پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گفت‌وگو با مدیرعامل خدمات انفورماتیک راهبر در خصوص چشم‌انداز دو سال آینده / دستیابی به گردش مالی سه‌همتی
نیلوفر نادری / خدمات انفورماتیک راهبر یکی از قدیمی‌ترین هلدینگ‌های ICT کشور است که از اواخر سال ۱۴۰۰ بر توسعه کسب‌وکار و افزایش درآمدهای اجرایی‌اش متمرکز بوده است. حمیدرضا نائینی، مدیرعامل این هلدینگ در حال حاضر مشتریان اصلی راهبر را بازیگران صنعت اپراتوری دولت الکترونیک می‌داند و بیان می‌کند که علاقه زیادی به حضور در حوزه‌های غیربانکی نیز دارند. این شرکت در حال حاضر چهار زیرمجموعه و دو کسب‌وکار مستقل دارد که به‌تازگی به معتمد مالیاتی و اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت نیز تبدیل شده‌اند که حضور در این مسیرها بی‌چالش نیز نبوده است.
به گفته نائینی، از جمله این چالش‌ها می‌توان به مسائل مربوط به تنظیم‌گری و تسهیل‌گری و رفع موانع برای رشد بعضی از کسب‌وکارهای گروه که جدید هستند، از قبیل TSP، PGSB، نوسان نرخ ارز و قانون‌گذاری اشاره کرد. بنا بر صحبت‌های او، راهبر قصد رقابت با شرکت‌های فعال ICT کوچک را ندارد و از تعامل و مشارکت با آنها در زنجیره ارزش خود استقبال می‌کند. او راهبر را شرکتی باتجربه در راستای همکاری با حاکمیت می‌داند و معتقد است علاوه بر اینکه ساختار و نیازهای این بخش را می‌داند، مورد اعتماد آنها نیز هست. در این شماره از ماهنامه عصر تراکنش به سراغ حمیدرضا نائینی، مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر رفتیم تا درباره عملکرد، برنامه‌ها و چالش‌های آنها صحبت کنیم. در ادامه گزارشی از این گفت‌وگو را می‌خوانید.
رشد پنج‌برابری درآمدهای عملیاتی
شرکت خدمات انفورماتیک راهبر با بیش از ۳۰ سال قدمت، در گذشته زیرمجموعه وزارت بازرگانی و شرکتی دولتی در زمینه فناوری اطلاعات بوده است. طبق توضیحات حمیدرضا نائینی، مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر، این شرکت در گذشته روی تولید و پشتیبانی نرم‌افزارهای بزرگ ملی مانند سامانه شبنم متمرکز بوده است. سامانه اصناف ایرانیان و ثبتارش نیز نمونه‌های دیگری از این نرم‌افزارها هستند که ثبتارش در حال حاضر به سامانه جامع تجارت منتقل شده است. این شرکت از اواخر دهه ۸۰ مجری انتخابات الکترونیک کشور نیز بوده و از اوایل دهه ۹۰ به شرکت سرمایه‌گذاری غدیر ملحق شده که یکی از بزرگ‌ترین هلدینگ‌های تخصصی چندرشته‌ای در بورس کشور است که دربرگیرنده چند شرکت می‌شود. این شرکت‌ها در صنایع مختلفی مانند معدن، فولاد، انرژی و بازار مالی و سرمایه مشغول به کار هستند و شرکت راهبر نیز یکی از این زیرمجموعه‌هاست که در حوزه ICT فعالیت می‌کند.
نائینی توضیح می‌دهد که این شرکت بعد از سال ۱۴۰۰ تغییراتی داشته که به افزایش فعالیت راهبر در زمینه‌های مختلف منجر شده است. او در این‌باره می‌گوید: «در گذشته تنها شرکت فعال ما فنار بود، اما در حال حاضر چهار شرکت فعال و دو کسب‌وکار مستقل داریم که SBU هستند و تحت نظارت هلدینگ فعالیت می‌کنند. از سال ۱۴۰۰ تاکنون شاهد رشد پنج‌برابری درآمدهای عملیاتی شرکت بوده‌ایم. پلتفرم‌های دولت الکترونیک، دیتاسنتر، ارتباطات ثابت، هوشمندسازی و تحول دیجیتال و تولید نرم‌افزار نیز حوزه‌هایی هستند که راهبر به آنها می‌پردازد.»
