پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در طی چند سال اخیر موج جدیدی از تغییرات فناوری پیش رو است. عمدتا این تغییرات فناوری در اثر استفاده از اینترنت ایجاد شده اند و موجب تحول گردیده اند که شامل موارد زیر است:
- سیستم‌های توزیع‌شده بیت کوین
- OPEN APIs که راه جدید سرویس‌دهی به مشتریان در بستر اینترنت است
- طرح‌های مبتنی بر منابع جمعیتی (Crowd-Source)
- برنامه‌های کاربردی و سخت‌افزارها با رویکرد باز
.
چگونه بازیگران سنتی صنعت برای چنین تغییراتی آماده می‌شوند؟ چگونه می‌توان از این تغییرات جدید برای ارائه خدمات مالی با هزینه کم، امن و قابل‌اطمینان به‌تمامی افراد روی سیاره زمین بهره گرفت؟
.
خودتان را به‌عنوان یک مهندس برق در اواخر دهه 1940 تصور نمایید. در این بازه زمانی، تکنولوژی الکترونیکی vacuum tube متداول بود که از این تکنولوژی در انواع وسایل برقی در خانه‌ها و صنایع سنگین استفاده می‌شد و در آن زمان این فناوری بر سایر فناوری‌ها مسلط بود. این فناوری در طول دوره‌های مختلف از ابتدای قرن شروع به بهبود نمود؛ اما درنهایت این فناوری در وسایل برقی گوناگون به محدودیت‌های خود در زمینه قدرت مصرف و portability رسید. پروژه sandbox که باعث ایجاد تحول و انقلابی در صنایع الکترونیکی گردید که در سال 1948 از این فناوری پرده‌برداری گردید اما شما به‌عنوان یک مهندس برق قادر به پیشگویی آن از قبل نبودید.
آیا سیستم مالی سنتی بر پایه حساب‌های بانکی مشتریان همچنین وضعیتی را دارد؟ آیا همانند مثال بالا ما در عصر فناوری مالی قدیمی هستیم؟ آیا تحول جدی پیش رو است؟ شاخص‌ها نشان‌دهنده این هستند که به‌راستی چنین تحولاتی پیش روی ماست؛ و این شاخص‌ها از سال گذشته مشاهده‌شده‌اند و به‌صورت وضوح در حال ظهور می‌باشند.
نخست به تعدادی از تغییرات قابل‌درک برای افراد اشاره می‌کنیم سپس به حوزه مالی هم اشاره می‌کنیم؛ که می‌توان به تغییراتی نظیر تغییر کتاب‌ها به کتاب‌های الکترونیکی، DVD به mp4 و غیره اشاره نمود.
.
تغییرات در استفاده از سرویس‌های مالی
نخستین تغییر از نسل جدید مصرف‌کنندگان می‌آید. اینترنت در حال حاضر بیش از 20 سال عمر دارد. به‌طوری‌که افرادی که زیر 40 سال عمر دارند شبکه اجتماعی و زندگی کاری را بدون آن نمی‌شناسند. درنتیجه مصرف‌کنندگان جدید با انتظارات متفاوتی از ارائه‌دهندگان سرویس وارد بازار می‌شوند. آن‌ها فقط از فناوری برای رفع نیازهای خود استفاده نمی‌کنند آن‌ها انتظار دارند که فناوری آن‌ها را تجهیز نماید که چه سرویس‌هایی ارائه دهند و تنها به فکر این نیستند که چگونه سرویس‌ها را ارائه دهند. به‌عنوان نمونه توجه نمایید که افراد تمایل دارند که از طریق اطلاعات شخصی خود در فیس‌بوک در بقیه سایت‌ها نیز خود را معرفی نمایند.
