پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در سال‌های اخیر فینتکها سعی کرده‌اند در کنار بانک‌ها با ارائه خدمات نوین‌تر، سهمی از این بازار را در اختیار بگیرند، حالا کار به جایی رسیده که این دو عضو سیستم مالی یکدیگر را رقیب همدیگر نیز می‌دانند.
البته کشمکش بین فینتکها و بانک‌ها در طی سالیان گذشته بارها به شکل‌های مختلف خود را نشان داده است. به همین بهانه در حاشیه نهمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت پنلی با عنوان «اکوسیستم فین‌تک ایران و تعامل اثر بخش با نظام بانکی ایران» برگزار شد. در این پنل مهرک محمودی، دبیر پنل این سوال را از حاضران پرسید که بعد از سالها کشمکش و رقابت بین فینتکها و بانک‌ها حالا مرز بین این‌دو کجا قرار دارد؟
مرز‌ها از بین رفته است
رضا قربانی، عضو هیئت مدیره و رئیس کمیسیون فین‌تک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در پاسخ به این سوال این چنین پاسخ داد که مرزی بین فین‌تک و بانک و در واقع صنعت مالی و همه کسب‌وکارهای فعال در فضای بانکی، پرداختی، بورسی، بیمه‌ای با چیزی که به آن فین‌تک گفته می‌شود مانند چند سال قبل وجود ندارد. به باور او در هم نتیدگی بین آنها در سال‌های اخیر بیشتر شده است. او تاکید کرد که گواه این ادعا هم چرخ زدن در فضای نمایشگاه همین همایش است.
او در این مورد گفت: «اکوسیستم در این چند سال تغییر بسیاری کرده، اما اسم رویداد همچنان بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت است. این درحالی است که در بخشی از نمایشگاه همایش شرکتهای رمز‌ارزی مشغول ارائه و معرفی محصولات خود به بازدیدکنندگان هستند. یک زمانی همایش در بانک‌ها خلاصه شده بود، ولی این صنعت تغییر کرده است.»
به باور او از منظر مشتری نهایی هم خیلی فرق نمی‌کند که سرویس را از فین‌تک دریافت می‌کند یا از یک بانک، چرا که اتفاقی که در عمل رخ می‌دهد این است که او خدمات مالی یکپارچه را استفاده می‌کند.
رضا قربانی با بیان اینکه در این سالها هیچ قانون حمایتی در حوزه رمزارز نداشته‌ایم و نهاد ناظر تنها بار مسئولیت را از دوش خود برداشته است توضیح داد: «رگولاتورها در حوزه رمزارز فقط تبلیغات منفی کرده‌اند و در تنها مصوبه هیت دولت هم صراحتا اعلام کرده‌اند که هیچ مسئولیتی را در این حوزه نمی‌پذیرند.»
او همچنین در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به بانک‌ها گفت: «فعالیت بانک به سه دسته فعالیت دریافت سپرده، تسهیلات و امورات پرداختی خلاصه می‌شود و تمام سیستم‌های بانکی در نهایت باید یکی از سه کار را انجام دهند. اما نه‌تنها به دیگر بازیگران اجازه ورود به این فضا را نمی‌دهیم؛ بلکه انتقادات درباره تبعات رویکردها و اقدامات را هم نمی‌پذیریم.»
فاصله بین بانک‌ها و فینتکها
حمیدرضا توسلی، عضو هیئت مدیره بانک قرض‌الحسنه مهر ایران، اما در پاسخ به این سوال اعلام کرد که هنوز فاصله بین بانک‌ها و فینتکها وجود دارد.
توسلی در این مورد اعلام کرد که پیوست‌هایی بین بانک‌ها و فینتکها وجود دارد که نقطه بهینه این پیوست‌ها هنوز پیدا نشده است. به باور او شاید یک مسیر زمانی و مکانی در حال سپری شدن است تا نقطه بهینه این پیوست‌ها پیدا شود.
او در این مورد گفت: «ادبیات دیجیتال ترنسفورمیشن در حال‌حاضر در صنعت بانکی به صورت جدی دنبال می‌شود. بانک‌ها با آن عظمتی که دارند خدمات خاص به مشتریان ارائه می‌دهند و فینتکها قرار است این خدمات را تنوع‌بخشی کنند و در نهایت در این تنوع رضایت بیشتری برای مشتریان ایجاد شود. از سوی دیگر در این حین قرار است ارزش پیشنهادی جدیدی داشته باشیم که در ساختار قدیمی بانکداری نبوده و نیست. بنابراین فینتکها قطعا می‌توانند ظرفیت جدیدی ایجاد کنند و در انتقال بانک‌ها به دوره دیجیتالی شدن کمک کنند.»
او ادامه داد: «الان در مسیر به صورت هم‌نموا تغییرات دیده نمی‌شود، یعنی ابعاد مختلف این موضوع راهبردی، کسب‌وکاری، مالی و حقوقی است و چون این هم‌نوایی به صورت یکسان نیست، طبیعتا فینتکها که به عنوان بازو و عاملی که می‌توانند در کنار بانک قرار بگیرند و محدودیت‌ها که در ساختار بانک است را دور بزنند، صورت نمی‌گیرد.»
