباره سداد با من صحبت کنند. دکتر گفتند من خیلی فکر کردم و به این نتیجه رسیدم که باید تصمیمی بگیریم. در سداد با این وضعیت فعلی یا باید یک متخصص آی‌تی خیلی خوب داشته باشیم یا یک مدیر خوب؛ یعنی یا مشکلات سداد از آی‌تی نشأت می‌گیرد یا از حوزه علم مدیریت؛ اما به این نتیجه رسیدیم که بخشی از مشکلات سداد می‌تواند با یک مدیر خوب حل شود و مشکلات آی‌تی را می‌توان در ادامه حل کرد. خود من سداد را خوب نمی‌شناختم و وقتی به من گفتند، اول تحقیق کردم که سداد کجاست و چه می‌کند. فکر می‌کنم این طرز فکر در کشور ما خیلی کم جا افتاده است که بپذیریم کسانی که علم مدیریت دارند در موقعیت‌های تخصصی می‌توانند موفق باشند.»
این تفکر که مدیریت یک شغل تخصصی است و یک مدیر حتماً باید در مورد موضوع، متخصص باشد در بسیاری از صنایع و حوزه‌ها حاکم است اما تجربه شرکت‌های موفق بین‌المللی نشان داده مدیریت مسئله‌ای سوا از تخصص حرفه‌ای است. هرچند خود خاکی دانش‌آموخته مهندسی صنایع است و این رشته به فناوری اطلاعات بی‌ربط نیست اما آمدن وی به سداد در میان همکاران و مدیران موجب شگفتی شد، گرچه به نظر می‌رسید خوش‌بینی زیادی نسبت به این مسئله وجود ندارد. آمدن خاکی موجب شد راهی که پیش از وی آغاز شده بود پیش گرفته شود. او در اولین اقدام سداد را که به‌صورت یک هلدینگ فعالیت‌های خود را جدا کرده و به مشکلاتی برخورده بود، سامان داد و تلاش کرد این شرکت‌ها را با قوانین موجود کشور سازگارتر کند. در ادامه ساماندهی ارتباطات فی‌مابین این شرکت‌ها در دستور کار قرار گرفت و از سه شرکت اولیه، دو شرکت باقی ماند. همه این کارها باعث شد آرامش در شرکت افزایش یابد و برای کارکنان خط‌مشی جدید مشخص شود.
به‌علاوه مسئله دیگر این بود که ساختار درآمدی شرکت‌ها با مشکل مواجه شده بود و در بعضی شرکت‌ها زیان‌دهی دیده می‌شد، درعین‌حال ارتباطات سداد با بانک هم سازمان‌دهی نشده بود، مثلاً شرکت PSP قرارداد مناسبی با بانک نداشت و شرکت پشتیبانی هم زیان‌ده شده بود. هرچند خود سداد و بخش‌های دیگر به این صورت متضرر نشده بودند اما وقتی درباره یک شرکت صحبت می‌کنیم و قرار است شرکت سنجیده شود باید همه بخش‌ها منظم و البته با تراز مالی خوب مشغول کار باشند. با آغاز مدیریت خاکی ظرف یک سال گذشته ساختارهای هزینه‌ای شرکت‌ها تحت کنترل قرار گرفتند و همین کار سبب شد اوضاع مجموعه بهتر شود و همزمان روی درآمدها و هزینه‌ها بهینه‌سازی انجام گیرد. با سروسامان گرفتن قراردادهای اصلی و واقعی‌تر شدن آن‌ها و همچنین کنترل هزینه‌ها اوضاع سروشکل بهتری به خود گرفت. مدیرعامل سداد معتقد است اوضاع بهتر شده و بحران از سر شرکت گذشته است و دیگر شرکت‌ها می‌توانند وضعیت ثبات را تجربه کنند: «سداد شرکت بزرگی است که به لحاظ نیروی انسانی جزو شرکت‌های رده اول آی‌تی به شمار می‌رود. در برخی فعالیت‌ها خیلی خوب کار کرده بود اما من فکر می‌کنم در برخی زمینه‌ها جای کار بیشتری وجود داشت. به‌عنوان‌مثال عمده درآمد ما از محل پشتیبانی و سیستم‌هایی بود که برای بانک می‌نوشتیم. نگرشمان را تغییر دادیم تا مثلاً فعالیت بازرگانی در ساختار شرکت وجود داشته باشد و سهمی از درآمد را بر عهده بگیرد.»
با تقویت بخش بازرگانی سبد درآمدی در حال تحول است و این نگرش غالب شده که سداد نه به‌عنوان بازوی بانک بلکه به‌عنوان یک شرکت به تنهایی باید سودآوری داشته باشد و گام بعدی نیز این است که شرکت از حالت تک منظوره بودن بیرون بیاید و با بانک‌های دیگر کار کند. هرچند ممکن است این کار کمی دشوار و ساختارشکنانه به نظر بیاید اما مدیران بانک ملی بر این باورند که فضای رقابتی به رشد سداد و مجموعه کمک خواهد کرد.
بانک در گذشته به سداد به‌عنوان یک شرکت نگاه نمی‌کرد بلکه این مجموعه را یکی از واحدهای خود بانک به شمار می‌آورد که باید برای آن هزینه شود. بانک از سداد توقع سودآوری نداشت و تنها می‌خواست که این شرکت بتواند خدمات خوب ارائه دهد. خاکی می‌گوید از ابتدا در برابر این تئوری مقاومت کرده: «شرکت اگر زنده و پویاست پس باید درآمد و سود داشته باشد، در فضای رقابتی کار کند و بتواند بیرون از بانک هم مشتری خود را بیابد.»
