پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
این جایزه‌ها را با چه معیاری می‌دهید؟ / هنوز یک جایزه درست‌وحسابی درزمینه فناوری‌های بانکی نداریم
از اولین سال برگزاری رویداد بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، پژوهشکده پولی و بانکی بانی جایزه‌ای برای بانکداری الکترونیک شده که هنوز هم متدولوژی مشخصی ندارد و هرسال پس از اهدای جوایز یک پرسش تکراری مطرح می‌شود که اهدای این جوایز بر مبنای چه متر و معیارهایی بوده است؟ آیا انتخاب‌ها تحت تأثیر عواملی خارج از اراده و اداره بوده؟ آیا فشارهای سیاسی و غیرسیاسی در اهدای جوایز تأثیر داشته؟ آیا صرفاً قرار است جایزه‌ای داده شود یا نه؟ قرار است الگویی برای دیگران معرفی شود؟ جشنواره امسال هم از این قاعده مستثنا نبود. تفاوت دیگری که این دوره از جشنواره پیداکرده بود اضافه شدن شرکت‌ها بود که با توجه به معلوم نبودن متدولوژی انتخاب در بخش بانک‌ها طبیعی است که این بخش هم چارچوب قابل‌ارائه‌ای ندارد و بحث و بررسی جایزه‌ها سلیقه‌ای خواهد بود. طبیعی است که این انتخاب‌ها افتخاری برای برندگان آن‌هم ندارد.
البته در بازار مکاره جایزه دادن‌هایی که در چند سال اخیر راه افتاده و انواع ستاره‌ها و خورشیدها و ماه‌ها را بین شرکت‌هایی که حامی رویدادهای خاصی شده‌اند کرم‌بخشی می‌کنند، جایزه دکتر نوربخش نجیب و شریف است؛ اما انتظار از چنین جایزه‌ای، بسیار بیشتر از این است. طبیعی است که موضوع این گزارش سالم بودن یا ناسالم بودن جایزه نیست؛ آن چیزی که موضوع این گزارش است نداشتن متدولوژی برای انتخاب محصولات و خدمات فناورانه بانکی است که درنهایت ما را با علامت سؤال‌های پرشماری مواجه می‌کند.
.
اول تاریخچه
قبل از این‌که به جشنواره نوربخش امسال برسیم اجازه دهید تاریخ را مرور کنیم. منبع ما در این بخش وب‌سایت همایش است. در اولین همایش بین‌المللی بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت پس از قرائت بیانیه اختتامیه توسط دبیر همایش با معرفی چهره‌های ماندگار و بانک‌های برتر این حوزه در مرکز همایش‌های برج میلاد خاتمه یافت. در این مراسم از زنده‌یادان دکتر سید محسن نوربخش، رئیس‌کل فقید بانک مرکزی و بهرام فیض زرین قلم، مدیرکل سابق نظارت بر بانک‌های بانک مرکزی به‌عنوان دو چهره ماندگار تجلیل و به خانواده‌های ایشان لوح تقدیر اهدا شد. همچنین از سومین چهره ماندگار در عرصه بانکداری الکترونیک اسدالله امیر اصلانی نیز تقدیر به عمل آمد. در بخش دیگر این مراسم از بانک‌های ملی، صادرات، ملت، تجارت، کشاورزی، سپه، مسکن، رفاه، پاسارگاد و پارسیان به‌عنوان بانک‌های برتر در حوزه بانکداری الکترونیک تقدیر شد.
در دومین همایش بین‌المللی بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، پژوهشکده پولی و بانکی در کنار برنامه‌های اصلی این همایش، به‌منظور حمایت از دستاوردهای نوین بانکداری الکترونیک در کشور، بانک‌های برتر نوآور را در حوزه بانکداری الکترونیک شناسایی کرده و از آنان در «جشنواره دکتر نوربخش»، با اعطای لوح و تندیس، قدردانی نمود. به‌منظور شناسایی و انتخاب نوآوری‌های برتر، فرم‌های مخصوص معرفی نوآوری‌های بانکی توسط کمیته علمی تهیه و برای کلیه بانک‌ها ارسال شد و از آنان خواسته شد نوآوری‌های خود را در حوزه بانکداری الکترونیک که در فاصله زمانی 1 فروردین 1390 تا 31 شهریور 1391 انجام‌شده باشند و بهره‌برداری از آن تا قبل از 30 آبان 1391 تحقق‌یافته باشد به پژوهشکده معرفی نمایند. خوشبختانه این جشنواره با استقبال خوبی مواجه شده و نوآوری‌های متنوعی از بانک‌های ملی، سینا، پارسیان، قرض‌الحسنه مهر ایران، تجارت، حکمت ایرانیان، توسعه صادرات، تجارت، آینده، قوامین، سامان، صادرات، پاسارگاد، کشاورزی و اقتصاد نوین به پژوهشکده ارسال شد.
