پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رئیس سازمان فناوری اطلاعات: فرهنگ اشتباه در استفاده از واژگان جدید صنعت فناوری را اصلاح کنیم
رئیس سازمان فناوری اطلاعات معتقد است که در حالی که کشور ما تعداد زیادی تنظیم‌گر و سیاست‌گذار در حوزه فناوری دارد، اما نتیجه این تلاش‌ها هنوز در سطح کسب‌وکارها و مردم به‌طور ملموس و مثبت مشاهده نمی‌شود.
در جلسه کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری که روز یکشنبه هفتم دی‌ماه در اتاق بازرگانی، صنایع و معادن تهران برگزار شد، محمدمحسن صدر، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، به چالش‌های بزرگ در مسیر توسعه فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی در کشور اشاره کرد. او معتقد است که در حالی که کشور ما تعداد زیادی تنظیم‌گر و سیاست‌گذار در حوزه فناوری دارد، اما نتیجه این تلاش‌ها هنوز در سطح کسب‌وکارها و مردم به‌طور ملموس و مثبت مشاهده نمی‌شود.
چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از داده‌ها در صنعت هوش مصنوعی ایران
صدر در خصوص وضعیت فعلی صنعت فناوری در کشور توضیح داد: «متاسفانه فرهنگی در کشور وجود دارد که به محض ورود یک واژه جدید به صنعت، همه افراد خود را متخصص در آن می‌بینند. واژه‌هایی مانند هوش مصنوعی به‌سرعت به زبان همه می‌آید، اما در عمل نمی‌دانیم که چگونه این ابزار باید به‌طور صحیح و کارآمد استفاده شود. در حالی که روزانه تفاهم‌نامه‌های مختلفی امضا می‌شود، ولی این تفاهم‌نامه‌ها در بسیاری از مواقع بدون هیچ‌گونه راهبرد مشخص و نقشه‌راه روشن باقی می‌مانند. در نهایت، این بخش خصوصی است که میان این تصمیمات بی‌پایان گرفتار می‌شود و نمی‌داند باید با چه کسی همکاری کند و از کجا شروع کند. در زمینه زیرساخت‌های پردازشی، وزارت ارتباطات باید نقش اصلی را ایفا کند. اما متاسفانه بسیاری از منابع کشور به‌درستی مدیریت نمی‌شود. مراکز داده با ۲۰ درصد ظرفیت در حال کار هستند، در حالی که باید این منابع به‌طور بهینه و کارآمد مورد استفاده قرار گیرد.»
او در ادامه بر لزوم وجود یک تقسیم کار ملی در حوزه فناوری تأکید کرد و گفت: «در حوزه هوش مصنوعی، باید وظایف به‌طور دقیق بین نهادهای مختلف تقسیم شود. وزارت ارتباطات باید در زمینه زیرساخت‌ها و پلتفرم‌ها مسئولیت‌های خود را ایفا کند، در حالی که دیگر نهادها مانند معاونت علمی و سازمان‌های ملی، وظایف خود را در حوزه سیاست‌گذاری و راهبری انجام دهند.»
صدر با اشاره به نیاز به نظارت دقیق و برنامه‌ریزی هدفمند در صنعت فناوری گفت: «اگر قرار است که ما در این مسیر پیشرفت کنیم، باید از صرف منابع بی‌هدف پرهیز کنیم و به‌جای آن نقشه‌راه دقیق و شفاف داشته باشیم.»
او بر اهمیت ایجاد یک تقسیم کار ملی در زمینه هوش مصنوعی و زیرساخت‌های پردازشی تأکید کرد. او اظهار داشت که در حال حاضر بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های مختلف کشور در تلاش‌اند تا وارد این حوزه شوند، اما نبود نقشه‌راه و تقسیم وظایف دقیق باعث شده تا نتیجه مطلوبی حاصل نشود.
