پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دولت تدبیر و امید از ابتدای شروع به کار خود به دنبال جبران عقب‌ماندگی در یک حوزه پر اهمیت همچون فناوری اطلاعات و ارتباطات است این هدف را می‌توان از انتخاب وزیر تا معاونان آن به‌راحتی تشخیص داد. یکی از این مدیران که با تجربه طولانی برآن است تا قطار سرگردان آی.سی.تی را به ریل خود بازگرداند «نصرالله جهانگرد» است. کسی که این روزها نام او با شبکه ملی اطلاعات عجین شده است. معاونی که همچون وزیر به دور از حاشیه تنها به دنبال اجرای طرح‌هایی است که سال‌ها با صرف بودجه‌های هنگفت تنها نامی از آنها شنیده می‌شد و اینک دولت یازدهم مسئول است که این طرح‌ها را به سرانجام برساند. با رئیس سازمان فناوری اطلاعات و معاون وزیر فناوری اطلاعات و ارتباطات به گفت‌و‌گو نشستیم اگر شما نیز تمایل به دانستن فعالیت‌های دو ساله این مدیر و سازمان تحت نظارت او را دارید با این گفت‌و‌گو همراه ما باشید.
.
آقای روحانی در نشست خبری اخیر خود اعلام کردند یکی از راه‌های جلوگیری از فساد ایجاد دولت الکترونیک است، سؤالم از جنابعالی این است که در حال حاضر دولت الکترونیک در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
از آغاز دولت جدید، رئیس جمهوری بر لزوم شفافیت عملکرد و فعالیت‌های دولت در بخش‌های اقتصادی تأکید داشته و یکی از راه‌های جلوگیری از فساد را نیز برپایی خدمات الکترونیکی دولت می‌داند تا بتوان به‌طور همزمان شاهد شفافیت، سهولت و بهبود روند ارائه خدمات به مردم بود. به همین دلیل هم با حمایت ایشان، سال قبل برنامه اجرایی دولت الکترونیک در شورای‌عالی فناوری اطلاعات تصویب شد و براساس این برنامه اجرایی، برای کل دستگاه‌های اجرایی کشور، تکالیفی تعیین و برای اجرا، ابلاغ شده است. برای مدیریت و هماهنگی این کار نیز دستگاه‌های اجرایی کشور از نظر فعالیت، همگن‌یابی و در قالب ۱۴گروه یا خوشه ساماندهی شدند تا بتوانند فعالیت‌هایی را که از نظر فنی به هم نزدیک است با کاهش هزینه‌ها و بهینه شدن فرآیندها زودتر انجام دهند. به همین منظور دولت در بودجه سال ۹۴، برای کل دستگاه‌ها یک ردیف اختصاصی گذاشت و به‌طور متمرکز هم اختیاراتی داده شد تا این کار به سرانجام برسد. تاکنون هم تعدادی از این خوشه‌ها برپا شده و برای بخشی از طرح‌ها مثل حوزه سلامت تصمیم‌گیری شده است. حوزه سلامت برای مردم بسیار مهم است و از نظر اقتصادی هم برای دولت هزینه زیادی دارد به‌صورتی که اگر دقت در این حوزه کم باشد می‌تواند هزینه مضاعفی ایجاد کرده و حتی سیاست‌های دولت را نیز تهدید کند از این‌رو هم وزیر بهداشت و هم وزارت ارتباطات همکاری لازم را در این زمینه داشته‌اند. در همین راستا نیز کار گروه مربوطه تشکیل شده و همه داروخانه‌ها، پاراکلینیک‌ها، بیمارستان‌ها و بیمه‌ها در حال اتوماسیون و الکترونیکی کردن خدمات خود هستند تا در شبکه‌ای خاص، با یکدیگر ارتباط داشته باشند.
از آغاز دولت جدید، رئیس جمهوری بر لزوم شفافیت عملکرد و فعالیت‌های دولت در بخش‌های اقتصادی تأکید داشته و یکی از راه‌های جلوگیری از فساد را نیز برپایی خدمات الکترونیکی دولت می‌داند تا بتوان به‌طور همزمان شاهد شفافیت، سهولت و بهبود روند ارائه خدمات به مردم بود. به این ترتیب ما به سمتی می‌رویم که پرونده سلامت شهروندان در اختیار نظام درمان قرار داشته باشد که در نتیجه آن، مصرف دارو در کشور مدیریت می‌شود و هرگونه اسراف و سوء‌استفاده، قابل کشف و پیگیری است، همچنین آثار تحلیلی اطلاعات این حوزه به تدوین سیاست‌های بهتر سلامت و بهداشت در مناطق مختلف کمک می‌کند.
.
