پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عبدالرضا سرلک / بیش نیمی از مسافرت‌‌‌های اداری مردم در خصوص مراجعه به بانک‌‌‌هاست که با حذف و یا کاهش آن می‌توان حجم بزرگی از مسافرت‌‌‌ها و به دنبال آن ترافیک، آلودگی هوا، مصرف سوخت و حتی هزینه مالی این مسافرت‌‌‌ها را کاهش داد. اما عوامل بازدارنده‌اي وجود داشته كه پیشرفت صنعت الکترونیک در مجموعه بانکی کشور را با كندي مواجه کرده است. برخي از این عوامل بازدارنده بدین شرح است:
1- عدم آشنایی مدیران و کارکنان قدیمی بانک در گذشته با این صنعت و به‌روز نبودن اطلاعات آن‌ها که سبب مخالفت با این صنعت و پیشرفت آن شده است .
2- اطمینان بیش‌ازحد کارکنان قدیمی به روش سنتی نسبت به روش جدید به دلیل آسانی فراگرفتن آن و پاسخگویی به مراجعات مشتریان به دلیل اخت شدن آن‌ها با سیستم قدیمی.
3- آموزش کم این سیستم در سطح بانکها و اگر هم آموزشی هست در زمان‌بندی مناسب و به‌موقع صورت نمی‌پذیرد و بیشتر حالت مدرک‌گرایی دارد تا باروری اطلاعات در بین کارکنان بانکها .
4- استفاده از دو سیستم سنتی و الکترونیکی به‌صورت موازی در بانکها سبب شده تا کارکنان به‌دلخواه از سیستم سنتی بیشتر استفاده کنند.
5- وارداتی بودن این صنعت سبب عدم هماهنگی بین فرم‌ها و مدارک بانکی با سیستم جدید شده که جایگزینی آن هزینه سنگینی را به دوش بانکها خواهد گذاشت.
6- همان‌طور که گفته شد صنعت الکترونیک در بانکها وارداتی است و بانکها برای واردکردن آن‌ها و حتی کوچک‌ترین تغییر در برنامه‌ها باید هزینه سنگینی پرداخت كنند.
7- عدم آگاهی عموم مردم و آشنایی کم آن‌ها با تجهیزات الکترونیکی بانکها و اطمینان بسیار پایین آن‌ها به این امکانات که سبب افزایش مراجعات آن‌ها به بانکها شده است درصورتی‌که همین الان هم خیلی از فعالیت‌‌‌ها را می‌توان با سیستم الکترونیک انجام داد.
8- توزیع نامناسب و منطقه‌ای خدمات بانکی در سطح شهر که خیلی جاها دیده شده در یک مکان بیش از 10 شعبه بانکی وجود دارد ولی در بعضی مناطق حتی یک بانک هم وجود ندارد که این امر سبب شده تا مردم آن مناطق بیشتر فعالیت اقتصادی خود را به‌صورت دستی انجام دهند.
9- سواد کم و یا بی‌سوادی بخش بزرگی از مردم سبب شده که خیلی‌ها از این امکانات الکترونیکی استفاده نکنند و این حق را هم باید به آن‌ها داد که نتوانند از سیستمی که از گزینه‌‌‌های متفاوت استفاده می‌کند و نیاز به انواع رمزهای ورودی دارد به‌راحتی استفاده کنند.
10- یکی دیگر از عوامل استفاده کمتر مردم از این امکانات اتفاقات ناگواری است که در خصوص سوء‌استفاده افراد شرور از اطلاعات شخصی آن‌ها رخ داده است و مردم میل ندارند برای فعالیتهای خود به مراکز کامپیوتری و کافی‌نت‌ها مراجعه كنند که اصولاً تبادل اطلاعات شخصی در این مراکز اشتباه است.
11- هزینه‌های پایین خدمات بانکی سبب شده که مردم بیشتر و با دفعات زیادتری از آن‌ها استفاده كنند و حتی کوچک‌ترین فعالیتهای اقتصادی خود را از طریق بانک انجام دهند.
