پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مدیرعامل شرکت مشاوره تنظیم‌گری پنتا به بررسی ریسک‌های کار با تتر پرداخت / آیا تتر جایگزین مناسبی برای دلار است؟
حمیدرضا طهماسبی، مدیرعامل شرکت مشاوره تنظیم‌گری پنتا، در رویداد ۹ ژانویه، به موضوع «تتر، کاربران ایرانی، ریسک‌ها و ابهام‌ها» پرداخت. به گفته طهماسبی اگر امکانش را دارید، هرچه سریعتر از تتر فرار کنید. او معتقد است که در این رابطه، برای سطوح مختلف، پاسخ‌های گوناگونی وجود دارد. اگر شما یک شخص یا کسب‌وکار غیرکریپتویی هستید که با تتر کار می‌کنید، ممکن است نیاز به خریدوفروش دلاری پیدا کنید. منظورم کسانی که معاملات برون‌مرزی انجام می‌دهند نیست. در همین اکوسیستم داخلی، برخی مصالح‌فروش‌ها با سازنده‌ها از طریق تتر کار می‌کنند. به خاطر نوسانات دلار، قیمت را به دلار می‌گیرند و تصور می‌کنند که تتر جایگزین دلار می‌شود. توصیه ما به این دوستان آن است که حتماً جایگزینی برای تتر بیابند.
طهماسبی در ابتدای سخنرانی‌اش گفت: «تتر امروز، تتر ۲۰۱۹ یا ۲۰۲۰ و حتی ۲۰۲۱ نیست. ما پیش‌بینی می‌کنیم که تتر، حتماً اکوسیستم ما را در یکی دو سال آینده شگفت‌زده کند. تتر در سال ۲۰۱۴ توسط تیمی از علاقه‌مندان و توسعه‌دهندگان بیت‌کوین راه‌اندازی شد؛ در پاسخ به یک نیاز کاملاً منطقی: قرار بود کلاس جدیدی از دارایی‌ها عرضه شود و به همین دلیل اکسچنج دائم بین فیات‌مانی (FIAT Money) و کریپتوکارنسی اتفاق می‌افتاد؛ بنابراین نیاز به یک دارایی همگن با دارایی دیجیتال وجود داشت که پشتوانه فیات دارد. بدین ترتیب، «تتر» توسط «کالینز» و دوستانش ایجاد شد. در مورد آنها می‌توانید مطالعه کنید. این افراد به معنای واقعی سایفرپانک بودند، اما تتر امروز اصلاً اینطور نیست. تتر امروز، یک دارایی رگوله‌شده و تحت نظارت قانون کامل با نهاد رگولاتوری است.»
ریسک عمومی تتر
طهماسبی با اشاره به ریسک عمومی تتر گفت: «یک ریسک عمومی که در مورد تتر برای تمام کاربران ایرانی و غیرایرانی وجود دارد این است که پشتوانه تتر چیست؟ حدود ۸۶ درصد پشتوانه تتر cash یا deposit به سپرده‌های کوتاه‌مدت است؛ شش درصد وام‌های تضمین‌شده، دو درصد بیت‌کوین، چهار درصد فلزات گرانبها، دو درصد سایر سرمایه‌گذاری‌ها و عدد خیلی کوچکی هم اوراق شرکتی. این گزارش‌ها را چه کسانی استخراج می‌کنند؟ یکسری ممیزین مستقل که گواهی proof of reserve می‌دهند و تتر این گزارش‌های دوره‌ای را روی سایت خود منتشر می‌کند. بیش از ۵۰ درصد معاملات رمزارز به تتر اختصاص دارد. تتر در ابتدا مارکت‌کپ (market cap) یک میلیاردی دلاری داشت ولی بعداً به ۱۰۰ میلیارد دلار رسید.»
