پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی مدیرعامل صرافی تبدیل از ابزارهای موجود در صرافی‌های رمزارزی / صرافی‌ها باید حس حمایت داشته باشند
در رویداد ۹ ژانویه، مسعود ملک، هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل صرافی رمزارز «تبدیل» در سخنرانی‌ای با موضوع «توسعه به جای رقابت» درباره رویکرد توسعه‌محور در کار، زندگی و صنعت سخن گفت و به بررسی ابزارهای مختلف صرافی‌های رمزارزی پرداخت. ملک معتقد است که اگر کاربر به‌واسطه استفاده از ابزارهای جدید دچار ضرر و زیان شود، صرافی رمزارزی باید حس حمایت را داشته باشد؛ پشت کاربر بایستد، تست کند، ابزار آزمایش‍ی در اختیار کاربر بگذارد که تست را بی‌ضرر و زیان به انجام برساند و یاد بگیرد.
مدیرعامل صرافی رمزارز تبدیل با ذکر مثالی از سفر اخیر خود به چابهار، سخنرانی خود را آغاز کرد و گفت: «چابهار یک منطقه خیلی محروم است. اگر به جنوب بروید، ممکن است به هرمز، قشم یا دیگر شهرها بروید که مشاهده می‌کنید خیلی توسعه‌یافته‌تر از چابهار هستند. من با بومی‌های چابهار صحبت می‌کردم و همگی نقش رئیس مناطق آزاد یا نفرات تصمیم‌گیرنده را در این توسعه یا توسعه‌نیافتگی خیلی پررنگ می‌دیدند. این سؤال برایم مطرح شد که در کار، زندگی و صنعت خودمان، رویکرد توسعه‌محور تا چه حد مد نظر بوده است؟ اقتضای کار همیشه این است که دنبال رقابت و تبلیغات ارزان‌تر باشیم، هزینه‌ها را کاهش دهیم و نیروهای بهتری بگیریم. ولی نکته‌ای که در سالیان گذشته باعث شده شرکت را سرپا نگه دارم، تمرکز بر کاربر با نگاه توسعه‌گرا بوده؛ به نحوی که به کاربر در رسیدن به بلوغ صنعت کمک کنیم.»
توسعه با محوریت کاربر
مدیرعامل تبدیل با اشاره به اینکه تاکنون افراد بسیاری نیز روی موضوع توسعه با محوریت کاربر کار کرده‌اند توضیح داد: «توضیحات من برای خیلی‌ها بدیهی به نظر می‌رسد، ولی تمایل دارم باز هم رویکرد تمرکزگرا مورد توجه قرار گیرد. تاکنون سه مرحله رشد سریع بازار یا همان بولران را در تاریخ کریپتو داشته‌ایم؛ مرحله اول در سال ۲۰۱۳ بود که بیشترین تمرکز صرافی‌هایی مثل کوین‌بیس روی تبدیل فیات به کریپتو بود. آنها در آن زمان برنده بازی به شمار می‌رفتند. در مرحله دوم افزایش قیمت ارز دیجیتال که از سال ۲۰۱۷ شروع شد صرافی‌هایی مثل بایننس روی کار آمدند و برنده بازی بودند. آنها تمرکز خود را بر تنوع ارزی، ICO و ایجاد نسل جدیدی از نخستین ابزارهای مالی گذاشتند، ولی هنوز مهم‌ترین برگ برنده‌شان تنوع بود.»
مسعود ملک در ادامه یادآور شد: «بولران سوم در سال ۲۰۲۰ رخ داد که برنده‌هایش یونی‌سواپ، پنکیک‌سواپ و صرافی‌های غیرمتمرکز دیفای بودند. از نظر من این سه مرحله رشد بازار، سه مرحله بلوغ و توسعه را در اکوسیستم ایجاد کردند. اکوسیستم کریپتوی ایران با یک فاز تأخیر نسبت به این مراحل جهانی رشد می‌کند. اولین مرحله رشد کریپتو در ایران مربوط به صرافی‌های OTC بود که تبدیل فیات به کریپتو را در ایران انجام می‌دادند. در مرحله بعد صرافی‌های P2P تنوع ارزی و بازاری را در بازار فراهم کردند. امروز شاهد نسل سوم صرافی‌ها هستیم که بر ابزارهای مالی نوین تمرکز دارند. شاید همه اینها فقط نظر شخصی به شمار رود. طبیعتاً دسته‌بندی‌ها و ابزارهای فراوان دیگری هم وجود دارد که من به کارکرد و چالش‌های برخی از این ابزارها اشاره می‌کنم. من در مورد ابزارهایی از قبیل مارجین، ربات‌ها، صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، API، بازار فیوچر Futures، آپشن، copy-trading تکنولوژی دیفای و فناوری‌های سوار بر آن صحبت می‌کنم. می‌دانم که تعریف تمام اینها را میدانید، ولی مرور مختصری بر تعریف و مزیت هر یک از آنها خواهم داشت.»