با همین دیدگاه سداد تلاش می‌کند به سمت بیرون حرکت کند و بیش از این در راهی که اکنون گام برداشته، پیش رود. طی یک سال اخیر این شرکت در چند مناقصه خارج از حوزه بانکی شرکت کرده، کاری که تا پیش‌ازاین ممکن به نظر نمی‌آمد اما مدیران شرکت بر این باورند که غیرازاین راهی برای بقا و پویایی سداد وجود ندارد. در بخش‌های بازگانی و حوزه‌هایی مانند ATM هم‌اکنون شرکت وارد شده و تلاش می‌کند نمایندگی برندهای برتر دنیا را نیز بگیرد.
.
بازنگری
مدیرعامل سداد فکر می‌کند در خارج از سداد پتانسیل خوبی برای فعالیت وجود دارد و بهتر این است که فهرستی از تأمین‌کننده‌ها در اطراف شرکت وجود داشته باشد و برای انجام پروژه‌ها با همکاری شرکت‌های خارجی که تجربه و دانش بیشتری دارند، دست به اجرای پروژه‌ها زد. در واقع با وارد کردن همکاران قدر خارجی به سیستم شرکت، اتفاقات خوب و سازنده‌ای برای کل سیستم می‌افتد و می‌توان از تجربه و دانش آن‌ها در جهت افزایش توانایی بهره گرفت؛ اما سداد این عزم را ندارد که به هر حوزه‌ای وارد شود و برای آن نیرو به کار بگیرد، بلکه اگر کاری به سداد سپرده شود که پتانسیل آن را ندارد و نیاز به صرف هزینه و زمان توجیه نشده دارد، به آن وارد نمی‌شود و نیازی هم نمی‌بیند چرخ را از ابتدا اختراع کند.
تا اواخر سال ۹۴ معاونت کسب‌وکار نام دیگری داشت و زیر عنوان معاونت بازرگانی فعالیت می‌کرد اما ماجراهایی که در گذر زمان رخ داد باعث شد نام و شرح وظایف این معاونت تغییر کند. با باز شدن فضای روابط بین‌الملل و تغییرات فضای کسب‌وکار در داخل به دنبال همین تحولات در خارج از کشور در همین حوزه، معاونت کسب‌وکار و در کنار آن اداره جدیدی به نام اداره توسعه کسب‌وکار به وجود آمد. در نتیجه هم‌اکنون چند اداره به نام‌های توسعه کسب‌وکار، بازرگانی خارجی و داخلی، امور قراردادها و شارژها در سداد مشغول فعالیت هستند. در بخش توسعه کسب‌وکار شرکت بیشتر به دنبال این رویکرد است که بتواند از تحولات و موقعیت‌های به وجود آمده بیشترین استفاده را داشته باشد و ارتباط مستقیم با تأمین‌کنندگان و تولیدکنندگان خارجی برقرار کند تا مشکلات کار با واسطه و هدررفت زمان طلایی تکنولوژی گریبان گیر صنعت نباشد؛ اما در مرحله بعدی هدف این است که فناوری وارد کشور شود؛ یعنی در ابتدای کار هدف این است که تولید یا دست‌کم مونتاژ قطعاتی که تابه‌حال از طریق فروشنده‌های دست‌دوم وارد کشور می‌شد، انجام بگیرد و در نهایت با صرف زمانی که اجتناب‌ناپذیر است تکنولوژی به داخل کشور انتقال پیدا کند.
با اینکه در سال‌های گذشته به دلیل وجود تحریم‌ها و محدودیت‌های موجود، خرید محصولات موردنیاز از طریق واسطه و با قیمت زیاد انجام می‌شد اما چند ماهی است مذاکرات مستقیم با تولیدکنندگان طراز اول جهانی آغاز شده است. آغاز راه هم بسیار امیدوارکننده بوده است و خوشبختانه امکان عقد قرارداد و اخذ نمایندگی رسمی در حوزه‌های موردنیاز بانک وجود دارد. در باب تولید مشترک هم مذاکراتی انجام شده تا با مشارکت سداد تولیدکنندگان خارجی مجموعه‌های مشترکی ایجاد کنند که تولید در داخل ایران صورت گیرد. این کار در نفس خود دارای دو مزیت است: یکی اینکه در داخل کشور ایجاد شغل می‌کند و گامی در جهت کارآفرینی برداشته می‌شود، همچنین قیمت تمام‌شده را کاهش می‌دهد. نوید غلامی معاون کسب‌وکار سداد دراین‌باره می‌گوید: ما تلاش می‌کنیم وابستگی را کم کنیم اما این کار به این معنی نیست که از روز اول بتوانیم صفر تا صد محصول را در داخل تولید کنیم. در فاز اول به سمت مونتاژ می‌رویم و قطعات را به‌صورت CKD یا SKD وارد می‌کنیم. در فازهای بعدی در هر بخشی که توان داخلی داشته باشیم به سمت تولید می‌رویم اما جدا از این قبیل کارها دپارتمان کسب‌وکار وظیفه دیگری هم دارد. یکی از اقدامات ما این است که تلاش می‌کنیم به‌عنوان یک بانک، وارد شراکت با سایر فعالان کسب‌وکار داخل کشور شویم. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانیم با یک اپراتور داخل کشور ایجاد کنیم، اعم از پرداخت‌های موبایلی و غیرحضوری و نظیر آن. از همین نوع، کسب‌وکارهای دیگری هم وجود دارند که با سایر فعالان قابل انجام هستند.»
ناهید مهرابی، مدیر پروژه بانکداری نوین
نام گروه ما پروژه‌های بانکداری نوین است اما بارزترین پروژه‌ای که انجام می‌دهیم سامانه بام است که مجموعه‌ای از خدمات بانکداری را به‌صورت اینترنتی و موبایلی انجام می‌دهد. مجموعه ۲۴ نفرهای هستیم که تلاش می‌کنیم به‌صورت چابک در چهار تیم شش‌نفره روی موضوعات مختلف پروژه‌هایمان کار کنیم. چون اولین بار بود بانک ملی با فناوری روز به سمت نوآوری پیش می‌رفت سعی کردیم زیرساختی به وجود بیاوریم که در آینده توسعه پروژه‌ها راحت‌تر و اصولی‌تر
انجام بگیرد.
