آنها که باید از قانون بترسند چه کسانی هستند؟ / رگولاتوری در حمایت از کسب‌و‌کارهای واقعی

اخیراً یکی از مدیران سابق صرافی رمزارز کوین‌‌بیس به کلاهبرداری متهم شده است. این موضوع سروصدای زیادی به پا کرده و بسیاری از رگولاتورها به میدان آمده‌اند و تلاش می‌کنند از این نمد کلاهی برای خود ببافند. آنهایی که معتقدند عرصه رمزارزها عرصه تخلف، تقلب و کلاهبرداری است، وقتی چنین مواردی رخ می‌دهد، آنها را آگراندیسمان می‌کنند و با بزرگ‌نمایی سعی می‌کنند اثباتی بر حقانیت حرف‌های خود ارائه دهند.

این‌گونه وقت‌ها اکوسیستم رمزارزی ممکن است حالت تدافعی بگیرد و ناخواسته به موضع دفاعی برود؛ در حالی که واقعیت این است که در همه عرصه‌ها متقلب، متخلف و کلاهبردار وجود دارد و همه کسانی که جرمی مرتکب شده‌اند هم در یک سطح نیستند. برخی ممکن است ناخواسته اعمالی انجام داده باشند که خلاف قانون باشد و برخی دانسته و با سوءاستفاده از شرایط دست به اعمالی بزنند که تخلف یا جرم است. واقعیت این است که باید قبول کنیم عرصه‌های نوظهور آبستن انواع تقلب‌ها و تخلف‌هاست.

ما وقتی از رگولاتوری و تنظیم‌گری صحبت می‌کنیم، هیچ‌گاه هدف‌مان حمایت از افرادی نبوده که عامدانه دست به اعمال متقلبانه می‌زنند. به عبارتی ما می‌خواهیم یک حوزه را وارد فضای قانونی کنیم و نورافکن‌های شفافیت و قانون‌مداری را بر آن بتابانیم. می‌خواهیم تلاش کنیم که با تنظیم روابط دولت، حاکمیت، مردم و کسب‌وکارها زمینه سوءاستفاده‌ها را کمتر کنیم. ما هرگز نمی‌خواهیم شرایطی فراهم شود که حتی مردم از روی ناآگاهی مورد سوءاستفاده قرار گیرند. ما می‌خواهیم تلاش کنیم شرایط به گونه‌ای باشد که شرایط برای آنهایی که می‌خواهند در چهارچوب قانون فعالیت کنند، شفاف و روشن باشد.

ما می‌خواهیم بدانیم چه چیزی تخلف است؛ چه چیزی جرم است و چه کارهایی نمی‌توان انجام داد. بیرون دایره کارهایی که نمی‌توان انجام داد، انبوهی فعالیت و کار وجود دارد که می‌توان بر آنها تمرکز و بررسی‌شان کرد. نوآوری هرگز به معنای شکستن قانون نیست؛ نوآوری تلاش برای توسعه مرزهای قانون است. تصور کنید اگر ۱۰۰ سال پیش کسی می‌خواست از قوانین راهنمایی و رانندگی صحبت کند، مردم آن زمان چگونه به او نگاه می‌کردند؟ می‌شد برای اتومبیل‌ها که در حال فتح جهان بودند، قانونی وضع نکرد؛ می‌شد نگاه کرد و برای تغییرات آماده نبود.

در عمل همه کشورهای جهان دست به تدوین قوانین راهنمایی و رانندگی زدند. برخی صبر کردند اتومبیل‌ها گسترش پیدا کنند و عده‌ای دیگر همگام با تغییرات فناوری دست به تنظیم‌گری زدند. حتی در جهان امروز هم تنظیم‌گری یکنواخت و یکدست نیست؛ آن هم در حوزه‌هایی که تقریباً همه‌چیز آن مشخص است.

به‌عنوان نمونه بحث مالیات در کشور ما هنوز در زمینه اتومبیل‌ها در ابتدای راه است. در حالی که در جهان توسعه‌یافته سال‌هاست که این موضوع مشخص است و با توجه به شاخص‌های گوناگون موضوع مالیات اتومبیل‌ها روشن است. یا مثلاً بحث آلایندگی خودروها و تأثیر آن در مالیات پرداختی موضوعی حل‌و‌فصل‌شده در جهان امروز است؛ در حالی که در کشور ما هنوز چهارچوب مشخصی برای آن وجود ندارد و ظاهراً انگیزه‌ای هم نیست.

حالا وقتی حوزه‌ای که تمام ابعاد آن روشن و مشخص است، مانند راهنمایی و رانندگی را می‌بینیم که وضعیت کشور ما از نظر تنظیم‌گری در آن چگونه است، طبیعی است که در ایران نباید انتظار اتفاقات عجیب و همگام با فناوری در جهان را داشته باشیم. این رسم روزگار است. ما صبر می‌کنیم آب‌ها از آسیاب بیفتد، در فضای مبهم فعالیت می‌کنیم و در نهایت بعد از اینکه جهان همه روش‌ها را آزمود و به محک آزمون و تجربه فهمید چه راهی را باید انتخاب کند، ما از روی دست آنها گرته‌برداری می‌کنیم؛ آن هم ناقص و به شیوه‌ای که خودمان می‌خواهیم.

بنابراین بازتاب برخی خبرها مانند برخورد با مدیر سابق صرافی رمزارز کوین‌بیس در جهان یک واقعیت است و در ایران واقعیتی دیگر. به عبارتی آنجا برای هیچ حوزه‌ای تقدسی قائل نیستند؛ کلاهبرداری، کلاهبرداری است؛ چه در بستر بلاکچین رخ دهد، چه در وال‌استریت. آنچه مهم است وجود چهارچوب‌های شفاف و روشن برای تشخیص سره از ناسره است. چنین برخوردهایی در جهان مرسوم و معمول است و هرگز به معنای محدود کردن و برخورد با یک کسب‌وکار و یک صنعت نیست. وقتی فردی که در یک کسب‌وکار فعالیت می‌کند، تخلفی مرتکب می‌شود، این فرد است که تخلف کرده، نه یک کسب‌وکار و نه یک صنعت.