نحوه محاسبه بهای تمام شده پول

همواره یکی از اهداف هر واحد اقتصادی، کسب سود و درآمد است تا علاوه بر پوشش هزینه‌های جاری خود، پاسخگوی نیاز سهامداران و سرمایه‌گذاران نیزباشد. بانک‌ها و موسسات مالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده. چه بسا که اهمیت محاسبه و درک بهای تمام شده‌ پول برای آنان بسیار مهم‌تر می‌باشد. چرا که با محاسبه بهای تمام شده پول و تحلیل آن می‌توان مقدار و هزینه پرداخت تسهیلات و همچنین سود سپرده‌ها را برآورد و اجرایی کرد.

با این حال باید یاد آور شد که موضوع بهای تمام شده اعم از کالای ساخته شده، کالای فروخته شده ، خدمات ارائه شده و یا زمان صرف شده از جمله مباحث پیچیده حسابداری بوده و قطعا محاسبه قیمت تمام شده خدمات از محاسبه بهای تمام شده کالا مفصل‌تر می‌باشد. لذا آنچه بیان می‌شود شمایی کلی از روند بسیار پیچیده محاسبه نرخ تمام شده پول در موسسات مالی می‌باشد.

قبل از بیان نحوه محاسبه بهای تمام شده پول آشنایی با برخی واژه‌ها ضروری به نظر می‌رسد:

.

متوسط منابع

قسمتی از منابع بانک یا بدهی‌ها که در سمت چپ ترازنامه قرار دارند سپرده‌ها و پس انداز مردم در نزد بانک‌هاست که بصورت سپرده‌های کوتاه‌مدت، بلند‌مدت، ارزی و یا اوراق مشارکت و.. می‌باشد. نوع دیگر منابع ( بدهی‌ها) وام‌ها و تسهیلاتی است که از بانک‌های دیگر دریافت شده. همچنین حقوق صاحبان سهام و وجوهی مانند ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول و ذخیره استهلاک نیز بخشی دیگر از منابع می‌باشند. با محاسبه متوسط مجموع این بدهی‌ها از ابتدای سال، متوسط منابع بدست می‌آید.

.

سپرده قانونی

سپرده قانونی از حاصل ضرب متوسط منابع در ضرایبی مشخص بدست می‌آیدکه بصورت تودیع در نزد بانک مرکزی قرار می‌گیرد. بعنوان مثال ضریب سپرده‌های قرض الحسنه ۲ درصد، اوراق مشارکت ۰ درصد و سپرده‌های مدت دار ۱۰ درصد می‌باشد.

.

ضریب نقدینگی

درصدی از متوسط منابع است که جهت تامین نقدینگی شعب بانک‌ها و خودپردازها توسط بانک مرکزی از میزان سپرده قانونی کسر می‌شود.این امر موجب کاهش منابع نزد بانک مرکزی (سپرده قانونی) و افزایش منابع در اختیار بانک می‌گردد.

.

ضریب احتیاطی

مقداری از منابع نیز جهت تسویه پایاپای و پاسخگویی به سپرده گذاران در هر لحظه در دسترس باشد. این مقدار از منابع اگر چه در اختیار بانک قرار دارد اما نمی‌توان از آن استفاده ای بجز آنچه شرح داده شد شود.

آنچه از منابع باقی مانده، منابع آزادی است که بانک می‌تواند آنرا سرمایه گذاری نموده یا نسبت به اعطای تسهیلات اقدام نماید. یعنی منابعی که پس از کسر سپرده قانونی و ضریب احتیاطی و افزودن ضریب نقدینگی مانده است. با تقسیم خالص سود پرداختی به منابع آزاد نرخ سود تعدیل شده بدست می‌آید. ولی از آنجا که این نرخ، سود پرداختی را به کل منابع نشان می‌دهد، برای بیان اینکه چه سهمی‌از نرخ سودِ تعدیل شده با توجه به میزان منابع آزاد، مربوط به هر یک از منابع است، با استفاده از حاصلضرب نرخ سود تعدیل شده در درصد سهم منابع آزاد “نرخ موزون شده منابع” بدست می‌آید.

نرخ هزینه‌های غیر بهره‌ای نیز از حاصل تقسیم هزینه کل بانک (شامل : استهلاک، پرسنلی و اداری و …) به جمع کل منابع آزاد بانک بدست می‌آید که بصورت درصد برآورد می‌شود. دست آخر با توجه به تمامی‌آنچه از مراحل قبل بدست آوردیم، نرخ تمام شده پول از حاصل جمع نرخ سود تعدیل شده و نرخ هزینه‌های غیر بهره‌ای بدست می‌آید.

سید مسلم ثابتی

منبع: maskanbankblog.com