تلاش برای ورود به حوزه‌های غیربانکی
بنا بر صحبت‌های او، مشتریان این هلدینگ در گذشته اکثراً دولتی بوده‌اند، ولی اخیراً رویکرد B2B در مجموعه حاکم شده است. برای مثال فنار که مجوز CA دارد، یکی از مراکز میانی و خصوصی کشور است که بحث صدور گواهی امضای الکترونیکی، سفته و برات الکترونیکی را بر عهده دارد و یکی از اولین شرکت‌هایی است که موفق به اخذ مجوز مرکز میانی از وزارت صمت شده و مشتریان آن بانکی هستند. او می‌گوید: «این در حالی است که حوزه امضای الکترونیکی در حال فراتر رفتن از مرزهای صنعت بانکی است و در زمینه بیمه، سلامت و مؤدیان مالیاتی نیز کاربرد پیدا می‌کند. در نتیجه فنار در زمینه‌های غیربانکی نیز گسترش پیدا خواهد کرد. این شرکت از بدو تأسیس تا انتهای سال ۱۴۰۰ در مجموع کمتر از صدهزار صدور گواهی داشته، اما این رقم در سال ۱۴۰۱ به ماهی ۹۰ هزار عدد رسیده و از یک میلیون تراکنش نیز عبور کرده که رشد قابل توجهی داشته است.»
او بیان می‌کند که با بانک‌های بزرگی مانند تجارت، ملت، صادرات، پارسیان، گردشگری و رسالت همکاری می‌کنند. با این وجود بر آن هستند تا به حوزه‌های غیربانکی نیز وارد شوند.
۱۴۰۱؛ متمرکز بر توسعه کسب‌وکار
نائینی با اشاره به اینکه در سال ۱۴۰۱ پرکار بوده‌اند، توضیح می‌دهد که عملکرد فنار در این سال ارتقا داده شده و توانسته بانک‌های بسیاری را به مشتریان خود اضافه کند. همچنین زیرساخت‌های فنی را نیز ارتقا داده‌اند. اپراتوری PGSB کشور نیز انرژی زیادی از آنها گرفته که شرکت سیتاد مسئولیت آن را بر عهده دارد و اولین اپراتور آن است. نائینی توضیح می‌دهد: «تا قبل از سال ۱۴۰۰، APIهایی که دولت به کسب‌وکارها ارائه می‌داد، از طریق مرکز ملی تبادل اطلاعات که زیرمجموعه سازمان فناوری اطلاعات بود، اتفاق می‌افتاد و از سال ۱۴۰۰، بعد از یک مزایده، دو اپراتور را به‌عنوان مسئول این پروژه انتخاب کردند که اولین آنها راهبر بوده است.»
طبق توضیحات او، در گذرگاه عمومی خدمات دولت الکترونیک (PGSB) شرکت سیتاد، امکان همکاری با تأمین‌کنندگان خدمت یا سرویس‌گیرندگان فراهم شده است. در این گذرگاه اطلاعات، استعلام‌ها و خدمات الکترونیکی بین نهادهای خصوصی و دولتی در بستر اینترنت فراهم است و کسب‌وکارها می‌توانند صرفاً از طریق بازارچه خدمات سیتاد و پس از اخذ مجوز از سازمان سرویس‌دهنده به استعلامات مورد نیاز دسترسی داشته باشند.
طوبی نیز دیگر شرکت زیرمجموعه آنهاست که در سال ۱۴۰۱ تأسیس شده و با احداث فاز اول مرکز داده خود در سال گذشته در حال ورود به حوزه پردازش ابری در مرکز داده است. شرکت ماهر نیز از سازمان امور مالیاتی مجوز دریافت کرده و به‌عنوان شرکت معتمد مالیاتی نوع اول شروع به فعالیت کرده است. او در این‌باره می‌گوید: «از ابتدای سال ۱۴۰۲ همه مؤدیان حقوقی و سازمان‌ها موظف‌اند که صورت‌حساب‌های الکترونیک خود را از طریق یکی از این شرکت‌های معتمد مالیاتی به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. همچنین از یکم تیرماه مؤدیان حقیقی و اصناف باید وارد این سرویس شوند.»
