پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سامانه یکپارچه نظارت بانک مرکزی با نام «سین» یکم آذر ۱۴۰۴ با هدف افزایش اشراف اطلاعاتی، ارتقای توان نظارتی، پیشگیری از ریسک‌های بانکی و پشتیبانی از سیاست‌گذاری مبتنی بر داده رونمایی شد. این سامانه در قالب شبکه‌ای از ماژول‌های تحلیلی، داده‌ای و کنترلی طراحی شده تا پیش از آنکه بانک‌ها وارد ناترازی یا تخلف شوند، هشدارهای لازم را صادر کند و ابزارهای تصمیم‌سازی دقیق‌تری در اختیار نهاد ناظر قرار دهد.
«سین» چیست و چه می‌کند؟
سامانه یکپارچه نظارت (سین)، بنا بر اعلام بانک مرکزی، شامل بیش از ۲۰ ماژول کارکردی در ۶ حوزه نظارت و تنظیم‌گری است و در فاز نخست، ماژول‌های «بانک در یک نگاه»، «داشبوردهای مقرراتی»، «پروفایل نظارتی»، «کملز سالانه و ماهانه» و «آزمون بحران» عملیاتی شده است. هدف «سین» ایجاد بستری است که ناظران را از حالت نظارت پسینی به نظارت پیشینی و قابل‌مداخله در لحظه منتقل کند؛ به‌عبارت دیگر، سامانه قرار است با تجمیع، استانداردسازی و تحلیل گستره‌ای از داده‌های مالی و عملیاتی، تشخیص سریع انحرافات، هشدار به موقع نسبت به ریسک‌ها و پشتیبانی از تصمیم‌گیری‌های سیاست‌گذارانه مبتنی بر شواهد را ممکن سازد.
بر اساس داده‌های بانک مرکزی عملکرد «سین» فراتر از نمایش عدد و شاخص است؛ این سامانه امکان «ورود به عمق» شاخص‌ها، مقایسه بین‌بانکی در بازه‌های زمانی گوناگون و رتبه‌بندی مبتنی بر وزن‌دهی چندمعیاره را فراهم می‌کند.
سین؛ حاصل حرکت بانک مرکزی به‌سوی نظارت هوشمند
بانک مرکزی در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از پروژه‌های نظارت فناورانه را با همکاری گروه ملی انفورماتیک پیش برده است. پس از سامانه‌های «ذی‌نفع واحد»، «مالک واحد» و «روابط اشخاص»، اکنون سین به‌عنوان مهم‌ترین ابزار نظارت هوشمند معرفی شده است.
قابلیت‌هایی مانند مقایسه بانک‌ها، تحلیل روندها، ورود به جزئیات نمودارها و سازگاری کامل با استاندارد داده‌ای XBRL، این سامانه را از ابزارهای سنتی متمایز می‌کند. بخش عمده داده‌های سین از سامانه‌هایی مانند «مهتاب» و «سام» تأمین می‌شود تا تجمیع داده‌های قبلاً پراکنده، در یک نقطه انجام شود.
بانک در یک نگاه: تصویر ۶۰ شاخص کلیدی
این ماژول، تصویری جامع از وضعیت هر بانک ارائه می‌دهد؛ بیش از ۶۰ شاخص عملکردی را در دو مقطع زمانی نمایش داده و برای ۱۴ شاخص مهم، نمودارهای تحلیلی نیز ارائه می‌کند. نتیجه آن، یک داشبورد ساده برای مشاهده سریع وضعیت کفایت سرمایه، نقدینگی، ترازنامه و روندهای حساس هر بانک است.
داشبوردهای مقرراتی: سنجش پایبندی به مقررات بانک مرکزی
بخش داشبوردهای مقرراتی نشان می‌دهد هر بانک تا چه میزان به مقررات احتیاطی پایبند بوده است؛
از جمله رشد دارایی‌ها، کنترل ترازنامه، ریسک نقدینگی و وضعیت باز ارزی. بازرسان می‌توانند انحرافات را در لحظه مشاهده کرده و به‌جای نظارت پسینی، مداخله پیشینی انجام دهند.
