پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عکاس: رضا نعمت‌پور
تشریح جزئیات ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی با تأکید بر ایجاد رگولاتوری واحد / استراتژی اصلی، شفافیت و حمایت از نوآوری است
زمان‌بندی بانک مرکزی برای تنظیم‌گری بخش‌های مختلف حوزه فین‌تک
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت از ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی رونمایی کرد. برنامه بانک مرکزی برای تنظیم‌گری بخش‌های مختلف فین‌تک با تأکید بر شفافیت در فضای کسب‌وکار و حمایت از نوآوری تدوین شده و براساس گفته‌های محرمیان، شمولیت مالی یکی از چشم‌اندازهای اصلی آن است. محرمیان تأکید کرد که سعی شده در برنامه جدید، رگولاتوری از مجوز‌دهی فاصله بگیرد و به جای آن به سمت ارائه چهارچوب به فعالان و کسب‌وکارهای حوزه فین‌تک حرکت کند. او همچنین عنوان کرد که مقررات بانک مرکزی در راهبردهای جدید باید به‌گونه‌ای طراحی شود که توسط ماشین قابل خواندن باشد.
از دیگر نکات مهم ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی، تأکید این نهاد بر ایجاد یک رگولاتوری واحد برای تنظیم‌گری فین‌تک‌هاست. محرمیان در این خصوص عنوان کرد که انجام این مورد کار دشواری است؛ چراکه هر سازمانی وظایف خودش را دارد اما تلاش ما بر این است که در هم‌افزایی با سایر نهادهای تنظیم‌گر به سمت ایجاد نوعی رگولاتور یکپارچه حرکت کنیم.
در ادامه این گزارش به تشریح جزئیات برنامه بانک مرکزی و ره‌نگاشت فین‌تک پرداخته شده و در انتها زمان‌بندی این نهاد برای رسیدگی به هدف‌گذاری‌های این برنامه ارائه شده است.
به گزارش «راه پرداخت»، امروز 30 آبان‌ماه 1402، مهران محرمیان در مراسم رونمایی از ره‌نگاشت بانک مرکزی در دهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، جزئیات این برنامه را تشریح کرد. محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در مراسم رونمایی از ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی عنوان کرد: «برنامه‌ریزی راهبردی و استراتژیک همواره در کانون توجه ما بوده است. در دور اول فعالیت معاونت فناوری اطلاعات نوین برنامه ما بر پایه سه هدف استراتژیک بود که سه راهبرد هم برای آن داشتیم و این برنامه سال 1401 به پایان رسید.»
محرمیان در ادامه در خصوص ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی و برنامه این نهاد برای حوزه فین‌تک با تأکید بر اینکه برنامه بانک مرکزی مبتنی بر ایجاد شفافیت در فضای کسب‌وکار و حمایت از نوآوری است، گفت: «بعد از پایان برنامه قبل تصمیم بر این شد که برنامه جدیدی طراحی شود که دارای دو هدف استراتژیک اصلی است.»
او ادامه داد: «در برنامه قبلی هم شفافیت مطرح بود و طرحی داشتیم به عنوان حکمرانی ريال و پیشرفت‌های خوبی هم در این زمینه داشتیم که در این میان به قانون چک، ماده 11 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، اقدامات انجام‌شده برای مقابله با فیشینگ و تقلب، سامانه مبارزه با پول‌شویی و… می‌توان اشاره کرد.»
اقدامات بانک مرکزی تا به امروز واکنشی بوده است
به اعتقاد محرمیان، اقدامات انجام‌شده در حوزه حمایت از نوآوری تا به الان کافی نبوده و اگر هم اقدامی انجام شده به اقتضای زمان و در پاسخ به جریان‌های روز بوده و به طور کل طرح یکپارچه‌ای برای حمایت از نوآوری تدوین نشده است. محرمیان در این زمینه تأکید کرد: «اقدامات ما در این حوزه واکنشی بوده و بسیاری از افراد تکلیف خود را نمی‌دانستند.»
