پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
زنگ خطر حوزه فناوری اطلاعات ایران به صدا درآمده / تاثیر تحریم و رویکرد نامشخص رگولاتور
22 تیر سالروز بزرگداشت خوارزمی به‌عنوان روز فناوری اطلاعات نام‌گذاری شده است، فعالان حوزه فناوری اطلاعات، روز فناوری اطلاعات را یک یادآوری در خصوص جایگاه فناوری اطلاعات در اقتصاد کشور می‌دانند. به گفته اکبری ، دوکلمه فناوری و اطلاعات، در کنار هم همه جوانب زندگی را تحت‌تأثیر قرار دادهاند. محمدصادق آزادانی تعریف نمادین چنین روزهایی را برای یادآوری اهمیت موضوع مورد اشاره به مردم، حاکمیت و اکوسیستم‌های مختلف و کسب‌وکارها می‌داند و از نگاه فرهاد بهمنی باتوجه‌به ابداع الگوریتم و تسمیه نام الگوریتم به خوارزمی نام‌گذاری این روز بسیار دقیق انجام شده است.
گردش کار نیمه مکانیزه یا تقریباً دستی
از نگاه فرهاد بهمنی عضو هیئت مدیره پست بانک، باتوجه‌به ابداع الگوریتم و تسمیه نام الگوریتم به خوارزمی فناوری اطلاعات شامل تمام روش‌ها و ابزارها برای دریافت، ذخیره، پردازش و مبادله و استفاده از اطلاعات است که برای حل یک مسئله، مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات و یا توسعه یک موضوع علمی و یا کاربردی استفاده می‌شود. او توضیح داد که در این مقوله هر چیزی قابل تبدیل شدن به یک مدل اطلاعاتی یا داده‌ای است و می‌تواند در زمره استفاده از فناوری اطلاعات قرار گیرد، کاربردهای علمی و تحقیقاتی، هنری، سرگرمی، مالی، سیاسی، آموزشی و تکنولوژی و صنعتی و… نمونه‌هایی از مقوله‌های مذکور هستند.
او نقش فناوری اطلاعات در آینده را ترسیم کرد و گفت: «آینده جهان که ترکیبی از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا است، یک فضای به‌اصطلاح سایبرنتیک کامل خواهد بود که هوشمندی و توانایی بشر را افزایش خواهد داد. در این دنیا قاعدتاً محرک اصلی و توان اصلی بستر فناوری اطلاعات است و بدون شک هیچ توسعه‌ای بدون آن انجام نخواهد شد.»
او با بیان اینکه یکی از دلایل عدم استفاده از اطلاعات برای تصمیم‌گیری، فقدان اتصال سامانه‌های متفاوت از لحاظ داده و نرم‌افزار است. تصریح کرد: «سامانه‌های مختلف زبان گفتگوی مشترک ندارند، متأسفانه صرفاً ارتباطات شبکه‌ای گسترش پیدا می‌کنند و کاربرد بسیار چشمگیری برای اتصال اینترنت اشیا هوش مصنوعی که منجر به تمایل شدید مردم جهت استفاده از این تکنولوژی‌ها در بحث فناوری اطلاعات شود، ارائه نشده است.»
بهمنی ادامه داد: «این موضوع تعدد سامانه‌ها و نرم‌افزارها و سخت‌افزارها را به وجود آورده که تمرکز به بخشی از زندگی دارند و در بسیاری از حالات جزیره‌ای عمل می‌کنند و داده‌های متنوعی نیز تولید می‌کنند.» بهمنی تصریح کرد که تحقق فناوری اطلاعات در گرو سرمایه‌گذاری مالی و نیروی انسانی و مشارکت آزاد با دنیای اطلاعات است.
