پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی ایران در مسیر توسعه پرداخت‌های بدون تماس
در گفتوگو با محمدامین حسینی مشهدی، مشاور مدیرعامل در حوزه کسب‌وکار و مدیر ارشد مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد مطرح شد
محمدامین حسینی مشهدی، مشاور مدیرعامل در حوزه کسب‌وکار و مدیر ارشد مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد، در گفتوگو با راه پرداخت درباره تحولات ایران، جهان و شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در حوزه پرداخت‌های بدون تماس مبتنی بر NFC و چالش‌ها و مزایای پیش‌روی این فناوری صحبت کرد. او تأکید کرد که پرداخت الکترونیک پاسارگاد با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های گسترده و توسعه زیرساخت‌های فناورانه، در مسیر گسترش خدمات هوشمند مالی قرار گرفته و با تمرکز بر همکاری‌های استراتژیک، به دنبال تثبیت جایگاه خود در بازار داخلی و منطقه‌ای است.
آینده روشن پرداخت‌های بدون تماس NFC در ایران و جهان
مشاور مدیرعامل و مدیر ارشد مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در خصوص نشأت تغییرات گسترده در صنعت پرداخت توضیح داد: «در سال‌های اخیر فناوری پرداخت بدون تماس (NFC) به دلیل سهولت، سرعت و امنیت بالا به یکی از محبوب‌ترین روش‌های پرداخت تبدیل شده است. این فناوری با امکان پرداخت تنها با یک ضربه، استفاده گسترده از گوشی‌های هوشمند و امنیت پیشرفته‌ای مثل توکنیزاسیون و احراز هویت بیومتریک، تجربه پرداخت را برای کاربران ساده و امن کرده است. همچنین تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و تمایل به کاهش استفاده از پول نقد، به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا، باعث رشد سریع این فناوری شده است.»
او با اشاره به جایگاه پرداخت‌های بدون تماس (NFC) در بازارهای پیشرفته توضیح داد: «در سطح جهانی، بازارهای پیشرفته مانند اروپا، آمریکای شمالی و آسیا پیشرو در پذیرش NFC هستند. کشورهای سوئد، انگلستان، ژاپن و کره جنوبی نمونه‌های بارزی از موفقیت گسترده این فناوری در پرداخت‌های روزمره‌اند. همچنین همه‌گیری کووید-۱۹ به عنوان کاتالیزور این روند عمل کرد و باعث افزایش چشمگیر استفاده از پرداخت‌های بدون تماس شد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ ارزش تراکنش‌های NFC به بیش از هزار میلیارد دلار برسد. مزیت اصلی NFC در سرعت و راحتی استفاده، امنیت بالا با فناوری توکنیزاسیون، امکان احراز هویت بیومتریک، و انعطاف‌پذیری آن است که تنها به پرداخت محدود نمی‌شود و در بلیط‌های الکترونیکی و کارت‌های دسترسی نیز کاربرد دارد. علاوه بر این، ادغام این فناوری در دستگاه‌های روزمره مانند ساعت‌های هوشمند، آن را برای طیف گسترده‌ای از کاربران جذاب کرده است. در ایران، شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با پروژه‌های موفق در حمل‌ونقل شهری مشهد و شهرهای دیگر پیشرو بوده است. اگرچه این پروژه‌ها به دلیل تحریم‌ها متوقف شدند، اما با رویکرد جدید بانک مرکزی و طرح‌هایی مانند کهربا، انتظار می‌رود پرداخت بدون تماس NFC به سرعت در میان مردم دوباره محبوب شود.»
مشهدی در خصوص چشم‌انداز NFC بر این باور است که محبوبیت NFC ناشی از ترکیبی از فناوری پیشرفته، تغییر رفتار مصرف‌کنندگان و حمایت اکوسیستم مالی است. این فناوری به ویژه برای نسل جوان که به دنبال راهکارهای سریع و دیجیتال هستند، جذابیت زیادی دارد و امنیت بالای آن باعث افزایش اعتماد کاربران شده است. پیش‌بینی می‌شود با توسعه اینترنت اشیا، کاربرد NFC فراتر از پرداخت گسترش یابد. شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با سابقه موفق در پروژه‌های کارت‌های NFC در حمل‌ونقل شهری مشهد و چند شهر دیگر، به سمت راه‌اندازی راهکارهای NFC مبتنی بر گوشی و سیم‌کارت حرکت کرد؛ اما تحریم‌ها باعث توقف پروژه در سال ۱۳۹۸ شدند. با رویکرد جدید بانک مرکزی و طرح کهربا، انتظار می‌رود این پروژه دوباره فعال و محبوبیت آن در بین مردم افزایش یابد.
