نمایش بی‌کسی صنعت مالی ایران

نمایشگاه «بورس، بانک و بیمه» که حالا با عنوان نمایشگاه «صنعت مالی ایران» تغییر نام داده، روزهای 19 تا 22 مرداد در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد.

نمایشگاه صنعت مالی ایران همواره یکی از اصلی‌ترین نقاط تلاقی صنایع بزرگ بوده، اما همه‌گیری کرونا تا حد زیادی ماهیت آن را تحت تأثیر قرار داده است. فاینکس هر سال حتی در ابعاد کوچک نیز هم‌زمان با کرونا در دو سالن محدود برگزار شد و نوسانات بازار سرمایه، این نمایشگاه را تا حد زیادی تحت‌تأثیر قرار داد.

همیشه بخش بورسی نمایشگاه بورس، بانک و بیمه سابق به‌شدت پررنگ بود، اما بورسی‌ها در طول سال‌های اخیر به غیر از نمایشگاه سال 1402 حضور پرشوری در آن نداشتند و آن را تحریم کردند. کارگزاری‌ها یکی از بازیگران جدی این عرصه و نمایشگاه بودند که پس از حضور پررنگ سال گذشته، امسال تصمیم گرفتند در این نمایشگاه حاضر نشوند.

درباره برگزاری نمایشگاه و چالش‌های آن نکات فراوانی برای گفتن هست و چه در بحث فرم و محتوا و چه در بحث زیرساخت و زمان برگزاری نمایشگاه، سؤالات اساسی بی‌پاسخی مطرح است.

ابتدا باید به زمان برگزاری این نمایشگاه اشاره کرد. طبق تقویم نمایشگاهی، نمایشگاه صنعت مالی بنا بود اواخر فروردین‌ماه برگزار شود و حتی برخی شرکت‌ها جانمایی و تدارک لازم برای حضور در آن را دیده بودند که به ناگاه تاریخ برگزاری نمایشگاه تغییر کرد و به مردادماه گرم منتقل شد. شاید اگر نمایشگاه فروردین‌ماه برگزار می‌شد حداقل شاهد چالش جدی بحث تهویه سالن‌های فرسوده نمایشگاه بین‌المللی نبودیم؛ سالن‌هایی که دیگر سیستم سرمایش آنها توانایی ارائه تهویه مناسب به شرکت‌کنندگان را ندارد. همان‌طور که در نمایشگاه الکامپ نیز این مشکل حس می‌شد.

از طرفی نمایشگاه صنعت مالی معمولاً در فصل بهار برگزار می‌شد و ناگهان برگزاری آن به تابستان منتقل شد و همین مسئله چالشی جدی برای شرکت‌کنندگان بود، زیرا علاوه‌بر موضوع تهویه، تأمین برق نمایشگاه نیز دچار مشکل شد و در برخی ساعات در گرم‌ترین زمان هم برقی وجود نداشت و حتی غرفه‌دارانی که تدارک جبران تهویه ضعیف نمایشگاه را دیده بودند با چالش مواجه شدند.

اما اگر بخواهیم از موضوعات زیرساختی عبور کنیم، باید با زاویه متفاوتی به فرم و محتوای رویداد اشاره کنیم. نمایشگاه صنعت مالی از روز اول با چالش جدی معترضان بورسی مواجه شد و هنگامی که مجید عشقی، رئیس سازمان بورس برای بازدید از نمایشگاه حاضر شده بود معترضان دور او حلقه زدند و شعار اعتراضی سر دادند، زیرا وضع بحرانی بازار سرمایه، به‌ویژه سهام‌داران خرد را کلافه کرده و در یک بن‌بست کامل حتی برای نقدشوندگی سرمایه خود قرار گرفته‌اند و احتمالاً نمایشگاه صنعت مالی را فرصتی دیدند تا بتوانند صدای اعتراضشان را به گوش مدیران بورسی برسانند.

هم‌زمان با این اعتراضات، حسین عبده تبریزی حضور داشت که در روزهای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری مشاور اقتصادی مسعود پزشکیان بود و واکنش او به معترضان هم حاشیه‌ساز شد؛ به نحوی که حتی توضیحات او نیز دردی را دوا نکرد، زیرا به گفته شاهدان، عبده تبریزی بر سر یکی از معترضان داد زد که به نظر می‌رسد با هیچ توضیحی توجیه نمی‌شود؛ البته عبده تبریزی معترضان را به آرامش فرا خوانده و از آنها خواسته بود تا زمان تشکیل دولت و اجرای تصمیمات صبر کنند تا اوضاع بهبود یابد.

نکته‌ای که عبده تبریزی در توضیحاتش ارائه داد درباره افتتاحیه بود که شاید اندکی نشان داد نمایشگاه صنعت مالی امسال نمایشگاه بی‌کسی بود. عبده تبریزی گفته بود: «در مراسم افتتاحیه آ‌ن‌قدر بی‌کسی بود که من سخنران افتتاحیه شدم.»

این جمله نشان می‌دهد که نمایشگاه در بلاتکلیفی کامل بوده، زیرا نه وضع بورس واضح و مشخص است و نه وزیر اقتصاد آینده هنوز تعیین شده و همه ارکان اقتصادی دولت که مرتبط با این نمایشگاه بودند به دلیل نامشخص بودن اوضاع در نمایشگاه حاضر نشدند و احتمالاً وزیر اقتصاد فعلی هم وضعیت را به نحوی ندیده که بخواهد در آنجا حاضر شود.

