پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گفت‌وگوی راه پرداخت با حجت جاهد در حاشیه همایش چهارم؛ بایدها و نبایدهای بانکداری باز
گروه رسانه‌ای شفق در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با بیش از ۳۰ نفر از فعالان و متخصصان برجسته صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیک ایران و دنیا مصاحبه ویدیویی کرد که مجموعه کامل این گفت‌وگوها را هم به‌صورت متنی و هم به‌صورت ویدیویی، می‌توانید در «مجموعه گفت‌وگوهای راه پرداخت» مشاهده کنید.
آنچه در ادامه آمده است گفت‌وگوی اختصاصی راه پرداخت با مهندس حجت جاهد معاون توسعه محصول شرکت توسن در حاشیه چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت است.
.
رضا قربانی: شرکت توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین بزرگ‌ترین شرکت خصوصی فعال در زمینه نرم‌افزارهای بانکی در ایران است. شما به‌عنوان معاون محصول شرکت توسن، در یکی از پنل‌ها درباره بانکداری باز صحبت کردید. کمی در این خصوص برای ما بگویید و اینکه اصلا بانکداری باز از کجا می‌آید؟
جاهد: بحث بانکداری باز مدتی است توسط تولیدکنندگان فناوری اطلاعات و خود بانک‌ها مطرح شده است و پایه و اساس آن بر مبنای مفهوم OPENNESS است که ایده‌ای در کسب‌وکار است. در اوایل قرن 21 عده‌ای مطرح کردند که دیگر کسب‌وکارها بر مبنا بسته بودن نخواهند بود و نوآوری تنها منحصر به یک سازمان نیست؛ بلکه باید از نوآوری‌های کل جامعه استفاده کرد.
در این خصوص دو رویکرد وجود دارد؛ یکی اینکه فقط نوآوری‌ها را به دست بیاوریم و خودمان اجرا کنیم و رویکرد دوم یا نگاه کامل‌تر این است که اجرای این ایده هم توسط توسعه‌دهندگانی غیر از تیم سرویس‌دهنده اصلی انجام شود. در مجموعه سرویس‌های مطرح یک جامعه، سرویس‌های مالی مهم‌ترین سرویس‌ها هستند. مهندس جهانگرد هم گفتند نظام دولت الکترونیک بر اساس اطلاعات مالی در حال طراحی شدن است. این یعنی، بقیه اطلاعات چندان قابل‌اتکا نیستند. به همین دلیل صنعت بانکی در این موضوع پیشگام است. به‌طور خلاصه بانکداری باز زیرمجموعه‌ای از مفهوم باز بودن در صنعت است که به علت اهمیت صنعت بانکی، صنعت بانکداری در حوزه بانکداری باز، جزو پیشگامان این حوزه قرار گرفته است.
.
رضا قربانی: اگر امکان دارد تحلیلی از وضعیت بانکداری باز در ایران و دنیا ارائه کنید.
جاهد: بانکداری باز را می‌توان به‌نوعی تکمیل‌کننده مفاهیم بانکداری شرکتی است؛ بدین معنا که در گذشته، اتصال نرم‌افزارهای شرکت‌ها به نرم‌افزارهای بانک‌ها مطرح بوده است؛ مفهوم بانکداری باز، تکمیل‌کننده این رویکرد است. چرا؟ اولا در بانکداری باز با ورود استانداردها و اُپِن‌سُرس‌ها هزینه یکپارچه‌سازی آن‌ها را به‌شدت کاهش می‌یابد. دوم اینکه بانک‌ها با استفاده از پلت‌فرم‌های باز می‌توانند سرویس‌هایی را در اختیار این مشتریان قرار دهند که بیشتر موردنیازشان است؛ سرویس‌هایی مانند سرویس‌های اتمیک. درنهایت به‌گونه‌ای این سرویس‌ها را در اختیار آن‌ها قرار دهند که با مدیریت ریسک، خود مشتری بتواند روی آن محصول ارائه کند.
