راه مقابله با کلاه‌برداری الکترونیکی فرهنگ‌سازی است نه محدودیت!

حمید رضا علوی‌زاده با وجود ظاهر جوانش، اما بیش از یک دهه تجربه فعالیت در بانک‌های ایران دارد. او پس از همکاری با بانک‌های پاسارگاد و انصار و انجام پروژه‌هایی با دیگر بانک‌ها، حدود ۱۳ ماه پیش به بانک سامان آمد و اکنون مدیریت اداره انفورماتیک این بانک را برعهده دارد. در گفت‌وگو با وی، در مورد وضعیت بانکداری الکترونیکی در بانک سامان و همچنین بحث‌هایی در مورد بانکداری الکترونیکی در کشور صحبت‌ کرده‌ایم که می‌خوانید.

.

به طور کلی جایگاه سامان در ارایه خدمات بانکداری الکترونیکی در مقایسه با سایر بانک‌ها چیست؟

می‌دانید که پارامتر و رتبه‌بندی خاصی برای این موضوع در کشور وجود ندارد و بانک‌ها هم چندان تمایلی به ارایه اطلاعات شفاف در این خصوصی ندارند. اما با توجه به تجربه همکاری با سایر بانک‌ها، باید بگویم این بانک از لحاظ زیرساختی در وضعیت بسیار خوبی است و مقیاسی که مدیران ارشد بانک برای بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظر گرفته‌اند بسیار بزرگ‌تر از خود بانک در حال حاضر است و نیازهای چند سال آینده را هم پوشش می‌دهد.

برای مثال در تجهیز دیتاسنتر جدید بانک سامان، تجهیزات بسیار قدرتمندی خریداری شده است که نمونه آن را فقط در مراکز مخابراتی دیده‌ام. علاوه بر زیرساخت، بانک سامان طرح و برنامه مناسبی هم در بخش فناوری اطلاعات دارد. برای مثال رویکرد بانک سامان به هیچ وجه افزایش شعبه نبوده است و از‌‌ همان روزهای نخست که شاید کسی چندان به فکر بانکداری الکترونیکی در سطح گسترده نبود، این بانک برای ارایه این خدمات گام‌های جدی برداشته است. این مهم سبب شده تا بخش عمده‌ای از تراکنش‌های بانکی، از طریق درگاه‌های مربوط به خدمات بانکداری الکترونیکی ارایه شود.

.

بانکداری الکترونیکی در ایران را در مقایسه با کشورهای پیشرفته از لحاظ کاربری و ارایه سرویس‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بحث گسترده است. از لحاظ کاربری اقبال خوبی به سمت بانکداری الکترونیکی بوده و به نظرم نسبت استفاده افراد از بانکداری الکترونیکی قابل قیاس با کشورهای پیشرفته است. نکته دیگر اینکه ارایه سرویس‌های الکترونیکی در بسیاری از کشور‌ها محدود‌تر از ایران است و از این نظر ما جلوتریم.

برای مثال انتقال وجه در انگلستان به لحاظ مسایل قانونی، اصلا به راحتی انتقال وجه در بانکداری الکترونیکی ایران نیست. البته همین ارایه سرویس‌های متنوع هم یک سری مشکلات در زمیه کلاه‌برداری و پول‌شویی به وجود آورده است. متاسفانه هم‌زمان با ارایه این سرویس‌ها، فرهنگ استفاده امن از آن‌ها رشد نکرده است.

.

بله بحث‌های مربوط به کلاه‌برداری و پول شویی جدی است. به نظر شما راه حل محدود کردن این سرویس‌هاست یا راهکار دیگری نیز وجود دارد؟

با محدودیت موافق نیستم و معتقدم چندان مشکلی را حل نمی‌کند. زمانی که در بانک پاسارگاد مشغول به کار بودم، این بانک کارهای آموزشی خوبی را برای کاربران عادی انجام می‌داد و این آموزش‌ها نتیجه بخش بود. به نظرم باید در بحث فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی بیش از پیش کار کنیم.

.

