پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
به اقتضای روزگار از دورانی که بسیار جوان‌تر از حال بودم، با بانک، عملیات و تراکنش‌های آن آشنا شدم. تراکنش‌های بانکی و مدل عملیات آن، همیشه برای من جای سؤال داشت: «چرا بایستی این‌همه حساب واسطه و… درگیر عملیات ساده‌ای همچون پرداخت تسهیلات و سایر عملیات بانکی باشد؟»، با دوستان بانکی که این موضوع را مطرح کردم، می‌گفتند این روالی است که بعد از سال‌ها تجربه به‌دست‌آمده و ماهم بر همان منوال عمل می‌کنیم!
بانک‌ها پول را از مشتریان به‌عنوان تجهیز منابع، دریافت، انباشت و به مشتریان دیگر یا صنایع، تحت عنوان مصارف به‌عنوان تسهیلات اعطا و در این میان با استفاده از حاشیه سود و کارمزد، برای خود درآمدزایی می‌کنند. ولی این روال از سویی زمان‌بر و هزینه‌بر است و از سویی دیگر، در روال نظام مالی خرد باعث ایجاد فشار بر مشتریان و بانک‌ها می‌شود. در کنار این بسیاری از صاحبان حساب‌های قرض‌الحسنه ترجیح می‌دهند که بدانند پول داخل حساب آن‌ها در چه محلی مورداستفاده قرار می‌گیرد یا حتی اگر سودی هم در کار باشد این سود از محل چه پروژه‌ای کسب می‌شود.
راهکارهای جایگزین که توسط مخاطبین ایرانی مورداستفاده قرارگرفته، مبتنی بر تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه محلی بوده که بعضاً این صندوق‌ها علاوه بر محدودیت در خدمات‌دهی ازلحاظ مکانی و زمانی، در اثر عوامل گوناگونی چون عدم توان مدیریت مالی، زمانی و گاهی سوءاستفاده‌های شخصی باعث ضرر مؤسسین و مشتریانشان شده‌اند.
در دنیای دیجیتالی و متصل امروز، راه‌های دیگری در اقصی نقاط جهان مورداستفاده قرارگرفته‌اند. بانک‌ها از صنایعی هستند که در دنیای فناورانه امروز، برای تمامی عملیات و تراکنش‌های خود به شکل اساسی وابسته به فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند، هر تراکنش در بانک‌های بزرگ نیاز به زیرساخت‌های عظیم اطلاعاتی و ارتباطی دارد و یکی از عوامل پیشرفت بانک‌ها نیز ارائه خدمات نوین بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
بانک‌ها همواره با به‌کارگیری آخرین پیشرفت‌ها در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات هرروز بر رضایت مشتریان خود افزوده‌اند اما چندی است کسب رضایت نزد نسل جوان در خارج از کشور متوقف‌شده و روند نزولی به خود گرفته است که کاهش کیفیت خدمات بانک‌ها علت این افول رضایت نیست بلکه انتظارات متفاوت مشتریان این بانک‌هاست.
نسلی که علاوه بر دنیای واقعی در جهان دیگری نیز زندگی می‌کند: «دنیای شبکه‌های اجتماعی»
حرکت بانک‌ها نسبت به سایر صنایع به‌سوی استفاده از شبکه‌های اجتماعی کند‌تر بوده و این مؤسسات ارائه خدمات در بستر شبکه‌های اجتماعی را دیر‌تر از سایر صنایع آغاز کرده‌اند درحالی‌که مشتریان جوان‌تر این بانک‌ها ترجیح می‌دهند به بیشتر خدمات از طریق شبکه‌های اجتماعی دست پیدا کنند.
مفهوم بانکداری اجتماعی (Social Banking) از مفاهیم نسبتاً جدیدی است که اساس آن سیستم بانکداری سنتی موجود نیست و در تغییری شگرف به‌جای محصول محوری به معنای واقعی به مفهوم مشتری محوری نزدیک شده است.