پیشرفت دولت الکترونیک در سایر حوزه‌ها به چه صورتی است؟
در سایر حوزه‌ها نیز به دنبال تحقق اجرای دولت الکترونیک هستیم و در حوزه مالی و اقتصادی، با وزارت امور اقتصاد و دارایی، کار را دنبال می‌کنیم و به‌تازگی هم اجرای دولت الکترونیک در حوزه سیاسی – امنیتی را با وزارت کشور آغاز کرده‌ایم. البته باید گفت طرح محوری ما انتخابات الکترونیک است که در قانون مورد تصویب قرار گرفته و ما هم در حال تلاش هستیم تا زمینه‌های فنی و اجرایی آن فراهم شود و امیدواریم به‌زودی مردم آثارش را در جریان انتخابات شاهد باشند از طرح دیگری که آن را در دولت الکترونیک دنبال کرده‌ایم، می‌توان به بهینه‌سازی نظام صدور ویزای الکترونیک اشاره کرد که درنتیجه همکاری بین چند دستگاه بوده و هماهنگی‌هایش نیز انجام شده است. در زمینه نظام پرداخت الکترونیک در کشور هم می‌توان گفت که درحال حاضر با کمک بانک مرکزی، تمام وجوه مختلف پرداخت در کشور، الکترونیکی است و قابلیت دریافت و پرداخت الکترونیکی وجود دارد. در عین حال با کمک دولت الکترونیک، طرح‌های مهمی در خصوص ارز و همچنین انتقال وجوه توسط بانک مرکزی در حال اجراست تا دسترسی به خدمات برای کسب‌وکارها بهینه شود و از سوی دیگر زمینه‌ساز شفافیت نظام‌های پولی و مالی برای دستگاه‌های نظارتی باشد.
.
در حال حاضر چند درصد از دولت الکترونیک تحقق یافته است؟
دولت الکترونیک، پدیده‌ای فیزیکی نیست که مثلاً تلاش کنیم طبق زمانبندی، ۶ماه دیگر به نقطه‌ای مشخص برسیم؛ دولت الکترونیک یک امر تکاملی است و ما کم‌کم و به‌تدریج در حال رسیدن به سرویس‌ها و خدمات مختلف هستیم بنابراین تعدادی از فعالیت‌ها مثل شبکه دسترسی، زیرساختی است و باید این شبکه در سراسر کشور موجود باشد تا بتوانیم روی آن، خدمات ارائه دهیم که خوشبختانه اکنون این شبکه به‌صورت نسبی برقرار است و با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اگر بتوانیم امکانات بیشتری ایجاد کرده و ظرفیت و سرعت آن افزایش یابد آینده کامل‌تر و بهتری را پیش رو خواهیم داشت. اما به‌‍‌هرحال موضوع مهم این است که بر بستر آنچه که در شرایط فعلی وجود دارد، می‌توان هرنوع مبادله‌ای را انجام داد. بخش دیگر هم طرح‌های زیرساختی است که وقتی دستگاه‌ها می‌خواهند با هم کار کنند باید از آن اصول و معیارها تبعیت کنند. آن طرح‌ها هم به‌عنوان طرح زیرساختی کشور در حوزه الکترونیک است که بخشی از آن، انجام شده و دستگاه‌ها در حال کار هستند و بخشی دیگر هم در دست اقدام است، هر چند در مورد پیشرفت طرح دولت الکترونیک، به دلیل اینکه کل این موجودیت در حال حرکت است نمی‌توانیم درصدی ارائه دهیم، ولی می‌توان به خدمات دولت الکترونیک اشاره کرد و آنها را نام برد. به جرأت می‌توان گفت که پرداخت حساب‌های دولت کاملاً مکانیزه شده و تعامل با دستگاه‌های دولتی نیز در حال حاضر کاملاً الکترونیکی است. امروز شما در کشور هیچ نوع مراجعه عموم مردم را دیگر به‌صورت فیزیکی نمی‌بینید و لازم نیست مردم برای گرفتن خدمات، حتماً مراجعه حضوری داشته باشند. امروز شما در کشور هیچ نوع مراجعه فیزیکی مردم را دیگر به‌صورت سنتی نمی‌بینید و لازم نیست مردم برای گرفتن خدمات، حتماً مراجعه حضوری داشته باشند. بعد از ثبت‌نام یارانه، دیگر هیچ نوع ثبت‌نام یا فراخوان عمومی مردم از طریق حضوری انجام نشده است به‌عنوان مثال فراخوان نظام وظیفه، ثبت‌نام سازمان حج و زیارت، بیمه‌ها، انواع ثبت‌نام‌های کنکور و حتی در سطوح پایین‌تر به‌عنوان مثال انتخابات نظام پزشکی، روی محیط اینترنتی و الکترونیکی انجام می‌شود. در این شرایط وضعیت کشور به‌صورتی است که بالاترین میزان مراجعه در فضای اینترنتی انجام می‌شود و نیاز به مراجعه حضوری به اداره‌ها نیست پس می‌توان گفت بستر شبکه ملی اطلاعات وجود دارد. البته در مواردی همچون صدور پاسپورت و خدمات متنوع پلیس+۱۰، نیاز است که مردم به لحاظ شناسایی، حداقل یک بار دیده شوند و این کار نیز در دفاتر پیشخوان انجام می‌شود.