از ابتدای طراحی زیرساخت‌ها مشخص بود نیازمندی‌های بانک ملی با بیش از ۳۰ میلیون مشتری در حدی نیست که فقط یک یا دو شرکت بانی انجام آن شوند و باید در قالب مجموعه‌ای از پروژه‌هایی صورت پذیرد؛ بنابراین زیرساختی فراهم کردیم که توسعه‌پذیر باشد و از نظر رابط کاربری نیز هماهنگی و یکدستی داشته باشد. در این راستا کار فنی زیادی انجام دادیم و کمیته‌هایی تشکیل شد که در هر بخش دستورالعمل واحد برای همه چیز ازجمله نام‌گذاری امنیت و غیره ارائه کردند.
در بخش ما تقریباً نیمی از نیروی کار را خانم‌ها تشکیل می‌دهند، اغلب ما از سوی آی‌تی وارد بانک شده‌ایم. ساختار بانک هم مردانه نیست، در اداره امنیت و توسعه نرم‌افزار که با ما در ارتباط هستند، از سه معاون آن دو نفر خانم هستند. اصلاً فکر نمی‌کنم در بحث آی‌تی اعتقادی به بحث زنانه یا مردانه بودن وجود داشته باشد. در هشت سالی که با سداد کار کرده‌ام هرگز از دید جنسیتی به کار نگاه نکرده‌ام چون تبعیض یا تفاوتی در محیط کار احساس نکرده‌ام. در گذشته دو بخش آی‌تی متمرکز و غیرمتمرکز داشتیم که مدیر هر دو قسمت خانم بودند. در بازه‌های مختلف مدیران خانم داشته‌ایم، برای من هرگز اثر جنسیت در کار مطرح نبوده است و کسانی که توانایی انجام کار داشته‌اند در جای مناسب خود به کار گرفته شده‌اند.
معاونت کسب‌وکار تلاش می‌کند فرصت‌های کسب‌وکار داخل را شناسایی و زمینه‌های ایجاد شراکت‌های تجاری را فراهم کند تا کسب‌وکارهای جدید با همکاری فعالان داخلی شکل گیرد. در واحد بازرگانی کارها به نحو دیگری انجام می‌شود و وظیفه این واحد تأمین مواد اولیه و تجهیزات لازم برای بانک است. کارهای تأمین و خرید وسایل و لوازم برای و پشتیبانی توسط این واحد انجام می‌شود و قرار است با بهترین تأمین‌کننده‌های خارجی مذاکره صورت گیرد تا خریدهای بانک به‌طور مستقیم انجام شود و مسئولان این واحد معتقدند پس از برجام و گشایش روابط بین‌المللی این کار به راحتی اجرا می‌شود و فرایند بانکی آن ممکن شده است: «اکنون به راحتی می‌توانیم ال‌سی باز کنیم و قراردادهایمان را خودمان بدون واسطه ببندیم.»
جدیدترین خدمتی که معاونت کسب‌وکار پس از راه‌اندازی سیستم شارژ خودکار موبایل در دستور کار دارد، این است که با همکاری اداره‌های آب، برق و گاز ایران پرداخت خودکار قبض صورت گیرد. برای این کار لازم است تنها قبض روی پورتال بانک تعریف و بدون نیاز به شناسه قبض و پرداخت، زمانی برای پرداخت قبض تعیین شود. به این صورت که به‌طور خودکار مبلغ از حساب مشترک کم می‌شود و رسید آن برای او ارسال می‌شود. هرچند این خدمت فعلاً تنها برای حساب‌های بانک ملی ارائه می‌شود و پرداخت از حساب‌های دیگر بانک‌ها ممکن نیست.
در سال گذشته سداد چیزی نزدیک به ۲۰۰ هزار دستگاه پوز وارد کشور کرده و قرار است تا پایان سال تعداد پوزها به ۶۵۰ هزار عدد برسد. در کنار این کارها سداد درصدد نوشتن یک نرم‌افزار کنترل برای دستگاه‌های خودپرداز است و در این راستا پروژه جدیدی تعریف شده است. این نرم‌افزار مخصوص دستگاه‌های خودپرداز و نرم‌افزارهای مرکزی مدیریت آن‌هاست که مشخصات فنی خود را دارد و کاملاً بر مبنای وب طراحی می‌شود؛ بنابراین می‌توان روی آن‌ها ویجت‌های مختلف تعریف و اضافه کرد و خدمات بیشتر و متنوع‌تری نیز روی آن‌ها ارائه داد.
.
برنامه‌ریزی در شرکت داده‌ورزی سداد
یکی از دیگر از معاونت‌های زیرمجموعه ستادی سداد، معاونت طرح و برنامه است. این معاونت در زمینه‌های برنامه‌ریزی و بودجه فعالیت می‌کند و وظیفه اصلی آن این است که برنامه‌ریزی‌های سالانه مجموعه را با برآورد بودجه‌ها انجام دهد. پس از مرحله برنامه‌ریزی نظارت و پایش بر برنامه‌ها، درصد تحقق برنامه‌ها و درصد هزینه کرد آن‌ها هم توسط این معاونت انجام و در قالب گزارش‌های تفریق ارائه می‌شود. به‌علاوه مدیریت پروژه‌ها نیز یکی دیگر از کارهای این معاونت است. داده‌ورزی سداد یک شرکت پروژه محور است که بیشتر سفارش‌ها و درخواست‌های آن از جانب بانک ملی و به‌صورت پروژه ارسال می‌شوند. پس از تعریف این پروژه‌ها الگوهای موجود در تعاملات سداد با بانک ملی توسط معاونت طرح و برنامه تدوین و به شکل آیین‌نامه استانداردسازی می‌شوند.
