پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
قبل از تاسیس شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت «شاپرک»، بانک‌ها با سرمایه گذاری کلان، بانکداری الکترونیکی را محقق نمودند و در ادامه، از سال ۸۱ که تاسیس شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی (PSP) در بانک مرکزی تصویب شد، برخی بانک‌ها نیز به این حوزه ورود پیدا کردند.
در آذرماه سال ۹۰ بانک مرکزی شرکتهای PSP را به نخستین جلسه توجیهی شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت) فراخواند و ابلاغ آیین‌نامه شاپرک دو ماه بعد از آن می‌سر شد که بیش از ۲ سال می‌گذرد. در این مدت، شرکت شاپرک تاسیس و مراحل مختلف بررسی فنی و صدور مجوز برای شرکتهای واجد شرایط در این عرصه آغاز شد.
دی ماه سال ۹۱، زمان اتصال شرکتهای PSP به سوئیچ شاپرک متصل گردیده و ارسال پیام‌های پرداخت از طریق شتاب قطع شد و از بهمن‌ماه سال ۹۲ نیز تراکنش‌های درگاه‌های اینترنتی از طریق این شبکه انجام شد.
گرچه فلسفه تاسیس شاپرک، نظام‌مند شدن بازار پرداخت الکترونیکی بود، اما اجرایی نشدن اخذ کارمزد، تعدد پایانه‌های فروش و مسائلی از این دست، مشکلاتی است که کماکان صنعت پرداخت الکترونیکی کشور با آن دست به گریبان است.
برای اطلاع از اقدامات انجام شده و برنامه‌های آینده شرکت شاپرک، همچنین طرح برخی سوال‌ها و ایراداتی که به شرکت شاپرک وارد می‌شود، پای صحبت‌های سید محمود احمدی دبیر کل بانک مرکزی نشستیم که از نظر می‌گذرانید.
.
مدتی بعد از شکل‌گیری شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی، کم کم شاهد فعالیت‌های متفاوت و پراکنده این شرکت‌ها در عرصه پرداخت الکترونیکی کشور بودیم و به مرور در کنار حضور بانک‌ها به عنوان مالک دستگاه‌های کارتخوان و شرکتهای ارایه دهنده خدمات PSP، شاهد ارایه برخی از خدمات بانکی بر روی دستگاه‌های کارتخوان بودیم. ارزیابی شما از روند حرکت پرداخت الکترونیکی پس از تاسیس شرکت شاپرک چیست و در این راه با چه نقاط قوت و ضعفی روبه‌رو بودیم؟
ایجاد چارچوب‌های لازم که مورد نیاز این کسب و کار می‌باشد و اصرار بر پیاده سازی آن در کلیه شرکت‌ها و کنترل‌های مداوم از دلایل اصلی ارتقای کیفیت خدمات شرکتهای PSP می‌باشد.
وحدت رویه در خصوص سرویس‌های پرداخت الکترونیکی انجام شده و خدمات پشتیبانی، خدمات فنی و… بخشی از سرویس پرداخت الکترونیکی نیست بلکه فضایی است که شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی در آن به رقابت با هم می‌پردازند و با توجه به اختلاف کیفیت سرویس دهی در این فضا است که برای پذیرنده کارتخوان و دارنده کارت حق انتخاب برای مردم اعم از پذیرنده دستگاه کارتخوان و یا دارنده کارت ایجاد می‌گردد.
هر چند که حذف نقش بانک‌ها بر افزایش و استقلال درآمدزایی شرکتهای PSP می‌افزاید، اما حذف سریع و نسنـجیده بانک‌ها می‌تواند اختلالاتی در سیستم پرداخت الکترونیکی بوجود آورد. لذا در حوزه پرداخت الکترونیکی بانک‌ها کاملا حذف شده و با روندی ثابت و برنامه ریزی شده شاهد کمتر شدن نقش بانک‌ها در سایر حوزه‌های مرتبط با پرداخت الکترونیکی خواهیم بود.
.
پیش از تاسیس شرکت شاپرک شاهد بروز برخی از مشکلات در حوزه امنیت اطلاعات مالی مردم، نظیر افشای ۳میلیون رمز کارت بانکی بوده‌ایم و یکی از دغدغه‌های اصلی تاسیس شرکت شاپرک نیز جلو گیری از همین موارد بیان شد، در این مدتی که از زمان آغاز به کار شرکت شاپرک می‌گذرد، شما حرکت شرکت شاپرک را در نیل به این هدف چگونه می‌بینید؟
اقدامات انجام شده در حوزه امنیت اطلاعات به سبـب اینکه می‌تواند زمینـه ساز مقابله با آن‌ها گردد محرمانـه بوده و نمی‌توان به اقدامات وسیعی که در این خصوص انجام شده اشاره نمود، با این وجود ذکر برخی نکات ضروری است.
شرکت شاپرک با استفاده از استانداردهای مرتبط با حوزه پرداخت الکترونیکی منتشر شده توسط مؤسسات معتبری چون PCI، ISO و NIST و با بهره گیری از نکات قوت آن‌ها و شرایط بازار کشور، برای اولین بار در این صنعت استانداردی بومی را تحت عنوان «الزامات امنیت اطلاعات شاپرک» تدوین و برای اجرا ابلاغ نموده است. شرکتهای ارایه دهنده خدمات پرداخت الکترونیکی نیز در بازه زمانی چهارده ماه گذشته این الزامات را پیاده سازی نموده‌اند. علاوه بر آن، کل پروژه و میزان پیشرفت شرکت‌ها زیر نظر شاپرک بوده و از بدو اجرای استاندارد «الزامات امنیت اطلاعات شاپرک» کل فرآیند‌ها به صورت مستمر تحت نظارت و بازرسی متخصصین شاپرک می‌باشد.