.
آیا امکان دارد در آینده، ضرورت این یک بار حضور شهروندان هم از بین برود؟
ضرورت حضور مردم در چنین مواردی، ناشی از ۲ دلیل مبادله اسناد و پرداخت بها و همچنین شناسایی هویت فرد است که با تلاش‌های انجام شده، الان در زمینه حضور برای پرداخت و مبادله اسناد، تقریباً در حال رسیدن به مرحله‌ای هستیم که از خانه هم می‌توان پرداخت را انجام داد و اسناد و مدارک را ارسال کرد. ما این خدمات را مرحله به مرحله پیگیری می‌کنیم تا الکترونیکی شوند و نیازی به حضور مردم حتی برای یک بار هم نباشد، ولی با این حال برای اینکه تشخیص هویت انجام شود مثلاً برای پایه شناسایی در پاسپورت، حتماً حضور اولیه اشخاص ضروری است در حالی که در سایر خدمات، احتیاجی به حضور اولیه هم نیست و همان کد ملی کفایت می‌کند. البته برای دستگاه‌هایی که به دلیل نوع خدماتشان به لحاظ بها یا پیچیدگی باید این شناسایی در جایی تأیید شود، از امضای الکترونیکی هم استفاده می‌شود تا مشکلی پیش نیاید. مصداق این نمونه، نظام مالیاتی کشور است که امسال همه اظهارنامه‌ها به‌صورت الکترونیکی گرفته شد و دیگر نیاز به حضور مردم و شرکت‌ها به دفاتر مالیاتی نبود که این خود نشان‌دهنده پیشرفت در کارهای ماست.
.
شبکه ملی اطلاعات که مسئولیت آن به شما واگذار شده است یکی از پرمناقشه‌ترین طرح‌های سال‌های اخیر به شمار می‌رود و در دولت گذشته تلاش داشتند که تفکیک پهنای باند داخلی و خارجی صورت بگیرد به نظر شما این بی‌توجهی به توسعه پهنای باند عامل عقب‌ماندگی شبکه ملی اطلاعات را رقم زد و در حال حاضر این شبکه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
لغت شبکه ملی اطلاعات یا شبکه اینترنت ملی یا اینترانت ملی که طی دهه گذشته استفاده شده، همه این‌ها معطوف به یک خواست است که این خواست، حد بالا و پائین یا افراط و تفریط داشته است. خواست برخی دوستان این بوده که ما دارای شبکه‌ای شویم که پهنای باند داخل و بین‌الملل آن، قابلیت جداسازی داشته باشد ولی به اعتقاد ما لازم نیست چیزی به نام اینترنت ملی یا اینترانت بگوییم چون در همه جای دنیا شبکه، شبکه است. به هرکشور که وارد شوید، هم ارتباطات داخلی دارد و هم یکسری نقاط تماس بین‌المللی که لازم نیست دو معنی و دومجرا داشته باشند. همه کشورها روی مکاتبات و مبادلات ترافیکی خود به بعد اقصادی و امنیت ملی توجه دارند.
.
ما می‌گوئیم وقتی مبدأ و مقصد در داخل کشور است چرا باید مسیریابی از بیرون شود که هم پول ترافیک بدهیم و هم دیتا به خارج از کشور برود؟ پس نخستین هدف ما این بوده که مبادله دیتا بین مبدأ و مقصدی که در داخل ایران است به خارج نرود. دوم اینکه این شبکه، دارای ظرفیت و کیفیت لازم برای تأمین نیازها باشد و سوم اینکه این شبکه اگر بر فرض محال تئوریک، رقبا و دشمنان، ما را در محاصره اقتصادی قطع ارتباط می‌کردند تا با خارج از ایران ارتباط نداشته باشیم، آیا این شبکه به‌طور مستقل قابل کارکردن در ایران هست؟ مثل تلفن که اگر دوصفر هم نگیرد حداقل یک صفر بین شهرستان‌ها را می‌گیرد بنابراین حرف این بود که آیا ما در ترافیک دیتا و اینترنت نیز همین‌طور هستیم؟
من به‌شدت با شبکه‌های اجتماعی موافقم و معتقد هستم این شبکه‌های اجتماعی ظرفیت‌های بالایی دارند چه در زمینه تخصصی و چه عمومی اما لازم است کاربران به‌طور جدی آداب حضور در این شبکه‌ها را بدانند.