برای پایش و مدیریت پروژه در داده‌پردازی سداد سامانه‌ای به نام مدیریت پروژه سازمانی یا EPM تعریف شده که در حال حاضر پروژه‌ها در قالب این سیستم تعریف و مراحل بعدی در همین سامانه با روال مخصوصی پی گرفته می‌شوند. پروژه‌ها معمولاً در سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند: پروژه‌های پشتیبانی، پروژه‌های تولیدی و پروژه‌های توسعه‌ای. پروژه‌هایی که از راه مناقصه در دستور کار سداد قرار می‌گیرند پیش از درخواست شرکت در مناقصه باید بهای تمام‌شده آن‌ها به دقت محاسبه شود. برای محاسبه این بهای تمام‌شده روش‌های مختلفی وجود دارد که توسط معاونت طرح و برنامه صورت می‌گیرد و هدف آن است که این روند به سمتی برود که بودجه پروژه‌ها مستقل شود و هر پروژه مبتنی بر درآمدهایی که دارد بتواند هزینه‌کرد هم داشته باشد. حمید گل‌محمدی سرپرست معاونت طرح و برنامه به تغییراتی که طی یکی دو سال اخیر اتفاق افتاده اشاره می‌کند و می‌گوید: «شاید پیش‌ازاین انسجام کافی در پروژه‌هایمان نداشتیم و برنامه‌ها چندان مدیریت‌پذیر نبودند اما اکنون دسته‌بندی‌ها و طبقه‌بندی‌هایی که برای پروژه‌ها صورت گرفته و با اصلاح روابط و تعاملاتمان با کارفرماها و همچنین بهینه کردن ظرفیت‌های داخلی‌مان به شرایط بسیار بهتری رسیده‌ایم و بهتر می‌توانیم با توجه به منابعی که داریم پروژه‌ها و سفارش‌های موجود یا جدیدمان را مدیریت کنیم.»
معاونت طرح و برنامه در کنار وظایف دیگر خود گزارش‌های دوره‌ای تهیه می‌کند که به‌صورت تحلیلی وضعیت هر بخش را در دوره‌های زمانی مختلف موردبررسی قرار می‌دهد. رویدادها و جشنواره‌ها یا اتفاقات مختلفی که در بازه‌های زمانی روی می‌دهند، بر این گزارش‌ها مؤثرند و هدف نیز همین است که تأثیر وضعیت‌ها و موقعیت‌های مختلف بر شرکت مشخص و مدیریت برای تصمیم‌گیری‌ها از دید دقیق‌تری برخوردار شود. گزارش‌هایی که در سطح بین‌المللی منتشر می‌شود، می‌تواند برای فضای کاری و اقتصادی داخل ایران اثرگذار باشد. این گزارش‌ها هم از دید این معاونت دور نمی‌ماند و به دقت مورد تحلیل قرار می‌گیرد.
.
فین‌تک‌ها
زمانی که بانک بزرگ و قدیمی «ملی» تصمیم به تأسیس سداد گرفت، هدف این بود که کار از زیر سایه سنگین و بوروکراتیک فرایندهای بانکی بیرون بیاید و کل مجموعه بانک با استفاده از فناوری‌های نوین چابک شود. طی چند سال اخیر این چابک شدن به وضوح نسبت به آنچه تا پیش‌ازاین در حال انجام بود قابل‌دیدن است. در حوزه خدمات بانکی نیز مانند بسیاری از صنایع و خدمات دیگر استارت‌آپ‌هایی در حال پدیدار شدن هستند که تلاش می‌کنند به‌صورت نوآورانه، فرایندهای بانکی را برای کاربران و سرویس‌دهندگان راحت کنند. به نظر می‌رسد سازمان‌های مالی و بانک‌ها توجه خوبی به این ایده‌های خلاقانه داشته‌اند و گاهی تلاش کرده‌اند با برگزاری رقابت‌هایی، این استارت‌آپ‌ها را تشویق کنند و از تیم‌هایی که ایده‌های درخشانی دارند در جهت پیشرفت کار خود بهره برند.
سداد هم در همین راستا با چند استارت‌آپ داخلی مذاکراتی انجام داده و هرچند جزییات این مذاکرات محرمانه به حساب می‌آید اما گل‌محمدی اشاره می‌کند که این مذاکرات با جدیت پیگیری می‌شوند و حتی قرارداد با یکی از این استارت‌آپ‌ها تا مرحله نهایی پیش رفته است.
.
مردانه
سداد نزدیک به ۱۷۰۰ نفر نیروی انسانی دارد که حدود ۷۰۰ نفر در تهران و سایر آن‌ها در سراسر کشور مستقرند اما از این تعداد ۲۵۰ نفر در خود شرکت سداد و دیگران در سایر شرکت‌ها به فعالیت مشغول هستند. کار اداره و رسیدگی به وضعیت این افراد و قراردادها و دیگر مسائل مربوط به آن‌ها در بخش مالی و اداری انجام می‌شود و به‌طور خاص در زیرمجموعه امور اداری قرار می‌گیرد. هرچند در نگاه اول سداد یک شرکت مردانه با محیطی مردانه به نظر می‌رسد اما ناصر فاتحی معاون مالی و اداری این شرکت با این دیدگاه موافق نیست و فکر می‌کند نسبت اشتغال زنان به مردان اختلاف چندان زیادی ندارد: «اتفاقاً آی‌تی یکی از حوزه‌هایی است که زنان در آن فعالیت مطلوبی دارند و بسیار موفق عمل کرده‌اند. در حوزه‌هایی مثل برنامه‌نویسی که نیاز به دقت زیادی دارد به نظرم زمینه کاری خوبی برای زنان به وجود دارد. کما اینکه ما برنامه‌نویس‌های خانم خوبی هم داریم که در مجموعه ما مشغول کارند و یکی دو نفر از مسئولان ما نیز خانم هستند. بزرگ‌ترین پروژه ما یعنی پروژه بام نیز توسط یک خانم اداره می‌شود. البته در بیشتر شرکت‌ها زنان بیشتر از مردان اشتغال دارند اما به‌طورکلی من شرکت را مردانه نمی‌بینم. هیچ‌وقت نگاه جنسیتی نداشته‌ایم و بر اساس تخصص و مهارت استخدام را انجام می‌دهیم.»