12- وجود امکاناتی مانند انواع چک‌‌‌های تضمینی و راحتی تهیه آن‌ها سبب شده تا مردم تمایل بیشتری به استفاده از آن‌ها نسبت به امکانات الکترونیکی داشته باشند.
13- به دلیل عدم هم‌خوانی و هماهنگی بین امکانات ارائه‌شده در بین بانکها برای استفاده از خدمات بانکی، نیاز به داشتن چندین رمز الکترونیکی و تعداد زیادي کارت‌‌‌های الکترونیکی شده که برای استفاده‌کنندگان خوش‌آیند نیست.
14- عدم وجود امکانات و تجهیزات قابل‌استفاده از کارت‌‌‌های الکترونیکی بانکی در سایر ادارات سبب شده که نقش آن‌ها در ادارات کمرنگ‌تر شده و حضور فیزیکی مردم به بانکها را به‌دنبال داشته است.
15- عدم اطمینان بانکها به مدارک ارائه‌شده از طرف مشتریان ازیک‌طرف و عدم وجود امکانات ارتباطی و الکترونیکی بین بانکها و مراجع صادرکننده مدارک سبب استفاده از روش سنتی و دستی قدیمی برای تهیه مدارک و انجام خدمات بانکی شده است.
حال راه‌حل‌‌‌ها و راهکارهای افزایش استفاده از خدمات الکترونیکی در بانکها را برمی‌‌‌شماریم:
1- برگزاری دوره آموزشی مستمر برای تمامی کارکنان در خصوص این صنعت آن هم به‌صورت اجباری و در زمان‌‌‌های مناسب و به‌دنبال آن برگزاری دوره‌های بازبینی برای کارکنان بعد از گذراندن دوره‌های اصلی برای یادآوری اطلاعات قبلی و بازآموزی اطلاعات جدید که سبب فراگیری همه کارکنان قدیمی و جدید شده و افزایش ضریب اطمینان به سیستم الکترونیکی در بین کارکنان بانکها را به‌دنبال خواهد داشت.
2- به دلیل دوگانه بودن سیستم بانکی (سنتی و الکترونیکی) برای استفاده از اطلاعات قدیمی باید این سیستم‌‌‌ها به‌گونه‌ای طراحی شوند که امکان ثبت اطلاعات و رویدادهای مالی و بانکی جدید با سیستمهای قدیمی وجود نداشته باشد و کارکنان را به‌اجبار به سمت سیستم الکترونیکی گرایش دهد.
3- حتي‌الامکان استفاده از سیستمهای الکترونیکی داخلی در دستور کار بانکها باشد و یا اگر سیستمی از کشورهای دیگر خریداری می‌شود به‌صورت کامل باشد و برای همه بانکها از یک سیستم استفاده شود. دولت نیز مانند بسیاری از برنامه-ها و طرح‌‌‌های اجرایی که در این چند ساله برای توسعه کشور انجام داده این مسئله مهم را نیز در دستور کار خود داشته و با کمک متخصصان و محققان داخلی به تولید و ساخت تجهیزات و امکانات موردنیاز بانکها اقدام کند تا وابستگی کشور در این خصوص را به کشورهای بیگانه کاهش داده و یا اینکه حذف كند.
4- بانکها به کمک دولت و سازمان صداوسیما به‌جای افزایش تبلیغات تجارتی، به آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی در خصوص امکانات الکترونیکی خود اقدام كنند تا ضمن آموزش، امکانات جدید و دستاوردهای آن‌ها به مردم معرفی شود.
5- توزیع مناسب بانکها در سطح جامعه سبب افزایش ارتباط بین مردم و بانکها مي‌شود.