بنا بر گفته او، دو واحد کسب‌وکاری آنها نیز در سال گذشته درگیر برنامه‌های نرم‌افزاری مختلفی بوده‌اند. برای مثال با پروژه‌های نرم‌افزاری وزارت اقتصاد همکاری کرده‌اند، از جمله آنها سامانه جوانی جمعیت را ارائه داده‌اند. همچنین در زمینه هوشمندسازی نیز با توجه به اینکه صنایع به سمت تحول دیجیتال حرکت می‌کنند، با دیگر زیرمجموعه‌های هلدینگ غدیر شروع به همکاری کرده‌اند تا زیرساخت‌های لازم برای هوشمندسازی آنها را فراهم کنند.
آینده روشن شرکت‌های معتمد مالیاتی
بنا بر صحبت‌های مدیرعامل گروه انفورماتیک راهبر، شرکت ماهر مجوز فعالیت شرکت معتمد نوع اول را دریافت کرده که مجوز باارزشی است و بسیاری از مجموعه‌ها در انتظار اخذ آن هستند. او معتقد است که این حوزه کسب‌وکاری آینده روشنی دارد و از صنعت پی‌اس‌پی نیز بزرگ‌تر می‌شود؛ پذیرنده‌ها تنها مشتریان اصلی پی‌اس‌پی‌ها هستند، اما اینجا با کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی در سه سطح خرد، میانه و کلان روبه‌رو هستند و جامعه هدف بزرگ‌تری دارد و کل صورت‌حساب‌های آنها از این طریق جابه‌جا می‌شود.
نائینی درباره چالش‌های کسب‌وکارهای حوزه معتمد مالیاتی می‌گوید: «این حوزه نوظهور است و تنظیم‌گری آن در سمت دولت در حال شکل‌گیری و تکمیل است. همچنین فرهنگ‌سازی و ایجاد آگاهی در حوزه مؤدیان در حال انجام است. علاوه بر این مدل‌های کسب‌وکاری این حوزه نیز در حال شکل‌گیری است؛ اینکه ذی‌نفعان این کسب‌وکارها کدام‌اند و تعامل با آنها باید چگونه باشد، نسبت‌شان با پی‌اس‌پی‌ها یا با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات نرم‌افزارهای مالی و حسابداری چیست و در نهایت چه مدل‌های کسب‌وکاری می‌توانند در حاشیه آن شکل بگیرند.»
سیتاد؛ اپراتور اول گذرگاه عمومی خدمات دولت
همزمان با هفته دولت در شهریورماه ۱۴۰۱، شرکت سیتاد به‌عنوان اپراتور اول خدمت‌رسان کسب‌وکارها (PGSB) مجوز دریافت کرد. نائینی درباره چالش‌های حضور در این مسیر بیان می‌کند: «قرار است کلیه APIهای دولت و کلیه تبادلات بین دولت، بخش خصوصی و کسب‌وکارها از مسیر این دو اپراتور عبور کند و چالش بزرگ ما در این زمینه به این برمی‌گردد که سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که خود صاحب دیتا هستند، در واگذاری دیتا به سازمان فناوری مقاومت می‌کنند. پلتفرم‌های تجارت الکترونیک برای توسعه کسب‌وکارشان به یکسری استعلام‌ها از حاکمیت خارج از دولت و امثالهم نیاز دارند و برخی از این پلتفرم‌ها دیتاهایشان را ارائه نمی‌دهند و این دیتا را از طریق شرکت‌های خود می‌فروشند و باعث شکل‌گیری بازار واسطه‌گری می‌شوند. سروسامان‌دادن به این مسئله، موضوع مهمی است که مجلس با تصویب قانون دوام به آن توجه کرده و برای چنین اقداماتی جرم‌انگاری نیز کرده است. تمام ذی‌نفعان باید هم‌راستا شوند و دیتاهایشان در یک مرکز داده یکسان متمرکز شود. البته این مسئله‌ای زمان‌بر است و به اراده وزارت ارتباطات و دستگاه‌های نظارتی وابسته است.»
