پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مونا حاجی‌علی‌اصغر، کارشناس بازار سرمایه / تحول در بازارهای مالی جهانی با ورود فناوری‌های نوین، به‌ویژه بلاکچین، فرصت‌های بی‌سابقه‌ای برای جذب سرمایه، افزایش شفافیت و دسترسی عمومی به دارایی‌های سرمایه‌گذاری فراهم کرده است. یکی از روندهای مهم در این حوزه، توکنایز شدن صندوق‌های سرمایه‌گذاری است؛ مفهومی که اکنون به‌عنوان یکی از ابزارهای تحول‌آفرین در دنیای مدیریت دارایی شناخته می‌شود.
توکنایز شدن چیست؟
توکنایز شدن به معنای تبدیل مالکیت واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری به دارایی‌های دیجیتالی مبتنی بر بلاکچین است. هر واحد صندوق به‌صورت یک توکن دیجیتال قابل‌رهگیری و خریدوفروش درمی‌آید و این ویژگی‌ها را به همراه دارد:
- امکان معاملات آسان و لحظه‌ای در بسترهای دیجیتال حتی خارج از ساعات بازار رسمی
- دسترسی برای سرمایه‌گذاران خرد، از طریق تقسیم مالکیت به مقادیر کوچک
- کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش شفافیت از طریق حذف واسطه‌های اضافی
- قابلیت جذب سرمایه بین‌المللی با تسهیل فرایند مالکیت برای سرمایه‌گذاران خارج از کشور
تجربه‌های جهانی
در کشورهای پیشرو، توکنایز شدن صندوق‌ها نه‌تنها اجرایی شده بلکه در حال گسترش است:
- BlackRock با راه‌اندازی صندوق دیجیتال نقدینگی دلاری (BUIDL) بر بستر اتریوم، گامی مهم در همگرایی مالی سنتی و غیرمتمرکز برداشته است.
- Franklin Templeton و WisdomTree نیز صندوق‌های بازار پول خود را روی بلاکچین‌های مختلف توکنایز کرده‌اند.
- Hamilton Lane با همکاری Sygnum و Apex Group، صندوق دارایی‌های خصوصی خود را در لوکزامبورگ توکنایز کرده و دسترسی سرمایه‌گذاران را به بازارهای خصوصی افزایش داده است.
- Securitize، پلتفرمی است که امکان توکنایز کردن سهام شرکت‌های خصوصی و صندوق‌ها را فراهم می‌کند.
وضعیت در ایران: گام‌های آغازین در مسیر تحول
در ایران، اگرچه توکنایز شدن صندوق‌ها هنوز به‌صورت رسمی و گسترده اجرایی نشده است، اما چند شرکت فناور در محیط سندباکس در حال توسعه نمونه‌های اولیه و آزمایشی در این زمینه هستند. این پروژه‌ها عمدتاً در حوزه توکنایز کردن دارایی‌های مشهود (مانند طلا، زمین یا املاک یا صندوق‌های موفق) فعالیت می‌کنند و در تلاش‌اند با رعایت الزامات نهادهای ناظر، مسیرهای قابل اطمینانی برای توکنایز کردن صندوق‌ها نیز تعریف کنند.
باتوجه‌به فضای فعلی حقوقی، این اقدامات در مرحلهٔ بررسی، تست و تنظیم مقررات قرار دارند. به همین دلیل هنوز نمی‌توان آن‌ها را به‌عنوان نمونه‌های اجرایی و عملیاتی ارزیابی کرد، اما می‌توان گفت حرکت به‌سوی توکنایز شدن، در حال شکل‌گیری است و چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای دارد.
پیشنهادهای اجرایی برای توسعه در ایران
برای بهره‌گیری از این فرصت جهانی، مجموعه‌ای از اقدامات کلیدی پیشنهاد می‌شود:
- تدوین مقررات شفاف و به‌روز برای شناسایی رسمی توکن‌ها به‌عنوان اوراق بهادار دیجیتال از سوی سازمان بورس
- راه‌اندازی پلتفرم رسمی معاملات توکن با رعایت ملاحظات حقوقی، امنیتی و مالیاتی
- شروع پایلوت با صندوق‌های کوچک‌تر در حوزه‌هایی مانند املاک یا کالاهای پایه‌ای
- تقویت همکاری میان نهادهای ناظر، فعالان فناوری مالی و صندوق‌ها برای ایجاد زیست‌بوم بومی‌شده
- آموزش و آگاهی‌بخشی به فعالان بازار سرمایه در خصوص مزایا، ریسک‌ها و فرایندهای توکنایز شدن
توکنایز شدن صندوق‌ها، نه‌تنها راهکاری نوآورانه برای توسعه بازار سرمایه است، بلکه بستری برای افزایش مشارکت عمومی، جذب سرمایه بین‌المللی و ارتقا شفافیت در اقتصاد ایران فراهم می‌کند. با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و بهره‌گیری از تجربه‌های جهانی، ایران می‌تواند از این ابزار پیشرفته در جهت تقویت زیرساخت‌های مالی خود استفاده کند.
