چگونه سالی انتظارمان را می‌کشد؟

سال 1393 شمسی یا 2014 میلادی نقطه عطفی در فضای پرداخت و بانکداری الکترونیکی بود. در این سال موج استارتاپ‌ها به این دو حوزه در حاشیه مانده رسید. همگان تصور می‌کردند که بانکداری چیزی نیست که آلوده به استارتاپ‌ها شود؛ اما جهان به‌زودی چهره دیگری از بانکداری را مشاهده خواهد کرد و پیشروان این مسیر نوآورانی هستند که یک هدف دارند: پایان دادن به دوران بانکدارها و شروع دوران دیگری که بانکداری در خدمت توسعه باشد. این روزها شیوه‌های جدیدی از کسب‌وکار و زندگی در حال شکل گرفتن هستند و همین‌ها ما را در دورانی قرار داده که احتمالاً در آینده نزدیک شاهد دگرگون شدن همه‌چیزهایی خواهیم شد که تا امروز بدیهی بودند.

بگذارید نگاهی سریع بیندازیم به کلیدواژه‌هایی که در روزه‌های پیشِرو درباره آن‌ها بیشتر خواهیم شنید: فناوری‌های مالی، استارتاپ‌ها، چابکی، بزرگ‌داده‌ها، اینترنت اشیا، فناوری‌های پوشیدنی، مرگ اسکناس، مدیریت کانال، محلی‌سازی، نوآوری، گسترش کاربرد تلفن همراه، بانکداری باز، Open API، داده‌کاوی و هوش تجاری، کار و سبک کاری و ساعت‌های کار کمتر، سولومو، تجربه کاربری، روبات‌ها، تلفن همراه به‌عنوان ابزار کار، انرژی و مدیریت تولید و توزیع انرژی، پهپادها، آکیولوس ریفت، واقعیت افزوده، امنیت در دنیای همیشه تحت نظر، پرینت سه‌بعدی، تراشه‌ها و افزایش قدرت محاسبات محاسبات ابری / کلاینت، محاسبات عصب‌گون، آزاد شدن باند رادیویی 470 تا 790 مگاهرتز، اکوسیستم یا اربابان جدید صفحه‌نمایش‌های منحنی، گسترش واقعیت مجازی، کاربرد بیشتر شبکه‌های اجتماعی، ابزارهای همراه، پرنده‌های بدون سرنشین، سیستم‌عامل‌های کامپیوترها، چند پلتفرمی، توسعه دستیارهای صوتی، محاسبات همه‌جا حاضر و تولید گسترده اطلاعات و پیچیده‌تر شدن مدیریت انبوه اطلاعات، تحلیل‌های پیشرفته، فرا گستر و نادیدنی، سامانه‌های Context rich، دستگاه‌های هوشمند، برنامه‌های کاربردی و زیرساخت‌های نرم‌افزار محور، فناوری اطلاعات وب‌گستر، امنیت مبتنی بر ریسک و خودپاس‌داری تنها گوشه‌ای از جهانی هستند که در آن زندگی می‌کنیم. فناوری در حال بلعیدن همه‌چیز است. بانکداری شاید یکی از سخت‌ترین لقمه‌های فناوری بوده است. عینک گوگل، اوبر، ایربی‌اندبی، نمایشگر دوم،DJI, Inspire-1, GoPro، Siri, Google Now, Cortana تنها تعدادی از نمونه‌هایی هستند که در روزهای آینده بیشتر از آن‌ها خواهیم شنید. شاید شنیده باشید که این روزها شرکت اپل به دنبال انجام فعالیتی درزمینهٔ اتومبیل‌ها است. برخی می‌گویند اپل می‌خواهد اتومبیلی بسازد و برخی از ورود اپل به طراحی داشبورد و چیزهایی مانند آن می‌گویند. آنچه مهم است این است که مرزهایی که ما کشیده‌ایم در حال رنگ باختن است. آینده متعلق به مردان فناوری است نه سرمایه و پول.