این، سؤال درستی بود و ما روی طراحی آن کار کردیم و دیدیم بخش‌های زیادی اتفاق افتاده و وجود دارد ولی در قسمت‌هایی هنوز ضعف داریم که خوشبختانه با طراحی مجددی که در این موضوع شده، الان در موقعیتی هستیم که با افزودن تجهیزات جدید و آوردن یک نسخه از کپی اطلاعات سرورهای جهانی به ایران، مسیریابی تمام ترافیک داخل ایران، زیرمجموعه نظام مدیریت ایران است و ما می‌توانیم کاملاً خودمان مدیریت کنیم، دیگر ترافیک‌مان به خارج نمی‌رود و از نظر امنیت ملی هم تأمین می‌شویم.
.
آیا این طراحی مجدد در دولت یازدهم انجام شده است؟
بله. از آغاز به کار دولت، مذاکرات را آغاز کردیم و در بهمن و اسفند به توافق‌هایی دست یافتیم، در آخر فروردین سوئیچ «کی روت» را تست و نصب کردند که الان در نقطه بین‌الملل ما وجود دارد. اینترنت در دنیا ۱۳ سرور دارد که ۱۰ مورد آن در آمریکا و ۳ سرور دیگر در هلند، سوئد و ژاپن قرار دارند و همه دنیا به‌جز قاره آمریکا از این ۳ سرور سرویس می‌گیرند. ما و کل خاورمیانه و اروپا از مسیر هلند سرویس می‌گیریم که با هماهنگی‌های انجام شده، یک نسخه از کپی آن سوئیچ را به ایران آوردیم.
.
با نصب این سوئیچ در ایران، چه اتفاقی می‌افتد؟
با نصب این سوئیچ، دیگر مسیریابی در ایران انجام می‌شود و دیتا بیرون نمی‌رود که این موضوع سبب می‌شود بتوانیم از نظر مدیریت و آدرس‌دهی، کار را خوب انجام دهیم و ازسوی دیگر از نظر امنیت هم برای ما ظرفیت خوبی را به وجود آورده است به‌صورتی که می‌توان گفت بخش زیادی از شبکه ملی اطلاعات اتفاق افتاده است. آنچه هنوز ما روی آن حرف داریم، موضوع ظرفیت بالاتر در مبادله داخل کشور و همچنین سرعت است که در دنیا بسیاری از کشورها تحت عنوان شبکه ملی پرظرفیت national broadband network) NBN) به آن توجه می‌کنند و ما هم با رعایت اصولی که ذکر شد، روی آن کار می‌کنیم و خوشبختانه در حال وقوع است. بعد از ورود نسل۳ تلفن همراه، حجم زیادی از این ترافیک به تلفن‌های همراه منتقل شد و خطوط پرظرفیت ثابت ADSL نیز از ابتدای دولت تا حالا که ۲سال می‌گذرد بیش از ۳برابر شده است.
عرض باند داخل کشور نیز تقریباً ۴برابر شده ولی چون به‌شدت دسترسی گسترش پیدا کرده است، هنوز مشترکین احساس می‌کنند نسبت سرعت‌شان کافی نیست. تعداد کاربران 3G از ۲۰۰ هزار نفر به حدود ۵/۸ میلیون نفر رسیده که رقم قابل‌توجهی است پس الان بزرگ‌ترین مسأله ما در ارتباطات، کیفیت و سرعت اینترنت است.
.
با وجود اقداماتی که در شبکه ملی اطلاعات انجام داده‌اید دبیر شورای‌عالی فضای مجازی، از پیشنهاد تغییر مسئول اجرایی این طرح ملی و ارائه این پیشنهاد به رئیس جمهوری سخن رانده است. شما در این خصوص چه نظری دارید؟
من خبر را ندیده‌ام ولی گله‌مندی دوستان، بیشتر کمبود اطلاعات است و ما هم چند بار اعلام کرده‌ایم که وقت بگذارند تا گزارش آنچه را که انجام شده است به شورای‌عالی فضای مجازی ارائه کنیم. ما طراحی و مدیریت کلان شبکه را به عهده داریم و پیاده‌سازی آن به عهده ترکیبی از زیرساخت، شرکت‌های اپراتوری، شرکت‌های پیمانکار خصوصی و… است. این موضوع در کشور در حال وقوع است و تعریف و مستندات هم وجود دارد. البته توزیع خبر و اطلاعات در این حوزه، با جزئیات فنی همراه است و موضوعیت عمومی ندارد و فقط وقتی به‌صورت سرویس و خدمت درآمد، عموم جامعه متوجه می‌شوند. این شبکه الان در مرحله‌ای قرار دارد که محصول آن را می‌توانید ببینید ولی قطعاً باید خبررسانی بیشتری بکنیم و امیدواریم به‌زودی بتوانیم در مطبوعات و رسانه‌های عمومی به‌صورت کامل‌تر این خبرها را منتشر کنیم.