پروفایل نظارتی؛ پرونده جامع هر بانک
پروفایل نظارتی هر بانک در سامانه «سین»، پرونده‌ای جامع است که تمام اطلاعات کلیدی بانکی را در بر می‌گیرد. این پرونده شامل ساختار حاکمیت شرکتی بانک و مجوزهای آن است و تصویری کامل از وضعیت شعب و کارکنان ارائه می‌دهد. علاوه بر این، روند بسیاری از شاخص‌های کلیدی عملکرد بانک در این پروفایل ثبت می‌شود و امکان مشاهده تغییرات آن‌ها در طول زمان فراهم است. سامانه همچنین قابلیت ثبت شاخص‌های قضاوتی متخصصان نظارت و بازرسان را فراهم کرده تا ارزیابی‌های کیفی و حرفه‌ای در کنار داده‌های کمی، به تصمیم‌گیری دقیق‌تر کمک کند.
رتبه‌بندی کملز: تحلیل ۲۰۰ داده برای سنجش سلامت بانک
گزارش کملز (CAMELS) در دو نسخه سالانه و ماهانه تولید می‌شود. داشبورد سالانه بر اساس داده‌های صورت‌های مالی و ۵۴ شاخص تخصصی و نسخه ماهانه بر پایه داده‌های خلاصه دفتر کل و ۲۸ شاخص تخصصی محاسبه می‌شود.
در مجموع، بیش از ۲۰۰ قلم داده برای ارزیابی صحت، ثبات و تاب‌آوری هر بانک تحلیل می‌شود.
آزمون بحران: شبیه‌سازی سناریوهای اقتصادی
ماژول آزمون بحران با مدل‌سازی شوک‌های کلان اقتصادی، تاب‌آوری شبکه بانکی را بررسی می‌کند و اثر این شوک‌ها بر نسبت‌های مالی، ترازنامه و عملکرد بانک‌ها را تخمین می‌زند.
رونمایی سامانه «سین» برای نظارت هوشمند
در مراسم رونمایی از سامانه «سین»، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، با تأکید بر اصلاح نظام بانکی گفت: «اصلاح نظام بانکی هم بر اساس قانون برنامه توسعه و هم قانون جدید بانک مرکزی و هم تکالیف در صدر برنامه‌های بانک مرکزی است. در این راستا موضوع نظارت هوشمند برای اقدامات پیشگیرانه در حوزه نظارت بانک مرکزی در دستور کار قرار گرفته است و سامانه سین نیز در پاسخ به این خواسته طراحی و رونمایی می‌شود.»
فرزین همچنین اهمیت ثبات مالی را در طراحی سامانه «سین» یادآوری کرد: «طراحی این سامانه در بانک مرکزی در بستر نرم‌افزاری مناسب با استفاده از هوش مصنوعی و با پشتوانه قوانین جدید برای برقراری ثبات و سلامت در نظام بانکی که ستون نظام تأمین مالی کشور انجام شده است.»
رویکرد پیشینی و پسینی برای جلوگیری از ناترازی
فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی، درباره کارکرد سامانه «سین» توضیح داد: «این در حالی است که قانون جدید بانک مرکزی درباره اقدامات پیشینی نیز صحبت کرده و رونمایی از سامانه یکپارچه نظارت (سین) از جمله اقدامات پیشینی است.»
محمدپور با بیان مزیت نظارت فعال و پیشگیرانه گفت: «یکی از اصلی ترین موضوعاتی که در معاونت نظارت بانک مرکزی ورود کرده‌ایم، سلطه اطلاعاتی داشتن بر بانک هاست به گونه ای که موضوع نظارت بانک مرکزی به صورت منسجم و تا قبل از ورود بانک به ناترازی، انجام شود.»
حرکت از نظارت سنتی به هوشمند
ذبیح الله خداییان، رئیس سازمان بازرسی کل کشور، درباره اهمیت سامانه «سین» توضیح داد: «به دنبال آن هستیم که از رویکردهای سنتی فاصله بگیریم و باید به حدی از پیشرفت دست یابیم که سیستم نسبت به تخلفات هشدار بدهد. چراکه قوانین بانک مرکزی مشخص است و به راحتی می‌تواند در این باره هشدار دهد.»
خداییان با تأکید بر نظارت پیشینی گفت: «تقویت نظارت‌های پیشینی نه تنها مانع از حرکت بانک‌ها به سمت گزیر خواهد شد بلکه شاهد شفافیت در عملکرد بانک‌ها و تقویت اعتماد عمومی خواهد بود.»
