پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
احسان باقری، کارشناس بانکی / با رشد فناوری و اهمیت و حجم تولید داده که طبق مطالعات انجام‌شده معادل 90 درصد داده‌ها در دو سال گذشته تولید شده است، واژه‌ای از ترکیب پول، دیجیتال و داده با عنوان «درآمدزایی از داده» (Data Monetization) خلق شده که بنا به تعریف گارتنر، فرآیند استفاده از داده‌ها برای به دست آوردن سود اقتصادی قابل سنجش است.
درآمدزایی از داده دارای دو جزء اصلی شامل روش‌های داخلی یا غیرمستقیم است که به استفاده از داده‌ها برای بهبود عملکرد تجاری قابل اندازه‌گیری و ارتقای سطح تصمیم‌گیری اشاره دارد. روش‌های خارجی یا مستقیم شامل به‌اشتراک‌گذاری داده‌ها برای خلق شرایطی سودمند از شراکت با همکاران تجاری، مبادله اطلاعات، فروش کامل داده‌ها (از طریق یک واسطه داده یا به طور مستقل)، یا ارائه محصولات و خدمات اطلاعاتی به‌عنوان یک جزء ارزش‌افزوده است.
امروزه هر شرکت و نهاد فعالی یک شرکت داده به شمار می‌رود و اکثر آنها به مجموعه‌ای از داده‌ها در حوزه زنجیره تأمین، عملیات، شرکای استراتژیک، مشتریان و رقبا دسترسی دارند و در تلاش‌اند تا از این دارایی عظیم و در دسترس در راستای خلق بیشترین ارزش استفاده کنند. شرکت‌های بسیار رقابتی و نوآور دائماً به دنبال زمینه‌های رقابتی جدید و کشف مسیرهای نو برای موفقیت و کسب مزیت رقابتی هستند؛ بر همین اساس به استراتژی خلق درآمد از داده به‌عنوان راهکاری بدیل اقبال نشان داده‌اند.
ظهور پیشرفت‌های فناوری ذخیره‌سازی، تجزیه‌وتحلیل، اشتراک‌گذاری همسو با پدیده کلان‌داده‌ها، راه را به سوی عصر جدیدی از رقابت نمایان کرده است. دورانی که در آن به داده‌ها به‌صورت استراتژیک و به‌عنوان یک دارایی زنده و درحال‌رشد نگریسته می‌شود، دارایی‌ای که می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای کسب درآمد خلق کند. همان‌طور که یک سازمان فعالیت می‌کند، داده تولید می‌کند و همان‌طور که محیط و رقبای آنها با یکدیگر و با مشتریان تعامل می‌کنند، تکامل می‌یابند و به‌تبع داده‌های بیشتری تولید می‌شوند. حال زمان آن است که با تکیه بر فناوری و داشتن یک استراتژی مشخص و روشن از آنها به‌عنوان دارایی عصر دیجیتال، استفاده و ارزش‌آفرینی کرد. استراتژی مؤثر درآمدزایی از داده مربوط به ابزارها و فناوری‌ها نیست، بلکه یک استراتژی تجاری است.
بانک‌ها یکی از غنی‌ترین کسب‌وکارها به لحاظ داده در جهان هستند. بر اساس تخمین‌های صورت‌گرفته بانک‌ها و مؤسسات مالی 3.8 پتابایت داده را مدیریت می‌کنند. تحقیقی دیگر نشان می‌دهد که مؤسسات مالی ¼ داده‌های دنیای کسب‌وکار را تولید می‌کنند. بانک‌ها به صورت سنتی از داده برای کشف تقلب، مبارزه با پول‌شویی، مدیریت عمومی بانک و… استفاده می‌کنند، اما با پیشرفت‌های صورت‌گرفته زمان آن است که نگاهی متفاوت به داده و درآمدزایی از داده‌های در اختیار خود و شرکایشان داشته باشند. این نگاه متفاوت را از بانکداری سبز تا تحول کل مدل کسب‌وکار بانکداری تراز اول می‌توان مشاهده کرد. کسب درآمد از داده برای ایجاد ارزش بانک و مشتری و زنجیره‌های جدید توسعه یافته است که تا امروز کشف نشده بودند.
تجارب بانک‌های جهانی در کسب درآمد از داده
بانک‌ها و مؤسسات مالی هنوز مورد اعتمادترین کسب‌وکارها هستند و موقعیت آن را دارند تا پلتفرم‌های پیشگام در خلق درآمد از داده باشند. بر همین اساس است که امروزه بیش از 40 درصد مؤسسات مالی جهانی سرمایه‌گذاری بر کسب بینش از داده‌ها برای ایجاد خطوط کسب‌وکار جدید را انجام داده و بر گستره آن می‌افزایند.
در ادامه، تجارب بانک‌های جهانی در کسب درآمد از داده بیان شده است.