صدر در ادامه به نظرات مجلس در این خصوص اشاره کرد و افزود: «مجلس وارد این عرصه شده است نه به دلیل رقابت، بلکه به دلیل دغدغه‌مندی که در کمیسیون‌های تخصصی دارند. بسیاری از این نمایندگان واقعا می‌خواهند که کاری در این زمینه انجام دهند، اما متأسفانه در بسیاری از مواقع تعیین تکلیف مشخصی وجود ندارد. بعضی از دستگاه‌ها با منابع مالی خوب در حال فعالیت هستند، اما در مواردی که با تصمیمات غیرکارشناسی روبه‌رو می‌شوند، می‌بینیم که حتی یک شرکت فولادی یا پتروشیمی اقدام به راه‌اندازی یک فارم برای پردازش داده‌ها می‌کند بدون اینکه مجوز لازم را دریافت کرده باشد. این نوع اقدامات در نهایت به آسیب به زیرساخت‌های کشور منجر خواهد شد.»
او به فراخوان‌های سازمان فناوری اطلاعات در زمینه زیرساخت‌های پردازشی نیز اشاره کرد و تأکید کرد: «ما در حال تلاش برای شفاف‌سازی و تشویق بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در این حوزه هستیم. هدف ما این است که ظرفیت‌های موجود را شناسایی کرده و منابع را به‌طور بهینه تخصیص دهیم.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات در ادامه افزود که بحث داده‌ها و حکمرانی داده‌ها از دیگر چالش‌های جدی در این زمینه است. او گفت: «داده‌ها باید به‌طور درست و قانون‌مند تجمیع شوند. ما نمی‌توانیم در کشوری که هوش مصنوعی را به‌عنوان یک اولویت می‌شناسیم، اجازه دهیم که داده‌ها به‌طور غیررسمی منتشر شوند یا از آنها به‌طور غیرمجاز استفاده شود.»
لزوم تقسیم کار ملی برای پیشرفت در حوزه فناوری
صدر همچنین از طرح‌های جدید سازمان برای ساخت فهرست تجاری شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی خبر داد و گفت: «ما به دنبال ایجاد یک فهرست برای شفاف‌سازی این موضوع هستیم که کدام شرکت‌ها در کجا و در چه زمینه‌ای مشغول به کار هستند. این فهرست می‌تواند به بخش‌های مختلف کشور کمک کند تا بهتر از ظرفیت‌های موجود استفاده کنند. برای پیشرفت در این زمینه باید به جای رقابت‌های بی‌هدف، به تقسیم کار ملی و نقشه‌راه مشخص توجه کنیم تا از این طریق بتوانیم به نتیجه ملموس و کارآمد برسیم.»
او با اشاره به اهمیت توجه به بخش‌های کوچک و از بین نرفتن فرصت‌های اقتصادی دیجیتال، اظهار داشت: «بازار دیجیتال باید بزرگتر شود و تنها محدود به چند شرکت و دانشگاه نباشد، بلکه باید این سفره را برای همه گسترده کنیم.»
صدر همچنین بر اهمیت پذیرش بخش‌های دولتی برای پروژه‌های بلاکچینی و توکنایز کردن دارایی‌ها تأکید کرد و گفت: «بخش‌های دولتی باید دارایی‌های خود را توکنایز کنند تا به یک اقتصاد دیجیتال واقعی برسیم. ما در وزارت ارتباطات به دنبال ایجاد یک شبکه بلاکچینی هستیم که تمام شرکت‌های توانمند در این حوزه بتوانند در آن مشارکت کنند.»
او همچنین اشاره کرد که یکی از چالش‌های اصلی در این حوزه عدم پذیرش و همکاری کافی میان بخش‌های حاکمیتی و خصوصی است. «در حالی که در کشور کارهای خوبی در حوزه بلاکچین انجام می‌شود، هنوز برخی از بخش‌های حاکمیتی از پذیرش آن امتناع می‌کنند. ما در وزارت ارتباطات هیچ پروژه‌ای از منابع دولتی تعریف نمی‌کنیم. بخش خصوصی باید در این فرآیند نقش اصلی را داشته باشد و ما تنها زمینه را فراهم می‌کنیم.»