طبق توضیحات محرمیان، دو عامل اصلی کشش تقاضا و فشار فناوری بانک مرکزی را به سمت حمایت از نوآوری سوق داد و این موضوع را به یکی از استراتژی‌های اصلی بانک مرکزی در ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی تبدیل کرد.
ارائه چهارچوب به جای ارائه مجوز در برنامه جدید بانک مرکزی
محرمیان با بیان اینکه برای تدوین ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی شش مؤلفه بنیادین در اکوسیستم فین‌تک ایران شناسایی شده، توضیح داد: «زیرساخت، مشتریان، سرمایه‌گذاری، بازارهای بین‌المللی، کسب‌وکارها و تعامل با قانون‌گذاران، مقررات و سرمایه‌های انسانی این شش مؤلفه بنیادین را تشکیل می‌دهند.» محرمیان در خصوص مؤلفه مقررات تأکید کرد که یکی از رویکردهای مهم ره‌نگاشت بانک مرکزی این است که سعی کردیم به سمت ارائه چهارچوب حرکت کنیم تا ارائه مجوز.»
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی ادامه داد: «در برنامه تدوین‌شده یک نظام چندسطحی برای صنعت فین‌تک در نظر گرفته شده که لایه اول آن به موضوعات اختصاصی صنعت فین‌تک نظیر اعتبارسنجی، مدیریت مالی، بلاکچین، امنیت، وام‌دهی، پرداخت و بانکداری اختصاص دارد.»
او گفت: «در این لایه همه موضوعات مربوط به فین‌تک در نظر گرفته شده است؛ به غیر از بورس و بیمه که تنظیم‌گری آنها خارج از حوزه وظایف بانک مرکزی است.»
محرمیان در ادامه از سازمان بورس و بیمه مرکزی برای ایجاد هم‌افزایی در تنظیم‌گری این دو حوزه در بخش فین‌تک دعوت به همکاری کرد و سپس ادامه داد: «لایه دوم نظام مد نظر به مسائل عمومی اکوسیستم فین‌تک اختصاص دارد؛ مواردی نظیر مشتریان، خدمات زیرساختی، سرمایه‌گذاری، صاحبان کسب‌وکار و سرمایه‌های انسانی در این لایه قرار می‌گیرند. لایه سوم نیز به موضوعات کلانی نظیر مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، زیست‌محیطی و حقوقی اختصاص دارد.» او تأکید کرد که در همه ابعاد مختلف برنامه بانک مرکزی به همه این لایه‌ها توجه شده است.
شمولیت مالی؛ چشم‌انداز ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی
به گفته محرمیان، چشم‌اندازی که برای این برنامه در نظر گرفته شده گسترش شمولیت مالی است و در این زمینه در سطح مناسبی در دنیا قرار داریم، اما باید برخی شاخصه‌های مربوط به آن نظیر تسهیلات را بهبود دهیم. علت این موضوع هم به نرخ بهره واقعی منفی و روش‌های سنتی وام‌دهی مربوط می‌شود که نیازمند اصلاح و به‌روزرسانی هستند.