تغییر دوم از این موضوع نشأت می‌گیرد که در حال حاضر بیش از دو میلیارد نفر در دنیا به سرویس‌های مالی دسترسی نداشته و تمامی تراکنش‌های مالی آن‌ها به‌صورت نقد انجام می‌گیرد. سیستم بانکداری سنتی آن‌ها را نادیده گرفته است چون آن‌ها با مدل‌های کسب‌وکاری بانک‌ها تناسب ندارد. مشکلی که بانک‌ها در ارائه سرویس‌های مالی به این دسته از مشتریان دارند فقدان درآمدزایی آن‌ها نیست بلکه موضوع این است که امکان دسترسی به آن‌ها وجود ندارد، چون بسیاری از آن‌ها در مناطق روستایی دوردست زندگی می‌کنند به‌طوری‌که امکان ارائه خدمات مالی از طریق دستگاه‌های عابر بانک و شعب به آن‌ها وجود ندارد. همچنین مشکل دیگر عدم امکان شناسایی آن‌ها به دلیل مواردی مانند امنیت اجتماعی، نداشتن آدرس و غیره است. به‌عبارت‌دیگر اکثریت آن‌ها دارای دستگاه موبایل بوده به‌طوری‌که کارکرد آن فقط بحث ارتباطی نیست. این امر توضیح می‌دهد که چرا کمپانی‌های مخابراتی در حال ارائه خدمات مالی غیره بانکی از طریق این بستر هستند.
آخرین تغییر از طریق راه دستیابی به سرویس‌های مالی و استفاده از ان می‌آید. شاید این تغییر به دلیل روند افزایش استفاده از تبلت است. در حال حاضر روند به سمت استفاده از ابزارهای هوشمند و تبلت در مؤسسات مالی است و دیگر نیازی به استفاده از سخت‌افزارهایی همانند توکن برای مسائل امنیتی نیست و برنامه‌های کاربردی قابل‌استفاده بر روی این دستگاه‌ها رو به رشد است و همچنین یکپارچگی ارائه سرویس‌های مالی بر روی این ابزارها از اهمیت بالایی برخوردار است.
تمامی تغییرات بالا منجر به سمت نوآوری در فناوری‌ها شده است.
.
چهار نوآوری مالی
.
1- نخستین نوآوری مربوط به بیت کوین و یا همان ارز الکترونیکی است
بیت کوین یک شبکه مالی آنلاین است که افراد می‌توانند ازآن‌جهت ارسال یا دریافت پول به/از حساب دیگران استفاده کنند. در بسیاری جهات بیت کوین همانند شبکه‌های پرداخت سنتی مانند کارت اعتباری ویزا یا مستر کارت یا پی‌پال است. یا همانند کارت‌های شتاب در کشور ما و پرداخت‌های کارت به کارت یا پرداخت از طریق اینترنت بانک است. ساختار بدون مرکزیت بیت کوین به این معنی است که بیت کوین اولین شبکه مالی کاملاً باز دنیاست. برای ایجاد یک سرویس مالی در سیستم بانکداری سنتی شما باید با یک بانک قرارداد ببندید و با قوانین دست‌وپا گیر و بسیار محدودکننده‌ای روبه‌رو شوید. شبکه بیت کوین هیچ‌کدام از این محدودیت‌ها را ندارد. افراد نیازی به هیچ مجوز یا همراهی جهت ایجاد یک شبکه مالی جدید بر پایه بیت کوین ندارند. دومین چیزی که شبکه بیت کوین را خاص می‌کند این است که بیت کوین، پول یا ارز مخصوص به خودش را دارد. شبکه‌های ویزا و مستر کارت، تراکنش‌ها را با ارزهای سنتی مانند دلار آمریکا یا یورو انجام می‌دهند. شبکه شتاب یا شاپرک تراکنش‌ها را با ارز ریال ایران انجام می‌دهند؛ اما شبکه بیت کوین تراکنش‌ها را با واحد پولی جدیدی انجام می‌دهد که واحد پولی این شبکه هم بیت کوین نامیده می‌شود.
.