بانک‌ها به دلیل این‌که از منابع مالی نامحدود برخوردار بوده‌اند، هیچ‌گاه این خطر را جدی نگرفته‌اند که مردان فناوری ممکن است حکومت آن‌ها را به خطر بیندازند. سال 93 سال عجیبی بود. هرچند که از نگارش کتاب سرمایه توماس پیکتی چند سالی می‌گذرد اما این کتاب امسال بسیار سروصدا کرد و خبر از شکاف‌هایی داد که در نظام سرمایه‌داری و بازتولید طبقه حاکم وجود دارد. حتی اکونومیست هم در یکی از شماره‌های خود به آریستوکراسی طبقه ثروتمند و حاکم در آمریکا پرداخت. استدلال مقاله اکونومیست این بود که فرزندان حاکمان نه تنها از شرایط بهتری برای آموزش و کار کردن برخوردار هستند بلکه توانایی‌های آن‌ها هم از دیگر هم‌نسل‌هایشان بیشتر شده است. یا مثلاً تایم در همین چند شماره پیش خود، روی جلدش را اختصاص داده بود به اقتصاد اشتراکی و انقلابی که اوبر در دنیا به پا کرده است. بگذارید خیالتان را راحت کنم؛ دنیا به‌شدت در حال تغییر است و هرروز که می‌گذرد کمتر به‌جای راحتی تبدیل می‌شود. زندگی هرروز سخت‌تر می‌شود. رقابت افسارگسیخته شده و کسانی می‌توانند دوام بیاورند که برای رقابت‌های سخت آماده باشند. آماده بودن برای رقابت‌های سخت یعنی سخت‌تر کار کردن. از طرف دیگر قرار است هر چه که جلوتر می‌رویم زندگی‌ها راحت‌تر شود؛ اما گویا این اتفاقی نیست که باید انتظارش را بکشیم.

اما داستان ما در ایران متفاوت است. ما در ایران به دلیل دیواری که به دور خود کشیده‌ایم تا حد خوبی از روندهای جهانی دور افتاده‌ایم و صرفاً کاریکاتوری از آن‌ها در ایران قابل پیاده‌سازی است. ما هنوز درگیر این هستیم که آیا شبکه‌های اجتماعی مجاز است یا نه. هنوز سیاست سایه سنگینی بر سر جامعه و اقتصاد دارد و فناوری آخرین اولویت سیاست‌گذاری‌هاست.

شاید اگر بخواهم یک حرف بزنم آن این باشد که باید باور کنیم که فناوری اطلاعات صنعتی در کنار دیگر صنایع نیست. بلکه فناوری اطلاعات صنعتی در خدمت صنایع دیگر است. ما یک بانکداری نداریم و یک بانکداری الکترونیکی. ما یک چیز داریم. اختلافمان در تعبیری است که از بانکداری داریم. دوران بانکداری آن‌گونه که می‌شناسیم به پایان رسیده و باید به دوران جدید خوشامد گفت.

به تیتر چند خبر سال گذشته توجه کنیم: کارمزد نشد، شاپرک به دنبال اهداف خود، شاپرکی شدن درگاه‌های اینترنتی، یواس‌اس‌دی مهم‌ترین راه پرداخت و بانکداری همراه در ایران، خودپردازهای غیر نقد می‌آیند، کارت اعتباری نشد بیت‌کوین در ایران، اولین VTM در ایران، تولید محتوا جدی‌تر شد، مبنا شروع شد، کاشف جدی شد و ده‌ها و صدها خبر مهمی که امسال اتفاق افتاد. صنعت بانکداری و پرداخت همه آن چیزهایی که به این دو صنعت وابسته هستند سال پر از تغییری را پشت سر گذاشتند و در سال‌های آتی ما شاهد تغییرات بیشتری خواهیم بود.

کسانی که آماده تغییر نیستند، هیولای تغییر آن‌ها را تغییر می‌دهد.

رضا قربانی

منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط؛ شماره 704