.
در زمینه توسعه پهنای باند برخی اعتقاد دارند حضور دولت در مسیر انتقال پهنای باند موجب گران شدن قیمت تمام شده اینترنت می‌شود و در این مسیر باید آزادسازی‌هایی صورت گیرد (درست مانند کاری که در دولت اصلاحات در زمینه اینترنت صورت گرفت و شرکت‌های خصوصی اینترنت PAP شکل گرفتند) یعنی شرکت‌های دیگر اجازه داشته باشند خود پهنای باند را داخل بیاورند آیا وزارتخانه در این خصوص برنامه‌ای دارد؟
این سؤال را من به دو بخش تقسیم می‌کنم درمورد پهنای باند داخلی که هیچ محدودیتی وجود ندارد و برای کاربر مهم است که یک سرعت خوب وجود داشته باشد، همه شرکت‌های خصوصی هم حضور دارند و دغدغه ما به‌عنوان نماینده مردم و مدعی العموم نیز این است که جلو بی‌کیفیتی سرویس را بگیریم. ازنگاه ما یکی از دلایل بی‌کیفیتی سرویس، این است که شرکت‌ها به‌صورتی نامتناسب روی ظرفیت‌شان مشترک می‌پذیرند وگرنه شرکت زیرساخت موظف به تأمین ارتباطات داخل ایران بین استان‌ها و در سطح بین‌الملل است و ما در سطح داخلی محدودیتی نداریم. در قسمت بین‌الملل هم مثل همه جای دنیا ترافیک بین‌الملل، تحت نظارت دولت‌هاست. ما در هیچ کجای دنیا خبر نداریم که ترافیک بین‌الملل نظارت نشود اما بحث تجارت باقی می‌ماند که عده‌ای معتقدند باید آزادسازی انجام شود. مثلاً شرکت زیرساخت، خوب سرویس نمی‌دهد و باید چند شرکت دیگر سرویس دهند ولی حقیقت این است که در کشور ما مشکل و محدودیتی برای خرید در زیرساخت وجود ندارد. ما اگر ترافیک بین‌الملل را تا ۱۰ برابر هم بکنیم هم فروشنده و هم خریدار وجود دارد ولی وقتی این ترافیک می‌خواهد در شبکه توزیع شود، مشکلاتی وجود دارد و این، شبکه دسترسی است که باید خودش را به این نقطه برساند و در اینجا کمی عقب هستیم. مثلاً در شبکه ثابت مخابرات، تجهیزات ما مبتنی بر voice است نه آی‌پی که محدودیت ما اینجاست و باید به توسعه آن کمک کنیم. از سوی دیگر گلایه‌ها بیشتر روی قیمت است و شرکت‌های خصوصی می‌گویند بهای پهنای باند از لب مرز تا زمانی که به دست ما برسد، چند برابر می‌شود.
البته ما معتقدیم با وجود مجموعه اقداماتی که انجام می‌شود و هزینه کارهایی همچون کنترل کیفیت هنوز هم می‌توان تا حدودی قیمت را کمتر کرد همان‌طور که وزیر هم در ابتدای دولت یازدهم، بهای اینترنت را ۲۵درصد کم کرد ولی متأسفانه این، تجربه ناموفقی شد. چون شرکت‌های خصوصی بهانه آوردند که اینترنت، تنها یک چهارم (۲۵درصد) هزینه یک لینک ADSL است و بقیه به بهای دستمزد کارگر، مکان، برق و… مربوط می‌شود به همین دلیل این کاهش قیمت برای کاربر چندان ملموس نبود و حتی گاه بر کیفیت اینترنت هم تأثیر گذاشت. اما باید گفت که استراتژی امسال وزیر، تمرکز بر محتوا و سرویس است پس ما وقت بیشتری روی این موضوع می‌گذاریم و فکر می‌کنم بتوانیم کاری کنیم که به‌تدریج، کیفیت برای کاربر نهایی قابل‌قبول شود. با همه این حرف‌ها ادعا داریم که امروز اینترنت در ایران، ارزان‌ترین قیمت را دارد و ایراد ما تنها به کیفیت است که ما به‌شدت به دنبال بهبود آن هستیم.
.
جنابعالی در زمان دولت اصلاحات تعاملات خوبی با نهادهای خارجی مانند آیکان برقرار کردید و متأسفانه در دو دولت گذشته، فاصله‌ای ایجاد شد. در حال حاضر تعاملات ایران با نهادهای خارجی مانند آیکان در چه وضعیتی قرار دارد؟
ما در آن دوره توانسته بودیم با یک ارتباط منسجم همراه با دیپلماسی فنی که در مذاکرات درون سرویس بود امتیازات خوبی برای کشور بگیریم که متأسفانه در ۸ سال گذشته از بین رفت. یکی از مهم‌ترین مطالب توافق، روی آوردن سوئیچ بین‌الملل به ایران بود که در دولت قبل لغو شد در حالی که آثاری بسیار وسیع در کیفیت، استقلال و امنیت ارتباطات ما داشت. خوشبختانه در دور جدید ما وارد مذاکرات دوم شدیم و الان مناسباتمان با مجموعه ارکان آنجا بسیار خوب است و همه نوع حمایتی هم از ایران می‌کنند.