.
یکی از مواردی که قرار بود اجرایی شود نظام کارمزد‌ها بود، نظامی که بعد از ورود بانک‌ها به حوزه پرداخت الکترونیکی در رقابت ما بین بانک‌ها رفته رفته حذف شد، چرایی توقف یا کندی حرکت نیل به اجرایی شدن نظام کارمزد‌ها را در چه چیزی می‌بینید؟
در واقع این نظام متوقف نشده است، بلکه با توجه به رسالت شاپرک در رونق کسب و کار حوزه پرداخت الکترونیکی، بانک مرکزی با همکاری شبکه بانکی، شرکت شاپرک و شرکتهای PSP به طراحی چند مرحله‌ای و اجرای «نظام جامع کارمزد» اقدام نموده‌اند، البته با توجه به پیچیدگی کار و تعدد پارامترهای مورد مطالعه تدوین طرح، امری زمان بر بوده و منوط به اجرایی شدن پیش نیازهایی است که در مراحل مختلف، اطلاع رسانی و سپس اجرایی خواهد شد.
.
عدم وجود اطلاعات دقیق که منجر به ارایه آمار ناصحیح می‌گردید پیش از تاسیس شرکت شاپرک، گریبان صنعت پرداخت الکترونیکی کشور را گرفته بود. طی این مدت، شرکت شاپرک چه کرده و اکنون آمار‌ها و اطلاعات امروز شاپرک تا چه حد قابل اتکاء است؟
ضعف اطلاعاتی و آمارهای متناقض از مواردی بود که در گذشته به صورت چشمگیری وجود داشته است. شرکت شاپرک در بدو تاسیس اقدام به جمع آوری اطلاعات و آمارهای موجود کرد و سپس شرکت‌ها را ملزم به اصلاح و به روز رسانی اطلاعات و آمار نمود.
بدیهی است روش اجرایی صحیح برای تغییر و نظم بخشیدن به فرآیندهای سیستم‌های در حال کار، اجرای اصلاحات گام به گام و تدریجی است چراکه تغییر یکباره سیستم، می‌تواند منجر به اختلال یا توقف ارایه سرویس شود. به لطف فعالیت‌های انجام شده، اکنون در مرحله‌ای هستیم که اطلاعات و آمار قابل اتکایی در اختیار داریم و مسلماً با حضور شاپرک شفافیت در آمار این حوزه افزایش یافته است.
.
عده‌ای از منتقدین در خصوص افزایش تعداد دستگاه‌های کارتخوان ایراداتی به شاپرک گرفته‌اند و به این امر استناد می‌کنند که یکی از فعالیت‌هایی که قرار بود صورت پذیرد جمع آوری دستگاه‌های کارتخوان اضافی و عدم افزایش این ابزار پرداخت الکترونیکی بوده است، آیا در این مدت شاپرک در این خصوص توفیقی داشته و یا این مورد مغفول مانده است؟
همانطور که مطلع هستید، تسویه حساب آنی به‌خصوص برای پرداخت‌های عادی نامتعارف است. سامانه‌هایی که این گونه فعالیت‌ها را ارایه می‌دهند محدود و از کارمزد بالاتری برخوردار است. در حال حاضر، نیز این حساب‌ها در کشور وجود دارد و مورد استفاده نیز قرار می‌گیرد. در عین حال آمار‌ها نشان می‌دهد، پس از حضور شاپرک و نوسان بوجود آمده در اوایل فعالیت آن استفاده از انواع درگاه‌های پرداخت الکترونیکی افزایش داشته است.
همچنین در گذشته صرف توزیع دستگاه‌های کارتخوان برای بانک‌ها از اهمیت بیشتری برخوردار بود و به کارکرد دستگاه‌ها توجه خاصی نمی‌شد، اما در حال حاضر این گونه نیست و کارایی دستگاه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.
توسعه زیر ساخت از اصول مهم پیشرفت و توسعه کسب و کار می‌باشد. در حال حاضر، نسبت تعداد تراکنش‌ها به ازای هر دستگاه کارتخوان حدود سه برابر و نسبت مبلغ تراکنش‌ها نیز به ازای هر دستگاه کارتخوان نیز حدود دو برابر شده است. به موازات افزایش تعداد پایانه‌ها، گسترش بازار پرداخت الکترونیکی در کشور و افزایش پوشش مناطق جدید تحقق یافته است. به نحوی که تعداد تراکنش‌های دستگاه‌های کارخوان طی سال ۱۳۹۲ از تراکنش‌های دستگاه‌های خود‌پرداز حدود ۵/۲ برابر بیشتر شده و این امر نشان دهنده تقویت جایگاه پرداخت الکترونیکی در مقابل وجه نقد در معاملات است.
البته در سال جدید بر اساس برنامه‌هایی که شرکت شاپرک پیشنهاد اجرای آن را داده و در بانک مرکزی نیز در دست بررسی است، فعال سازی نظام کارمزد و استفاده بهینه از تجهیزات فعال در این کسب و کار در دستور کار می‌باشد که از اهم فعالیت‌های نیمه اول سال جاری شرکت شاپرک است
منبع: بانک مرکزی ایران