پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بسیاری از فعالان اقتصادی بر این باور هستند که به‌زودی تحولات بزرگی را در حوزه نظام‌های پولی و مالی دنیا شاهد خواهیم بود. کاهش سلطه دلار بر اقتصاد جهانی احتمالاً یکی از همین تغییرات اساسی خواهد بود. ظهور تکنولوژی بلاکچین نویدبخش تغییرات بزرگی در این نظام‌های مالی بوده است. فرصت‌های جدیدی که به‌واسطه این تکنولوژی ایجاد می‌شود می‌تواند منجر به پیدایش ثروت‌های جدید در اقتصادهای نوظهور و تغییر در ساختارهای انتقال ارزش‌های پولی و مالی شود؛ به‌عبارت‌دیگر، تکنولوژی بلاکچین می‌تواند به انحصار قدرت‌های اقتصادی بزرگ بر جهان را پایان ببخشد و اثرات تحریمی آنان از طریق اعمال فشار به‌وسیله سازمان‌هایی همچون SWIFT را کم‌رنگ کند. این تغییرات اگرچه تهدیدی برای برخی کشورها محسوب می‌شوند، ولی بسیاری از کشورها نیز می‌توانند از این تغییرات به نفع خود استفاده کنند.
کشورهای خارجی امکان این را دارند تا از ابزارهای تأمین مالی به نفع رشد اقتصاد داخلی خود استفاده کنند، این ابزارها شامل انتشار اوراق بدهی در بازارهای بین‌المللی، لیست کردن سهام شرکت‌های خود در بازارهای متنوع، راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و پروژه‌محور در مقیاس سرمایه‌گذاران بین‌المللی و … است.
باید گفت مهم‌ترین آورده‌ای که تأمین مالی برای این کشورها فراهم کرده است ایجاد جریان تزریقی سرمایه به اقتصاد آن‌هاست. درنتیجه، فراتر از توان سرمایه‌گذاران محلی هر کشور، اقتصاد می‌تواند با حمایت سرمایه‌گذاران بین‌المللی نیاز خود را به تأمین و گسترش جریان‌های مالی برآورده کند. در ادامه خواهیم دید تأمین مالی در کشور ما ایران در چه شرایطی به سر می‌برد.
تأمین مالی در کشور ایران
تاریخچه قراردادهای مالی در کشور ایران همواره با فراز و نشیب همراه بوده است. اقتصاد ایران سال‌ها است که به نفت متکی بوده و با کاهش درآمدهای نفتی، مشکلات بزرگی برای اقتصاد کشور ایجاد می‌شود. رشد اقتصادی بیشتر در ایران مستلزم سرمایه‌گذاری‌های بزرگی است که دولت به‌تنهایی قادر به تأمین مالی آن‌ها نیست؛ بنابراین، دولت‌ها ناچار به تأمین مالی پروژه‌های خود هستند. افزایش سرمایه‌گذاری‌ها نیز تنها از ۲ روش تأمین سرمایه از داخل و یا توسل به تأمین سرمایه خارجی امکان‌پذیر است. با توجه به نوپا بودن بخش خصوصی در ایران، آن‌ها هنوز آمادگی کافی برای شرکت در پروژه‌های مالی در سطح کشور را ندارند؛ بنابراین دولت‌ها چاره‌ای جز توسل به کشورهای خارجی برای تأمین مالی ندارند.
بااین‌حال، همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، تأمین مالی خارجی در ایران نیز همواره با فرازوفرودهایی همراه است. دلایل مختلفی می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد که در ادامه برخی از اصلی‌ترین دلایل عدم علاقه و حضور کشورهای خارجی برای تأمین مالی پروژه‌ها در کشور ایران را به اختصار مرور خواهیم کرد.
رویکردهای دولتی
با بررسی تاریخچه قراردادهای مالی در کشور ایران متوجه خواهیم شد که بسته به نوع رابطه دولت ایران با کشورهای خارجی، همواره شاهد افزایش و یا کاهش تعداد و حجم قراردادهای مالی در کشور ایران بوده‌ایم. حضور دولت‌های مختلف با رویکردهای مختلف نسبت به کشورهای غربی، باعث ایجاد این نوسانات شده و در برخی سال‌ها میزان این قراردادهای تأمین مالی به‌شدت کاهش پیدا می‌کند.
شرایط اقتصادی نامطمئن
وجود بحران‌های متعدد اقتصادی و تورم بالا در کشور باعث شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تمایلی برای حضور در پروژه‌های ایران پیدا نکنند. تورم بالا باعث کاهش بازدهی شرکت‌ها شده و همین موضوع از جذابیت سرمایه‌گذاری در آن‌ها می‌کاهد.