.
نتایج جشنواره دکتر نوربخش در دومین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت:
• رتبه اول:
نیوشا، تلفن‌بانک پارسیان باقابلیت تشخیص گفتار از بانک پارسیان
• رتبه دوم مشترک:
بانک پرداخت بانک صادرات ایران
پورتال جامع خدمات الکترونیکی بانکی از بانک کشاورزی
کارت پرداخت قبوض شرکت‌ها از بانک اقتصاد نوین
محصول BIB یا Business Internet Banking از بانک توسعه صادرات ایران
محصول بانکداری مجازی بانک پاسارگاد
• رتبه سوم مشترک:
شهاب ملی یا شعب هوشمند الکترونیک بانک ملی ایران
بانکسا از بانک سامان
.
تقدیر و تشکر
هیئت‌داوران، ضمن سپاس از کلیۀ بانک‌هایی که در این جشنواره مشارکت کرده و نوآوری‌های خود را به دبیرخانه جشنواره ارسال کردند لوح یادبودی را برای سپاس از این حضور گرم به بانک‌های زیر اهدا کرد:
– با سپاس از بانک در شرف تأسیس آینده بابت نوآوری پیش‌خوان مجازی
– با سپاس از بانک تجارت به خاطر نوآوری آسان خرید تجارت
– با سپاس از بانک حکمت ایرانیان به خاطر نوآوری کارت اقساط
– با سپاس از بانک قرض‌الحسنه مهر ایران به خاطر نوآوری کارت اعتباری قرض‌الحسنه کارگران
– با سپاس از بانک قوامین به خاطر نوآوری ICBA
– با سپاس از بانک سینا بابت ارسال طرح‌های نوآورانه به دبیرخانۀ جشنواره
اما نتایج جشنواره دکتر نوربخش در سومین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت را ببینیم. در این مراسم از میان 18 شرکت‌کننده در جشنواره که محصول قابل‌ارائه در حوزه فناوری‌های نوین داشتند: کارت تجاری بانک صادرات ایران به رتبه اول محصولات نوین بانکی دست‌یافت. برداشت بدون کارت از خودپرداز بانک مسکن رتبه دوم را کسب کرد. همچنین کارت دانش بانک اقتصاد نوین و سامانک بانک سامان مشترکا رتبه سوم را کسب کردند.
از سامانه آریا ساتنا هم در اختتامیه همایش باافتخار رونمایی شد. در اختتامیه اعلام شد که سامانه ساتنا که قبلاً توسط بانک مرکزی از شرکت لاجیکای انگلستان تهیه‌شده بود با سامانه آریا (داخلی و کاملاً ایرانی) جایگزین شد. پشتیبانی سامانه لاجیکا، ایران را از سال 91 تحریم کرده بود. باتدبیر مدیران بانک مرکزی و شرکت خدمات انفورماتیک، کارگروهی متشکل از متخصصان داخلی تأسیس شد و به‌صورت محرمانه اقدام به مهندسی معکوس و بازنویسی این سامانه صورت گرفت. از 16 آذرماه 92 سامانه آریا ساتنا جایگزین ساتنا لاجیکا شد. این سامانه به‌طور کامل و همانند مشابه خارجی خود طراحی و پیاده‌سازی شد. سید محمود احمدی، دبیر کل بانک مرکزی دراین‌باره گفته بود: «به خاطر موضوع تحریم‌ها گروهی از جوان متخصص از تهدیدها فرصتی ایجاد کردند و از زمانی که این سامانه به اجرا گذاشته شد بدون هیچ مشکلی کارکرد و کشور ما در زمره کشورهای تولید سامانه‌های ملی بانکی قرار گرفت.» وی ادامه داد: «امیدوارم این نقطه آغاز تولید و صادر کردن سامانه‌های ملی بانکی باشد و به نقطه مطلوبی در این زمینه در منطقه و جهان برسیم.»
همچنین به‌عنوان تقدیر از گروه طراحی سامانه آریا ساتنا، به نمایندگی، از ناصر حکیمی مدیرکل فناوری بانک مرکزی و مهندس نجفی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک با اهدای لوح تقدیر و تندیس ویژه جشنواره مرحوم دکتر نوربخش، قدردانی شد.
.