او در پاسخ به این سؤال که ایران چقدر با مفهوم واقعی فناوری اطلاعات فاصله دارد، گفت: «بسیاری از امورات به طور اخص در ایران هنوز مبتنی بر فناوری اطلاعات نیستند و گردش کار آنها نیمه مکانیزه یا تقریباً دستی است و از سوی دیگر برای مواردی که سامانه‌ها (مثل دولت الکترونیک) درحال‌توسعه است مشخصاً سامانه ها موازی و جزیره‌ای عمل می‌کند و به نظر می‌رسد رویکرد یکپارچه‌ای در این زمینه وجود ندارد. برخی دولت‌ها بخشی از سامانه‌های خود را در قالب و مدل ERP توسعه دادند و حتی منجر به حذف برخی سازمان‌ها با عملکرد موازی شد و از تعدد مراکز تصمیم‌گیری یا کنترلی برای انجام امورات عمومی جلوگیری کردند.»
او با بیان اینکه دولت از فناوری اطلاعات فقط استفاده ابزاری می‌کند؛ به حمایت‌های قانونی از فناوری اطلاعات اشاره کرد و گفت: «رویکرد مشخصی در حوزه فناوری اطلاعات دیده نمی‌شود، شرکت‌ها، سازمان‌ها و حتی دولت فقط استفاده ابزاری را مدنظر قرار دادهاند. هیچ رویکرد توسعه‌ای هدفمندی در جهت تقویت بازار، ایجاد ظرفیت توسعه‌ای در داخل و یکپارچه‌سازی وجود ندارد.»
بهمنی ادامه داد: «تمرکز دولت می‌تواند صرفاً تولید نرم‌افزار و صادرات باشد و تمرکز بسیار کمی بر تولید سخت‌افزار بگذارد و در بازار نرم‌افزار سرمایه‌گذاری جهت تولید نرم‌افزارهای مالی، اداری و مهندسی در جهت صادرات باشد.»
بهمنی همچنین بیان کرد که امیدوار است با حمایت‌های رگولاتور، مهندسان در سرزمین خود محصولات جهانی را توسعه دهند. ادامه داد: «باتوجه‌به قرن گذشته، مردم باید به فناوری و استفاده از آن اعتماد بیشتری کنند و به دنبال کاربردهای بیشتر در زندگی خود باشند و رگولاتورها شرایط تحقق استفاده بهتر از فناوری و دسترسی‌ها و پیاده‌سازی سامانه‌های نرم‌افزاری را بیشتر کنند. امیدوارم که مهندسان ما با حمایت‌هایی که رگولاتور و قانون‌گذار در بخش توسعه‌ای انجام می‌دهند، برای توسعه ابزارهای نرم‌افزاری و شبکه‌ای تلاش کنند و در سرزمین خود محصولات جهانی را توسعه دهند.»
از درون تهی می‌شویم
به گفته محمدصادق آزادانی، مسئول کارگروه لندتک کمیسیون فین‌تک سازمان نصر تهران، نام‌گذاری‌ها به شکل سمبلیک و برای یادآوری انجام می‌شوند. هدف از نام‌گذاری روز فناوری اطلاعات این است که نگاه ویژه‌تری به نقش و اهمیت این موضوع داشته باشیم. تعریف نمادین چنین روزهایی برای یادآوری اهمیت موضوع مورد اشاره به مردم، حاکمیت و اکوسیستم‌های مختلف و کسب‌وکارها است.
آزادانی با اشاره به روز 22 تیر به‌عنوان سالروز بزرگداشت خوارزمی بیان کرد که روز فناوری اطلاعات یک یادآوری در خصوص جایگاه فناوری اطلاعات در اقتصاد کشور است و نام‌گذاری این روز طبعاً باهدف بهبود این جایگاه صورت‌گرفته است.