موضوع آوردن سوئیچ بین‌الملل به ایران هم با توافق آنها بوده و با مذاکراتی که انجام شده، قرار است سوئیچ‌های دوم و سوم را هم در ایران نصب کنیم. در اجلاس نمایندگان دولت‌ها هم شرکت داریم و در اجلاس‌های بعدی هم امیدواریم بتوانیم نمایندگان بیشتری از بخش خصوصی ایران را به اجلاس ببریم که تفاهمات و ارتباطات وسیع‌تر و بهتری برای ارتقای کیفیت خدمات اینترنت در ایران فراهم شود. با نقطه تماس رایپ در هلند ارتباط خوبی داریم و سال گذشته کنفرانس منطقه‌ای در ایران داشتند و به‌زودی هم مهم‌ترین کنفرانس منطقه‌ای رایپ در ایران برگزار خواهد شد (رایپ مسئول توزیع آی‌پی آدرس‌های اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا است). همچنین در یک سال و نیم گذشته در تمام اجلاس‌های آیکان شرکت کردیم. موضوع آوردن سوئیچ بین‌الملل به ایران هم با توافق آنها بوده و با مذاکراتی که انجام شده، قرار است سوئیچ‌های دوم و سوم را هم در ایران نصب کنیم. در اجلاس نمایندگان دولت‌ها هم شرکت داریم و در اجلاس‌های بعدی هم امیدواریم بتوانیم نمایندگان بیشتری از بخش خصوصی ایران را به اجلاس ببریم که تفاهمات و ارتباطات وسیع‌تر و بهتری برای ارتقای کیفیت خدمات اینترنت در ایران فراهم شود.
.
این روزها بحث غلبه آمریکا بر راهبری اینترنت بسیار داغ است در این خصوص چه نظری دارید؟
دقیقاً مسأله مهم موجود در دنیا موضوع راهبری دنیای اینترنت است که ما به‌شدت دنبال افزایش مشارکت دولت‌ها در این کار هستیم تا از مدل آمریکایی تبدیل به مدل بین‌المللی شویم، چیزی که همین روزها روس‌ها هم ضربه خوردند و نگران هستند. ما از اول می‌گفتیم این موضوع بین‌المللی است و باید در یک میز تعامل جهانی تصمیم‌گیری شود بنابراین ما نیز به‌شدت دنبال این بحث هستیم و سعی داریم در آن به جدیت مشارکت داشته باشیم و به‌خصوص از مشارکت بخش خصوصی در مباحث استفاده کنیم. در حال حاضر استفاده از شبکه‌های اجتماعی به‌شدت میان کاربران ایرانی رواج دارد و از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید شاهد آن هستیم که دولت و شخص وزیر به‌شدت به دنبال آن هستند که این شبکه‌ها مسدود نشوند.
.
شما به‌عنوان شخصی که سال‌ها در حوزه آی‌سی‌تی فعالیت داشته و دارید نگاهتان به این شبکه‌ها چیست؟
ارتباطات دنیا در حال تحول است. این تحول در ۲ بعد جلو می‌رود یکی بعد زبان مفاهمه است که در حال تصویری شدن است، یعنی اصطلاحاً زبان گفت‌و‌گو دارد visualized می‌شود یعنی گاه یک تیزر ۱۰ ثانیه‌ای به‌اندازه یک کتاب به مخاطب مطلب انتقال می‌دهد. شما می‌بینید در شبکه‌های اجتماعی استیکرهایی مد شده چون مبین یک جمله و حالت است پس بنابراین، تصویری و گرافیکی شدن زبان مفاهمه و محیط اجتماعی مبادله است که اهمیت دارد. ارتباطات دنیا دارد چندوجهی می‌شود و شبکه‌های اجتماعی محیط تعامل و محیط افزونگی دانش و روابط می‌شوند به همین خاطر معتقدم که همه باید محیط‌های اجتماعی را بشناسند و یاد بگیرند چطور با آن کار کنند و با آن تعامل داشته باشند. چون شبکه‌های اجتماعی در کشور ما یک موضوع وارداتی بوده و زودتر خودمان نساختیم افراد وقتی وارد این شبکه‌ها شدند با فرض اینکه با دنیایی بی‌بعد طرف هستند بسیاری از تعاملاتشان، دقیق نبود و مراقب نوع حضور در این شبکه‌ها نبودند.