اما در بخش مشتریان اکثریت که مردم هستند، چه می‌شود؟ مثلا بانکی در چین که 400 میلیون مشتری دارد که کمتر از 5 میلیون آن مشتریان شرکتی هستند، بالغ‌بر 390 میلیون مشتریان حقوقی و مردم عادی هستند؛ بنابراین رویکرد اصلی نوآوری باز این است که نوآوری‌ها نباید فقط مختص مشتریان بزرگ باشد. چون قبلا این کار زیرساخت‌های خیلی پرهزینه‌ای می‌خواست؛
اما در این رویکرد جدید، هدف این است که اکنون در محیط‌های ابری، زیرساخت‌هایی را ایجاد کنیم که این مشتریان حقوقی از آن بهره ببرند؛ یعنی زیرساخت‌ها در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد و آن‌ها آن ایده، نگاه یا برنامه‌ای که دارند را با بهره از آن پیاده می‌کنند. البته در بحث بانکداری احتمالاً از ابرهای عمومی استفاده نمی‌شود، بلکه از ابرهای انحصاری برای این رویکرد استفاده می‌شود. البته نوآوری باز شیوه‌های دیگری هم دارد اما من فکر می‌کنم بزرگ‌ترین نمودش در بانکداری باز همین شیوه باشد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ما با استفاده از بانکداری باز می‌توانیم نوآوری جمعی (Crowd Innovation) را داشته باشیم؛ این درواقع نوعی از رویکرد جمعی به بحث نوآوری است.
.
رضا قربانی: حاکمیت یا رگولاتور چه نقشی دارد؟
جاهد: رگولاتور چند نقش مهم را باید ایفا کند. نکته اول این است که باید سازمان‌های غیردولتی ایجاد کند که متولی تولید استانداردها باشند؛ زیرا بدون استاندارد بحث‌های باز مفهومی نخواهند داشت. چرا؟ چون قرار است ایده‌ها در یک بستری شکل بگیرند. حالا اگر قرار باشد این ایده تنها بر بستر بانک X شکل بگیرد و بعد برای انتقال آن به بانک Y هزینه خیلی زیادی بخواهم بدهم، این دیگر تجاری نخواهد شد. علاوه بر این، این نهادها و سازمان‌ها باید توسط خبرگان مختلف صنعت و استفاده‌کنندگان اداره و این استانداردها تهیه شوند. در مورد استانداردها هم نیازی نیست که از اول همه‌چیز را خلق کنیم، بلکه می‌تواند از مدل‌های استاندارد دنیا کمک گرفته شود و فقط بومی‌سازی شوند.
با اینکه بحث بانکداری باز بحث خیلی خوبی است و موجب ایجاد شفافیت و افزایش مشاغل و … می‌شود اما از طرف دیگر مسائلی مانند محرمانگی اطلاعات مشتریان و خط قرمزهایی که منجر به ورشکستگی یک بانک می‌شود که نارضایتی مشتریان را به دنبال دارد و … را همراه دارد؛ بنابراین نظارت‌ها و قوانینی نیاز است که چارچوب‌های بانکداری باز را روشن کند.
نقش سوم، از نگاه پشتیبانی و حمایت است. نکته‌این است که برای شروع هر کاری، باید یارانه پرداخت. معمولاً این فرآیندها هزینه‌های زیرساختی دارد که ممکن است هیچ‌یک از این متولیان به‌تنهایی نتوانند آن‌ها را پرداخت کنند. اینجاست که دولت می‌تواند کمک کند. مثلاً یک مثال قشنگ بزنم؛ دولت گفت اگر کسی بخواهد از انرژی خورشیدی برای خانه‌اش استفاده کند تا سقف 6 میلیون تومان مبلغ 50 درصد آن را یارانه بلاعوض می‌دهد. برای گسترش چنین حوزه‌هایی نیازمند حمایت‌های دولتی هستیم، چون اقتصاد ما همچنان وابستگی شدید به دولت دارد.
.
رضا قربانی: اگر نکته‌ای هست که جا افتاده، بفرمایید.
جاهد: نکته‌ای که هست این است که خیلی‌ها بانکداری باز را با Open API یا خود API خیلی متقارن و همسان می‌دانند. باید بگویم که بله API رکن اصلی است. اگر بخواهم به خودرو تشبیه کنم، API همان موتور، بانکداری باز است؛ اما آیا یک خودرو فقط با یک موتور می‌تواند حرکت کند؟! اجزای بسیار دیگری می‌خواهد، مانند Open Data، Open Procces، Governance، فرهنگ و خیلی چیزهای دیگری هم نیاز است؛ بنابراین، برای اجرای بهینه بانکداری باز نیازمند تدوین و طراحی یک اکوسیستم مناسب هستیم.
بخش اول ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با حجت جاهد در حاشیه همایش چهارم
بخش دوم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با حجت جاهد در حاشیه همایش چهارم
بخش سوم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با حجت جاهد در حاشیه همایش چهارم
بخش چهارم ویدیو گفت‌وگوی راه پرداخت با حجت جاهد در حاشیه همایش چهارم