به باور توسلی، فینتکها گذاره ارزشی که بانک‌ها معمولا نیاز دارند که به مشتریانشان ارائه کنند را نمی‌توانند به دلایل مختلف ارائه کنند و به همین دلیل رابطه نمی‌تواند شکل و شمایل خودش را بگیرد.
محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت مرز بین بانک و فین‌تک را در دو چیز دید: مجوز و دسترسی. به باور او به جز این دو مورد هیچ مرز دیگری بین فین‌تک و بانک (حداقل در دنیا) وجود ندارد.
او در این مورد که چرا بانک‌ها برای ارائه خدمات بهتر حاضر به همکاری با فینتکها نمی‌شوند گفت: «به هرحال ما به عنوان فین‌تک نباید توقع داشته باشیم که بانک ریتیل نکند و مزیت ما این است که سریعتر و بهینه‌تر سرویس بدهیم تا لایه میانی چیزی برای حرف زدن داشته باشد، در غیراین صورت بانک به عنوان یک نهاد تجاری در همان لایه سرویس می‌دهد و برنده می‌شود.»
او همکاری نکردن بانک‌ها در یک لایه برای ارائه خدمات به فینتکها را یک مشکل ندانست چون از نظر او سرویس متعلق به بانک است و فین‌تک فقط آن را معرفی می‌کند. او در این مورد توضیح داد: «اگر در معرفی بهینه‌گی ایجاد کنم، تا این سرویس از لایه قبلی مزایایی بیشتری داشته باشد طبیعتا بازار را در اختیار خواهم داشت.»
مردم بین بانک و فین‌تک تفاوت قائل می‌شوند
امین‌رضا ریاضتی، مدیرعامل شرکت آوا ( باشگاه مشتریان بانک ایران زمین) در این پنل اعلام کرد که بر خلاف باور مردم بین بانک و فین‌تک یک نظر را ندارند.
او اعلام کرد که خیلی می‌تواند لذت‌بخش باشد که مردم بین فینتکها و بانک‌ها تفاوتی برای سرویس‌گرفتن قائل نمی‌شوند، اما این گذاره درست نیست.
ریاضتی در این مورد گفت: «فینتکها دارای مزیت‌های رقابتی هستند که از همه آنها شاخص‌تر دسترسی راحت، توجه و احترام بیشتر به مشتری و پشیتبانی بعد از ارائه خدمات است. بنابراین مردم بین بانک و فین‌تک یک نظر را ندارند.» او تاکید کرد با این همه مردم به بانک بیشتراز فین‌تک اعتماد دارند.
رگولاتور مانع هم‌نوایی بانک و فین‌تک
امیر حسین راد، مدیرعامل نوبیتکس و دبیر انجمن فین‌تک در ادامه پنل تاکید کرد که فینتکها و بانک‌ها برای گرفتن ارتباط با یکدیگر مشکل ندارند و این رگولاتور است که باعث جلوگیری هم‌نوایی این دو با یکدیگر می‌شود.
او در این مورد گفت:«تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی می‌توانند در پیگیری و مشکلات و مسائل کسب‌وکارها راه‌گشا باشند. چیزی که وجود دارد این است که فینتکها در لایه ارتباط با بانک مشکلی نداشتند و مسئله اصلی مشکل با رگولاتور بوده است.»
به باور او رگولاتور از دو ناحیه برای هم‌نوایی بین بانک و فین‌تک ایجاد مانع کرده است.
راد در ادامه این موضوع را توضحی داد: «یکی از ناحیه کند بودن و به شدت محافظه کار بودن رگولاتور است که جلوی نوآوری در حوزه را می‌گیرد و نمی‌تواند اجازه بدهد نوآوری با هر درجه‌ای در این حوزه اتفاق بیفتد. ناحیه دوم که مانع ایجاد کرده ورود به بازار توسط خودش است. یعنی در یک‌جاهایی که فینتکها می‌توانستند کاری انجام دهند، رگولاتور از طریق شرکتهای زیرمجموعه خودش وارد میدان رقابت با فین‌تک شده و و به دلیل تضاد منافع عملا جلوی رقابت سالم را گرفته است.»
او تاکید کرد که در ایجاد هم‌گرایی بیشتر بین بانک‌ها و فین‌تک ها مسله اصلی را در تنظیم گری و رگولاتوری می‌بیند، هرچند در این زمینه و تشکل‌ها و نهادهای صنفی تا حد خوبی تلاش کردن چالش با رگولاتور مطرح و حل کنند، اما به نظر او پیشرتفتی که باید در این زمینه حاصل می‌شده، خیلی زیاد نبوده است.
در پایان رضا قربانی، اعلام کرد که برای از بین بردن چالشها با رگولاتور و حاکمیت راهی جز گفت‌وگو وجود ندارد و باید این گفت‌وگوها ادامه پیدا کند. او ابراز امیدواری کرد که در نهایت این گفت‌وگو آینده خوبی پیش روی فینتکها وجود داشته باشد.