فرض کنید همکاران نشریه یک صفحه اجتماعی نیز برای هم داشته باشند که می‌توانند با یکدیگر کارهای حرفه‌ای انجام بدهند و هم‌افزایی کنند و طبیعتاً در این صفحه اجتماعی دامنه طرح موضوع‌های خصوصی دوستان و همکاران یک حدی دارد و کسی دیگر خیلی از موضوع‌های حریم خصوصی را نمی‌گذارد ولی همین افراد اگر در شبکه اجتماعی با دوستان شخصی‌شان باشند ممکن است اطلاعات حرفه‌ای نگذارند و بیشتر اطلاعات شخصی آنها را ببینیم پس زبان حضور در شبکه‌های اجتماعی هم آداب خودش را دارد.
آمار نشان می‌دهد که تعداد کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی در خاورمیانه بالاترین است و در مورد به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی هم وضع تأمل برانگیزی داریم. همچنین آمارها حاکی از آن است که آمریکایی‌ها پایین‌ترین میزان به اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی در شبکه‌های اجتماعی را دارند و در خاورمیانه بالاترین رقم را می‌بینیم. در خاورمیانه نیز عرب‌ها اول و ما دومین کشوری هستیم که اطلاعات شخصی خود را روی شبکه‌های اجتماعی می‌گذاریم. با همه این موارد من به‌شدت با شبکه‌های اجتماعی موافقم و معتقد هستم این شبکه‌های اجتماعی ظرفیت‌های بالایی دارند چه در زمینه تخصصی و چه عمومی اما لازم است کاربران به‌طور جدی آداب حضور در این شبکه‌ها را بدانند.
.
وزیر در گفت‌و‌گو با یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرده است که شخصاً به دنبال استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی است. شما در خصوص این شبکه‌ها چه نظری دارید؟
من طرفدار توسعه ظرفیت‌های بومی و ملی هستم چون شبکه اجتماعی، مخاطبش کسی است که با من در یک محیط زندگی می‌کند و این، هم افزایی ماست که برای شبکه اجتماعی ارزش درست می‌کند و از آن گذشته بالاخره پول و اقتصاد هم مطرح است. حضور هر کاربر در شبکه اجتماعی باعث رونق آن می‌شود ما از وزیران و شخص رئیس جمهوری دعوت کردیم که در شبکه‌های اجتماعی خودمان صفحه باز کنند چون حرف همان حرف است و کاربران در داخل و خارج از آن استفاده می‌کنند.
.
حضور بعضی از اعضای کابینه دولت در صفحات اجتماعی همچون فیس‌بوک و توئیتر به نظر شما اتفاق مفید و اثربخشی است؟
برخی مواقع حضور دولتمردان در شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی مؤثرتر است و باید حضور داشته باشند. به‌عنوان مثال دکتر ظریف واقعاً با نهایت هنرمندی و ظرافت در طول مذاکرات از این شبکه‌ها استفاده کردند و حقیقتاً ارزش افزوده‌ای که ایشان برای دیپلماسی ایران درست کردند، حد نداشت و شاید ارزشش کمتر از کارهای مذاکرات نبود، به‌ویژه توئیت‌های لحظات آخر توافق که بسیار مؤثر بود یا مثلاً شخصیت‌های تراز اول مثل رهبر معظم انقلاب چه از سوی ایشان یا دفترشان از محیط‌های بین‌المللی استفاده و پیام‌رسانی می‌کنند. ما در وزارتخانه طرفدار استفاده از شبکه‌های بین‌المللی نیز هستیم ولی با حفظ اصول. البته نهادهای نظارتی نسبت به وجود صفحات منفی این شبکه‌های اجتماعی، حساسیت و اعتراض دارند و ضوابطی گذاشتند که ما در مقابلش برای رفع نگرانی‌شان موضوع فیلترینگ هوشمند را مطرح کردیم تا صفحه‌هایی که محتوای نامناسب دارد، منفی است یا مفید نیست را پالایش کنیم و مردم از بقیه محتوای این شبکه‌ها استفاده کنند.