تحریم‌های بین‌المللی
وجود تحریم‌های متعدد بین‌المللی باعث شده سرمایه‌گذاری در ایران با محدودیت‌های بسیاری مواجه شود. تحریم‌های اقتصادی علیه ایران باعث دشوار و پیچیده شدن فرایندها و مبادلات مالی می‌شود. از سوی دیگر، افراد و یا نهادهایی که با ایران همکاری اقتصادی داشته باشند، از سوی ایالات متحده آمریکا تهدید به مصادره اموال می‌شوند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاری در ایران موضوعی پرریسک بوده و خیلی از افراد و سازمان‌ها از انجام این‌کار اجتناب می‌کنند.
مسیر جدید تأمین مالی در ایران
همان‌طور که بیان شد، نظام مالی و اقتصادی جهان با تغییراتی روبرو خواهد بود. تأثیرگذاری تکنولوژی بلاکچین روی زیرساخت‌های مبادلات پولی اجتناب‌ناپذیر است؛ بنابراین، هم‌راستا با تحولات زیرساختی مبادلات پولی مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین، بسیاری از محدودیت‌ها نیز رفع شده و کشورهایی نظیر ایران می‌توانند سود زیادی کسب کنند. بازارهای مالی نیز با بهره‌مندی از مفهوم دارایی‌های دیجیتال در قالب توکن‌های بهادار یا دارایی‌های رمزنگاری‌شده با این موج از تحولات همراه خواهند شد. در میان تمام این شکل‌های جدید دارایی، توکن‌های بهادار (STO) بیشترین کارایی و جذابیت را برای کشورهایی نظیر ایران خواهند داشت.
توکن‌های بهادار نماینده‌ای از یک دارایی پایه هستند که درواقع بر بستر بلاکچین آن را نمایندگی می‌کنند و مزایای این فناوری را به آن اضافه می‌کنند. در اصطلاح عرفی به آن گاهی توکنایز کردن دارایی‌های نیز گفته می‌شود. دارایی‌های پایه می‌تواند شامل انواع مختلفی از دارایی‌ها مانند اوراق بهادار، املاک، پروژه‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی، اوراق بدهی، انرژی، فلزات گران‌بها و … باشند؛ بنابراین، توکن‌های بهادار را می‌توان همان دارایی‌های پایه همیشگی بدانیم که این‌بار در بستر بلاکچین عرضه‌شده و از مزایای شبکه‌های بلاکچین نیز بهره می‌برند.
توکن‌های بهادار، به‌عنوان یکی از ابزارهای مالی، می‌توانند مشکل تأمین مالی در کشورهایی نظیر ایران را به‌سادگی برطرف کنند. ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی که شبکه بلاکچین به این دارایی‌ها می‌افزاید باعث شده تا آن‌ها را به‌عنوان یکی از بهترین جایگزین‌ها برای مسیر جدید تأمین مالی در ایران بشناسیم. حوزه توکن‌های بهادار را می‌توانیم پارادایم جدیدی از بازارهای مالی بدانیم که در حال حاضر در کشورهای پیشرفته جهان به موفقیت رسیده است. در ایران تنها مجموعه‌ای که در حال ورود به این حوزه است، پلتفرم معاملاتی مزدکس است. پلتفرمی پیشرفته که با تمرکز بر نوآوری در حال اتصال تکنولوژی بلاکچین با بازار سرمایه است و می‌تواند برای اقتصاد دیجیتال ایران بسیار کارآمد عمل کند.
سؤالی که در ذهن شکل می‌گیرد این است که توکن‌های بهادار دقیقاً چه ویژگی‌هایی دارند که باعث می‌شود کشور ایران بتواند برای فرار از فشارهای اقتصادی از آن‌ها استفاده کند؟ در ادامه نگاهی به این ویژگی‌ها خواهیم داشت.
چرا توکن‌های بهادار؟
تمرکززدایی
توکن‌های بهادار شاید همانند رمزارزها کاملاً غیرمتمرکز نباشند، ولی از درجاتی از تمرکز زیادی برخوردار هستند. تمرکززدایی باعث می‌شود تراکنش‌ها و معاملات مستقیم قابل نظارت نبوده و واسطه‌های کمتری در این میان وجود داشته باشند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاران می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتری در کشورهای پر ریسک (از لحاظ تحریم‌ها) سرمایه‌گذاری کنند، چراکه احتمال شناسایی آن‌ها و برخوردهای احتمالی کمتر خواهد بود.