سداد هم مانند بسیاری از رقبا و همکاران خود در صنف با مسئله کمبود نیروی تخصصی و چالش نگهداری و دل‌بسته کردن این افراد به کار خود مواجه است. برای استخدام این نیروهای متخصص جدا از آیین‌نامه استخدام داخلی از گزینش تخصصی هم بهره گرفته می‌شود، این مصاحبه به دقت انجام می‌شود و تنها راه ورود افراد به این سیستم است اما افرادی که در این سیستم چه در سداد و چه در شرکت‌های دیگر مشغول کارند، ممکن است با پیشنهاد رقبای دیگر مواجه شوند یا سودای مهاجرت به سر داشته باشند. معاون مالی و اداری سداد دراین‌باره می‌گوید: «اینکه افراد بخواهند به کشورهای دیگر مهاجرت کنند و به شرکت‌های بزرگ آی‌تی بپیوندند کاملاً قابل‌انتظار است چراکه به این تخصص‌ها در تمام دنیا نیاز است و جزو شغل‌های پردرآمد به حساب می‌آیند، در شرکت ما هم مسئله مهاجرت نیروها وجود داشته است و ظاهراً نمی‌توان کار زیادی برای آن کرد. در مورد شرکت‌های دیگر باید بگویم در فضای کار ما یک نوع رقابت و رفاقت نزدیک بین شرکت‌های آی‌تی وجود دارد و مدیران یکدیگر را به خوبی می‌شناسند و گاهی با هم همکار بوده‌اند.»
دو دلیل عمده برای جابه‌جایی این نیروها از شرکت‌ها به یکدیگر وجود دارد: یکی تغییرات مدیریتی و سیاست‌گذاری که باعث می‌شود افراد به همراه مدیران کوچ کنند یا شرکت را به دلیل تغییرات سیاست‌گذاری ترک کنند. دلیل دیگر تأمین مالی است که باعث می‌شود با فراهم آوردن شرایط مالی بهتر برای نیروها موجبات جابه‌جایی آن‌ها فراهم شود. طبیعتاً شرکت‌هایی که سازوکارشان با سداد متفاوت است و وابستگی کمتری به ساختار دولتی دارند، در این مورد دستشان برای ارائه پیشنهادهای بهتر بازتر است. حتی بانک‌های دیگر که محدودیت‌های بانک ملی را ندارند نیز از اوضاع بهتری برخوردار هستند اما سداد که نمی‌تواند ارقام بالا پیشنهاد کند تلاش می‌کند در بازار نیازمندی‌های خود نیروهای خوب فنی را تأمین کند و بعد از ملاحظات و پایش‌های معمول به طریقی، افراد را به ماندن در سیستم راضی کند. ایجاد فضای کار مناسب، امکانات حاشیه‌ای و رفاهی و ارزیابی‌های تشویقی از اقداماتی هستند که در جهت انگیزش نیروها به کار گرفته می‌شوند. تلاش می‌شود امکانات مالی و رفاهی تا جایی پیش برود که تفاوت معنی‌داری بین پرداختی‌های شرکت و پیشنهاد رقبا به وجود نیاید.
.
بام خدمات
در سال گذشته بخش نرم‌افزاری سداد چند پروژه را انجام داد که هر یک از آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، ازجمله نرم‌افزار دفتر کل بانک و سامانه جامع چک بانک که تلاش زیادی برای انجام آن‌ها صورت گرفت و قرار است پروژه تسهیلات هم که بخش بزرگی از کر بانک به حساب می‌آید، توسط این معاونت نوشته شود. سامانه جامع مشتریان نیز در راستای شناخت مشتریان از یک دید واحد و متمرکز طراحی شده است اما یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی که توسط سداد انجام شد پروژه «بام» نام دارد. این پروژه بزرگ قرار است API بانکی برای جامع و فراگیر شدن خدمات و به وجود آمدن کسب‌وکارهای جدید به شرکت‌ها ارائه کند. در پروژه بام علاوه بر API بانکی به متقاضیان امکان تولید ویجت روی این نرم‌افزار هم داده می‌شود؛ یعنی استارت‌آپ‌ها می‌توانند ویجت‌هایی بنویسند که در داخل نرم‌افزار بام امکان اجرا شدن را داشته باشند، با این کار امکانات زیادی به نرم‌افزار اضافه می‌شود. این ویجت‌ها مانند اپ‌های موبایلی هستند و علاوه بر API منطقی API ظاهری را هم می‌گیرند تا در نتیجه در همان‌جایی که مشتری وارد حساب خود می‌شود بتواند ویجت‌های نوشته‌شده توسط استارت‌آپ‌ها یا برنامه‌نویسان دیگر را ببیند. در آینده این محصولات در یک ویجت‌استور به کاربران عرضه می‌شوند و کاربر می‌تواند به دلخواه خود این ویجت‌ها را رایگان یا با پرداخت هزینه نصب کند.
.