تدوین سند ملی توسعه فین‌تک در گام چهارم راهبردهای بانک مرکزی
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در ادامه مراسم به ارائه توضیح راهبردهای اصلی این ره‌نگاشت و برنامه بانک مرکزی برای حرکت در مسیر آن پرداخت. به گفته او راهبردهای اصلی ره‌نگاشت بانک مرکزی به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
- تقویت محیط قانونی و نظارتی برای ارتقای نوآوری، رقابت و ثبات
- فراهم‌کردن بستر سرمایه‌گذاری گسترده در فین‌تک‌های بومی
- ایجاد بستر هم‌افزایی بین بازیگران اصلی اکوسیستم مالی کشور
- ایجاد بستری برای شناسایی روندهای حياتی فناوری مؤثر بر حوزه فین‌تک
طبق توضیحات معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی این چهار راهبرد در چهار گام اجرا می‌شود. در گام اول اقدامات زیر انجام می‌شود:
- ایجاد کانون متخصصان و صاحب‌نظران فین‌تک
- کارگروه تخصصی فین‌تک
- اجرای برنامه بانک مرکزی در حوزه اعتبارسنجی
- برنامه‌ریزی برای زیرساخت‌های بانکداری باز
به گفته محرمیان در گام دوم نیز اقدامات زیر انجام می‌شود:
- ساماندهی ورود نوآوری با تقویت سندباکس
- حضور فین‌تک‌ها در رویدادهای بین‌المللی
- کمک به تکمیل پنجره واحد برای هم‌افزایی میان فین‌تک‌ها
- تقویت کانال‌های تأمین مالی
- سامانه آنلاین آمار و اطلاعات اکوسیستم فین‌تکی کشور
طبق توضیحات معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، تدوین قوانین شفاف و بهبود مستمر در حوزه جرائم سایبری، کمک به توسعه رگ‌تک و سوپ‌تک، بهبود فضای کسب‌وکار و متنوع‌سازی خدمات و ایجاد بستری برای شناسایی کلان‌روندهای حوزه فین‌تک و نوآوری از مجموعه‌اقداماتی است که در گام سوم اجرا می‌شود.
محرمیان ادامه داد: «سند ملی توسعه فین‌تک، رشد سرمایه‌گذاری‌های مؤثر در فین‌تک‌ها، ایجاد بستری برای جذب نخبگان و زمینه‌سازی برای شکل‌گیری تنظیم‌گر واحد برای فین‌تک‌ها از اقدامات بانک مرکزی در گام چهارم اجرای ره‌نگاشت فین‌تک خواهند بود.»
اتخاذ رویکرد توسعه‌ای و ایجابی در تنظیم‌گری واردات با رمزارز
محرمیان در ادامه ارائه خود توضیح داد: «موردی که به نظرم می‌آید این است که ممکن است برخی فعالان صنعت با سؤالات زیادی در خصوص نحوه فعالیت خود مواجه باشند. به همین دلیل در چند حوزه خاص راهبردهای بانک مرکزی را در ادامه مرور می‌کنیم.»
او ادامه داد: «اوپن‌دیتا موضوع مهمی است که تا به حال به‌خوبی به آن پرداخته نشده و بسیاری از فعالان اکوسیستم به دلیل نداشتن دیتا قادر به ارائه پیشنهاد نیستند. ما وظیفه داریم این دیتا را در اختیار افراد قرار دهیم که به جای پیشنهادهای تخمینی با تحلیل‌های مبتنی بر آمار مواجه باشیم و بستری فراهم کنیم که فعالان به شکل دقیق‌تر به ما کمک کنند.»
محرمیان ادامه داد: «بانکداری باز هم چند سالی است که مورد توجه قرار گرفته و با همه خدمات و مخاطراتش به آن پرداخته‌ایم و سعی داریم به سمت نظام‌مند کردن آن حرکت کنیم. همچنین پرداخت موضوع مهم دیگری است که بخش بزرگی از فین‌تک را تشکیل می‌دهد و تا به امروز هم خدمات درخشانی به مردم ارائه داده، اما نباید در همین مرحله متوقف شد. حوزه پرداخت نیازمند این است که نوآوری‌های دیگری نیز در آن رخ دهد.»
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی ادامه داد: «حوزه مهم دیگر لندتک‌ها هستند. این حوزه از این بابت اهمیت دارد که می‌تواند در لحظه‌ای که اشخاص به منابع مالی نیاز دارند به آنها کمک کنند و این برای ما ارزشمند است و در راستای تسهیل پرداخت تسهیلات خرد به مردم حرکت می‌کنیم.»
محرمیان ادامه داد: «در ادامه موضوعات مهم می‌توان از رگ‌تک و سوپ‌تک نام برد که پتانسیل بالایی برای بهره‌گیری از ظرفیت آنها وجود دارد. موضوع دیگر نیز اعتبارسنجی است که راهبرد ما تقویت و توسعه این حوزه است.»