بسیاری از بانک‌ها در این راسته خدمات رمز یک بار مصرف (OTP) را ارایه کرده‌اند اما بانک سامان هنوز این خدمت را به مشتریان نداده است.

ما OTP را با نام رمزینه به صورت آزمایشی راه‌اندازی کرده و به صورت محدود در اختیار برخی مشتریان قرار داده‌ایم. به زودی و پس از طی مراحل آزمایشی، رمزینه در اختیار مشتریان قرار می‌گیرد و از سال آینده نیز استفاده از OTP در بانک سامان اجباری خواهد شد.

.

در کنار بحث کلاه‌برداری از کاربران عادی، موضوع پول‌شویی نیز وجود دارد. برای جلوگیری از آنچه تدابیری اندیشیده شده است؟

بانک مرکزی بانک‌ها را ملزم به راه‌اندازی واحدی مجزا برای مبارزه با پول‌شویی کرده است. اما این موضوع هنوز به بلوغ کافی به ویژه در بحث‌های مربوط به بانکداری الکترونیکی نرسیده است.

.

تراکنش‌های الکترونیکی بانک سامان با چقدر خطا مواجه است؟

براساس آخرین آمارهای بانک مرکزی، نسبت تراکنش‌های ناموفق به موفق ما حدود ۳ درصد است. به هر حال هم بانک مرکزی و هم مجموعه بانک سامان حساسیت زیادی روی عملکرد بدون خطای تراکنش‌ها داریم و به همین دلیل نظارت و رفع نقص مستمر روی شبکه انجام می‌گیرد. در نتیجه همین نظارت هم اکنون سه ماه است بانک سامان از سوی بانک مرکزی به دلیل تراکنش‌های ناموفق جریمه نشده است.

.

برنامه بانک سامان برای توسعه بخش فناوری اطلاعات چیست؟

یک کار بسیار مهم ما راه‌اندازی دیتاسنتر خارج از تهران است. پدافند غیر عامل چند شهر را به بانک‌ها برای این کار معرفی کرده است و ما شهر سمنان را برگزیده‌ایم تا سال آینده این دیتاسنتر راه‌اندازی می‌شود.

همچنین تقویت زیرساخت‌های شبکه برای ارتباط و پاسخگویی به نرم‌افزارهای جدید بانک مرکزی از دیگر برنامه‌های ماست. برای مثال بانک مرکزی سرویس چکاوک را راه‌اندازی کرده است و براساس این سامانه، جابه‌جایی فیزیکی چک‌ها دیگر در کلر انجام نخواهد شد. در نتیجه تمام شعبات باید چک‌ها را اسکن کرده و در سامانه بانک مرکزی آپلود کنند که این کار نیاز به پهنای باند زیاد و گسترش زیرساخت دارد.

همچنین برای ارایه سرویس به مشتریان علاوه بر راه‌اندازی رمزینه، که به آن پیش‌تر پرداخته شد، شعبات جدید به نام «I Am» در بانک سامان در حال راه‌اندازی است. این شعبات به مشتریان خدمات ویژه‌ای می‌دهد و آن‌ها می‌توانند از شعبه به مانند دفتر تجاری خود بهره ببرند. اتصال به اینترنت، درنظر گرفتن میزهای اختصاصی برای برگزاری جلسات، ارایه خدمات دیگر زیرمجموعه‌های بانک سامان مانند بیمه و پرداخت الکترونیکی سامان و وب‌کیوسک‌ها برای دریافت مستقیم انتقادات و پیشنهادات از جمله امکانات این شعب جدید است.

از دیگر برنامه‌های ما ایجاد تغییراتی در نرم‌افزارهای Back Office بانک است. با انجام این تغییرات، همه اسناد مشتری به صورت دیجیتالی ذخیره شده و جابه‌جایی کاغذ به صفر می‌رسد که زمان ارایه خدمات و هزینه آن را کاهش خواهد داد. در ‌‌نهایت بحث راه‌اندازی مرکز تماس جدید بانک سامان در دستور کار است. در این مرکز افراد مجربی حضور خواهند داشت و به صورت شبانه‌روزی مشتریان را راهنمایی خواهند کرد.

منبع: فناوران اطلاعات