نرم‌افزار
سداد برای سازمان حج و زیارت با توجه به اینکه کل پروژه مالی این فریضه دینی توسط بانک ملی اجرا می‌شود کارهای زیادی انجام داده و قرار است یک نرم‌افزار جامع ERP نیز برای مدیریت فرایندها نوشته شود. معاونت نرم‌افزار سداد وظیفه تولید نرم‌افزار و بخشی از عملیات نرم‌افزار را بر عهده دارد. مذاکراتی نیز در حال انجام است که سازمان‌ها و ادارات دیگر مانند آب و برق و گاز در زمینه پرداخت قبوض و خدمات دیگر از نرم‌افزار بام استفاده کنند. ویژگی جدیدی که بام نسبت به محصولات دیگر در کشور دارد این است که این نرم‌افزار مبتنی بر یک پورتال سبک و چابک است. حمیدرضا مختاریان معاون نرم‌افزار سداد این نرم‌افزار را بسیار نوآورانه می‌داند و می‌گوید: «این نرم‌افزار به معنای واقعی کلمه بدون چنل است یعنی دیگر چنل روی آن نقشی ندارد. فرقی ندارد که کاربر از روی موبایل یا از شعبه یا از هر کانال دیگری وارد آن شود، همان UI را می‌بیند. حتی در مسیر انجام یک تراکنش هم کاربر می‌تواند بین کانال‌های مختلف جابه‌جا شود. درصورتی‌که هیچ بانکی الآن بدین شکل نیست. نسخه iOS و اندروید ما کاملاً با یکدیگر همزمان پیش می‌روند و همه ویژگی‌ها نیز در هر دو پلتفرم مشترک است. خود قابلیت توسعه ویجت کلاینت ساید این توانایی را به محصول می‌دهد که بتوانیم از پتانسیل HTML5 به‌صورت کامل استفاده کنیم. این مشکلی است که سایر محصولات دارند.»
بام این بستر را به وجود آورده است که بتواند در اختیار دیگران هم قرار گیرد و این قابلیت توسعه برای نویسندگان ویجت نیز به وجود بیاید. در این صورت بانک تنها باید این ویجت‌ها را تأیید کند و در اختیار کاربران قرار دهد. در راستای این هدف سداد در حال حاضر از استان‌ها خواسته با توجه به حضور شرکت در استان‌های مختلف، ویجت مخصوص خود را بنویسند. تاکنون نیروهای متخصص از ۱۵ استان در سداد آموزش دیده‌اند تا برای استان‌های خود بنا بر نیازهای محلی و بومی ویجت طراحی کنند. هم‌اکنون نیز ویجت‌هایی برای استان‌ها وجود دارد که حاصل همین آموزش‌هاست.
در خود سداد توسعه بام دیگر متمرکز به یک تیم نیست و بام اسمی است که روی تعدادی از پروژه‌ها گذاشته شده است و شاید در آینده همه کارها زیر عنوان همین بام پیش برود، اکنون نیز به واسطه قابلیت توسعه‌ای که این نرم‌افزار دارد چنین روندی پیش گرفته شده است. در واقع خیلی از مشکلاتی که در تولید نرم‌افزار پیش می‌آید ناشی از پیچیدگی‌هایی است که در اتصال بخش‌های مختلف به یکدیگر وجود دارد اما فرایند نوشتن ویجت‌ها و اضافه کردن آن‌ها به کار سرعت زیادی می‌بخشد و باعث می‌شود در نهایت کل فرایند چابک و کارمد و به‌روز بماند.
.
عملیات
معاونت عملیات شامل گروه‌های شبکه، امنیت شبکه، سخت‌افزار، مرکز داده و استقرار نرم‌افزارهای بانکی است. در گروه شبکه، ایجاد زیرساخت و ایجاد شبکه بانکی کشور برای بانک ملی توسط سداد انجام می‌شود و برای شبکه‌ها از زیرساخت‌های پشتیبان استفاده شده است. به‌منظور اینکه شبکه‌ها پایدار باشند و در صورت بروز یک رویداد شبکه دچار قطعی نشود، تنوعی از ابزارهای ارتباطی به وجود آمده که شامل وایرلس، امکانات رادیویی و ترکیبی از آن‌هاست. نقاطی در کشور وجود دارند که به‌عنوان نقاط کور شناخته می‌شوند یعنی در این نقاط امکان ارتباط توسط مخابرات فراهم نشده است، سداد در این نقاط از امکانات دیگری مانند وایرلس و وای‌فای استفاده کرده است.
.
محمد تاج‌الدینی، مدیر عملیات نرم‌افزار
شرکت ما در بخش نرم‌افزار در سه حوزه کار می‌کند: داده‌های کلان، بانکداری نوین و مدیریت عملیات نرم‌افزار. در حوزه نرم‌افزار و مدیریت عملیات نرم‌افزار بحث پیکربندی و استقرار سامانه‌ها مطرح است. سامانه‌هایی که در گروه‌های دیگر آماده می‌شوند توسط ما پشتیبانی می‌شوند. در فرایند ارائه خدمات توسط شرکت، موضوع نگهداری سرویس‌ها و سرورها پیش می‌آید که بر عهده ماست. کار دیگر ما حوزه سرویس‌دسک است که این بخش به‌عنوان یک رابط بین شرکت پشتیبانی عمل می‌کند. اهدافی که آن‌ها تعیین می‌کنند در قالب چند پروژه برای ما تعریف می‌شود و کارهای مربوط به آن بخشی از وظایف ماست.
وقتی بحث نگهداری سرویس پیش می‌آید که بر عهده ماست، با مسائل زیادی روبه‌رو هستیم که مدام در حال رخ دادن هستند و نیاز است برایشان تمهیداتی اندیشیده شود. هنگامی‌که سروکار شما با سخت‌افزار و مانیتورینگ آن است باید نظارت دقیق و قوی وجود داشته باشد که سرویس‌ها با مشکل مواجه نشوند. این نظارت و مانیتورینگ نمی‌تواند با هیچ قصور و اشتباهی مواجه شود زیرا در این صورت اشکالات زیادی به وجود می‌آید. از طرفی زیرساخت هم مقوله مهمی است که باید تلاش کنیم با سطح خدمات و کیفیتی که برای خدمات تضمین کرده‌ایم هماهنگی داشته باشد و نباید هر مسئله یا موضوع زیرساختی یا درونی کیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار دهد. در این راستا باید مانیتورینگ قوی داشته باشیم که سرویس‌هایمان را به‌صورت ۲۴ ساعته زیر نظر داشته باشد و برای آن راهکارهای قابل‌قبول به کار گیریم.