او با اشاره به جایگاه ایران در این تکنولوژی از منظر زیرساختی و فنی گفت: «ایران در زمینه زیرساخت‌های پرداخت بدون تماس NFC پیشرفت‌هایی داشته اما همچنان در مقایسه با کشورهای پیشرفته در مراحل ابتدایی است. دستگاه‌های POS مجهز به NFC در برخی فروشگاه‌ها و مراکز خدماتی نصب شده‌اند ولی فراگیری کامل ندارند. کارت‌های بانکی NFC توسط برخی بانک‌های بزرگ صادر شده‌اند، اما هنوز سهم قابل توجهی از بازار ندارند. گوشی‌های هوشمند مجهز به NFC در دسترس هستند اما استفاده گسترده از این قابلیت به دلیل محدودیت اپلیکیشن‌ها و آگاهی کاربران هنوز محدود است. همچنین، کیوسک‌های سلف‌سرویس مجهز به NFC در برخی مراکز دیده می‌شوند اما تعدادشان کم است.»
چالش‌ها و فرصت‌های توسعه پرداخت‌های بدون تماس NFC در ایران
به گفته مشهدی ایران در زمینه پرداخت بدون تماس NFC با چالش‌های زیرساختی مانند عدم فراگیری گسترده دستگاه‌های NFC، اتصال اینترنتی ناپایدار، نبود استاندارد یکپارچه و کمبود همکاری بین اپراتورها مواجه است. از لحاظ فنی، کشور توانسته برخی فناوری‌ها را بومی‌سازی کند و امنیت پرداخت‌ها با استانداردهای جهانی همخوانی دارد، اما وابستگی به تراشه‌ها و دستگاه‌های وارداتی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها همچنان مانع اصلی است. با وجود این چالش‌ها، طرح‌هایی مانند «کهربا» و افزایش استفاده از گوشی‌های هوشمند و اپلیکیشن‌های بومی نوید رشد سریع این فناوری را می‌دهند. برای پیشرفت بیشتر، لازم است زیرساخت‌ها به‌روزرسانی شده، تولید داخلی سخت‌افزارها توسعه یابد و آموزش عمومی برای افزایش آگاهی کاربران افزایش پیدا کند تا پذیرش NFC در ایران گسترش یابد.
محمدامین حسینی مشهدی در خصوص پذیرش کاربران ایرانی از پرداخت‌های بدون تماس بیان کرد: « استقبال کاربران ایرانی از پرداخت‌های بدون تماس (NFC) در سال‌های اخیر با وجود رشد تدریجی و گسترش طرح‌هایی مانند «کهربا» که به‌ویژه در حمل‌ونقل عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنان محدود است و در مقایسه با کشورهای پیشرفته در مراحل ابتدایی قرار دارد. مزایایی مانند سرعت، امنیت بالا و ادغام با گوشی‌های هوشمند باعث جذابیت این فناوری به‌ویژه برای نسل جوان شده، اما کمبود آگاهی عمومی، زیرساخت‌های ناکافی به‌ویژه در کسب‌وکارهای کوچک و مناطق غیرشهری، و رقابت با روش‌های رایج‌تر پرداخت همچون QR Code مانع اصلی فراگیری آن است. با توجه به افزایش استفاده از گوشی‌های هوشمند مجهز بهNFC، توسعه اپلیکیشن‌های بومی و حمایت بانک مرکزی، پیش‌بینی می‌شود طی ۳ تا ۵ سال آینده پذیرش این فناوری به ویژه در کلان‌شهرها رشد قابل توجهی داشته باشد. برای تسریع این روند، آموزش و تبلیغات گسترده، توسعه زیرساخت‌ها در مناطق مختلف، هماهنگی بین بانک‌ها و اپراتورها و حذف محدودیت‌هایی مانند الزام وارد کردن رمز برای تراکنش‌های کوچک ضروری است.»
