پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
شاپرک یا شاهپرک یا شب‌پره، حشره‌ای است که بسیار شبیه به پروانه است. می‌گویند 150 هزار تا 250 هزار گونه شاپرک در جهان وجود دارد و هنوز هم تعداد بسیار زیادی از آنها کشف نشده است. شاپرک‌ها حشراتی هستند که در شب فعالیت دارند و در اصطلاح شب‌زی‌اند، ولی برخی از گونه‌های آن در روز فعالیت می‌کنند. تفاوت اساسی میان پروانه‌ها و شاپرک‌ها وجود ندارد و دانشمندان در دسته‌بندی آنان تردید دارند. در اصل تفاوت شاپرک و پروانه در زیبایی آنهاست. در ایران اما گونه نادری از شاپرک وجود دارد که در واقع مخفف شبکه الکترونیک پرداخت کارت است. لوگوی این شرکت یادآور لوگوی شتاب است و تصویر یک شاپرک هم در آن به خوبی دیده می‌شود. شاپرک‌ها اگر در دنیا موجودات کم سر و صدایی هستند و احتمالا تاکنون کسی صدای شاپرک را بدون تجهیزات نشینده، اما شاپرک ما در 32 ماه گذشته به شدت پرسر و صدا بوده است.
در چند سال گذشته، بانک‌ها با سرمایه‌گذاری و توجه به فناوری‌های نوین، فاصله‌شان با مرزهای فناوری را جبران کردند و در ادامه با زیر ساخت‌هایی که ایجاد شد، خدمات بانکداری و البته پرداخت الکترونیک روی سرازیری افتاد. هر چند که اولین دستگاه خودپرداز ایران در سال‌های اولیه دهه پنجاه در بانک بیمه بازرگانان ایران نصب شد، اما گسترش ابزارهای نوین را باید در ده سال گذشته جست و جو کرد. گسترش همین ابزارها بود که بانک مرکزی را به این فکر انداخت نقش مهم‌تری در رگولاتوری بانکداری و پرداخت الکترونیک ایران داشته باشد. حوزه پرداخت در سال‌های گذشته مورد توجه جدی‌تر قرار گرفته است. هر چند که تا سال‌ها شاهد غیبت بانک مرکزی در رگولاتوری بودیم، اما در سال‌های اخیر بانک مرکزی تلاش کرده، همه آن سال‌های کم‌فروغی حضورش را جبران کند.
از آذرماه سال 90 بود که بانک مرکزی شرکت‌‌های پرداخت الکترونیک ایران را به نخستین جلسه توجیهی شاپرک فراخواند و آیین‌نامه شاپرک را دو ماه بعد از آن ابلاغ کرد. اکنون بیش از 2 سال از آن روزها می‌گذرد. در این مدت شرکت شاپرک تاسیس و مستقر شد؛ مراحل مختلف بررسی فنی و صدور مجوز برای شرکت های واجد شرایط در این عرصه هم آغاز شد.
دی ماه سال 91، زمان اتصال سوییچ شرکت‌‌های پرداخت الکترونیک به سوئیچ شاپرک و قطع ارسال پیام‌های پرداخت از طریق شتاب بود و بهمن‌ماه سال 92 هم زمان مهاجرت دروازه‌های پرداخت اینترنتی به این شبکه فرا رسید. شاپرک هر چند که نام پرنده نحیفی است اما شاپرک ما یک تنه همه این بارها را کشید. شاپرک آمد که نظمی به بازار پرداخت الکترونیک بده، اما اجرایی نشدن اخذ کارمزد از پذیرندگان، تعدد پایانه‌های فروش و مسائلی از این دست، مشکلاتی است که کماکان گریبان‌گیر شاپرک و صنعت پرداخت الکترونیک ایران است. در راس شاپرک تا این جای کار مهندس سامان قطبی بود. کسی که دوشنبه 15 تیر ماه و در جلسه مجمع عادی عمومی شرکت شاپرک جایش را به محسن قادری داد.
.