بیشتر راهکارهای ما استراتژیک هستند، یعنی داریم به سمتی می‌رویم که بحث استراتژیک بودن هر چه بیشتر پررنگ شود. طرحی که تازه شروع کرده‌ایم همین نظارت دقیق ۲۴ ساعته است. درعین‌حال قصد داریم روی بسیاری از سرویس‌های مهممان لودبالانس بگذاریم تا مطمئن باشیم که حداقل یکی از آن‌ها به درستی کار می‌کنند. همچنین زیرساخت‌های دیتاسنترمان را یک‌به‌یک بررسی می‌کنیم تا سرورهای قدیمی‌تر یا مشکل‌دار را به مرور با سرورهای به‌روز و قدرتمند جایگزین کنیم. به‌طورکلی بخش ما یک بخش زیرساختی است که به کل شرکت سرویس می‌دهد و در واقع یک تعامل دوطرفه با تمام بخش‌های شرکت داریم.
یکی از مباحث پیچیده در موضوع شبکه مسئله معماری شبکه است که به دلیل ردوبدل شدن متمرکز دیتا نیاز زیادی به بررسی و پردازش هر لحظه‌ای دارد، چراکه اکنون کانال‌های زیادی در خصوص اتصال به شبکه برای کاربران وجود دارد و کاربران می‌توانند از طریق موبایل و گجت یا پوز یا کیوسک یا شعبه به شبکه داده بفرستند و حتی شبکه‌های اجتماعی داخلی هم می‌توانند یک کانال برای پرداخت الکترونیکی باشند. این داده‌ها از هر کانالی که باشند نهایتاً به‌صورت متمرکز به مرکز داده می‌روند و مورد پردازش قرار می‌گیرند. حتماً چنین شبکه‌ای نیاز به تأمین امنیت بالایی دارد و باید در مقابل هکرها، حمله‌کننده‌ها و خرابکاری‌ها محافظت شود. تیم امنیت سداد تا آنجا موفق عمل کرده است که تاکنون هیچ حمله‌ای به سامانه نشده و هیچ خطری امنیت داده‌ها را تهدید نکرده است. بخش امنیت با ساختار چندلایه دارای یک بخش به نام SOC است که به‌صورت اتوماتیک حمله‌کنندگان و نرم‌افزارهای مخرب را کنترل می‌کند و به‌طور سیستماتیک اگر تعداد مراجعات یا نحوه رفتار کاربران به شکلی باشد که احتمال اخلال وجود داشته باشد، جلو رخ دادن آن را می‌گیرد. به‌علاوه این‌ها، مراکز ارتباطی و شبکه توسط افراد به صورتی چشمی نیز مدام کنترل می‌شود.
البته در بخش امنیت مسائلی وجود دارد که به‌صورت امنیتی و سری هستند و نمی‌توان آن‌ها را افشا کرد اما مهدی تکبیری معاون عملیات سداد می‌گوید تمام بخش‌ها با دقت زیادی به‌صورت شبانه‌روزی کنترل می‌شود. در مرکز داده کلیه سرورهایی که سامانه را ساپورت می‌کنند نصب شده‌اند و به کمک سخت‌افزارهای مختلف با ظرفیت‌های متفاوت و بسته به نیاز، داده‌ها را نگهداری و پردازش می‌کنند. گفتنی است این مراکز داده در نقاط مختلف مستقر هستند تا در صورت بروز حادثه بتوان آن را مدیریت کرد. اگر حادثه یا اتفاق غیرمترقبه‌ای در نقطه حساسی از کشور رخ بدهد و مرکز داده از کار بیفتد، مرکز داده پشتیبان با توجه به نوعی که تعریف شده وارد مدار می‌شود. این مراکز به‌صورت HOT STANDBY تعبیه شده‌اند و در کسری از ثانیه نیز یکدیگر را ساپورت می‌کنند. تکبیری درباره حوادث غیرمترقبه به خاطره تلخی از حافظه جمعی ایرانیان اشاره می‌کند: «در زمان زلزله بم که بامداد جمعه رخ داد ما توانستیم طی روز بعد در چادرها شعبه‌هایمان را دایر کنیم. هنگام فاجعه مردم نیاز به پول داشتند و فکر می‌کردند اطلاعات حسابشان از بین رفته است؛ اما همه اطلاعات دقیق در اختیار ما بود و مردم می‌توانستند از حسابشان برداشت کنند.»
هرچند بخش عملیات یک بخش سخت‌افزاری است اما بخشی از تیم‌های نرم‌افزاری نیز با معاونت عملیات کار می‌کنند. خطوط ارتباطی و زیرساختی و اتفاقاتی که برای آن‌ها می‌افتد یکی از چالش‌های دیگری است که بخش عملیات با آن درگیر است: «مثلاً گاهی ماشین‌آلات راه‌سازی یا عبور کشتی باعث می‌شود خطوط ارتباطی ما در دریا یا روی زمین قطع شود و ارتباط شبکه را مثلاً با جزایر کیش یا قشم -که در هر کدام از این قسمت‌ها هفت شعبه داریم- مختل کنند. از این موارد در نقاط مختلف ممکن است پیش بیاید و با اینکه خطوط پشتیبان داریم اما برای بعضی جاها این کار امکان‌پذیر نبوده است. باید تلاش کنیم در اسرع وقت و با صرف نیروی زیاد این مشکلات را برطرف کنیم و سرویس‌ها را به مشتری ارائه دهیم. گاهی برای کارمان به سخت‌افزارهای گران‌قیمت خارجی نیاز داریم که تهیه آن برای ما دشوار است و زمان طولانی‌ای صرفش می‌کنیم. بعد از تهیه این دستگاه‌های پیچیده و گران‌قیمت آن‌ها باید به‌روزرسانی شوند و پشتیبان داشته باشند. به هر حال این‌ها هم دستگاه‌هایی هستند که ممکن است اشکالاتی برایشان پیش بیاید.»
