پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نیازمند وزیری هستیم که قهر نکند و دنباله‌رو منافع یک گروه خاص نباشد
ستار هاشمی، برای رفتن به وزارت فاوا در انتظار کسب رأی اعتماد مجلس است. نظر فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال درباره او چیست؟ آیا با رفتن ستار به وزارتخانه، اقتصاد دیجیتال در میان بخش‌های دیگر این وزارتخانه جایگاه واقعی خود را به‌دست می‌آورد؟
چندی پیش فهرست وزرای پیشنهادی مسعود پزشکیان در مجلس اعلام وصول شد و حال این نامزدها در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر می‌شوند تا از برنامه‌هایشان برای اداره وزارتخانه‌ها بگویند. ستار هاشمی، وزیر پیشنهادی نهمین رئیس‌جمهور ایران برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است؛ وزارتخانه‌ای با دامنه مدیریتی گسترده و مشکلات فراوان. راه پرداخت، به دلیل نقش مؤثر وزارت ارتباطات در حوزه اقتصاد دیجیتال، به سراغ مدیران و فعالان صنف فاوا و فناوری مالی رفته تا نظر آنها را درباره چهار سال آینده وزارت ICT و ستار هاشمی به‌عنوان وزیر آتی این وزارتخانه بداند.
پنج پرسش اساسی را از فعالان این حوزه پرسیده‌ایم:
- آیا انتخاب ستار هاشمی به‌عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌تواند به بهبود اوضاع اکوسیستم نوآوری کمک کند؟
- ارزیابی شما از سوابق آقای هاشمی و برنامه ایشان برای اداره وزارت ارتباطات چیست؟
- مهم‌ترین اولویت اجرایی ستار هاشمی چه باید باشد؟
- وزیر ارتباطات در چه حالتی حمایت و همراهی صنف را طی فعالیتش در وزارتخانه به همراه خواهد داشت؟
- شما برای ساخت تعاملی دوطرفه بین صنف و وزیر فاوا چه پیشنهادی دارید؟
در ادامه، پاسخ‌های مهدی عبادی، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل وندار؛ رضا قربانی، مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار و عضو کمیسیون تحول و نوآوری اتاق تهران و مازیار نوربخش، رئیس هیئت‌مدیره هوگر و رئیس کمیسیون تحول و نوآوری اتاق تهران را می‌خوانید.
بررسی نکات مثبت و منفی برنامه ستار هاشمی
مهدی عبادی با اشاره به این مسئله که شناخت زیادی از ستار هاشمی ندارد، اما برنامه ایشان را دیده است، بیان کرد: «یک موضوع مثبت و یک موضوع منفی در این برنامه وجود دارد. موضوع مثبت این است که ستار هاشمی نگاه ویژه و توسعه‌گرایانه‌ای به اقتصاد دیجیتال دارد و اگر در چهار سال آینده در مسیر خود پیش برود، تأثیر مثبتی در این حوزه خواهد گذاشت.»
او افزود: «نکته منفی برنامه هاشمی در این است که هیچ اشاره‌ای به رفع فیلترینگ و بهبود کیفیت اینترنت نکرده است. او بهبود کیفیت اینترنت را فقط در ارتقای شبکه ملی ارتباطات می‌داند که خطرناک به نظر می‌رسد. همچنین اشاره‌ای به افزایش پهنای باند و رفع فیلترینگ در برنامه ایشان نشده است.»
هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل وندار می‌گوید فکر می‌کنم ستار هاشمی از نزدیکان محمدجواد آذری جهرمی است که نکته مثبتی است زیرا وزارت فاوا در دوره آذری جهرمی عملکرد مثبتی داشت.
عبادی مهم‌ترین مسئله اقتصاد دیجیتال را فیلترینگ و کیفیت نامطلوب اینترنت دانست و گفت: «این دو به هم گره خورده‌اند و فکر می‌کنم اولویت ستار هاشمی باید رفع این دو چالش باشد.»
هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل وندار اظهار کرد: «در تمام دوره‌های قبلی به جز دوره وزارت آذری جهرمی، از بخش خصوصی مشاوره نمی‌گرفتند. در دوره ایشان به دلیل حضور امیر ناظمی، نگاه به بخش خصوصی مثبت‌تر بود. اخذ اینماد برای دریافت درگاه پرداخت نیز در دوره ریاست‌جمهوری روحانی انجام شد. البته درباره این مسئله با بخش خصوصی مشورتی نشد.»
عبادی بر این باور است که ستار هاشمی برای همراهی اصناف باید از بخش خصوصی مشاوره بگیرد و آنها را در تصمیم‌گیری‌ها دخالت بدهد. بخش خصوصی سال‌ها پیگیر حضور در کارگروه‌های تصمیم‌گیری بود و این اتفاق تا به امروز نیفتاده است. اگر این نکته رعایت شود، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همراهی اصناف را خواهد داشت.
به گفته او، اگر بخش خصوصی در کارگروه‌های تصمیم‌گیرنده صندلی داشته باشد و تصمیم‌گیری‌ها در پشت درهای بسته انجام نشود، تعامل دوطرفه‌ای ایجاد خواهد شد.
تبدیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به وزارت اقتصاد دیجیتال
رضا قربانی بر این باور است که در موقعیت فعلی وزیر باید بتواند حوزه‌های متفاوت، اما مرتبط با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مانند زیرساخت، شبکه، سخت‌افزار، نرم‌افزار، تجهیزات، ارتباطات، خدمات فناوری اطلاعات، فناوری مالی، لجستیک و پست، فضایی و غیره را هم‌زمان پوشش دهد و روندهای مهم فناوری و نوآوری مانند هوش مصنوعی را دنبال کند.
قربانی معتقد است، ستار هاشمی به دلیل عملکردش در سازمان ثبت و شناختی که از وزارت ارتباطات دارد، گزینه قابل قبولی برای وزارت فاواست.
مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار بیان کرد: «تغییر مأموریت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید از اولویت‌های ستار هاشمی باشد. او باید این وزارتخانه را به وزارت اقتصاد دیجیتال تبدیل کند. وزارت ICT پاسخگوی نیازهای امروز نیست و بخش‌های لجستیک، پست و فضایی باید از این وزارتخانه جدا شود و کنترل آنها را به بخش‌های دیگر بسپارند. تمرکز وزارت ارتباطات باید بر اقتصاد دیجیتال باشد که لازمه آن تغییر مأموریت‌های این وزارتخانه است. مهم‌ترین مسئله این وزارتخانه نیز باید دسترسی آزاد به اینترنت باشد.»
به گفته قربانی، اکنون نیازمند وزیری هستیم که قهر نکند، وقتی از او انتقاد می‌شود رفتارهای واکنشی نداشته باشد و واقعیت‌های موجود را رد نکند. ستار هاشمی اگر بخواهد با بدنه اقتصادی ارتباطات اثربخشی داشته باشد، باید آنها را وارد بازی کند تا در ادامه همراهی‌شان را داشته باشد. اگر بازیگران اکوسیستم اقتصاد دیجیتال، چه در لایه مردم و چه در لایه کسب‌وکاری، خود را در روند تصمیم‌گیری نبینند، این همراهی شکل نخواهد گرفت.
او با اشاره به این موضوع که ابتدا باید صنف مشخص شود، بیان کرد: «تقریباً نزدیک به پنجاه نهاد صنفی داریم که با مأموریت‌های وزارت ICT ارتباط دارند. فکر می‌کنم یکی از مشکلات موجود، نزدیکی به یک گروه خاص است. این گروه خاص خود را نماینده صنف معرفی می‌کند، اما منافع شخصی و کسب‌وکاری را دنبال می‌کند.»
مدیرعامل کارخانه نوآوری رسانه راه‌کار معتقد است ایجاد شفافیت و اعلان عمومی می‌تواند به همراهی اصناف با وزیر ارتباطات کمک کند. به این ترتیب افراد، فارغ از حضورشان در نهاد صنفی، در تصمیم‌سازی‌ها مشارکت می‌کنند.