بانک‌ها به‌عنوان بنگاه‌های بزرگ و ثروتمند درگیر تسهیلات خرد و بانکداری خرد نمی‌شوند. همچنین دیگر احتیاجی به بانک‌ها با شعب زیاد نیست چراکه توزیع فیزیکی اسکناس مفهوم خود را از دست می‌دهد، بلکه بانک‌های اجتماعی تنها به‌عنوان یکپارچه کننده خدمات و هسته مرکزی بانکداری مورداستفاده قرار می‌گیرند و کانال‌های سنتی ردوبدل پول وجود ندارند، چراکه این کانال‌ها خودشان به‌واسطه وجود رخنه‌های امنیتی مورد سوءاستفاده رخنه‌گران قرار می‌گیرند و بانک‌ها در این نوع جدید از بانکداری ایجادکننده سیستم و هسته‌ای کاملاً دیجیتال و یکپارچه هستند که بر تعاملات مالی کاربران نظارت دارد.
دیگر پروسه دریافت پول از برخی، اعطای تسهیلات پس از پردازش درخواست، طی مراحل اداری پیچیده و وقت‌گیر به نیازمندان بی‌معنی می‌شود چراکه روال وام‌دهی فردبه‌فرد از آن پیشی می‌گیرد. با توجه به اینکه افراد، درگیر پروسه هزینه‌بر و زمان‌بر اعطای تسهیلات در بانک‌ها نمی‌شوند، به‌راحتی از طریق این شبکه در تماس هستند. هم‌اکنون نمونه‌های موفقی در خارج از ایران وجود دارند که بااتصال افرادی که پول‌دارند به افرادی که نیازمند پول هستند در مقیاس کوچک‌تر از بانک‌ها عامل رشد کسب‌وکارهای کوچک می‌شوند که خود از موجبات کارآفرینی در دنیای جدید محسوب می‌شود.
فعالیت‌های مشتریان از طریق این سیستم به‌صورت بسیار شفافی قابل‌بررسی است. در سیستم‌های بانکی اجتماعی مشتریانی که مثبت‌های (like) بیشتری در قبال فعالیت‌های خود از قبیل سوابق فعالیت‌های تجاری، نحوه بازپس دهی تسهیلات و… می‌گیرند اعتبار بیشتری برای گرفتن وام دریافت خواهند کرد، همانند یک محله همه افراد همدیگر را می‌شناسند و این‌گونه به اعتماد ناشی از ارتباط می‌رسند.
سیستم مشتری‌یابی نیز در این بانک‌ها روال جالبی دارد. کاهش قابل‌توجه هزینه جذب مشتری تا حدی است که در مواردی یکی از بانک‌ها اعلام کرده درصورتی‌که تعداد مثبت‌های صفحه این بانک از عدد مشخصی فرا‌تر رود درصد سود دریافتی تمامی وام‌های پرداخت‌شده را کاهش می‌دهد. زیرا با خوردن هر مثبت در صفحه این بانک تعداد افرادی که این بانک را می‌شناسند به‌صورت تصاعدی افزایش‌یافته و این بانک موضوع صحبت افراد بیشتری می‌شوند که در حالت سنتی چنین تبلیغاتی تا چهل برابر بیشتر هزینه در قبال هر مشتری دارد.
با ورود پول‌های مجازی همچون بیت کوین نیز این روال سهل‌تر شده و تا سر حد ممکن میزان مشارکت مشتریان بالا‌تر رفته است که در این سیستم، با توجه به کدگذاری از امنیت بالایی برخوردار است.
در پایان باید این نکته مورداشاره قرار گیرد که کارکرد شبکه‌های اجتماعی تنها محدود به اشتراک‌گذاری مطالب، عکس و فیلم نیست بلکه این شبکه‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری تسهیل‌گر در جهت ارتباط میان مؤسسات، مشتریان و مؤسسات و مشتریان باهم مورداستفاده قرار گیرد، هدفی که پایه‌گذاری روابط مالی نوین، شفاف و ایجاد رونقی عظیم در کسب‌وکارهای کوچک را ایجاد می‌کند.
کارکردی از شبکه‌های اجتماعی که همچون بسیاری از دیگر کارکردهای آن در کشور ما مغفول مانده است.
حسین اسلامی؛ قائم‌مقام مدیرعامل و معاونت توسعه کسب‌وکار فناپ
منبع: ماه‌نامه بانکداری و پرداخت عصر ارتباط؛ شماره 15