پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
خام‌اندیشی استارتاپی / امیرناظمی از اشتباهات و مدل سرمایه‌های استارتاپ‌ها می‌گوید
روز دوشنبه پنجاه‌وششمین نشست سرمایه‌گذاری کارویا برگزار شد و امیر ناظمی، آینده‌پژوه و رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ایران در ارائه‌ای به توضیح انواع سرمایه و چالش‌های اصلی اکوسیستم استارتاپی ایران در این خصوص پرداخت.
طبق گفته‌های او سرمایه فقط شامل سرمایه اقتصادی نیست و انواع مهم و تأثیرگذار دیگری دارد که متأسفانه در اکوسیستم استارتاپی ایران به اندازه کافی شناخته‌شده نیستند.
به گفته او شاید زمانی که با سرمایه‌گذاران فرشته (business angels) و یا سرمایه‌گذاری خطرپذیر مواجه هستیم یک سؤال اساسی مطرح باشد و آن هم این است که یک سرمایه‌گذار چه آورده‌ای برای استارتاپ دارد؟ در این مواقع گاهی برداشت ذهنی استارتاپ‌ها با فرد سرمایه‌گذار متفاوت است.
بنابراین باید به بررسی این موضوع اساسی بپردازیم که «سرمایه» چیست؟ ما به طور معمول فقط سرمایه اقتصادی را در نظر می‌گیریم. حتی وقتی می‌خواهیم طبقات اجتماع را بر اساس جایگاه اقتصادی‌شان تقسیم‌بندی کنیم در خیلی از مواقع سرمایه را صرفاً یک امر اقتصادی می‌دانیم؛ اما تقسیم‌بندی‌های جهانی سرمایه نشان می‌دهد سرمایه‌ای که در مورد آن بحث می‌کنیم حداقل از چهار نوع مختلف تشکیل شده است.
ناظمی توضیح داد: «اصلی‌ترین و سنتی‌ترین سرمایه‌ای که به ذهن ما متبادر می‌شود «سرمایه اقتصادی» است. سرمایه‌ای که با آن می‌توان سایر عامل تولید را خریداری کرد و امکان جابه‌جایی و تبدیل ساده نیز دارد.»
او ادامه داد: «دومین نوع سرمایه، «سرمایه فرهنگی» است. داشته‌های فرهنگی، فکری و یا همان مالکیت فکری که بعداً منجر به موضوع حقوق مالکیت فکری یا همان IPR می‌شود اجزای اصلی این نوع سرمایه را تشکیل می‌دهند.»
به گفته ناظمی سرمایه فرهنگی در کسب‌وکارها شامل تجربه و دانش، شیوه مدیریت افراد می‌شود؛ یعنی زمانی که سرمایه‌گذار دانش و تجربه بالایی در حوزه کار یک کسب‌وکار دارد نوعی سرمایه فرهنگی را با خود به آن کسب‌وکار می‌آورد. علاوه بر این‌ها ممکن است گاهی سرمایه‌گذاران یک بانک اطلاعاتی از کاربران را با خود به کسب‌وکاری که در آن سرمایه‌گذار می‌کنند می‌برند که آن هم نوعی سرمایه فرهنگی است.
ناظمی با بیان اینکه نوع سوم سرمایه اجتماعی است، ادامه داد: «ارتباطات یک سرمایه‌گذار با سایرین، میزان اعتمادی که سایرین به او دارند، پذیرش او در جامعه و دسترسی او به شبکه‌های مختلف نوعی سرمایه اجتماعی است.»
طبق توضیحات رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات ایران به طور کل نمونه‌هایی از سرمایه اجتماعی که سرمایه‌گذار با خود به کسب‌وکارها می‌برد شامل نوعی قوی از یک شبکه ارتباطاتی است که آن فرد سرمایه‌گذار با سایر کسب‌وکارها، نظام حکمرانی و به طور جامعه عمومی و جامعه متخصصین دارد. اعتبار او نزد نهادهای مختلف مانند نهادهای بانکی و مالی نیز نوع دیگری از سرمایه اجتماعی است.
ناظمی در ادامه ارائه خود توضیح داد: «نوع چهارم سرمایه سمبلیک یا سرمایه نمادین است. سرمایه نمادین سرمایه‌ای است که فرد می‌تواند اعتماد دیگران را به واسطه رفتار نمادین و شهرت و اعتبار خود جلب کند. برندها و نشان‌های تجاری نوعی از این سرمایه هستند.»
او با بیان اینکه زمانی که یک شرکت معتبر و بزرگ بر روی یک استارتاپ سرمایه‌گذاری می‌کند، برند و لوگوی این شرکت نوعی سرمایه نمادین محسوب می‌شود، گفت: «مثال واضح این نوع سرمایه توییتی است که ایلان ماسک در خصوص دوجکوین منتشر کرد و بلافاصله قیمت این ارز دیجیتال چند پله صعود کرد و این نوعی سرمایه نمادین است. علاوه بر این زمانی که ماسک در خصوص یک استارتاپ نظر می‌دهد قیمت‌ها تغییر می‌کنند.»
ناظمی ادامه داد: «این چهارنوع سرمایه اگرچه هرکدام به تنهایی بسیار مهم و حیاتی هستند اما می‌توان انواع مختلف آن را به یکدیگر تبدیل کرد؛ البته زمان، فاکتوری است که اجازه نمی‌دهد این تبدیل به راحتی صورت پذیرد.»
به گفته این آینده‌پژوه یک شاخص مهم در ارزیابی و تحلیل نوع رفتار سرمایه‌گذاران نسبت سرمایه فرهنگی به سرمایه اقتصادی این افراد است. این شاخص عاملی بسیار مهم و تعیین‌کننده در بررسی رفتار سرمایه‌گذاران است. فردی که به طور هم‌زمان سرمایه اقتصادی و فرهنگی بالایی دارد امکان بیشتری برای business angel شدن دارد تا فردی که سرمایه اقتصادی زیادی دارد اما الزاماً سرمایه فرهنگ کافی را ندارد.
بزرگ‌ترین اشتباه یک استارتاپ
ناظمی تأکید کرد: «جامعه ما دارای یک مشکل اساسی است که من نام آن را خام‌اندیشی استارتاپی گذاشته‌ام. این اصطلاح به این معناست که استارتاپ‌ها انواع سرمایه را به خوبی نمی‌شناسند و به اشتباه فکر می‌کنند فقط نیازمند سرمایه اقتصادی هستند. این بزرگ‌ترین اشتباه یک استارتاپ است.»
به گفته او به طور معمول و برخلاف تصور نیاز استارتاپ‌ها به انواع دیگر سرمایه بیشتر از سرمایه اقتصادی است. به عنوان مثال وقتی یک استارتاپ در برقراری یک رابطه مؤثر با نهادهای مالی، دانشگاهی و یا حاکمیتی ناتوان است مشکل اصلی آن فقدان سرمایه اجتماعی است. یا اگر این استارتاپ به راحتی در جامعه شناخته و پذیرفته نمی‌شود یعنی سرمایه نمادین آن دچار مشکل است.
ناظمی در انتها توضیح داد: «موضوع مهم دیگر اهمیت کارکرد business angelهاست. این اهمیت در جامعه استارتاپی ایران کمتر دیده می‌شود. ما business angelهای شناخته‌شده کمتری داریم و به نظر می‌رسد خود business angel بودن هنوز به یک رویه و یا یک رفتار در اکوسیستم استارتاپی ایران تبدیل نشده است.»