او درباره مارکت‌کپ تتر ادامه داد: «نکته بدیهی و ساده راجع به مارکت‌کپ تتر که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد این است که وقتی مارکت‌کپ یک استیبل‌کوین بالا برود؛ با توجه به اینکه قیمتش ثابت است تعداد سکه‌های ضرب‌شده به ۱۰۰برابر می‌رسد و شمول افزایش می‌یابد. در مورد بیت‌کوین اگر مارکت‌کپ زیاد شود، فقط قیمت بالا رفته و تعداد کوین‌ها در حد ۲۱ میلیون مانده است. این یعنی با بالا رفتن تعداد سکه‌ها شمول، دسترس‌پذیری و کاربردپذیری تتر افزایش یافته است.»
در ادامه طهماسبی بیان کرد: «تتر در ۱۵ بلاکچین مختلف توزیع شده است: اتریوم، ترون، سولانا، آوالانچ و… . حدود ۵۰ درصد تتر روی ترون قرار می‌گیرد، ۴۶ درصد روی اتریوم و مابقی زیر پنج درصد. برای ساده‌سازی و درک مسئله، بیایید فرض کنیم که فقط تتر اتریومی و تتر ترونی در دنیا موجودند. تتر آوالانچ و تتر بیت‌کوین و… را فعلاً نادیده می‌گیریم. از ۹۷ میلیارد دلار مارکت‌کپ، حدود ۴۹ میلیارد دلار روی ترون قرار گرفته، ۴۴ میلیارد دلار روی اتریوم و دو الی سه میلیارد هم روی آوالانچ و سایر شبکه‌ها.»
تتر در مقابل بیت‌کوین
او با تشبیه اکوسیستم رمزارزی به بدن انسان گفت: «من اکوسیستم رمزارز را به بدن انسان تشبیه می‌کنم. خیلی‌ها معتقدند فارم‌های بیت‌کوین، استخرهای بیت‌کوین و صرافی‌های بیت‌کوین بازار را می‌چرخانند ولی واقعیت این است که امروز tether Foundation و tether Treasury هستند که پول را به ارگان‌ها تزریق و آنها را احیا می‌کنند. اگر حجم ۲۴ساعته تتر را به مارکت‌کپ آن تقسیم کنیم، به عدد عجیب و غریب حدود ۶۰ درصد می‌رسیم. تتر با حدود ۱۰۰ میلیارد دلار مارکت‌کپ، حجم معاملات ۲۴ساعته ۶۰ میلیارد دلاری دارد؛ یعنی خیلی سیال است، هیچ‌جا لاک نشده و دائم در گردش است. این رقم در مورد بیت‌کوین حدود پنج درصد و بقیه کریپتو اسِت‌ها زیر سه درصد دیده می‌شود.»
طهماسبی با اشاره به روند متفاوت تتر در سال‌های پیش رو مطرح کرد: «حالا که تتر این همه توسعه‌یافته و دسترس‌پذیر شده؛ چرا در یکی دو سال اخیر رفتارهای متفاوتی نشان داده است؟ چرا پیش‌بینی می‌کنیم که در ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ متفاوت‌تر شود؟ tether Foundation در یک نامه رسمی در ۱۵ دسامبر ۲۰۲۳ ، یعنی کمتر از یک ماه قبل، تجدید میثاقی با آرمان‌های رگولاتور ایالات متحده کرده است. اینجا عبارت دوج (DOJ) به معنای دوج (Doge) نیست بلکه اشاره به وزارت دادگستری آمریکا (Department of Justice) دارد. در این نامه از DOJ و Federal Reserve و SEC و… نام برده شده است.»
او درباره نامه مورد نظر ادامه داد: «یک بخش نامه خیلی جالب است که پررنگ کرده‌ام. این آقای «پائولو آردوینو» که امروز مدیرعامل تتر است با آقای «کالینز» که از ابتدا تتر را تأسیس کرد خیلی متفاوت است؛ یک آدم بسیار رگولاتورپسند و کاملاً هماهنگ با حاکمیت. در بخش آخر نامه وظیفه و تعهد خودش را توسعه هژمونی دلار در دنیا تعریف کرده است. این را از آن جهت آوردم که بدانید تتر و بیت‌کوین، دقیقاً در دو نقطه مقابل هم قرار دارند؛ آن یکی رویکرد «کریپتوآنارشیسم» و «سایفرپانکی و «ماکسیمالیستی» داشت ولی تتر اینطور نیست؛ تتر در نقطه مقابل قرار می‌گیرد.»