همچنین در خصوص تنظیم‌گری در حوزه‌های جدید مانند رمزارزها و بلاکچین، صدر تأکید کرد که لازم است تمام تصمیمات در این زمینه با مشارکت بخش خصوصی و در چارچوب کارگروه‌های اقتصادی دولت اتخاذ شود: «ما باید تنظیمات این حوزه را با نظر بخش خصوصی و در یک فرآیند شفاف تصویب کنیم.»
رئیس سازمان فناوری اطلاعات همچنین به پروژه سند نظام اقتصاد دیجیتال اشاره کرد و افزود: «ما نظرات بخش خصوصی را در این سند لحاظ کرده‌ایم و هدف این است که معیارهای قابل سنجش برای پیشرفت این حوزه تعیین شود تا بتوانیم به‌طور دقیق‌تر از وضعیت فعلی گزارش بدهیم.»
صدر خاطرنشان کرد که در نهایت، اگر دولت و بخش خصوصی همکاری کنند، می‌توانند اقتصادی دیجیتال و پایدار بسازند که هم برای کشور مفید باشد و هم برای همه ذینفعان فرصت‌های جدید ایجاد کند. نقش دولت به اهمیت ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای رشد بخش خصوصی باید به‌عنوان تسهیل‌گر باشد. او افزود که در بسیاری از موارد، دولت باید مسئولیت‌ها را به‌درستی تقسیم کند تا بخش خصوصی بتواند در پروژه‌ها و طرح‌های کلان مشارکت کند.
او همچنین به مشکلات موجود در دسترسی به داده‌ها اشاره کرد و بیان کرد که برای استفاده مؤثر از فناوری‌های نوین همچون بلاکچین و هوش مصنوعی، نیاز به داده‌های معتبر و قابل اعتماد وجود دارد. به همین دلیل، وزارت ارتباطات و سازمان فناوری اطلاعات باید تلاش کنند تا دسترسی به این داده‌ها را تسهیل کنند.
صدر در ادامه توضیح داد که دولت قصد دارد با همکاری بخش خصوصی، طرح‌هایی همچون توکنایز کردن دارایی‌ها را در دستور کار قرار دهد. او بر این نکته تأکید کرد که دولت باید به‌عنوان ناظر در این طرح‌ها حضور داشته باشد و نه به‌طور مستقیم در اجرای آنها دخالت کند.
تغییرات مورد نیاز در سیستم اعتبارسنجی و توجه به جنبه‌های اجتماعی
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود، به انتقاد از پژوهش‌های دانشگاهی پرداخت و گفت که بسیاری از پروژه‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌ها نتایج کاربردی مناسبی برای صنعت ندارند. او پیشنهاد کرد که دانشگاه‌ها باید همکاری‌های بیشتری با بخش صنعت داشته باشند و پژوهش‌های خود را به‌طور هدفمندتری در راستای نیازهای واقعی صنعت انجام دهند.
صدر خواستار تعامل بیشتر و بهبود ارتباط میان دولت و بخش خصوصی شد و در این باره بیان کرد: «از بخش خصوصی می‌خواهم که در پروژه‌های جدید نه تنها به دنبال پروژه‌های آماده از طرف دولت نباشند، بلکه خودشان نقش فعالی در شناسایی فرصت‌ها و ایجاد زیرساخت‌های جدید ایفا کنند.»
او در ادامه صحبت‌های خود به لزوم ایجاد تغییرات در سیستم اعتبارسنجی و ارائه راهکارهایی برای توسعه نیروی انسانی در حوزه‌های نوین مانند هوش مصنوعی اشاره کرد. او با تاکید بر اهمیت اصلاح فرآیند اعتبارسنجی، به بانک مرکزی پیشنهاد داد که باید روند اعتبارسنجی افراد را تغییر دهد و به جنبه‌های اجتماعی نیز توجه بیشتری داشته باشد. او افزود که بسیاری از مشکلات به دلیل نادرست بودن داده‌ها و عدم دسترسی به اطلاعات دقیق ایجاد می‌شود.