از طرفی اقدام کانون کارگزاران در تحریم نمایشگاه امسال نیز قابل توجه بود و بار دیگر باعث شد مساحت سطح نمایشگاه عملاً کاهش یابد. اگر سال گذشته سری به نمایشگاه صنعت مالی می‌زدید، کارگزاری «مفید» سالن خلیج فارس را اختصاصی در اختیار گرفته بود و کارگزاری «فارابی» نیز غرفه نسبتاً بزرگی برپا کرده بود و بورسی‌ها حضور پررنگی داشتند، اما امسال به جز «کاریزما» که سال گذشته نیز حضور پررنگی در نمایشگاه داشت خبری از بورسی‌ها نبود و همین موضوع باعث شد بخش بورسی نمایشگاه به‌شدت کمرنگ شود. حتی بخش بانکی این نمایشگاه نیز کمرنگ‌تر از سال گذشته بود. هرچند بانک‌هایی مانند رفاه، صادرات و مسکن در این نمایشگاه بودند، اما به نسبت سال گذشته که بانک ملی با حضور پررنگ حدود نیم‌طبقه را در اختیار داشت حضور بانک‌ها محدودتر بود.

دلیل حضور محدود بورسی‌ها و بانکی‌ها را از ابعاد دیگری نیز می‌شود بررسی کرد. در وضعیت بحرانی و قرمز بورس ممکن بود معترضان جدی وارد نمایشگاه شوند و به همین دلیل این شرکت‌ها سعی کردند خود را در معرض دید معترضان و اوضاع التهابی قرار ندهند.

سال گذشته و با اندک تغییر فضای بورس به نسبت سال 1399 و امید به بهبود فضا، اندکی امیدواری در دل بورسی‌ها ایجاد شد و فضای جذابی رقم زدند، اما امسال در بازار سرمایه ناامیدی موج می‌زند و دیگر خبری از دوران گذشته و امیدواری به بهبود اوضاع نیست.

از طرفی به نظر می‌رسید بانکی‌ها، با توجه به بلاتکلیفی دولت، تمایلی به حضور جدی در این رویداد نداشتند. نکته قابل توجه، نمایشگاه صنعت مالی کیش است که برعکس این نمایشگاه، در آبان‌ماه و بهترین زمان کیش برگزار می‌شود و شاید بانکی‌ها و فعالان صنعت مالی تمایل به حضور در کیش داشته باشند؛ جایی که احتمالاً در آنجا نه مشکلات گرما هست و نه حواشی پایتخت، درنتیجه در آنجا فضا برای گفت‌وگوهای کسب‌وکاری مناسب‌تر است.

موضوع دیگری که در این رویداد کمتر به آن پرداخته شد بخش محتوایی بود. اگر سری به میزگردهای محتوایی نمایشگاه می‌زدید شاهد آن بودید که افراد آمده بودند تا ببینند با سرمایه‌های خود چه کنند یا سیگنالی برای آینده و سرمایه‌گذاری دریافت کنند و جای میزگردهای تخصصی و ارائه‌هایی متفاوت از آینده بازار تا حد جدی احساس می‌شد.

با تمام این تفاسیر چند نکته را نمی‌توان نادیده گرفت. با چرخی در نمایشگاه امسال صنعت مالی یک نکته بسیار قابل توجه بود؛ در قدم اول فناوری‌محور بودن محصولاتی که در این نمایشگاه عرضه شد. به نظر می‌رسید شرکت‌های حاضر در این نمایشگاه روی موضوع فناوری‌های مالی تمرکز جدی داشتند و سعی کردند با ابزار فناوری رابط کاربری جذاب‌تری را به مشتریان عرضه کنند.

همچنین به نظر می‌رسید در این دوره از نمایشگاه یک رابطه علت‌ومعلولی بین ارائه‌دهنده محصول و ایده جدید با سرمایه‌گذار و شرکت‌هایی که تمایل به سرمایه‌گذاری دارند شکل گرفت، زیرا بخشی از شرکت‌کنندگان این نمایشگاه روی تأمین مالی تمرکز داشتند و به نظر می‌رسید اگر ایده‌ای نوآورانه و متفاوت در این نمایشگاه داشتید می‌توانستید جلسات موفقی با سرمایه‌گذاران داشته باشید.

از طرفی نمایشگاه صنعت مالی تکلیف خود را روشن کرده و کاملاً بر رویکرد B2B تمرکز کرده و اگر شرکتی استراتژی متفاوتی برای حضور در این نمایشگاه داشته باشد تا حد زیادی با شکست مواجه می‌شود و نمایشگاه برای آنها رضایت‌بخش نخواهد بود.

در کل نمایشگاه صنعت مالی ‌می‌تواند بسیار تأثیرگذار‌تر از چیزی باشد که این دوره شاهد آن بودیم، زیرا با قدم زدنی کوتاه در رویداد به‌راحتی می‌توانستید به شرکت‌های جدید و ایده‌های نوین دسترسی پیدا کنید یا با مدیرانی ملاقات کنید که شاید چند ماه نیاز بود برای ملاقات با آنها زمان بگذارید؛ بنابراین نمایشگاه صنعت مالی می‌تواند در زمان مناسب و تغییر رویکرد برگزار کنندگان تبدیل به محلی جدی برای کسب‌وکارهایی باشد که در این حوزه فعالیت می‌کنند و نتیجه‌ای بهتر برای حاضران در نمایشگاه رقم بزند.