او در ادامه بیان کرد: «رمزارزها دیگر موضوع مهمی هستند که تنظیم‌گری بسیار پرچالشی دارند؛ چراکه ایجاد تعادل میان نظرات بسیار متناقض کارشناسان بسیار دشوار است. اما نکته مهم این است که رویکرد بانک مرکزی در این زمینه شفافیت و تصمیم‌گیری متعادل است. رویکرد تنظیم‌گری در حوزه مبادله رمزارزها و تأمین ارز واردات نیز توسعه‌ای و ایجابی است؛ منظور از واردات هم واردات رسمی است نه قاچاق.»
تعیین تکلیف مجوز صرافی‌های رمزارز تا پاییز 1403
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در ادامه برنامه به ارائه تصویر ره‌نگاشت فین‌تک بانک مرکزی پرداخت. او تأکید کرد که ره‌نگاشت فضایی است برای بصری‌سازی آنچه ما در ادامه انجام خواهیم داد و دارای چهار لایه مختلف است. برنامه زمانی اجرای هر کدام از بخش‌های مختلف این چهار لایه در ادامه فهرست شده است:
لایه اول: ساختار
- ایجاد نهاد متولی فین‌تک در بانک مرکزی: 9ماهه انتهایی سال 1403
- کارگروه حاکمیت داده: سه‌ماهه انتهایی سال 1402 و سه‌ماهه ابتدایی 1403
- کارگروه اوپن‌دیتا: 9ماهه انتهایی سال 1403 و سه‌ماهه ابتدایی سال 1404
- تعیین ساختار رصد و پایش رمزدارایی‌ها: از زمستان 1402 تا شش‌ماهه ابتدایی سال 1404
- کارگروه متدهای نوین پرداخت: از زمستان 1402 تا شش‌ماهه ابتدایی سال 1404
لایه دوم: مقرره
- تدوین چهارچوب لندتک: زمستان 1402 و بهار 1403
- تدوین چهارچوب توسعه بانکداری باز: تابستان و پاییز 1403
- تدوین چهارچوب رگ‌تک و سوپ‌تک: زمستان 1402 و بهار 1403
- چهارچوب فعالیت در زمینه تبادل رمزارز: تابستان و پاییز 1403
- مقررات واردات با استفاده از رمزارز: تابستان و پاییز 1403
- تدوین مقررات پرداخت اشیا: شش‌ماهه انتهایی 1404 و 9ماهه ابتدایی 1405
- چهارچوب فعالیت نئوبانک‌ها (مقررات شعب دیجیتال بانک‌ها)
- سند احراز هویت: به‌روزرسانی در سال 1403
- مقررات کیف پول الکترونیک
- تنقیح مقررات حوزه نظام‌های پرداخت
- مقررات متدهای نوین پرداخت
- تدوین مقررات سامانه پل‌پی
- تنظیم‌گری پرداخت‌سازی
لایه سوم: مجوز
- استقرار نظام‌ها و کسب‌وکارهای اعتبارسنجی: زمستان 1402 و بهار 1403
- تصمیم‌گیری درمورد کرادفاندینگ: 9ماهه انتهایی 1404
- تصمیم‌گیری در خصوص مجوز لندتک‌هایی که از بانک‌ها تأمین منابع نمی‌کنند: زمستان 1402 و بهار 1403
- تعیین تکلیف مجوز صرافی رمزارز: 9ماهه ابتدایی 1403
لایه چهارم: اجرا
- عملیاتی‌سازی مدل جدید اعتبارسنجی: زمستان 1402 و شش‌ماهه ابتدایی 1403
- توسعه زیرساخت‌های بانکداری باز: زمستان 1403 و بهار 1404
- سامانه پرداخت حسابی (پل‌پی): تابستان و پاییز 1403
- ایجاد Custody رمزارز: زمستان 1403 و بهار 1404
- عملیاتی کردن ریال دیجیتال: 9ماهه انتهایی 1403 و بهار 1404
- اجرای دوره‌های مختلف سندباکس: از زمستان 1402 تا بهار 1405
محرمیان در ادامه تأکید کرد که این برنامه هنوز به طور قطع نهایی نشده و ممکن است تغییراتی در زمان‌بندی‌های ارائه‌شده ایحاد شود.