بارکلیز: بینش جمعی حاصل از داده‌های مشتریان را به اشخاص ثالث و شرکای تجاری برای خلق ارزش به صورت مستقیم می‌فروشد.
لویدزبانک: از داده مشتریان برای مشارکت با خرده‌فروشان و بازگشت نقدی هدفمند خریدهای آنها استفاده می‌کند.
سیتی‌بانک: از داده‌های تراکنشی برای شناسایی الگوهای تجاری و فروش آن به مشتریان شرکتی بهره می‌برد. به‌عنوان مثال این بانک الگوها و بینش‌هایی را به یک شرکت تولید پوشاک در اسپانیا ارائه کرده تا مشخص شود کارخانه تولید و فروشگاه جدید را در چه نقطه‌ای ایجاد کند.
بانک ملی استرالیا: اطلاعات تراکنشی را به مشتریان خرده‌فروش می‌فروشد. اطلاعاتی که نشان می‌دهد مشتریان کجا، چه زمانی و چقدر پول خرج می‌کنند.
BBVA: با صنعت گردشگری اسپانیا همکاری می‌کند تا الگوهای هزینه‌کرد کارت اعتباری گردشگران را برای توسعه خدمات گردشگری بهینه کند.
جی‌پی مورگان: از ترکیب داده‌های پایگاه اطلاعاتی کارت اعتباری و داده‌های تراکنشی و آمار و اطلاعات عمومی اقتصادی اطلاعات ارزشمندی را برای تصمیمات مالی بهتر در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
بانک سانتاندر: با همکاری یک شرکت مخابراتی با تجمیع داده‌های مخابراتی و بانکی یک شبکه وفاداری با اتکا به رفتار خرید مشتریان خرد خود طراحی کرده و به مرحله اجرا درآورده است.
آمریکن‌اکسپرس: با تجزیه‌وتحلیل 90 میلیون کارت و پنج میلیارد تراکنش در سال، الگوی رفتار مشتریان و سبک زندگی آنها را استخراج می‌کند و با همکاری خرده‌فروشان خدمات ارزش‌افزوده به آنها ارائه می‌دهد.
مسترکارت: از طریق فروش بینش حاصل از 80 میلیارد تراکنش خرید به رسانه‌ها و آژانس‌های تبلیغاتی کسب درآمد می‌کند.
COMMONWEALTH BANK: با همکاری شرکت‌های بزرگ معاملات املاک، اپلیکیشن واقعیت افزوده خرید خانه راه‌اندازی کرده که هنگام گرفتن دوربین روی خانه ضمن نمایش تصاویر و امکانات خانه، شرایط و ویژگی‌های وام‌های مسکن و بیمه‌های مرتبط را به نمایش می‌گذارد.
Virgin: با بهره‌گیری از داده‌ها و اطلاعات خود و شرکای تجاری‌اش، پلتفرم گزارش زندگی دیجیتال را برای مشتریان ایجاد کرده است.
با این حال نئوبانک‌ها گامی فراتر نهاده‌اند و در حال تغییر بازی به نفع کسب‌وکار داده هستند. یک نئوبانک در انگلستان در حال ایجاد مفهومی جدید از بانکداری خرد است. شما در این بانک دو حساب دارید؛ یکی حساب مربوط به پول و دیگری حساب داده‌های شما. شما مانند حساب پولی خود بر حساب داده‌ای‌تان نیز کنترل دارید و می‌توانید تصمیم بگیرید چه داده‌ای را چگونه به اشتراک بگذارید تا بیشترین ارزش را دریافت کنید.
بر اساس گزارش PWC درآمد حاصل از تجاری‌سازی داده‌های بانک و بیمه از 175 میلیون دلار در سال 2013 به 300 میلیارد دلار در 2021 افزایش یافته که نشان‌دهنده ایجاد یک پارادیم جدید در کسب‌وکار است.
شرکت‌های فعال در حوزه خدمات مانند بانک‌ها و مؤسسات مالی، بیمه‌ها، رسانه‌ها، مخابرات و… شرکت‌های سبک زندگی و داده هستند. آنها با تکیه بر دارایی ارزشمند داده‌ای می‌کوشند در خلق یک تجربه خاص و ارزش‌آفرین برای مشتریان مشارکت و رقابت کنند.
بانک‌ها از درآمد، هزینه و نحوه خرج‌کردن پول مشتریان آگاه هستند. اطلاعاتی که در ترسیم شخصیت، رفتار و سبک زندگی آنها به‌عنوان یک مزیت رقابتی از بیشترین اهمیت برخوردار است. زمان آن رسیده که همگام با تجربیات جهانی و انتظارات و نیازهای مشتریان به یک بانک سبک زندگی مبتنی بر داده تغییر مسیر دهیم.