او که معتقد است دانش تجمع یافته باعث بلوغ فناوری اطلاعات می‌شود در خصوص ماهیت فناوری اطلاعات گفت: «تعاریف کلاسیک، فناوری اطلاعات را دانش به‌کارگیری ابزارهای مختلف برای ذخیره‌سازی، پردازش و استفاده از داده‌ها، اطلاعات و دانش می‌دانند. عنصر مهم در مفهوم فناوری اطلاعات دانش است؛ چراکه ابزارها و تکنولوژی‌های توسعه‌یافته را می‌توان با صرف هزینه به دست آورد اما دانش تجمع و رسوب یافته که بلوغ فناوری اطلاعات را تعیین می‌کند خیر.»
او با تأکید دوباره بر اهمیت دانش در توسعه فناوری اطلاعات اظهار کرد: «کشورهای توسعه‌یافته در حوزه فناوری اطلاعات کشورهایی هستند که دانش عمیق‌تری در زمینه مذکور دارند و تولید دانش می‌کنند و از این منظر مزیت اصلی کشورها در این حوزه صاحب دانش بودن خواهد بود.»
آزادانی ضمن بیان اینکه هیچ‌کس در هیچ جای دنیا نمی‌تواند فناوری اطلاعات را نادیده بگیرد، اهمیت فناوری اطلاعات در اقتصادهای جهانی را خاطرنشان کرد و گفت: «فناوری اطلاعات امروزه نقش خود را به‌عنوان یکی از پیشران‌های اصلی اقتصاد برای تولید ثروت تثبیت کرده و اقتصاد دیجیتال سهم بالایی در تولید ناخالص کشورها دارد. دیگر در صدر ارزشمندترین کمپانی‌ها در جهان اثری از کمپانی‌های نفتی و خودروسازی به چشم نمی‌خورد و این جایگاه‌ها در اختیار شرکت‌های فناوری محور مانند گوگل، اپل، آمازون و فیس‌بوک قرار گرفته است. فناوری اطلاعات تغییرات عمده‌ای حتی در صنایع دیگر ایجاد کرده و پیش‌بینی می‌شود در افق میان‌مدت سهم اقتصاد دیجیتال به نیمی از کل اقتصاد جهان افزایش یابد. توسعه پرشتاب و افزایش ضریب نفوذ اینترنت و گسترش بازار گوشی‌های هوشمند در کنار حوادثی چون پاندمی کرونا، شتاب توسعه اقتصاد دیجیتال را افزون کرده است. مطابق آماری که Statista منتشر کرده است حجم اطلاعات در طی قریب به ده سال با رشدی 20 برابری به 40 زتا بایت رسیده که گواه رشد شگرف سهم اقتصاد دیجیتال است. همچنین با ایجاد مفاهیم جدید فناوری محور چون بلاک‌چین و متاورس حتی شکل حاکمیت نیز دستخوش تغییر شده و خواهد شد و مفاهیمی مانند دولت الکترونیک، شهر الکترونیک، اقتصاد دیجیتال، تجارت الکترونیک زمینه‌ساز حاکمیت الکترونیک خواهد بود.» به گفته مسئول کارگروه لندتک کمیسیون فین‌تک سازمان نصر تهران، امروز دیگر فناوری اطلاعات غیر قابل نادیده‌گرفتن است.
او با اشاره به توسعه سهم اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور گفت: «در شرایطی که ابعاد مختلف تولید در کشور با رشد منفی روبرو بوده، بااین‌حال سهم اقتصاد دیجیتال در کشور رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته است. از دلایل این موضوع می‌توان به افزایش ضریب نفوذ اینترنت با توسعه پهنای باند و شبکه در کل کشور و سرمایه‌گذاری‌های که در این حوزه صورت‌گرفته اشاره کرد. بااین‌وجود درصورتی‌که بخواهیم حداقل به میانگین جهانی سهم اقتصاد دیجیتال که قریب به 15 تا 20 درصد از کل تولید ناخالص داخلی است بخواهیم نزدیک شویم، لازم است با نگاهی یکپارچه به این حوزه اهداف بلندمدتی تعریف کنیم و عزم جدی برای توسعه اقتصاد دیجیتال در نگاه کلان داشته باشیم و از برخوردهای شعاری به‌شدت بپرهیزیم.»