2- نوآوری دوم مربوط به توسعه استفاده از API توسط برنامه نویسان است
API سالیان سال است که توسط برنامه نویسان به‌منظور یکپارچگی مؤلفه‌های نرم‌افزاری به‌منظور ایجاد یک برنامه نرم‌افزاری استفاده می‌شود. کاربرد جدید آن این است که می‌تواند به‌عنوان قابلیت کسب‌وکار در بستر اینترنت استفاده شود(به‌عنوان نمونه نقشه گوگل که امکان استفاده در دیگر برنامه‌های کاربردی را دارد) در حال حاضر استفاده ازآن‌رو به گسترش است، استفاده از API، امکان اسمبل کردن برنامه‌های کاربردی موردنیاز و مطلوب را تسریع می‌کند استفاده از API یک تصمیم حیاتی برای شرکت‌ها خصوصاً بانک‌ها خواهد بود. Stripe یک شرکت در سانفرانسیسکو است که با استفاده از API امکان پردازش پرداخت‌های الکترونیکی را می‌دهد. Apigee ازجمله دیگر شرکت‌ها است که این امکان را ایجاد نموده است.
.
3- نوآوری سوم مربوط به منابع جمعیتی، شبکه‌های اجتماعی و سیستم‌های مبتنی بر هویت است
در سیستم‌های مالی جاری قوانین بانک‌ها و مؤسسات مالی را به سمت فعالیت‌های شناخت مشتری KYC هدایت نموده است که هدف آن‌ها تأیید هویت مشتری در زمان افتتاح حساب و انجام تراکنش‌ها است. در بسیاری از مواقع شناخت مشتری می‌بایستی به‌صورت دستی صورت گیرد و نیاز به کنترل مستندات است، به‌عنوان نمونه افتتاح حساب برای یک تازه‌وارد در آمریکا بسیار سخت است دلیل آن‌هم این است که نیاز به مستندی است که نشان دهد شما در آدرس خاصی از آمریکا سکونت دارید(اما خود داشتن این آدرس مستلزم داشتن حساب، وثیقه و سایر مسائل است). لذا با توجه به وجود حجم عظیم جمعیت مشخص است که نیاز است از روش‌های شناسایی هویت دیگری استفاده شود، در بستر شبکه‌های اجتماعی مردم به همدیگر اعتماد می‌کنند. جدول زمانی، لایک‌ها و پروفایل شخص در شبکه‌های اجتماعی نظیر فیس‌بوک به‌عنوان ابزارهای شناسایی هویت دیجیتالی افراد هستند به‌طوری‌که در حال حاضر بالای یک میلیارد جمعیت در شبکه اجتماعی فیس‌بوک عضو هستند که یک فرصت و موقعیت مناسب برای ورود این افراد به مؤسسات مالی است، به‌عنوان نمونه موسسه مالی Fidor در المان بر اساس پروفایل افراد در شبکه اجتماعی فیس‌بوک حساب افتتاح می‌کند که این بستر امکان کاهش هزینه‌ها و افزایش سرویس‌ها را فراهم می‌سازد.
.
4- نوآوری چهارم در زمینه استفاده از open source در خدمات مالی است
یکی از نمونه‌های خوب ایجاد جامعه‌ای از برنامه نویسان به‌منظور کار روی یک پروژه مشابه بر اساس شایسته‌سالاری، Mozilla است. به غیر از پروژه‌های شناخته‌شده فایرفاکس و اندروید، Mozilla نشان داده است که open source علاوه بر نرم‌افزار می‌تواند در حوزه سخت‌افزار هم استفاده شود، مبلغی حدود 25 میلیون دلار بر روی موبایل هوشمند سرمایه‌گذاری شده است که به‌عنوان ابزاری بر استفاده در خدمات مالی در آینده استفاده خواهد شد. همچنین مفهوم منابع باز در سیستم‌های بانکداری یکپارچه استفاده شده است که می‌توان به Allevo اشاره نمود که یک شرکت نرم‌افزاری رومانی است که اخیراً با رویکرد منابع باز در سیستم‌های بانکی یکپارچه ورود کرده است. OpenGamma نیز یکی از شرکت‌های استارت آپ انگلیسی است که مفهوم منابع باز را در پلتفرم ریسک در صنعت بانکی به کار برده است.
{محسن معظمی گودرزی، کارشناسی ارشد امور اقتصادی}
BY KOSTA PERIC