طهماسبی در ادامه به تشریح قوانین تتر پرداخت و گفت: «در سایت تتر در قسمت Terms and Conditions می‌توانید بندهای 1-1-31 و 1-1-34 و 1-1-35 را بخوانید که به صورت مشخص گفته: «ما یکسری مناطق ممنوعه داریم؛ سرویس تتر در چند منطقه ازجمله ایران ممنوع است». یعنی امروز، هر کدام از ما که از تتر استفاده می‌کنیم طبق قوانین بین‌الملل، می‌توانند تتر ما را در لحظه فریز و بلوکه کنند و پس ندهند. در قسمت بعد هم اشاره به Sanction List کرده و یادآور می‌شود که حق دارد آدرس‌ها و دارایی‌های ما را فریز کند. شاید دوستان از ما بپرسند که «آیا تا به حال چنین اتفاقی رخ داده است؟» بله، به‌کرات! در سمت راست، ۳۷ آدرس مربوط به قاچاق انسان را می‌بینیم که ظاهراً کیس‌های غیرتحمیلی هستند، اما ۳۲ آدرس مرتبط با جنگ روسیه و اوکراین بسته شده‌اند و اخیراً هم در ماجرای حماس، ۱۳ آدرس تتر را بسته‌اند. در نمودار ارائه‌شده، تایم‌لاین آدرس‌های تتری بلاک‌شده از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴ هستند. اگر ملاحظه بفرمایید متوجه می‌شوید که چرا امروز حساس هستیم، زیرا در سال ۲۰۱۷ فقط ۹ آدرس فریز شده بود، امروز ۲۱۲۵ مورد! تمام این آدرس‌ها روی شبکه اتریوم هستند. قبلاً عرض کردم که ۴۴ یا ۴۵ درصد تتر روی شبکه اتریوم قرار می‌گیرد، پس برآورد می‌شود که حدود ۳۰۰۰ آدرس فریزشده تتری داشته باشیم و عمده فریز تتر اخیراً روی شبکه ترون (Tron) اتفاق می‌افتد. در سایت «Chain Argos» می‌توانید این گزارش‌ها را مطالعه کنید.»
وضعیت تتر در ایران
مدیرعامل شرکت مشاوره تنظیم‌گری پنتا، همچنین به وضعیت تتر در داخل کشور پرداخت و گفت: «تتر مدت زیادی است که به صورت سیال و دسترس‌پذیر در اکوسیستم شیوع یافته است. این یکی از صرافی‌های ماست که متأسفانه مستقیماً به یک Sanction List تراکنش داشته است. اگر ما گزارشی منتشر می‌کنیم که صرافی‌های ما را نگران و ناراحت می‌کند، نیت‌مان واقعاً سالم‌سازی اکوسیستم برحسب دیتا و گراف‌های موجود است. دوستان می‌توانند این داده‌ها را راستی‌آزمایی کنند. در حال حاضر، امکان Withdraw و Deposit به والت‌های Sanction List وجود ندارد. بدین ترتیب، سرمایه همه ما به خاطر بی‌دقتی صرافی‌ها در معرض ریسک قرار می‌گیرد.»