سر و سامان دادن بعد از سامان
یکی از آخرین خواسته‌های سامان قطبی در شاپرک سر و سامان دادن به تراکنش‌های رو به رشد پرداخت همراه در ایران بود. گویا او از ادامه راه کنار کشیده و از این جا به بعد را کشتی را کشتی‌بان دیگری آمده است. او در مصاحبه‌ای گفته بود «قرار بود درگاه‌های پرداخت اینترنتی را هم به طور کامل به شاپرک منتقل کنیم که این کار انجام شد. در واقع تنها قسمتی که در برنامه‌های ما قرار داشت و انجام نشد، پرداخت‌های مبتنی بر موبایل با استفاده از بستر USSD بود.»
هر چند که احتمالا در آینده نزدیک شاهد تفاوت‌های اساسی در ادامه مسیر نخواهیم بود. محسن قادری هم مانند سامان قطبی از مدیرانی است که در شرکت خدمات انفورماتیک رشد کرده‌اند و قانون نانوشته‌ای بر شاپرک حاکم است که مدیران ارشد آن از دل شرکت خدمات انفورماتیک بیرون می‌آیند. پیش از این محسن قادری در شرکت کارت اعتباری ایران کیش بود. شرکت کارت اعتباری ایران کیش در زمان مجتبی میرکبیر ایده مگا‌پی‌اس‌پی‌ها را دنبال می‌کرد و نقش زیادی در شکل‌گیری شاپرک داشت. هر چند که او هم در ادامه راه از ادامه مسیر باز ماند و شنیده شد در کشور عراق به دنبال پیاده‌سازی سامانه‌های پرداخت الکترونیک است. بعد از میرکبیری تغییرات مدیریتی در ایران کیش چند بار رخ داد. حتی قادری هم زمان زیادی در این شرکت نماند و راهی شاپرک شد. او از اسفند ماه پارسال مسئولیت فنی شاپرک را بر عهده گرفت. گفته می‌شود قطبی خودش می‌خواسته در شاپرک نباشد که بتواند به درسش برسد.
.
حمایت‌های بی‌دریغ بانک مرکزی
شاپرک را باید فرزند بانک مرکزی و بازوی اجرایی‌اش یعنی شرکت خدمات انفورماتیک دانست. به همین دلیل از ابتدای تاسیس این شرکت شاهد حمایت جدی بانک مرکزی از شاپرک بودیم. در راس این حمایت‌ها از ابتدا تاکنون احمدی دبیرکل بانک مرکزی قرار دارد. او که خیلی اهل مصاحبه با رسانه‌ها نیست، حرف‌هایش را معمولا به صورت پرسش و پاسخ در سایت بانک مرکزی منتشر می‌کند. در یکی از این آخرین پرسش و پاسخ‌ها او گفته بود:
«توسعه زیر ساخت از اصول مهم پیشرفت و توسعه کسب و کار است، در حال حاضر نسبت تعداد تراکنش‌ها به ازای هر دستگاه کارتخوان حدود سه برابر و نسبت مبلغ تراکنش‌ها نیز به ازای هر دستگاه کارتخوان حدود دو برابر گردیده است. به موازات، افزایش تعداد پایانه‌ها با گسترش بازار پرداخت الکترونیکی در کشور و افزایش پوشش مناطق جدید تحقق یافته است. به نحوی که تعداد تراکنش‌های دستگاه‌های کارخوان طی سال 1392 از تراکنش‌های دستگاه های خودپرداز حدود 2/5 برابر بیشتر شده است و این امر نشان دهنده تقویت جایگاه پرداخت الکترونیکی در مقابل وجه نقد در معاملات است.»
او در همین مصاحبه گفته است: «البته در سال جدید بر اساس برنامه‌ایی که شرکت شاپرک پیشنهاد اجرای آن را داده و در بانک مرکزی در دست بررسی است، فعال‌سازی نظام کارمزد و استفاده بهینه از تجهیزات فعال در این کسب و کار از اهم فعالیت‌های نیمه اول سال جاری شرکت شاپرک است.»
بیش از 100 روز از نیمه اول سال گذشته و کمتز از 80 روز باقی مانده. باید دید کلاف پیچیده کارمزدها و استفاده بهینه از تجهیزات به دست قادری باز می‌گردد یا این قصه ادامه دارد.
رسول قربانی
منبع: عصر ارتباط، شماره 655