او با بیان اینکه یکی از عوامل اختلال در سامانه‌های مهم کشور عدم وجود نگاه یکپارچه به این حوزه است، ادامه داد: «ما نیازهای مردم را شناسایی و در راستای رفع آنها خدماتی را طراحی کرده‌ایم، اما در این مسیر یکپارچه و متوازن عمل نکرده‌ایم. پرواضح است که به‌موازات توسعه سامانه‌ها و زیرساخت‌های متعدد، می‌بایست برای طراحی، حفظ و ارزیابی امنیت آنها سرمایه‌گذاری‌های اساسی صورت گیرد. بحران کرونا نشان داد که اگر زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات را توسعه ندهیم، در آینده چگونه مختل خواهیم شد. همچنین لازم به ذکر است که علاوه بر سنجش اهداف و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در حوزه فناوری اطلاعات، باید جایگاه و مزیت‌های این حوزه را نیز به‌خوبی بشناسیم و عقب‌ماندگی‌های خود را جبران کنیم.»
او با اشاره به‌ضرورت جبران عقب‌ماندگی‌ها، یادآور شد که زنگ خطر جدی برای حوزه فناوری اطلاعات ایران به صدا درآمده است.
آزادانی در پایان صحبت‌هایش به مخاطرات پیشروی حوزه فناوری اطلاعات اشاره کرد و گفت: «کشورهای همسایه و حتی کشورهایی که هرگز به آنها نگاه ویژه‌ای نداشتیم در حوزه فناوری اطلاعات سرمایه‌گذاری‌های بزرگی کرده‌اند. کشورهای مذکور، دانش، نیروهای انسانی، زیرساخت و سرمایه‌های ما را با سرعت بالا و به‌صورت پنهان جذب می‌کنند و ما از درون در حال تهی شدن هستیم و این اتفاق غم‌انگیز است. اگر اهمیت این موضوع به‌خوبی موردتوجه قرار نگیرد، سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته در حوزه‌های مختلف با مخاطرات جدی مواجه می‌شود. دغدغه ما امروز باید سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر، حمایت‌های قانونی و توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات باشد حال‌آنکه در برخی موارد برعکس این موارد در دستور کار ما قرار گرفته است.»
تشنه همکاری با شرکت‌های پیشرو جهانی
به اعتقاد پیمان اکبری خرازی سرپرست برنامه‌ریزی و توسعه مبنا کارت آریا، این روزها دوکلمه فناوری و اطلاعات، در کنار هم فارغ از معنی مفرد خود، همه جوانب زندگی را تحت‌تأثیر قرار دادهاند. کنترل و بهره‌برداری از زیرساخت‌های حیاتی یک شهر مانند برق و آب‌گرفته، بررسی رفتار خرید مشتریان در وب‌سایت فروش قهوه و ارتباطات بانک‌ها و پذیرندگان کارت در سراسر دنیا، بخشی از کاربردهای این علم نه‌چندان قدیمی هستند.