او ادامه داد: «با این پروفایل که از فضای موجود ترسیم کردیم، بالاخره «تتر، آری یا خیر؟» در یک کلمه باید بگویم «خیر!». اگر امکانش را دارید، هرچه سریعتر از تتر فرار کنید. در این رابطه، برای سطوح مختلف، پاسخ‌های گوناگونی وجود دارد. اگر شما یک شخص یا کسب‌وکار غیرکریپتویی هستید که با تتر کار می‌کنید ممکن است نیاز به خریدوفروش دلاری پیدا کنید. منظورم کسانی که معاملات برون‌مرزی انجام می‌دهند نیست. در همین اکوسیستم داخلی، برخی مصالح فروش‌ها با سازنده‌ها از طریق تتر کار می‌کنند. به خاطر نوسانات دلار، قیمت را به دلار می‌گیرند و تصور می‌کنند که تتر جایگزین دلار می‌شود. توصیه ما به این دوستان آن است که حتماً جایگزینی برای تتر بیابند. مثلاً می‌توانید سراغ DAI یا طلا یا اوراق قرضه بروید. البته قصد من دفاع از DAI نیست؛ «دای» هم ریسک‌های خاص خودش را دارد؛ قبلاً مشکلات اکوسیستم لونا و ترا را هم دیده‌ایم. «استیبل‌کوین‌های» الگوریتمی، ریسک دی‌پگ شدن دارند، اما ریسک فریز شدن ندارند.»
دای جایگزین تتر
او درباره ارز دای ادامه داد: «یک سؤال دیگر هم در این میان مطرح می‌شود: «اگر از «دای» استفاده کنیم، باز هم والت ما red-flag می‌شود؟» بله، این اتفاق می‌افتد؛ بالاخره آی‌پی دیوایس شما را می‌شناسند و می‌فهمند که ایرانی هستید و مثلاً risk score شما را ۷۵ درصد می‌گذارند. اما آیا می‌توانند دارایی شما را فریز کنند؟ خیر! در اسمارت‌کانترکت «دای» و استیبل کوین‌های الگوریتمی، فانکشن «فریز» وجود ندارد؛ ولی در مورد «تتر» وجود دارد. شما می‌توانید «دای» خود را بالاخره به یک صرافی یا یک شخص دیگر بفروشید؛ آن را نمی‌توانند در کیف پول شما فریز کنند؛ اما تتر را در کیف پول شما، در حالی که موجودی آن را می‌بینید، فریز می‌کنند؛ نیازی نیست پول را به صرافی بفرستید که در آنجا مسدود شود! تتر را در کیفتان فریز می‌کنند. توصیه ما به صرافی‌داران کشور این است که موضوع Compliance و Investigation را جدی‌تر بگیرند. قواعد و استانداردهای «والت منیجمنت» در داخل کشور ما با دنیا متفاوت است؛ ما همیشه جزو Sanction Countries قرار می‌گیریم؛ همواره در SDN List هستیم؛ پس باید دقت کنیم که با کدام کیف پول‌ها تعامل داریم. متأسفانه این دقت تا به حال وجود نداشته و ریسک اکوسیستم را بالا برده است.»
در انتها نیز طهماسبی به سوال اینکه آیا دای جایگزین خوبی است پاسخ داد: «همان طور که عرض کردم؛ من نمی‌خواهم به صورت «ایجابی» حمایت کنم؛ تبلیغ دای را نمی‌کنم؛ رگولاتور ایالات متحده خیلی باهوش است؛ روی تتر هم اوایل حساسیت نداشت؛ ولی به محض این که ببیند دای به نقدینگی و طرفداران زیادی رسید، فشار می‌آورد که ساز و کارهای فریز دارایی در شبکه «دای» نیز تعبیه شود. می‌دانید که پشتوانه «دای» یک سری آکشن (Auction) و وام است؛ فیات مانی نیست؛ اما چنین امکانی برای رگوله شدن دای هم وجود دارد. باور بفرمایید که تتر بزرگ‌ترین CBDC دنیا است؛ یک CBDC هوشمند به شمار می‌رود؛ پشتوانه‌اش دلار است و سیاست گذارش Federal Reserve. نیازی نیست که CBDC فقط در یک بلاکچین Private توسعه داده شود که هیچ کس از آن استفاده نکند؛ می‌توانید یک CBDC بزرگ که در کامیونیتی دیگری طراحی شده را تحت ضابطه در آورید.»