در بخشی از این کار موفق بودیم و توافقاتش را هم گرفتیم و برای بقیه هم در حال استدلال کردن هستیم اما توجه داشته باشید ما تنها یک عضو در کار گروه تعیین مصادیق مجرمانه برای فیلترینگ داریم اما با این حال در تلاش هستیم که بقیه کمیته را نیز قانع کنیم که می‌توان از نظر تکنیکی تا حدی کار را کنترل کرد به جای فیلتر کردن کامل یک شبکه. به هر حال در یک کلام نظر ما استفاده آگاهانه و متعهدانه از شبکه‌های اجتماعی است و در این راستا از ابزارهای فنی نیز کمک می‌گیریم. البته لازم به یادآوری است که ما استفاده از هرگونه محیط مبادله بین‌المللی را برای مکاتبات اداری خوب نمی‌دانیم و معمولاً در تمام دنیا نیز ضابطه است که از محیط مبادله عمومی برای مبادله اسناد و مدارک یک شرکت یا دستگاه دولتی استفاده نمی‌شود. ما هم در ایران معتقدیم که کارمندان دولت نباید برای فعالیت‌های دولتی خود از محیط‌های اجتماعی بین‌المللی استفاده کنند. ما تعهد داده‌ایم که دولت الکترونیک را در این دولت به نحو کاملی به اجرا درآوریم که این تعهد، با پشتیبانی بقیه دستگاه‌های دولتی اجرا خواهد شد چرا که آنها هم به این کار اشتیاق دارند.
.
دولت تدبیر و امید وارد سومین سال فعالیت خود شده است شما برای سال‌های پیش‌رو چه برنامه‌هایی در سازمان تحت مسئولیت خود در نظر گرفته اید؟
در شروع دولت فکر می‌کردم حوزه آی‌تی، ترکش‌های بقیه حوزه‌ها را ندارد و می‌تواند سریع‌تر خودش را بالا بکشد. اقتصاددانان تحلیل می‌کردند که ایران تا اواخر سال ۹۴ می‌تواند به نقطه صفر بیاید. در اقتصاد تا حدی زودتر جلو آمدیم ولی الان در حوزه آی‌تی اگر کوه یخ را در نظر بگیرید ما هنوز پایین سطح آب داریم تلاش می‌کنیم اما به خاطر اصلاحات و زیرساخت‌هایی که اجرا شده است، خیلی امیدوارتر هستیم. همچنین درصدد هستیم که یک مصوبه تسهیل‌گری نیز از دولت بگیریم. همچنین در آینده کارهای های تک (high tech) جدیدی ارائه خواهیم کرد و البته استراتژی ما روی محتوا و خدمات است.
مسائل شبکه ملی نیز دارد طی می‌شود و این مژده را می‌دهیم که به‌زودی در سراسر ایران با هر کیفیت و سرعتی که بخواهید مبادله اطلاعات خواهید داشت، البته می‌دانیم باید روی سرویس و محتوا خیلی کار کنیم که این کار هم با مقدماتی که چیده شده به‌تدریج به‌روز خواهد داشت. ما به‌زودی جدولی زمانبندی شده را مشخص و اعلام می‌کنیم که هر ماه چه سرویس‌هایی در کشور بالا می‌آید و ارائه می‌شود. خدماتی را نیز پیش‌بینی کرده‌ایم که ارائه دهیم و در زمینه بستر تکنیکی هم ما خدمات ابری شبکه را خواهیم داشت که در سراسر ایران قابل‌دسترس است و در کنفرانس «خدمات ابری و تأثیر آن در توسعه اقتصادی کشور» که به‌زودی برگزار می‌کنیم، هم درباره آن بحث خواهیم داشت. همچنین برنامه دولت الکترونیک در سرویس‌ها دیده خواهد شد و امیدواریم تا پایان سال یا بهار سال آینده، پورتال رسمی دولت الکترونیک ایران را اعلام کنیم و همه سرویس‌های دولت به‌تدریج روی آن خودشان را نشان دهند و دیده شوند.
ما تعهد داده‌ایم که دولت الکترونیک را در این دولت به نحو کاملی به اجرا درآوریم که این تعهد، با پشتیبانی بقیه دستگاه‌های دولتی اجرا خواهد شد چرا که آنها هم به این کار اشتیاق دارند. شخص رئیس جمهوری و معاون اول ایشان به‌شدت پیگیر دولت الکترونیک هستند و شاید جزو مواردی است که ما بیشترین گزارش و تعداد حضورمان در دولت را داشته‌ایم. بالاتر از همه این‌ها در سیاست‌های کلانی که برای برنامه ششم توسعه از طرف رهبری آمده شاید تنها بخشی که یک فصل دارد و ۷ تا ماده مستقیماً به آن تأکید شده به‌علاوه اینکه بیش از نیمی از احکام دیگر به‌نوعی متأثر از مسائل فناوری اطلاعات است. این به معنای سنگینی وزن کار ما است و حتی تأسیس شورای‌عالی فضای مجازی نیز مؤید اهمیت موضوع از دید مقام رهبری است. ما در بخش اجرا سعی می‌کنیم این دغدغه‌ها و سیاست‌ها را در یک سال و نیم و دو سال باقیمانده به عینیت برسانیم و نتایج آن برای مردم ملموس شود، این قول و تعهدی است که داده‌ایم و برنامه ۹۵-۹۴ ما هم به این صورت بسته شده است.
منبع: روزنامه ایران