تمرکز بر ابزارهای جدید
مدیرعامل صرافی تبدیل با اشاره به اینکه تمرکز ما بر ابزارهای جدید منجر به توسعه کل بازار خواهد شد، توضیح داد: «اینکه چه میزان از کاربران تقاضای هر کدام از ابزارها را داشته باشند و چه تعداد از کاربران از آن استفاده می‌کنند یک شاخص نشانگر بلوغ مارکت است. اگر بخواهیم حجم معاملات بازار رمزارز ایران، بلوغ بازیگران، جایگاه ما در قیاس با صرافی‌های جهانی و… را بدانیم، همیشه یکی از پررنگ‌ترین معیارها همین است که وقتی کاربران درخواست فیوچر یا آپشن یا امکانات دیفای می‌دهند، در دسترس آنها باشد تا به بلوغ جهانی نزدیک شویم. نخستین ابزار را به نام «مارجین» می‌خوانیم که همگی می‌شناسید. مارجین این امکان را به کاربران می‌دهد که در یک بازار دوطرفه معامله کنند و از ریزش قیمت‌ها نیز منتفع شوند. این امکان را می‌یابند که از اهرم بهره ببرند و تا چندبرابر دارایی خود قرض بگیرند. طبیعتاً آن سر مارجین، «استخر مشارکتی» است که به کاربران اجازه می‌دهد دارایی خود را در صرافی‌ها به امانت بگذارند و سود ثابتی دریافت کنند.»
امکانات در دسترس برای معامله‌گران
مسعود ملک درباره سایر امکانات در دسترس کاربران اظهار کرد: «گزینه بعدی ربات‌های معامله‌گر هستند که به کاربران امکان اتوماتیک کردن فرایندهای معاملاتی و پیاده‌سازی استراتژی معاملاتی را می‌دهند. این ربات‌ها سرویس 24ساعته به کاربران می‌دهند. خیلی وقت‌ها نیازی به دانش تخصصی ویژه در این حوزه نیست، چون بخش زیادی از اتوماسیون در درون ربات پیاده‌سازی شده است. مورد بعدی را به نام DEX می‌خوانند. میدانید که «بازارگردانی» همیشه برای صرافی‌ها چالش‌ساز می‌شود. شاید روی کاغذ تکنولوژی پیچیده‌ای به حساب نیاید، ولی اگر شما بخواهید تعداد زیادی بازار را با حداقل ضرر و زیان ممکن بازارگردانی کنید با چالش‌های عملی فراوانی مواجه می‌شوید. دکس‌ها اجازه می‌دهند تنوع بسیار بالایی از ارز را به کاربران ارائه دهیم؛ بدون اینکه نگران بازارگردانی مستقیم باشیم. از این طریق احساس امنیت کاربران هم بالاتر می‌رود. بسیاری از کاربران به دلایل مختلف نمی‌خواهند دارایی خود را در صرافی متمرکز بگذارند.»
او درباره صرافی‌های غیرمتمرکز بیان کرد: «نسل جدید دکس‌ها الان order book هم دارند و معاملات فیوچر روی آنها پیاده‌سازی می‌شود. رسیدن به دکس تکنولوژی بالایی لازم دارد. مسئله بعدی ای‌پی‌آی است که به کاربران امکان معامله با سرعت خیلی بالا را می‌دهد و اینکه استراتژی معاملاتی مد نظر خود را پیاده کنند یا بین صرافی‌ها آربیتراژ بگیرند. خیلی از فرایندهای اجرایی بدین ترتیب اتوماتیک می‌شوند و الان موج جدیدی از تقاضا برای ای‌پی‌آی باکیفیت وجود دارد. البته هر رابطی که از صرافی خودمان به بیرون بدهیم در واقع یک ای‌پی‌آی به شمار می‌رود، ولی کیفیت ای‌پی‌آی و اینکه کاربر حاضر شود چه مقدار پول روی ای‌پی‌آی سوار کند، یکی از چالش‌ها به شمار می‌رود. ما باید بالاترین کیفیت و سرعت را در ای‌پی‌آی فراهم سازیم.»