برسیم به جشنواره چهارم
به فهرست جایزه‌ها و تقدیرهای دوره‌های قبل نگاه کنید؛ هیچ خط مشترکی بین آن‌ها پیدا نمی‌شود. حتی یک دسته‌بندی ساده نداریم که مثلاً سامانک با موبایل بانک‌های دیگر مقایسه شده و سوم شده؛ یا مثلاً خدمات بدون کارت خودپردازهای بانک مسکن نسبت به چه چیزی برنده‌شده است؛ نرم‌افزاری است این جایزه یا سخت‌افزاری؟ به مدیریت و تدبیر جایزه داده می‌شود یا به فناوری؟ خصوصی بودن و دولتی بودن چه نقشی دارد؟ حالا امسال به همه این پیچیدگی‌ها یک‌چیز دیگر اضافه کردیم و آن‌هم شرکت‌ها هستند. حالا اگر یک بانک و یک شرکت محصولی را همزمان ارائه کنند چه می‌شود؟ پایداری یک خدمت چقدر مهم است؟ خلاقیت مهم است یا کارایی؟ تعداد مخاطبان و مشتریان یک محصول چقدر مهم است؟ می‌بینید که معلوم نیست چه چیزی در حال اندازه‌گیری است. وقتی معلوم نیست چه چیزی در حال اندازه‌گیری است طبیعی است که هر بحث و صحبتی به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسد. پژوهشکده پولی و بانکی باید در این مدت متدولوژی برای این جایزه تدوین می‌کرد. آن‌وقت هرکسی می‌دانست که وارد چه رقابتی می‌شود و طبیعی بود که کسی که وارد رقابتی می‌شود قواعد آن را می‌پذیرد. اگر به فرم‌های شرکت در جشنواره هم نگاه کنیم فقط یک جمله هست که روشن‌کننده است و آن‌هم تعریف محصول در انتهای فرم ثبت محصول برای شرکت‌هاست: «محصول یعنی ارائۀ یک ایدۀ جدید و خلاقانه که منجر به تغییر در محصول/ خدمات فعلی بانک‌ها شده باشد و یا خود محصول/ خدمات جدیدی را به بازار معرفی کرده باشد. محصول باید مرتبط با بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت باشد.» این جمله هم به‌اندازه کافی کلی هست که چیز زیادی دستگیر کسی نشود و دامنه وسیعی از دستاوردها را پوشش دهد.
امسال در بخش محصولات نوآورانه معرفی‌شده از سوی بانک‌ها رتبه اول به بانک تجارت برای طرح سرویس موبایل بانک برای کلیه کارت‌های عضو شتاب و رتبه دوم به دو بانک اقتصاد نوین برای طرح انتقال وجه بانکی از طریق شماره موبایل و بانک سامان تعلق گرفت. در بخش محصولات نوآورانه معرفی‌شده از سوی شرکت‌ها رتبه اول به شرکت خدمات انفورماتیک به خاطر طرح سامانه انتقال تصویر چک (چکاوک) و رتبه دوم به شرکت توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین (توسن) برای دستگاه ارائه سرویس‌های بانکی یاقوت اختصاص یافت.
با این اوصاف نمی‌شود جایزه‌ها را نقد کرد و چاره‌ای نیست جز پذیرش. به‌عنوان نمونه جایزه اول به اپلیکیشن تلفن همراه بانک تجارت داده‌شده است. این یعنی این‌که در بازار اپلیکیشن‌های تلفن همراه چیز بهتری از اپ تجارت نداریم؟ در همین نمایشگاه از نسخه دوم همراه‌کارت بانک آینده رونمایی شد که کیلومترها جلوتر از این اپ است. البته شنیده‌شده که محصولات بانک آینده و چند بانک دیگر اصلاً بررسی نشدند. یا مثلاً سامانک که در دوره قبل سوم شده بود از این اپ ضعیف‌تر است که آن سوم شد و این اول؟ یا شاید شاهد پسرفت فناوری‌های بانکی در این‌یک سال بوده‌ایم که در سال پیش سامانک سوم شده و امسال اپ تجارت اول؟ طبیعی است که این جایزه همه را به جان هم بیندازد. تجارت جایزه اول را برده و روابط عمومی‌اش باافتخار این را اعلام می‌کند؛ اما این جایزه چه ارزشی دارد وقتی هیچ متر و معیار روشنی برای آن ارائه نشده است؟ انشاالله در هفته‌های آتی نگاهی خواهیم داشت به موبایل بانک‌های ایرانی و به بهانه همین جایزه جایگاه واقعی اپ موبایلی بانک تجارت را بررسی خواهیم کرد تا ببینیم این اپ چند مرده حلاج است. اما موضوع این گزارش کارایی و ناکارایی اپ موبایلی بانک تجارت نیست. همه جای دنیا متدولوژی جایزه‌ها را روشن و واضح به‌صورت یک فایل پی‌دی‌اف منتشر می‌کنند تا هرکسی بداند که این جایزه ماهیتش چیست. انتظار زیادی است؟
رسول قربانی
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط؛ شماره 696