او با بیان اینکه هرچه جلوتر می‌رویم تأثیر فناوری اطلاعات و تکنولوژی‌های وابسته آن بر هوشمندسازی فعالیت‌های روزمره و فرایندهای وابسته آن بیشتر می‌شود، توضیح داد: «شاید تا همین چند سال پیش اگر قرار بود دادگاهی برگزار شود، شکایت شاکی به‌صورت کاغذی پر می‌شد، کلیه مراحل اداری دستی طی شده و در نامه‌ای دعوت به جلسه برای دو طرف ارسال می‌شد. در هنگام جلسه نیز آنچه در جریان است در دفترهای بزرگی به‌صورت دستی ثبت و حکم کاغذی صادر و ابلاغ می‌شد. اما حالا به کمک فناوری اطلاعات شما با چند کلیک ساده درخواست یا شکایت خود را ثبت و بررسی‌کنندگان به‌وسیله پیامک و زیرساخت موبایلی درخواست شما را به یک جلسه آنلاین با گوگل زوم اتصال می‌دهند و جلسه ضبط شده و در نهایت حکم قاضی به‌صورت دیجیتال در کارتابل شما درج و اجرایی می‌شود. این است شگفتی فناوری اطلاعات در قرن جدید. شاید تا چند سال نه‌چندان دور، بسیاری از کارهای بانکی که در حال حاضر با گوشی هوشمند خود انجام می‌دهید مانند پرداخت قبض یا درخواست وام نیازمند حضور چندساعته در صف‌های بلند بانک و یا مراجعه چندباره به شعب بود، اما حالا نه‌تنها بر روی مبل منزلتان این کار را انجام می‌دهید بلکه با تنظیم زمان و اجازه دادن به نرم‌افزار بانک خود دیگر، هر ماه قبوض شما به‌صورت خودکار پرداخت و به شما اطلاع‌رسانی می‌شود.»
اکبری با اعلام اینکه علم داده‌کاوی به یکی از پرسودترین و آینده‌سازترین مشاغل دنیا تبدیل شده، بیان کرد: «شاید کمی ترسناک به نظر برسد ولی دوران کرونا باعث شد بسیاری از نیازمندی‌های ما بر پایه فناوری اطلاعات تسهیل شود و البته در کنار آن بخشی از افراد کار خود را نیز از دست دادند یا توانستند با شرایط جدید خود را به‌روز کنند.» او ادامه داد: «این دانش به اینجا منتهی نمی‌شود، اطلاعات، خود ثروت بزرگی برای هر کشور به شمار می‌رود که بر پایه آن می‌توان سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های گوناگونی انجام داد. ارزش و اهمیت اطلاعات به اندازه‌‌ای است که علم داده‌کاوی و در اختیار قراردادن اطلاعات ناشی از آن تبدیل به یکی از پرسودترین و آینده‌سازترین مشاغل دنیا شده است و هر روز حجم این اطلاعات به طرز باورنکردنی در حال افزایش است.» به گفته او، کشورهایی برنده این بازی هستند که دانش و زیرساخت‌های لازم دراین‌خصوص را به‌صورت مداوم به‌روزرسانی و در پرورش نیروهای متخصص دست و دلباز باشند.
اکبری صراحتاً عنوان کرد از کشورهای توسعه‌یافته بسیار دور هستیم و سپس ادامه داد: «کشور ما به‌واسطه محدودیت‌های تحریمی در زمینه دسترسی به اطلاعات و همچنین زیرساخت‌های سخت‌افزار و نرم‌افزاری وابسته راهی سخت و پرمشکل را پیموده است. باید بدانیم که از کشورهای توسعه‌یافته بسیار دور هستیم، ضعف در سیستم‌های نگهداری و پردازش اطلاعات و در کنار آن محدودسازی دسترسی به بانک‌های اطلاعاتی ما را در شرایط و ویژه‌ای قرار داده که تنها با تلاش بی‌وقفه محققین است که این دانش زنده می‌ماند.»
او ضمن بیان اینکه در نمایشگاه‌های خارجی گاهی حتی حاضر به گفتگو با نمایندگان ایران نیستند، توضیح داد که در حال حاضر زیرساخت‌های فیزیکی و دانش ما در حوزه بانکی به‌شدت تشنه بهره‌مندی از علم روز و همکاری با شرکت‌های پیشرو جهانی است و شرایط تحریمی هر روز عرصه ورود دانش را سخت‌تر کرده است.
سرپرست برنامه‌ریزی و توسعه مبنا کارت آریا در پایان بیان کرد؛ امید است با حل شدن موانع شاهد جبران و پیمودن راه‌های متنوع پیش رو در راستای توسعه فناوری اطلاعات در ارکان حیاتی کشور باشیم.