پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بلک فرایدی هر سال بدتر از پارسال
رسانه اکونومیست در گزارشی به انحطاط بلک‌فرایدی در سال‌های اخیر می‌پردازد
گزارشی به نام «شهر در تسخیر بلک‌فرایدی؛ حراج بزرگ یا کلک بازاریابی پرسود؟» چند روز پیش در راه‌پرداخت منتشر شد که به بررسی جوانب مختلف جمعه سیاه در ایران پرداخت و نقدی بر آن در ایران بود. اما جالب است بدانید که انحطاط بلک‌فرایدی فقط مختص ایران نیست و انگلیسی‌زبانان نیز معتقدند بلک‌فرایدی هر سال بدتر می‌شود.
در ادامه گزارشی از رسانه اکونومیست آورده شده که نشان‌دهنده تفکر غرب درباره بلک‌فرایدی است؛ به نظر آنها این روز دیگر یک تاریخ برای فرصت خرید نیست و تبدیل به یک رقابت مارکتینگی شده است. در نهایت، این رقابت باعث ایجاد پدیده شکست در اقتصاد شده که هم به ضرر خرده‌فروش و هم به ضرر مصرف‌کننده تمام خواهد شد.
جمعه سیاه (Black Friday) که به طور سنتی به‌عنوان آغاز فصل خرید تعطیلات در ایالات متحده شناخته می‌شود، امروزه نه‌تنها به یک رویداد خاص در تاریخ تبدیل شده بلکه مفهوم آن به‌شدت گسترش‌یافته است. این روز که به طور معمول در آمریکا روز بعد از شکرگزاری بود، در سال‌های اخیر به‌صورت یک‌روند طولانی‌مدت تخفیف‌های خرید به مدت چند هفته درآمده است. این تغییرات در روند تخفیف‌ها به طور مستقیم بر رقابت‌های خرده‌فروشی، رفتار مصرف‌کنندگان و شرایط اقتصادی بازار تأثیر گذاشته است
امروزه، تخفیف‌ها و فروش‌های جمعه سیاه از اوایل اکتبر آغاز می‌شود و این تغییر زمان‌بندی باعث بروز پرسش‌هایی در مورد تأثیرات اقتصادی و اجتماعی آن شده است. آیا این تغییرات به نفع مصرف‌کنندگان است یا بیشتر به ضرر آنها؟ برای درک این تحول، باید نگاهی به بازار خرده‌فروشی و رقابت در آن داشته باشیم.
دلایل گسترش تخفیف‌ها پیش از جمعه سیاه
بازار خرده‌فروشی در ایالات متحده از رقابتی‌ترین بازارها در دنیا است. بااین‌حال، این رقابت به طور کامل مطابق با مدل‌های اقتصادی کلاسیک مانند بازارهای «کامل» عمل نمی‌کند. در یک بازار کامل مثل بورس نیویورک، فروشندگان و خریداران با اطلاعات کامل و در دسترس روبه‌رو هستند، اما در بازار خرده‌فروشی کالاهای متنوع و مختلفی وجود دارد که اطلاعات در مورد آنها ناقص است. این شرایط باعث می‌شود که خرده‌فروشان نه تنها با رقابت بر سر قیمت، بلکه با زمان‌بندی تخفیف‌ها نیز به رقابت بپردازند. به‌عنوان‌مثال، یک مشتری که قصد خرید یک مخلوط‌کن دارد، ممکن است با دو انتخاب مواجه شود: مدل گران‌قیمت Vitamix 5200 و مدل ارزان‌تر Cleanblend Blender و مایل است مدل گران‌تر را خریداری کند. اما پیش از جمعه سیاه، یک خرده‌فروش کوچک تخفیفی بر روی Cleanblend می‌دهد و مشتری به امید اینکه تخفیف‌های جمعه سیاه برای Vitamix کمتر از این خواهد بود، تصمیم به خرید می‌گیرد. اما پس از گذشت چند هفته و کاهش قیمت Vitamix، مشتری احساس پشیمانی می‌کند. این وضعیت نشان‌دهنده انگیزه خرده‌فروشان برای شروع تخفیف‌ها قبل از رقبا است، زیرا این کار می‌تواند آنها را یک‌قدم جلوتر از دیگران قرار دهد.
اثرات منفی بلک‌فرایدی بر روی اقتصاد
پدیده «گسست» (Unravelling) در اقتصاد به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک فرایند رقابتی به طور تدریجی به سمت رفتارهای غیربهینه یا نامطلوب پیش می‌رود. این مفهوم به‌ویژه در بازارهایی که در آنها زمان‌بندی و هماهنگی میان بازیگران بازار اهمیت زیادی دارد، مشاهده می‌شود. گسست معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یک یا چند عامل اقتصادی، به طور خودکار و به دلایل رقابتی، شرایط اولیه را تغییر می‌دهند و موجب می‌شوند که طرف‌های دیگر مجبور به تطبیق با شرایط جدید شوند.
در چنین بازارهایی، یک تغییر کوچک می‌تواند به تسریع در فرایند تطبیق و هماهنگی بین طرف‌ها منجر شود. گسست زمانی رخ می‌دهد که هر طرف از بازار به دلیل رقابت، به طور زودهنگام و به طور غیرمعمول، اقدام به انجام یک عمل خاص (مثلاً ارائه پیشنهاد یا تخفیف) می‌کند و این باعث می‌شود که طرف‌های دیگر مجبور به‌سرعت عمل کنند تا از رقابت عقب نمانند.
این مشکل در بازارهای شغلی نیز دیده می‌شود، به‌ویژه در بازارهایی مانند استخدام قضات یا وکلا که از آن به‌عنوان یک مثال برای توضیح گسست در بازارهای رقابتی یاد می‌شود. طبق تحقیقات آلوین راث، برنده جایزه نوبل، هر چه پیشنهادها زودتر آغاز شود، سایر طرف‌ها مجبور به واکنش سریع‌تری خواهند بود و این رقابت دائماً به جلو پیش می‌رود.
این پدیده که در بلک‌فرایدی نیز رخ می‌دهد، باعث کاهش کارایی اقتصادی، فشار به طرفین بازار، کاهش درآمدها و حاشیه سود، بی‌ثباتی و نابسامانی در بازار و کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان خواهد شد.
پیشنهادها برای حل مشکل حل این مشکل در دنیای خرده‌فروشی دشوار است؛ زیرا تلاش برای هماهنگی میان فروشندگان برای تعیین زمان دقیق تخفیف‌ها می‌تواند منجر به مشکلات رقابتی و ضدرقابتی شود. بااین‌حال، لازم است که نهادهای ناظر بر بازار خرده‌فروشی برای ایجاد شرایط عادلانه‌تر در این بازارها اقدامات بیشتری انجام دهند تا از بروز مشکلات اقتصادی ناشی از گسست در بازار جلوگیری شود.
در بازار خرده‌فروشی، اگرچه خرده‌فروشان می‌توانند برای رقابت در قیمت و زمان‌بندی تخفیف‌ها شروع به فروش زودهنگام کنند، اما این روند نه‌تنها به ضرر آنها تمام می‌شود، بلکه به یک حلقه معیوب منجر می‌شود که در آن هر سال، تخفیف‌ها زودتر از سال قبل آغاز می‌شود. تا جایی که شاهد شروع بلک‌فرایدی در تابستان باشیم!
منبع
اکونومیست
