پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی تجربه متمایز منابع انسانی در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین ایران/ سرعت نامتوازن پویایی صنعت و دانش منابع انسانی
مهاجرت سرمایه‌های انسانی و نبود نیروی متخصص در شرکت‌های فناوری‌محور به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های این شرکت‌ها تبدیل شده است تا حدی که بسیاری از مدیران و صاحبان کسب‌وکارها از نبود نیروی انسانی به‌عنوان مانعی برای توسعه یاد می‌کنند. بررسی‌ها از وضعیت نیروی انسانی در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال نشان می‌دهد که این خلأ در تمام بخش‌های اکوسیستم یکسان نیست. برای مثال صرافیهای رمزارزی و کسب‌وکارهای مبتنی بر بلاکچین که عمری 10ساله دارند و از حوزه‌های نوظهور محسوب می‌شوند، به «راهکار» اعلام کرده‌اند که علاوه بر مسئله مهاجرت با چالش‌های دیگری هم روبهرو هستند.
در همین رابطه و در آستانه برگزاری رویداد 9 ژانویه با مدیران منابع انسانی صرافیهای نوبیتکس، آبان‌تتر و هیتوبیت با محوریت چالش منابع انسانی در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین گفت‌وگو کرده‌ایم.
همه‌چیز نوظهور است؛ ویژگی‌های نسل زد و روندهای صنعت
طبق صحبت‌های سینا معصومی، مدیر سرمایه انسانی نوبیتکس، مهم‌ترین چالش‌های حوزه سرمایه انسانی در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین نسل متفاوتی است که در این صنعت مشغول به کار می‌شوند: «نسل Z و علاقه‌مند بودن آنها به فناوری مهم‌ترین وجه تمایز آنها با استعدادهای نسل‌های قبلی است. این نسل ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. آنها در مقایسه با نسل قبلی استعدادها، افرادی خودانگیخته‌تر، ریسک‌پذیرتر و تیزبین‌تر هستند و از هوشیاری اجتماعی بالاتری نیز برخوردارند؛ در نتیجه انتظارات متفاوتی از سازمان دارند و این موضوع خود چالش و فرصتی هم‌زمان برای ما فراهم می‌کند. به صورت خاص نیز افراد فعال در تیم‌های فناوری و محصول، علاوه بر دانش تخصصی موقعیت شغلی خود، به دانش زمینه‌ای این صنعت هم نیاز دارند تا درک بهتری از کسب‌وکار و نیازمندی‌های آن داشته باشند.»
او ادامه داد: «مورد دیگر این است که صنعت بلاکچین و رمزارز، پویایی، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام (VUCA) متفاوتی در ذات خود دارد. این موضوع از یک‌سو نیازمند بهبود مستمر و انعطاف‌پذیری و از سوی دیگر نیازمند مدیریت هوشمند است. مدیریت هوشمند موجب توسعه محصول، متناسب با روندهای بازار می‌شود و رشد مستمر شرکت را به دنبال دارد و سبب می‌شود سازمان و همکاران نه‌‌تنها از تغییرات بازار؛ به‌ویژه روندهای نزولی متأثر نشوند، بلکه به رشد خود ادامه دهند.»
معصومی با اشاره به تفاوت چالش منابع انسانی اکوسیستم بلاکچین و رمزارز با سایر اکوسیستم‌های اقتصاد دیجیتال، توضیح داد که صنعت رمزارز یکی از به‌روزترین صنعت‌های فعال در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال است. علاوه بر تغییرات پیوسته، اثرگذاری روندهای جهانی بر این صنعت نیز یکی دیگر از تفاوت‌های آن است. به همین خاطر، فرایند آموزش و توسعه در سطح تیم‌ها و اشتراک دانش در سطح سازمان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های سرمایه انسانی در این صنعت است.
راهکارهایی برای نگهداشت سرمایه‌های انسانی
به گفته معصومی، صنعت رمزارز و بلاکچین تحت تأثیر شرایط بین‌المللی و روندهای جهانی است. این عامل سبب می‌شود رقابت نوبیتکس با دیگر بازیگران منطقه در بازار مالی و در بازار استعدادهای برتر این صنعت در جریان باشد. او همچنین در پاسخ به این سؤال که کمبود سرمایه انسانی بیشتر متوجه کدام بخش‌های اکوسیستم است، توضیح داد: «جذب استعداد برای موقعیت‌های شغلی در دپارتمان محصول و فناوری به دلیل پیچیدگی‌های فنی و دانش تخصصی صنعت بلاکچین و همچنین رقابت موجود در بازار استعدادها در داخل و خارج از کشور، بیشترین چالش را دارد.»