6- در حال حاضر بیشتر استفاده‌کنندگان از خدمات بانکی افراد کم‌سواد یا بی‌سواد و یا افرادی هستند که نمی‌‌‌توانند به‌راحتی از خدمات الکترونیکی بانکها استفاده كنند كه برای رفع این مشکل بانکها می‌توانند با استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید که با استفاده از سنسورهای حساس به اعضای بدن انسان مانند اثرانگشت فعالیت می‌كند هم افراد را به سمت این امکانات کشیده و هم فضای امن و مطمئن برای آن‌ها فراهم آورند.
7- همان‌طور که گفته شد هزینه‌های پایین استفاده از خدمات بانکی یکی از عوامل بازدارنده است كه برای درک بهتر آن به بررسی یک نمونه از آن‌ها می‌پردازیم. در سطح بانکها هزینه صدور دسته‌چک بسیار پایین است كه این امر سبب شده تا افراد برای کمترین مبالغ نيز در انجام معاملات به صدور چک اقدام كنند که این امر نه‌تنها بر مراجعات افراد به بانکها افزوده، هزینه کاغذ و مطبوعات را نيز در بانکها افزایش داده است. بانکها با افزایش قیمت هزینه هر برگ چک می‌توانند حجم بسیار زیادی از مراجعات مردم به بانکها را کاهش داده و مشتریان را به استفاده از امکانات الکترونیکی ترغیب كنند. همچنين بانك مي‌تواند با محاسبه سود و ارائه خدمات بر اساس مانده‌حساب‌های افراد، تعداد دفعات مراجعه و واریزهای آن‌ها هزینه مشتریان را افزوده و بدين‌وسيله از تعدد مراجعات آن‌ها به بانک بكاهد.
8- یکی از عوامل کاهش استفاده از پول الکترونیک استفاده از انواع چک‌‌‌های تضمینی و بین‌بانکی در سطح بانک‌‌‌هاست. باوجود این نوع چک‌‌‌ها مردم دیگر برای خریدهای خود و انجام معاملات تجاری از سیستمهای الکترونیک استفاده نمی‌کنند و با خم كردن چند فقره کاغذ مبالغ هنگفتی را با خود همراه داشته و با آن در عملیات تجاری خود شرکت میكنند. بانکها با حذف تدریجی ولی با سرعت مناسب این چک‌‌‌ها نه‌تنها سبب افزایش استفاده از پول الکترونیک شده بلکه از مزایای ذیل نیز برخوردار می‌شوند:
- حذف هزینه چاپ و کاغذ برای صدور این چک‌‌‌ها که اکثراً دارای طول عمری بسیار کوتاه هستند؛ در بعضی‌اوقات کمتر از یک ریع ساعت!
- حذف هزینه سنگین فروش و بازخرید این چک‌‌‌ها که توسط نیروی انسانی صورت می‌پذیرد. همان‌طور که می‌دانید بزرگ‌ترین و بیشترین هزینه هر موسسه‌ای هزینه حقوق است و این چک‌‌‌ها یکی از بزرگ‌ترین فعالیتهای بانکی هستند که هزینه زیادی را در این‌خصوص به خود اختصاص می‌دهند .
- جلوگیری از سوء‌استفاده از این چک‌‌‌ها و صدور چک‌‌‌های تقلبی در سطح کشور و زیان‌های ناشی از این نوع چک‌‌‌ها.
- جلوگیری از هزینه‌های استعلامات و نامه‌نگاری‌های دستگاه‌‌‌های قضایی در خصوص مراجعات مردمی با مجموعه بانکی. همان‌طور که می‌دانید حدود پانزده هزار شعبه بانکی در سطح کشور وجود دارد که اگر قرار باشد در خصوص یک فقره چک از همه آن‌ها استعلام گرفته شود و یا از پرداخت آن‌ها خودداری شود نیاز به ارسال حداقل 15000فقره فاکس برای شعب و 15000پاسخ از شعب وجود دارد که این مقدار هزینه کلانی است که بانکها به کرار در طی سال باید پرداخت كنند.