او معتقد است مقاومت همیشه وجود دارد و بخشی از آن به ملاحظات امنیتی و صیانت از داده‌های مشتریان‌شان برمی‌گردد و بخش دیگر آن که سهم بیشتری در این مقاومت دارد، به روش‌های خلق درآمدی برمی‌گردد که از طریق این دیتاها ممکن می‌شود و در صورت واگذاری آنها، منافع اقتصادی برخی اشخاص تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
توسعه مبتنی بر تعامل
نائینی بیان می‌کند که چشم‌انداز پیش روی این هلدینگ این است که این شرکت به جایگاهی والا در بازار برسد و رشد درآمدی بالایی داشته باشد و در مرتبه دوم وارد بورس شود و در سال 1405 به گردش مالی سه هزار میلیارد تومانی دست یابد. در حوزه خدمات مرکز داده؛ چه طراحی و پیاده‌سازی و چه در سرویس‌های زیرساختی و ابری نیز برنامه‌ای جدی برای توسعه خود دارند. در حوزه نرم‌افزارهای تراکنش‌محور دولت الکترونیک مانند PGSB و TSP نیز نقش‌آفرینی خواهند کرد و در بحث امضای الکترونیکی نیز کسب‌وکار خود را توسعه می‌دهند تا از ظرفیت‌های موجود در این حوزه استفاده کنند. طبق گفته‌های نائینی، بر اساس مزیت‌های رقابتی راهبر، هر جایی که احساس کنند مدل کسب‌وکاری مبتنی بر تراکنش‌های دولت الکترونیک وجود دارد، زمینه ورود برای راهبر فراهم است و استراتژی‌های توسعه‌ای دارند.
نائینی می‌گوید که قصد رقابت با شرکت‌های خصوصی کوچک خود را ندارند و می‌خواهند از توانایی‌ها و ایده‌های آنها استفاده کنند تا به‌روز و نوآور بمانند و اصراری بر تولید صفر تا صد همه‌چیز ندارند و از تعامل با دیگر شرکت‌ها نیز استقبال می‌کنند تا با مشارکت دیگر بازیگران اکوسیستم به بلوغ آن کمک کنند.
او مهم‌ترین اقدام خود در این شرکت را ایجاد و شکل‌دهی یک تیم تخصصی، چابک و همدل در حوزه‌های مختلف مورد نیاز شرکت می‌داند و بیان می‌کند که توسعه راهبر از یک شرکت به چهار شرکت، ایجاد دو واحد کسب‌وکاری مستقل و رشد پنج‌برابری درآمدهای عملیاتی آنها بدون حضور این افراد ممکن نبوده است.
مدیرعامل راهبر با اشاره به اینکه در آینده دو واحد کسب‌وکاری دیگر نیز ایجاد خواهند کرد، می‌گوید: «در حال تأسیس شرکت بلاکچینی هستیم که قرار است آن را با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان ایجاد کنیم و رویکرد مبتنی بر ارائه خدمات بلاکچینی مثل کیف پول و نقل‌وانتقال پول داریم تا برای وضعیت تحریم‌ها آلترناتیوی ایجاد کنیم که به صادرات کشور کمک کند. حمل‌ونقل هوشمند بار نیز دیگر حوزه مد نظر ماست که در حال فعالیت روی آن هستیم. این شرکت نیازهای شرکت‌های زیرمجموعه غدیر را که در زمینه حمل‌ونقل بار و صادرات فعالیت می‌کنند، برطرف می‌کند و به یک بازارگاه الکترونیک تبدیل می‌شود.»
تنوع و تکثر سیاست‌های تنظیم‌گری؛ چالش سال ۱۴۰۲ راهبر
رویکرد اصلی ما در این است که هرجا که مقدور باشد، به‌خصوص در کسب‌وکارهای جدید با رقبا تعامل و مشترکاً بازار را توسعه دهیم، همین رویکرد به شکل‌نگرفتن بسیاری از چالش‌هایی منجر شده که همه کسب‌وکارها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. او در این‌باره می‌گوید: «بر خلاف سایر کسب‌وکارها که در سال‌های اخیر با مشکل جذب و نگهداشت نیروی انسانی مواجه بوده‌اند، ما کمتر با چنین چالشی مواجه بودیم، زیرا سعی کردیم در بعضی از موارد که صرفه مشتری شرکت وجود دارد، از ظرفیت تیم‌های نرم‌افزاری شرکت‌های خصوصی کوچک استفاده کنیم.»
نائینی تأمین مالی و کارآمدی پایین سیاست‌های تنظیم‌گری و تنوع و تکثر آنها را از بزرگ‌ترین چالش‌های سال ۱۴۰۲ خود می‌داند و توضیح می‌دهد که شرکت‌های زیرمجموعه راهبر نیز با توجه به نوع فعالیت‌شان چالش‌هایی خواهند داشت که رفته‌رفته برطرف می‌شود. این چالش‌ها به نبود قواعد دقیق، نوسان نرخ ارز و دشواری تهیه تجهیزات زیرساختی و غیره برمی‌گردد.
منبع
عصر تراکنش ۷۰