مدیر سرمایه انسانی نوبیتکس با معرفی مهاجرت نیروی انسانی به‌عنوان یک چالش مهم منابع انسانی تصریح کرد: «عوامل مختلفی بر مهاجرت اثرگذارند که از مدیریت سازمان‌ها خارج است، اما ما در نوبیتکس سعی می‌کنیم عوامل درون‌سازمانی ازجمله معنای کار، کیفیت همکاران، فرصت رشد، پرداخت و مزایای رفاهی را به گونه‌ای فراهم کنیم که انتخاب استعدادهای برتر باشیم. از نگاه ما، دیدگاه سرمایه انسانی در مقابل منابع انسانی است. منبع تخصیص‌دادنی و مصرف‌شدنی است، اما سرمایه توسعه‌پذیر و قابل رشد است. ما در نوبیتکس زمینه رشد و توسعه همکار را به گونه‌ای فراهم می‌کنیم که با گذر زمان، رشد خود را احساس کند. برای ما اهمیت دارد که نوبیتکس، شتاب‌دهنده توانمندی و تجربه همکار در مسیر حرفه‌ای او باشد.»
سینا معصومی، مدیر سرمایه انسانی نوبیتکس معتقد است در دنیای امروز، نگاه منبع‌محور به سرمایه انسانی پاسخگوی شرایط نیست و به یک نگاه ارتقایافته و سرمایه‌محور نیاز داریم. سرمایه انسانی باید موتور محرک کسب‌وکار باشد نه یک دپارتمان که مشغول برنامه‌ها و فعالیت‌‌های خود در سازمان است. در واقع کار ما اجرای برنامههای کوتاه‌مدت صرفاً جالب نیست. کار سرمایه انسانی، اثرگذاری استراتژیک بر عملکرد سازمان است و اهداف این تیم باید با اهداف استراتژیک سازمان گره بخورد تا برنامههای عملیاتی آن در راستای رفع نیازهای کسب‌وکار باشد.
نیاز به آموزش نیروهای انسانی از نقطه اول
از نگاه پریسا حسین‌زاده، مدیر منابع انسانی آبان‌تتر مهم‌ترین چالش منابع انسانی در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین ایران، پیدا کردن نیروی انسانی متخصص و نگهداشت آن است: «این چالش میان کسب‌وکارهای فناوری‌محور ثابت است، اما رفع آن برای شرکت‌های فعال بلاکچین با دشواری بیشتری همراه است. موضوع فقط جذب نیست و نگهداشت سرمایه‌های انسانی هم دغدغه است. نگهداشت نیروهای انسانی مستلزم انعطاف‌پذیری شرکت‌ها و فراهم کردن فضایی است که به افراد انگیزه ماندن بدهد.»
حسین‌زاده در پاسخ به این سؤال که کمبود سرمایه انسانی بیشتر متوجه کدام بخش‌های اکوسیستم است، توضیح داد که این کمبود بیشتر متوجه نیروهای فنی است و در اولویت بعدی به نبود متخصصان مارکتینگ، منابع انسانی و… رسیده است.
مدیر منابع انسانی آبان‌تتر می‌گوید یکی دیگر از چالش‌های منابع انسانی حوزه رمزارز و بلاکچین این است که برخی فعالیت‌ها و عنوان‌های شغلی موجود در فضای اکوسیستم رمزارزی، عناوینی هستند که در شرکت‌های خارج از اکوسیستم رمزارز و بلاکچین وجود ندارند. در واقع این پوزیشن‌ها در شرکت‌ها ایجاد شده و توسط خود مجموعه آموزش داده می‌شود و در موارد بسیاری پیش آمده که مجبور شدیم افراد را از نقطه اول برای پوزیشن‌ها تربیت کنیم.
باوری اشتباه میان سرمایه‌های فنی
حسین‌زاده با اشاره به تفاوت‌های چالش‌های اکوسیستم بلاکچین و رمزارز با سایر اکوسیستم‌های اقتصاد دیجیتال ادامه داد: «کمبود متخصص و سرمایه انسانی برای هر دو بخش مشترک است، اما وضعیت برای اکوسیستم رمزارز و بلاکچین سخت‌تر است؛ چراکه نیروهای انسانی به‌ویژه متخصصان فنی بر این باورند که حقوق آنها منصفانه نیست. بارها در جلسات شنیده‌ایم که می‌گویند در شرکت‌های رمزارزی میزان حقوق بسیار بالاتر از سایر بخش‌های اکوسیستم اقتصاد دیجیتال است و افراد فنی فکر می‌کنند مقدار دریافتی آنها در اکوسیستم بلاکچین و رمزارز باید بسیار بالاتر از رده حقوقی متخصصان سایر بخش‌های اکوسیستم اقتصاد دیجیتال باشد. این گمان باعث شده افراد عدد دریافتی خود را به دور از انصاف بدانند و خواهان رشد صددرصدی رقم حقوق‌شان باشند. این درحالی است که عدد دقیقاً به اندازه کارآمدی آنها تعیین می‌شود. مدتی است که می‌شنویم مهاجرت نیروهای انسانی متخصص به یک بحران تبدیل شده، اما به اعتقاد من، شغل برای فردی که تصمیم به مهاجرت گرفته، تنها یک پارامتر در میان دیگر پارامترهاست.»