- با حذف این چک‌‌‌ها بانکها نیز سهم بسزایی در کاهش نرخ تورم در سطح کشور خواهند داشت و پول کشور در مسیر صحیح خود گردش خواهد داشت. برای مثال فرض کنید موسسه یا شرکتی قصد خرید کالا را داشته باشد، برای این امر باید یک چرخه کامل را طی و با شناسایی فروشنده مناسب اقدام به خرید كند ولی یک دلال با داشتن مقدار زیادی چک تضمینی بدون برنامه اقدام به خرید هر نوع کالایی كرده و با دست‌کاری سیستم اقتصادی سبب تورم در سطح کشور مي‌شود.
9- با هماهنگ كردن سیستم تمام بانکها و اجرای سیستم بانکی یکپارچه، تمام شعب بانکی در سراسر کشور به‌عنوان یک واحد بانکی امکان ارائه تمامی خدمات را به مشتریان بانکها خواهند داشت و دیگر مشتریان بانکها با تعدد کارت‌‌‌ها و خدمات بانکی مواجه نشده و به‌راحتی می‌توانند از تمام خدمات بانکها به‌طور همزمان استفاده كنند.
10- دولت و مجموعه آن با نصب سیستم الکترونیکی بانکها در محل مراجعات مردمی می‌توانند سهم بسزایی در کاهش ترافیک شهری و مراجعات بانکی داشته و راهنمای خوبی برای مراجعان در خصوص استفاده از خدمات الکترونیکی بانکها باشند.
11- با ارتباط الکترونیکی بین بانکها و مراکز دولتی مانند ثبت‌احوال و ثبت‌اسناد، بانکها نه‌تنها از ضریب اطمینان بالایی برخوردار خواهند بود بلکه گام بزرگی در خصوص کاهش مراجعات مردمی به ادارات دیگر برداشته و از صرف هزینه مطبوعاتی خود نیز جلوگیری به عمل می‌آورند. پس دولت نیز به همراه بانکها باید تمام ادارات و تشکیلات خود را به تجهیزات و امکانات الکترونیکی قابل‌دسترس برای بانکها مجهز كند تا در این راستا تمام بنای کشور ساخته شود. موردی که در حال حاضر به‌وضوح می‌توان مشاهده كرد این است كه بعضی از مؤسسات دولتی و خصوصی در امر الکترونیک به حد بالایی رسیده‌اند و برخي ديگر از مؤسسات حتی ساده‌ترین امکانات را نیز ندارند؛ درست مثل ساختمانی است که از چندین معمار استفاده كرده و هرکدام فقط قسمت خود را ساخته‌اند و درنهایت ساختمانی ناموزون و ناهماهنگ را پديد آورده‌اند.
12- به همراه توسعه صنعت الکترونیک و رایج شدن آن، کشور ما فقط در حال تغییر در شکل ظاهری سیستم الکترونیک و رداری از سیستم نرم‌افزاری موجود است و هنوز هیچ‌گونه تدابیر برنامه‌ریزی‌شده در خصوص ایجاد پشتیبانی از اطلاعات کامپیوتری(بایگانی الکترونیکی) اتخاذ نشده است و بیشتر سازمان‌‌‌ها و مؤسسات به‌صورت مجزا و هرکدام به میزان محدودیتشان اطلاعات خود را ذخیره میكنند. با راه‌اندازی بایگانی الکترونیکی قوی می‌توانیم هم از مزایایی چون کاهش هزینه مطبوعات، سرعت بالای دسترسی به اطلاعات، تبادل اطلاعات سریع و آسان بین ادارات و بانکها، داشتن آمار و ارقام دقیق و صحیح و كاهش فضای ادارات و سازمان‌‌‌ها به دلیل کاهش حجم بایگانی فیزیکی بهره برد و هم در صورت ایجاد مشکلات و حوادث پیش‌بینی‌نشده در این مراکز، قابلیت رجوع به گذشته و بازخوانی اطلاعات وجود دارد.
منبع: بانک شهر