مالکیت کسری
رویکرد مالکیت کسری می‌تواند امکانی جالب برای تمام سهام و دارایی‌های گران‌قیمت باشد. بااین‌حال، از این ویژگی می‌توان برای خرید سایر کلاس‌های دارایی نیز استفاده کرد. بر اساس رویکرد مالکیت کسری، اگر فردی سرمایه کافی برای خرید یک واحد کامل از سرمایه‌گذاری مورد نظر خود را نداشته باشد، باز هم می‌تواند بخشی از آن را خریداری کند. به عنوان مثال، اگر هر واحد سهام شرکتی بسیار گران‌قیمت است، سهام‌داران می‌توانند بخشی از ۱ واحد سهام را خریداری کرده و همچنان از مزایای سرمایه‌گذاری در آن شرکت بهره‌مند شوند. این موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذاران خرد نیز فرصت بیشتری برای ورود به بازارها پیدا کنند.
عمق بازار
تحقیقات حاکی از آن است که دارایی‌های غیر نقدشونده با تخفیف قابل توجهی معامله می‌شوند. حضور در بازارهای مبتنی بر بلاکچین، مالکیت کسری، حذف محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی و دسترسی جهانی به این توکن‌های بهادار باعث افزایش عمق بازار و نقدپذیری این دارایی‌ها خواهد شد.
قابلیت همکاری
یکی از آورده‌های اصلی توکن‌های اوراق بهادار این است که همهٔ دارایی‌های توکن‌شده را می‌توان در یک پلتفرم و در یک کیف پول نگهداری کرد که در نهایت ممکن است منجر به یک مجموعه جهانی یکپارچه از تمام کلاس‌های دارایی شود؛ به‌عبارت‌دیگر، تمام سرمایه‌داران می‌توانند دارایی‌های خود را یک طریق یک رابط کاربری واحد مدیریت کنند. این در حالی است که بخش‌های مالی مختلف در بازارهای سنتی با یکدیگر ارتباطی ندارند. چراکه هرکدام به صورت متمرکز و جداگانه کار می‌کنند و خیلی از آن‌ها امکان برقراری ارتباط با یکدیگر را ندارند. ویژگی قابلیت همکاری باعث افزایش جذابیت توکن‌های بهادار شده، نقدپذیری آن‌ها را افزایش داده و بیشتر مورد توجه قرار خواهند گرفت.
حذف محدودیت‌های زمانی و مکانی
برخلاف بازارهای سنتی که به محدوده‌های جغرافیایی و زمانی خاصی وابسته هستند، استفاده از تکنولوژی بلاکچین باعث رفع این محدودیت‌ها شده است؛ بنابراین دارایی‌های عرضه‌شده در این فناوری می‌توانند از هرکجای دنیا و در هر ساعتی از شبانه‌روز معامله شوند. محدود بودن ساعات معامله باعث می‌شود تا اعمال شدن اطلاعات جدید در قیمت‌ها با تأخیر انجام‌شده و درنتیجه، کارایی بازار کاهش پیدا کند. موضوع دیگر همپوشانی ناچیز بازارهای مالی در کشورهای مختلف است که یکی از مشکلات سیستم‌های مالی سنتی شمرده می‌شود. ساعات معاملاتی شبانه‌روزی کارایی بازار را افزایش داده و نقدینگی بیشتر وارد آن خواهد کرد.
با توجه گسترش و میزان نفوذ روزافزون تکنولوژی بلاکچین در سیستم‌ها و نظام‌های پولی و مالی، می‌توان بیان کرد که این تکنولوژی نقش پررنگ‌تری را در آینده اقتصادی دنیا ایفا خواهد کرد. ظهور این تکنولوژی فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای کشورها به همراه خواهد داشت. غیرمتمرکزسازی و ارائه سیستم‌های مالی جدید تهدیدی برای قدرت‌های اقتصادی خواهد بود، ولی این موضوع می‌تواند فرصتی مناسب برای کشورهای کوچک‌تر با مشکلات اقتصادی باشد. کشور ایران که زیر فشارهای اقتصادی شدید ناشی از تحریم‌ها قرار دارد، به‌خوبی می‌تواند از این فرصت‌ها جهت رشد اقتصادی خود استفاده کند.
توکن‌های بهادار (STO) یکی از محبوب‌ترین ابزارهای مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین هستند که در بازارهای مالی کشورهای مختلف مورد استقبال قرار گرفته‌اند. با توجه به ویژگی‌ها و مزیت‌های مختلفی مانند ساعات معاملاتی شبانه‌روزی، امکان مالکیت کسری، امکان تسویه‌حساب آنی، کاهش هزینه‌های اقتصادی، افزایش عمق بازار و قابلیت همکاری توکن‌های بهادار به‌خوبی می‌توانند مسیر جدید تأمین مالی توسط سرمایه‌گذاران خارجی در کشورهایی مانند ایران باشند؛ بنابراین ضروری است که این کشورها تدابیر لازم را اندیشیده، زیرساخت‌های لازم را تهیه کرده و قوانین و چارچوب‌های نظارتی مناسبی را به‌منظور به‌کارگیری این ابزارها تدوین کنند.
نویسنده / مترجم
تیم تولید محتوای مزدکس