مدیرعامل تبدیل با اشاره به اینکه مسئله بعدی، قابلیت فیوچر است که به ما در مقیاس‌پذیر کردن مارجین کمک می‌کند، ادامه داد: «اینجا می‌توانیم با اهرم‌های بالا دست به معامله بزنیم و از حیث بازارگردانی و مدیریت ریسک نیز استراتژی‌های مورد نیاز در اختیار قرار گیرد. آپشن‌ها نیز مشابه فیوچر، امکان مدیریت ریسک و نوسان‌گیری و استفاده از اهرم را به ما می‌دهند. در اینجا نیز استراتژی‌های مختلفی در بازارهای معاملاتی قابل پیاده‌سازی است.»
کپی‌تریدینگ و روش انجام آن
ملک درباره مبحث کپی‌تریدینگ خاطرنشان کرد: «مسئله بعدی کپی‌تریدینگ است که برای همه ما چالش به شمار می‌رود. سؤال ذهنی خیلی از ما که مرتب از اهل فن می‌پرسیم، همین است: «چه چیزی بخرم؟». کپی‌تریدینگ یا portfolio-sharing این قابلیت را به ما می‌دهد که حساب کاربری یا اکانت خود را به حساب دیگر کاربران متصل کنیم و هر معامله‌ای که آنها برای خودشان انجام می‌دهند، در مورد حساب ما نیز replicate یا کپی شود. بدین ترتیب می‌توانیم شیوه جدیدی از کسب درآمد را تجربه کنیم؛ هم برای کسی که معامله انجام می‌دهد و هم برای کسی که حسابش را به معامله‌گر وصل کرده است. با این روش به بلوغ سیستم کمک می‌شود زیرا واسطه‌ها یا سیگنال‌فروش‌های فیک که با تبلیغات کاذب، سودای پولدار شدن را به کاربران می‌فروشند، کنار می‌روند. سیستم کپی‌تریدینگ همان معاملاتی که برای خودم انجام می‌دهم را برای کاربران نیز کپی می‌کند، نه چیزی که در ذهن من می‌گذرد و در واقع مصداق skin in the game است؛ یعنی خودمان هم دستی بر آتش داشته باشیم. در عین حال، ارائه آمار سوددهی کاربران کمک می‌کند بفهمیم سیگنال‌ها و ادعاهای ما در عمل با چه کیفیتی پیاده می‌شود و نوعی شفافیت را به بازی می‌آوریم.»
نوآوری‌های دیفای
مسعود ملک درباره دیفای اظهار کرد: «گزینه آخر را به نام دیفای می‌خوانند که نوعی سیستم وام‌دهی به شمار می‌رود. نوآوری‌های جدید فراوانی در Decentralized Finance قابل پیاده‌سازی است. بسیاری از تکنیک‌های کرادفاندینگ نیز در این حوزه پیاده‌سازی می‌شوند. عده‌ای دارای سرمایه‌های خرد هستند ولی هیچ سیستمی برای یکپارچه‌سازی سرمایه‌های خرد وجود ندارد. اگر به مثال چابهار بنگریم، می‌بینیم خیلی از روستایی‌ها دوست دارند اقامتگاه بوم‌گردی بسازند. ما به آن سفر با بچه‌های جاباما و علی‌بابا رفته بودیم. موقعی که با روستاییان صحبت می‌کردیم، می‌گفتند آیا امکان دارد یک توکن بسازید که به ما امکان کرادفاندینگ بدهد؛ یعنی با فروش آن توکن، سرمایه‌های خرد و کلان را جذب کنیم و اقامتگاهی بسازیم که از اجاره‌اش به جریان مالی برسیم و توکن‌سوزی کنیم؟ روی کاغذ اکوسیستم خیلی باکیفیتی را می‌شود برای آن مناطق ایجاد کرد. تمام اینها نسل بعدی فناوری کریپتو است که سطح تازه‌ای از بلوغ را به ارمغان می‌آورد.»