در بخش دیگری از سخنان خود، صدر به چالش‌های مربوط به آموزش و تربیت نیروی انسانی متخصص در حوزه‌های فناوری دیجیتال اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر، بخش‌های دولتی و خصوصی در زمینه آموزش نیروی کار در حوزه هوش مصنوعی مشکلات زیادی دارند.»
صدر گفت که آموزش‌ها در سطح کاردانی و در مقاطع مختلف باید هدفمندتر و با محتوای استانداردتر طراحی شوند و افزود: «در حال حاضر، بسیاری از افرادی که در حوزه هوش مصنوعی آموزش می‌بینند، به دلیل محتوای ضعیف دوره‌ها، پس از پایان دوره‌ها عملاً به مدعیان بدون تخصص تبدیل می‌شوند.»
توسعه سرمایه‌گذاری‌های مالی برای استارتاپ‌ها در ایران و عربستان
او همچنین به ضرورت همکاری میان بخش خصوصی و دانشگاه‌ها در طراحی دوره‌های آموزشی برای توسعه مهارت‌های تخصصی در نیروی کار اشاره کرد و بیان کرد: «باید بخش خصوصی در کنار دانشگاه‌ها وارد عمل شود و برنامه‌های آموزشی کاربردی و تخصصی‌تری ارائه کند تا نیرو متخصص به اندازه کافی در اختیار بخش‌های مختلف قرار گیرد.»
صدر در نهایت از لزوم تقسیم وظایف دقیق میان دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی در حوزه هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال صحبت کرد و با اشاره به مشکلات موجود در تقسیم کار و تداخل وظایف، خواستار ایجاد یک سیستم هماهنگ و شفاف شد که در آن هر دستگاه و بخش مسئولیت خود را به درستی شناسایی و انجام دهد. به گفته صدر، اگر این تقسیم کار به درستی صورت گیرد، بخش خصوصی می‌تواند با همکاری دولت در مسیر رشد و توسعه فناوری‌های نوین حرکت کند.
صدر در ادامه صحبت‌های خود بر لزوم اقدامات عملیاتی و کاهش جلسات غیرموثر تأکید کرد. او با بیان اینکه جلسات باید منجر به نتیجه‌گیری و اجرای اقدامات مشخص شوند، افزود: «اگر در این جلسات به نتیجه نرسیم، دیگر دلیلی برای برگزاری جلسات بیشتر وجود ندارد. به گفته او، اگر یک جلسه با هدف عملیاتی برگزار شود و کارها پیش بروند، ممکن است به تغییرات مثبت و مؤثری در حوزه‌های مختلف منجر شود.»
او سپس به سفر اخیر خود به عربستان سعودی اشاره کرد و توضیح داد که دیدارهایی با وزیر ارتباطات عربستان و بن‌تمیمی، رئیس سازمان فناوری این کشور داشته است. در این دیدارها، زمینه‌هایی برای حضور بخش خصوصی ایران در عربستان فراهم شده است. صدر گفت که قرار است تفاهم‌نامه‌ای با مقامات عربستانی امضا شود و او نیز دعوت شده که پیش از ماه رمضان به ایران سفر کنند. این سفر فرصتی برای گسترش همکاری‌ها در حوزه استارتاپ‌ها و فناوری اطلاعات خواهد بود.
او در ادامه به برنامه‌های عربستان برای تأمین منابع مالی برای استارت‌آپ‌ها اشاره کرد و گفت: «آنها سرمایه‌گذاری‌های زیادی ارائه می‌دهند که در برخی موارد به نظر می‌رسد بیشتر هدف‌گذاری‌های خاصی در نظر گرفته شده است. ایشان پیشنهاد کردند که ایران نیز باید برای استارت‌آپ‌های خود فرصت‌های مشابهی فراهم کند تا بتواند از این سرمایه‌گذاری‌ها استفاده کند و به توسعه همکاری‌ها در سطح بین‌المللی بپردازد.»