توسعه پرداخت NFC در حمل‌ونقل شهری
مشهدی در خصوص نقش پرداخت الکترونیک پاسارگاد در توسعه زیرساخت‌های پرداخت بدون تماس در کشور گفت: «شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد به‌عنوان یکی از پیشگامان حوزه پرداخت‌های بدون تماس، با راه‌اندازی پروژه NFC در حمل‌ونقل عمومی شهرهایی مانند مشهد، کرمان، اهواز و قزوین نقش مهمی در توسعه این فناوری ایفا کرده است؛ این شرکت در سال ۱۳۹۶ با همکاری ایرانسل، پرداخت NFC از طریق گوشی موبایل بدون نیاز به اینترنت را در مشهد عملیاتی کرد که بیش از ۱۰۰ هزار کاربر فعال داشت. همچنین پاسارگاد بیشترین تعداد دستگاه‌های POS متصل به سامانه کهربا را دارد و اپلیکیشن پی‌پاد آن، امکان انجام تراکنش‌های کهربا را به‌خوبی فراهم کرده است.»
به گفته مشهدی مهم‌ترین چالش‌های توسعه پرداخت‌های بدون تماس(NFC) در ایران شامل کمبود دستگاه‌های POS مجهز به NFC به‌ویژه در کسب‌وکارهای کوچک و مناطق روستایی، وابستگی به تجهیزات وارداتی تحت تأثیر تحریم‌ها، و ناپایداری اتصال اینترنتی است که عملکرد تراکنش‌ها را محدود می‌کند. علاوه بر این، عدم پشتیبانی گسترده از NFC در گوشی‌ها و کارت‌ها، پیچیدگی هماهنگی بین بانک‌ها و اپراتورها، و کمبود آگاهی و اعتماد عمومی نسبت به این فناوری نیز موانع قابل توجهی به شمار می‌روند.
مروری بر راهکارها و فناوری‌های امنیتی برای توسعه و محافظت در پرداخت‌های بدون تماس
او در ادامه افزود: «برای غلبه بر این چالش‌ها می‌توان از راهکارهای متعددی بهره برد: حمایت مالی و تسهیلات دولتی برای ارتقای دستگاه‌هایPOS، اجباری کردن نصب NFC در دستگاه‌های جدید، و گسترش کیوسک‌های سلف‌سرویس مجهز به این فناوری در اماکن عمومی؛ توسعه فناوری بومی و همکاری با کشورهای غیرتحریمی برای کاهش وابستگی به واردات؛ بهبود زیرساخت‌های اینترنتی و پشتیبانی از تراکنش‌های آفلاین؛ توسعه اپلیکیشن‌ها با پشتیبانی کامل از NFC، ارائه کارت‌ها و تگ‌های NFC ارزان‌قیمت، و استانداردسازی خدمات پرداخت بدون تماس برای هماهنگی بهتر بین بانک‌ها و اپراتورها. همچنین، کمپین‌های آموزشی و تبلیغاتی برای افزایش آگاهی و اعتماد عمومی، اطلاع‌رسانی درباره امنیت فناوری NFC، ارائه مشوق‌های مالی مانند تخفیف و بازگشت نقدی، تأکید بر مزایای سرعت و امنیت NFC نسبت به روش‌های دیگر، و ادغام NFC با روش‌های پرداخت موجود می‌توانند به فراگیر شدن این فناوری کمک کنند. در نهایت، استفاده از فناوری‌های امنیتی پیشرفته مانند توکنیزاسیون، احراز هویت بیومتریک و ترویج کیف‌های محافظ RFID از دیگر راهکارهای مهم برای رفع نگرانی‌های امنیتی کاربران است.»
یکی از دغدغه‌های کاربران، امنیت پرداخت‌های بدون تماس است. مشهدی در خصوص اینکه چه فناوری‌ها و اقدامات امنیتی برای حفاظت از تراکنش‌ها و اطلاعات کاربران در این حوزه به کار گرفته می‌شود، گفت: «پرداخت‌های NFC از چندین فناوری امنیتی پیشرفته بهره می‌برند. مهم‌ترین آنها «توکنیزاسیون» است که اطلاعات حساس کارت را با یک کد یک‌بارمصرف جایگزین می‌کند و از سرقت داده‌های واقعی جلوگیری می‌کند. همچنین «رمزنگاری پیشرفته» داده‌ها با استانداردهای قوی مانند AES-256 تضمین می‌کند که اطلاعات تراکنش هنگام انتقال قابل خواندن نباشند. استاندارد جهانی EMV به عنوان پروتکلی امن، با کلیدهای رمزنگاری پویا، امکان جعل یا استفاده مجدد تراکنش‌ها را تقریبا غیرممکن می‌کند. علاوه بر این، فناوری NFC به‌خاطر برد بسیار کوتاه (کمتر از ۴ سانتی‌متر) ذاتا از رهگیری سیگنال در فاصله دور جلوگیری می‌کند.»