روی دیگر سکه؛ چالش‌های حوزه بلاکچین و رمزارزها
ملک با اشاره به این نکته که تمام مطالب گفته‌شده تا اینجا، خوبی‌های بازار و صنعت کریپتو بود، اما روی دیگر ابزارها و فناوری‌های نوین، چالش‌هایی است که به دنبال می‌آورند، توضیح داد: «ارائه‌های قبلی را که گوش می‌دادم، دائم از خود می‌پرسیدم که این طبقه‌بندی‌ها در کجای هرم مازلو قرار می‌گیرد. در ایران، همه ابتدا دغدغه زنده ماندن دارند و بعد اگر زنده بمانند، به برنامه‌های رفاهی و تیم‌سازی برای کارکنان می‌اندیشند. چالش‌های حوزه دیفای نیز همین‌طور هستند. ابتدا باید حداقلی از سرویس باکیفیت بدهیم و سپس به تنوع و فیوچر و مارجین بپردازیم. اولین چالش‌های ما مربوط به تکنولوژی است. این فناوری‌ها هم در دنیا جدید هستند و هم در ایران. در سال ۲۰۱۸ بایننس هنوز فیوچر نداشت و خودم مجبور می‌شدم از صرافی بیت‌مکس استفاده کنم. بایننس که این اندازه بزرگ است، چند سال است که چنین تکنولوژی‌ای را ارائه داده است. هیچ مقاله و موردی وجود ندارد که روش‌های موفق ایجاد بازار آپشن، مارجین و فیوچر را برایمان توضیح دهد. پس نیازمند تحقیق و توسعه و تست‌های طولانی‌مدت هستیم تا پایداری لازم و نیروی متخصصی فراهم آوریم که دانش لازم را به هر مجموعه‌ای اضافه کند. خلاصه، تکنولوژی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها به شمار می‌رود.»
مدیرعامل تبدیل با اشاره به اینکه چالش بعدی مربوط به آموزش می‌شود، گفت: «وقتی مارجین را می‌آوریم و در اختیار کاربر می‌گذاریم، اگر آموزش مناسب ندهیم، مثل یک بمب می‌ماند. هر اتفاقی که در بازار اسپات بیفتد، در اینجا در بازار دوطرفه و همراه با لورج (leverage) رخ می‌دهد. باید که کاربران در این بازار آموزش‌های باکیفیتی ببینند. با انواع وبینار و ویدئوهای آموزشی و مقالات و ابزارهای self-support باید کاری کنیم که کاربر بتواند نیازش را به پشتیبانی پاسخ دهد. مسئله مهم دیگر، پشتیبانی است. وقتی ابزارها را می‌آوریم، نیروهای پشتیبانی نیز باید به همان اندازه متخصص شوند. وقتی یک کاربر تماس می‌گیرد و راجع به ربات معامله‌گر، دکس یا مارجین می‌پرسد، دوستان پشتیبانی باید آشنایی کامل برای پاسخگویی و رسیدگی به مسئله را داشته باشند. فرضاً کاربر تماس می‌گیرد و می‌گوید: «معامله مارجین من که با این اهرم باز شده بود، می‌بایست اینقدر سود می‌کردم ولی اینقدر ضرر کرده‌ام». شاید شما بتوانید برای 100 یا 200 نفر این محاسبات را به صورت دستی انجام دهید، ولی برای چند ده هزار نفر چطور می‌توان پاسخگویی دستی انجام داد؟ باید سیستم‌های CRM ما سطحی از بلوغ را داشته باشند، وگرنه حجم نارضایتی به سرعت به قدری بالا می‌رود که قادر به پاسخگویی نیستیم.»