آینده اقتصاد نوآوری در گرو فعالیت یک وزارتخانه نیست
مازیار نوربخش بر این باور است که آینده حوزه اقتصاد نوآوری فقط به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بستگی ندارد و قسمت‌های مختلفی از بدنه دولت مانند معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری می‌توانند در سرنوشت اقتصاد نوآوری تأثیرگذار باشند. البته نقش ستار هاشمی در این میان بسیار مهم است و توانایی بهبود را در این حوزه دارد.
رئیس هیئت‌مدیره هوگر درباره سوابق ستار هاشمی گفت: «هاشمی سوابق خیلی خوبی دارد. همچنین جوان، پرانگیزه، به‌روز و باسواد است. او هم در جایگاه معاون در وزارت ارتباطات و هم در سمت معاون فناوری اطلاعات ثبت اسناد عامل تغییرات خوبی بوده و اگر وزیر شود و برنامه‌هایش را اجرا کند، صددرصد چهار سال آینده سال‌های خوبی می‌شوند و شاهد تحول عظیمی خواهیم بود.»
به گفته او، عوامل دیگری در موفقیت یک سازمان دخیل‌اند؛ مسائلی مانند بودجه، همکاری مجلس و نهادهای دیگر و موقعیت همکاران سازمانی.
نوربخش بزرگ‌ترین درخواست فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال را رفع اختلالات اینترنت؛ به‌ویژه فیلترینگ دانست و اظهار کرد: «این وزارتخانه باید چند موضوع را با یکدیگر پیش ببرد که یکی از آنها موضوع زیرساخت است. زیرساخت فیبر نوری باید با جدیت و سرعت بیشتری پیگیری شود.»
رئیس هیئت‌مدیره هوگر ادامه داد: «مسائل دیگری نیز در حوزه اقتصاد دیجیتال وجود دارد، برای مثال اهمیت کالاهای زیرساختی. اکنون وزارت صنعت، معدن و تجارت کالاهای زیرساختی را کالای لوکس در نظر می‌گیرد. حل این مشکل می‌تواند به سازمان‌ها و نهادهای دیگر کمک کند نیازهای سخت‌افزاری خود را برطرف کنند.»
او ادامه روند شورای عالی اقتصاد دیجیتال را حیاتی دانست و افزود: «در دوره‌های قبلی این شورا پیشرفت‌های خوبی حاصل شد و ادامه این روند می‌تواند به رفع مسائل کسب‌وکارها کمک کند.»
نوربخش شنیدن نظرات، پیشنهادها و انتقادهای فعالان صنفی را راهی برای همراهی آنها با وزیر ارتباطات خواند و بیان کرد: «طی چند سال اخیر به صنف و تشکل‌ها کم‌توجهی شده؛ بنابراین فرصت خوبی برای شکل‌گیری روابط دوباره وجود دارد. همراهی زمانی رخ می‌دهد که حضور اصناف در تصمیم‌گیری‌ها بیشتر شود و درگیر قضایا باشند. اصناف توقع دارند توجه ویژه‌ای به این موضوع شود.»
رئیس هیئت‌مدیره هوگر درباره نحوه ساخت تعامل دوطرفه میان اصناف و وزارت فاوا گفت: «وزیر و معاونانش باید جلسات منظمی با صنف داشته باشند و این جلسات محدود به بیان گفته‌ها نباشد و تبدیل به اقدام شود و نتایجش را نیز پیگیری کنند. شاید وزیر نتواند از جزئیات تمامی این امور مطلع شود، اما معاونانش در حوزه‌های مختلف می‌توانند این مأموریت را انجام دهند. وزیر ارتباطات باید خود را ملزم به پاسخگویی به نیازهای اصناف بداند. وقتی یک دولت جدید روی کار می‌آید، باید خود را خادم مردم بداند.»
همان‌طور که پیداست رفع فیلترینگ و بهبود کلی وضعیت اینترنت یکی از خواسته‌های اصلی فعالان حوزه اقتصاد دیجیتال از وزیر آتی ارتباطات و فناوری اطلاعات است. شاید ستار هاشمی هنوز از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد نگرفته باشد، اما مسئولیت سنگین رفع این چالش از زمانی که مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم شد، بر دوشش بوده است.