او در خصوص اقدامات تکمیلی برای حفاظت از کاربران افزود: «بسیاری از دستگاه‌های NFC، پیش از انجام تراکنش، احراز هویت بیومتریک (اثر انگشت، تشخیص چهره) یا وارد کردن رمز عبور را الزامی می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که فقط صاحب دستگاه قادر به پرداخت است. محدودیت‌های مبلغ تراکنش بدون پین (مثلاً زیر ۵۰ دلار) و امکان غیرفعال‌کردن سریع NFC از طریق اپلیکیشن‌ها یا تنظیمات دستگاه، ریسک سوءاستفاده را کاهش می‌دهند. همچنین، سیستم‌های تشخیص تقلب با الگوریتم‌های هوشمند فعالیت‌های غیرمعمول را شناسایی و تراکنش‌های مشکوک را متوقف می‌کنند.»
مشهدی درباره استانداردها و نقش کاربر در امنیت همچنین توضیح داد: «استانداردهای امنیتی مانند EMV و PCI DSS تضمین می‌کنند که کارت‌ها و پایانه‌های پرداخت با رعایت بالاترین سطح حفاظت طراحی شده‌اند. فناوری‌هایی برای مقابله با حملات رله و تشخیص دستگاه‌های غیرمجاز به کار گرفته شده‌اند. از سوی دیگر، کاربران با فعال‌سازی اعلان تراکنش‌ها، استفاده از کیف‌های محافظ RFID و بررسی منظم صورت‌حساب‌ها می‌توانند نقش مؤثری در افزایش امنیت داشته باشند. همچنین به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارهای پرداخت، آسیب‌پذیری‌ها را کاهش می‌دهد و امنیت کلی اکوسیستم را تضمین می‌کند.»
حرکت ایران به‌سوی گسترش NFC،QR Code و کیف‌پول‌های بومی
مشاور مدیرعامل و مدیر ارشد مشارکت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در خصوص آینده پرداخت‌های بدون تماس در ایران و چه فرصت‌های آن برای کسب‌وکارها و صنعت پرداخت گفت: «آینده پرداخت‌های بدون تماس در ایران با توجه به پیشرفت فناوری‌های نوین مانند NFC وQR Code، توسعه کیف‌پول‌های دیجیتال بومی و ادغام با فناوری‌های نوظهوری مثل بلاکچین و اینترنت اشیا، روندی رو به رشد و مثبت خواهد داشت. گرچه تحریم‌ها و محدودیت‌های زیرساختی چالش‌هایی به همراه دارند، اما تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا، و حمایت‌های سیاست‌گذاران می‌تواند سرعت پذیرش این فناوری‌ها را افزایش دهد. پرداخت‌های بدون تماس به کسب‌وکارها امکان می‌دهد هزینه‌ها و زمان تراکنش‌ها را کاهش دهند، تجربه مشتری را بهبود بخشند و مشتریان جوان و فناوری‌دوست را جذب کنند.این روند فرصت‌های متعددی برای صنعت پرداخت و شرکت‌های فین‌تک ایرانی فراهم می‌کند، از جمله توسعه مدل‌های کسب‌وکار نوآورانه مانند لینک‌های پرداخت و فاکتورهای آنلاین، رشد همکاری‌ها بین بانک‌ها و استارتاپ‌ها، و حمایت از حرکت به سمت جامعه‌ای بدون پول نقد که هم از نظر بهداشتی و هم امنیتی مزیت دارد. با این حال، برای تحقق این پتانسیل‌ها نیاز به به‌روزرسانی زیرساخت‌ها، آموزش عمومی و ارتقای امنیت سایبری وجود دارد تا موانع موجود برطرف شود.»
محمدامین حسینی مشهدی بر این باور است که آینده پرداخت‌های بدون تماس در ایران به سمت دیجیتالی شدن استفاده گسترده از QR Code و کیف‌پول‌های بومی و ادغام با فناوری‌های نوظهور مانند بلاکچین پیش می‌رود. این روند فرصت‌هایی مانند کاهش هزینه‌ها، بهبود تجربه مشتری جذب بازارهای جدید و رشد صنعت فین‌تک را برای کسب‌وکارها و صنعت پرداخت ایجاد می‌کند. با این حال موفقیت این حوزه به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها آموزش عمومی و رفع موانع قانونی بستگی دارد. اگر کسب‌وکارها و سیاست‌گذاران بتوانند با این تغییرات همگام شوند ایران می‌تواند به یک بازار پیشرو در پرداخت‌های بدون تماس در منطقه تبدیل شود.