رابطه معاونت عملیات با بانک ازلحاظ نوع کار بسیار نزدیک است چون دیتاسنتر بانک نیز به‌عنوان یک زیرمجموعه معاونت عملیات همزمان و دوشادوش دیتاسنتر سداد در حال فعالیت هستند. سامانه‌هایی که در بانک وجود دارند توسط سداد از راه دور پایش می‌شوند و به لحاظ امنیتی موردبررسی قرار می‌گیرند، بنابراین ارتباط کاملاً مستقیم است، چراکه حساسیت این بخش‌ها بسیار بالاست و باید با جدیت دوچندان پیگیری شود. هرگونه اشکال در کار مراکز داده و خطوط ارتباطی کل عملیات بانک را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ازاین‌رو هر اتفاقی در این مراکز دیتا و امنیت رخ بدهد ابتدا معاونت عملیات وارد می‌شود و نیروها برای این کار به‌صورت ۲۴ ساعته مشغول کار هستند. در بخش شبکه و ارتباطات کلیه نقاط کشور یعنی حدود ۱۱ هزار نقطه بانکی کنترل می‌شوند. در این اتاق که چندین مانیتور روبه‌روی کارمندان قرار گرفته است تمام جاها روی نقشه با نقاط رنگی سبز و قرمز نشان داده شده‌اند و کارمندان این بخش علاوه بر مانیتور کردن وظیفه طراحی و استفاده از سرورهای موجود برای این کار را نیز بر عهده دارند. در واحد شبکه تمامی ارتباطات موجود اعم از بسترهای متفاوت مانند MPLS، وایرلس، وایمکس یا فیبر نوری طراحی و تنظیمات مربوط به آن انجام می‌شود.
در سداد خدمات و سطح کیفیت به‌صورت 24 ساعته در تمام نقاط کشور پایش می‌شود. در سداد خدمات و سطح کیفیت به‌صورت ۲۴ ساعته در تمام نقاط کشور پایش می‌شود.
.
داده‌های کلان در شرکت داده‌ورزی سداد
در سداد چند پروژه زیر نظر معاونت‌ها مشغول فعالیت هستند؛ تصمیم گرفتیم با چند مدیر پروژه هم صحبت کنیم تا کمی ریزتر و جزیی‌تر از کار مجموعه سداد اطلاع یابیم. برای این کار ابتدا به سراغ مدیریت داده‌های کلان رفتیم که زیر نظر معاونت نرم‌افزار مشغول کار است و در واقع حلقه میانی بین معاون نرم‌افزار و مدیران پروژه به حساب می‌آید. این بخش سه زیرمجموعه دارد، سه بخشی که روی داده‌های اطلاعاتی بانک، سامانه‌های بانکی غیرمتمرکز و مدیریت پایگاه داده کار می‌کنند. قسمت بزرگی از این مجموعه به‌عنوان انبار داده بانک کارهای مربوط به سرویس‌های صورت‌حساب، مشتریان و به‌طورکلی سرویس‌هایی را که اطلاعاتی در اختیار مشتری و بانک قرار می‌دهد -چه مدیران بانک و چه مشتریان یا سازمان‌هایی که با بانک کار می‌کنند- انجام می‌دهد. این بخش اکنون داده‌کاوی و هوش سازمانی خوانده می‌شود.
در گذشته اگر حسابی در یک بانک باز می‌شد تنها در همان بانک معتبر و قابل‌استفاده بود اما بعداً حساب‌های متمرکز به وجود آمدند که در همه شعبات قابل به‌کارگیری هستند. برخی از سامانه‌های بانک مانند سیستم حسابداری و سیستم‌های صندوق هنوز غیرمتمرکز هستند، بخش سامانه‌های غیرمتمرکز سداد مسئول رسیدگی به این سامانه‌ها در بانک‌هاست. راهبری سامانه‌های جدید شعبه نیز مانند سیستم حسابداری متمرکز که قرار است تشکیل شود، توسط این بخش صورت می‌گیرد.
مدیریت داده‌های کلان عملاً در حال مدیریت این پروژه‌ها و این زیرمجموعه‌هاست. چالش اصلی این بخش تحولی است که در حال رخ دادن است، این پوست‌اندازی پیچیدگی‌هایی دارد که باید با آن دست‌وپنجه نرم کرد. در سال‌های گذشته شرکت چندان به لحاظ تولید و توسعه پویا نبوده اما در بازه‌ای تصمیم گرفته فعالیت خود را متفاوت کند و به جای کار روی پروژه‌های کوچک و جزیره‌ای روی پروژه‌های اساسی بانکی متمرکز شود. محمدمهدی اسماعیلی مدیر داده‌های کلان درباره این روند می‌گوید: «در حال حاضر دغدغه ما تولید نیست، بلکه به وجود آوردن بستری برای تولید است. برای مثال بخش‌هایی که ما داشتیم مثل بخش سامانه‌های غیرمتمرکز سال‌ها با روش مشخصی کار می‌کردند و دانش آن‌ها در همان سطح باقی مانده است. اینکه ما تصویری از آینده شرکت داشته باشیم که بتواند نرم‌افزارهای بزرگ بانکی بنویسد نیاز به کارهای زیادی دارد. برای این کار به نیرو و فکر زیاد نیازمندیم. باید همه بخش‌های بانک ازجمله مدیریت نیروها و تعاملات با بانک را آماده کرده باشیم. مهم‌ترین دغدغه این است که باید یک تیم قوی داخلی درست کنیم، این تیم درست کردن کار ساده‌ای نیست و برای مدیریت ریسک دارد. می‌توانید پروژه را از بیرون آماده بخرید یا یک تیم در داخل درست کنید، افراد را بیاورید و تربیت کنید و دردسرها را به جان بخرید. این کار آسان نیست اما اگر موفق شوید خودتان انجامش دهید یک تیم قوی و کارآمد در داخل شرکت خواهید داشت.»