قانون‌گذاری حوزه بلاکچین و رمزارزها در ایران
مسعود ملک خاطرنشان کرد: «خیلی از فعالیت‌های توسعه‌ای این حوزه، مسئله قانون‌گذاری است. خیلی از نوآوری‌ها به طور کامل تحت تأثیر قوانین مشخص یا نامشخص قرار می‌گیرد. در همان فضای نامشخص هم یکسری مسائل نامشخص‌تر شکل می‌گیرد که زیرمجموعه نوآوری هستند. قانون‌گذاری برای ما یک مسئله پررنگ به شمار می‌رود. روی هر حوزه جدیدی که دست می‌گذاریم، یکی از دغدغه‌های جدی برایمان این است که آیا ما فیلتر می‌شویم یا نه؟. هر نوآوری‌ای که بخواهیم بالا بیاوریم، همواره باید از خود بپرسیم که آیا به فیلتر می‌انجامد یا نه؟ بعضی وقت‌ها می‌گویم کاش یک پنل بود که داخلش سرچ کنم و قبل از اینکه روی یک موضوع کار کنم بفهمم آیا جزو خط‌قرمزها به شمار می‌رود یا نه؟ عدم شفافیت کار را برای ما خیلی سخت می‌کند. البته این یک موضوع دوجانبه است؛ قانون‌گذار همیشه برای حفظ منافع سرمایه‌گذار باید سختگیرانه‌ترین اقدامات را در پیش گیرد و ما هم باید به کمک بیاییم که به قانون‌گذار آموزش داده شود. گام اول به این گام آخر خیلی نزدیک است. همان‌طور که میدانید نیروی کار متخصص همیشه هیجان کارهای بزرگ را دارد و اگر به او اجازه ندهیم کارهای بازار را به انجام برساند، به جاهایی مهاجرت می‌کند که امکان کار بزرگ را فراهم می‌سازند. منظورم مهاجرت فیزیکی نیست، منظورم همکاری با دیگر جاهاست.»
او با اشاره به اینکه ما در عین حال که باید قانون‌گذار را راضی کنیم، باید نیروهای متخصص و کارمندان را نیز راضی نگه داریم، بیان کرد: «این یک مثلث است که نیاز به تمرکز و انرژی مداوم دارد. به‌عنوان جمع‌بندی، هدفم از این گفت‌وگو بیان یک مطلب بود: ما نیاز زیادی به گسترش صنعت داریم تا همان مسیر بلوغی که در جهان در سه حوزه ذکرشده شکل گرفته را با نگاه توسعه‌محور بپیماییم. نگاه ما به جای رقابت باید به کاربر باشد. تأمین مالی ابزارهایی که تا الان گفتیم، خودمان پیاده‌سازی کرده‌ایم یا می‌کنیم. هر کدام از ما روی یکی از ابزارها تمرکز و تخصص بیشتری داریم. به نظر من، برنده نهایی توسعه بلاکچین، بازار است، مردم هستند و هر گاه به سمت آن نقطه شفافیت قانون و ضابطه برویم، برنده نهایی خودمان خواهیم بود. همه ما دوست داریم بدون دغدغه به توسعه خودمان و همکاران بیندیشیم و رشد کنیم. سوخت و محرک این رشد، به نظر من، رضایت کاربر است. تکنولوژی‌های جدید مالی، راهی است که رضایت کاربران را به ارمغان می‌آورد. کاربر را نمی‌توان محدود ساخت. کاربر یا در صرافی داخلی نیازش را برطرف می‌کند یا در صرافی خارجی. ما نمی‌توانیم با فقدان تمام ویژگی‌ها، نیاز کاربر را از بین ببریم. مهم است که با چه کیفیت و چه سرعتی به سمت کاربر برویم. البته ایجاد امکانات جدید برایمان هزینه‌های زیادی دارد.»
مدیرعامل تبدیل در پایان گفت: «بسیاری از ابزارهایی که نام بردم با چالش‌های پشتیبانی و عملکردی مواجه هستند. ما بسیاری از چالش‌ها را از قبل نمی‌شناسیم و امکان دارد کاربر با استفاده از ابزار ما دچار ضرر و زیان شود. ما همیشه پای کاربر ایستاده‌ایم که ضرر و زیان را جبران کنیم و فرصت بهبود محصول را در اختیار خودمان بگذاریم و اعتماد او را به دست آوریم. یک بعد قضیه که تا الان اسم نبردم ولی زیر تمام چترها حائز اهمیت است جبران زیان کاربر است. اگر کاربر به‌واسطه استفاده از ابزارهای جدید دچار ضرر و زیان شود، صرافی باید حس حمایت را داشته باشد؛ پشت کاربر بایستد، تست کند، ابزار آزمایش‍ی در اختیار کاربر بگذارد که تست را بی‌ضرر و زیان به انجام برساند و یاد بگیرد.»