طبق صحبت‌های مدیر منابع انسانی آبان‌تتر، انتخاب مهاجرت کردن تحت تأثیر عوامل بسیاری است و نمی‌توان با تغییر در شرایط شغلی، فرد را از رفتن به کشوری دیگر منصرف کرد.
او می‌گوید گرچه بهبود شرایط شغلی و ایجاد فضای مناسب می‌تواند مهاجرت را به تأخیر بیندازد، اما تصمیمی که در نتیحه شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی گرفته می‌شود از بهبود شرایط شغلی وزنه سنگین‌تری دارد. حسین‌زاده صراحتاً با اشاره به افزایش اهمیت تجربه کارکنان عنوان کرد: «در این شرایط راهکار ما این است که سعی کنیم آن شرکتی باشیم که افراد در صورت تمایل به مهاجرت هم آن را برای همکاری انتخاب می‌کنند.»
دانش نیروی انسانی در طول زمان نامعتبر می‌شود
شهرام علیزاده، مدیر منابع انسانی صرافی هیتوبیت مهم‌ترین چالش منابع انسانی در اکوسیستم رمزارز و بلاکچین ایران را جذب نیروی انسانی می‌داند، اما معتقد است در صورت استخدام و جذب هم این دغدغه کاملاً رفع نخواهد نشد. یکی از موضوعات مهم درباره نیروهای انسانی این اکوسیستم به‌روز بودن افراد است. در مواردی پیش می‌آید که کسب‌وکار به دنبال جذب توسعه‌دهنده بلاکچین است، اما این صنعت به‌سرعت در حال توسعه است و دانش نیروهای انسانی در این سیر تحولی نامعتبر و قدیمی محسوب می‌شود.
او ادامه داد: «در این شرایط، هم کسب‌وکار و هم فرد باید با تغییرات همسو شوند و این یعنی مهارت‌های مورد نیاز در آگهی‌های شغلی هم نیازمند تغییر خواهند شد. در این نقطه آموزش نیروهای انسانی اکوسیستم رمزارز و بلاکچین به‌عنوان چالشی جدید پدید می‌آید. در ادامه از آنجا که تعداد نیروهای انسانی محدود است، آنها ممکن است با هر پیشنهادی از ادامه فعالیت دست بکشند. این وضعیت مختص هیتوبیت نیست و تمام بخش‌های فنی شرکت‌ها در حال حاضر با چنین مسائلی دست به گریبان‌اند.»
جای خالی متخصصان سرفصل‌های تخصصی
شهرام علیزاده در پاسخ به این سؤال که کمبود سرمایه انسانی بیشتر متوجه کدام بخش‌های اکوسیستم است، گفت: «سرفصل‌های تخصصی که با بلاکچین و تبادل مالی حوزه رمزارز مرتبط هستند؛ اعم از بخش فنی، کارشناس پول‌شویی و عملیات و نظارت بر بازار در مقایسه با بخش‌های دیگر با کمبود منابع انسانی بیشتری روبهرو هستند. در واقع افراد متخصص این حوزه اصلاً وجود ندارند و تنها راه رفع این مسئله، آموزش است.»
او در همین راستا ادامه داد: «در کنار آموزش، فراهم کردن بستر رشد و تنوع‌سازی برای افراد کارساز است. سهمیه دانش‌بنیان نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.»
علیزاده با اشاره به تفاوت چالش منابع انسانی اکوسیستم بلاکچین و رمزارز با سایر اکوسیستم‌های اقتصاد دیجیتال تصریح کرد: «درگیری‌های زیاد بلاکچین با حوزه پول‌شویی و مواجهه با تغییرات زیاد تحول‌آفرین، شرح شغلی‌های جدید و انتظارات تازه‌ای پدید آورده است. فارغ از سطح دانش و مهارت‌های آنها، ارزیابی عملکرد و سنجش اینکه تا چه حد بر روند جدید تازه‌ایجاد‌شده تسلط دارند هم مطرح است.»