پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در میز ایده انتظار تا ظهور اولین تک‌شاخ ایرانی مطرح شد / بستر مناسب برای رشد یونیکورن‌ها در ایران آماده نیست
میز ایده دوم همایش «فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال» با محوریت مقیاس‌پذیری کسب‌وکارها و ظهور یونیکورن‌ها در ایران، برگزار شد. مدیرعامل سرآوا که یکی مهمانان این میز ایده بود معتقد است همه شرکت‌های فناوری با ارزش بالا، یونیکورن به حساب نمی‌آیند و یونیکورن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند که به گفته او خصوصی بودن و نسبت بالای ارزش به سرمایه جذب‌شده دو مورد از این ویژگی‌ها هستند. مدیرعامل سرآوا همچنین در این گفت‌وگو ویژگی‌های محیط مناسب برای ظهور یونیکورن‌ها را شرح داد که مهم‌ترین عنصر این محیط سرمایه‌گذار خارجی و محیط کارآفرینانه است که به عقیده او این محیط در ایران تضعیف شده است.
معاون توسعه راهبردی فناپ نیز در ادامه این گفت‌وگو با ذکر این سؤال مهم که چرا اساساً شرکت‌ها در ایران باید یونیکورن شوند؛ آن هم زمانی که راهی برای ارتباط با سرمایه‌گذاران و خریداران خارجی و ورود به بورس جهانی ندارند، عنوان کرد که در یک اقتصاد بسته نمی‌توان انتظار یونیکورن شدن داشت و شرکت‌های بزرگ حوزه دیجیتال در کشور ما در یک اقتصاد نرمال حتماً یونیکورن محسوب می‌شوند و قابل ارزش‌گذاری خواهند بود.
نسبت ارزش به سرمایه جذب‌شده در یونیکورن شدن مهم است
به گزارش «راه پرداخت»، اولین روز همایش فرصت‌های ایران در عصر دیجیتال روز یکشنبه، بیست‌وپنجم تیرماه برگزار شد.
در میز ایده دوم این همایش که تحت عنوان «مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی» برگزار شد؛ فرزین فردیس، عضو هیئت‌رئیسه اتاق ایران و مدیرعامل سرآوا؛ فرشاد فاطمی، اقتصاددان و استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف و کیوان جامه‌بزرگ، معاون توسعه راهبردی فناپ درباره مقیاس‌پذیری و ظهور یونیکورن‌ها در ایران صحبت کردند.
فردیس در این گفت‌وگو در پاسخ به سؤال فاطمی در خصوص ویژگی‌های یونیکورن‌ها عنوان کرد: «یکی از ویژگی‌های شرکت‌های تک‌شاخ که کمتر به آنها پرداخته شده این است که تک‌شاخ‌ها شرکت‌های بخش خصوصی هستند که توانسته‌اند به‌سرعت رشد کنند و ظرفیت‌های خود را به سرمایه‌گذاران بشناسانند و به همین دلیل سرمایه‌گذاران دائم نسبت به سرمایه‌گذاری بر اینگونه استارتاپها اقبال نشان می‌دهند و بنابراین تک‌شاخ‌ها به‌سرعت سرمایه جذب می‌کنند و به یک میلیارد دلار می‌رسند.»
به گفته او به همین دلیل استارتاپ‌های بزرگی که به یک میلیارد دلار رسیده‌اند اما پیش از آن IPO شده‌اند به‌عنوان یونیکورن به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
IPO مخفف عبارت Initial public offering و به معنای عرضه اولیه سهام به صورت عمومی است. قبل از IPO، شرکت‌ها خصوصی در نظر گرفته می‌شوند و متعلق به تعداد محدودی از سهامداران هستند.
فرزین با ذکر یک مثال در این باره ادامه داد: «در حال حاضر کسی شرکت آمازون را با وجود ارزش بالا، یونیکورن محسوب نمی‌کند؛ چراکه در میانه راه این شرکت IPO شد و حدود ۵۰۰ میلیون دلار از این راه سرمایه جذب کرد.»
به گفته مدیرعامل سرآوا، نکته مهم دیگر درباره یونیکورن‌ها این است که نسبت ارزش به سرمایه جذب‌شده کل در این شرکت‌ها بسیار بالاست.
فرزین با ذکر یک مثال در این باره توضیح داد: «مجموع سرمایه جذب‌شده در شرکت استرایپ (Stripe) که یک شرکت بزرگ فناوری در حوزه خدمات مالی است کمتر از چهار میلیارد دلار است، اما ارزش این شرکت به ۱۰۰ میلیارد دلار در بازار می‌رسد و این نسبت ۲۵برابری رقم بسیار قابل ملاحظه‌ای است.»
علاقه کشورها به بازآفرینی تصویر خود؛ چرایی اهمیت تک‌شاخ‌هاست
فرشاد فاطمی در ادامه گفت‌وگو در این میز ایده عنوان کرد: «چرا یک میلیارد دلاری شدن استارتاپ‌های فناوری اهمیت دارد و برای آن اصطلاح ویژه‌ای نظیر تک‌شاخ خلق شده و به کار می رود؟»
فرزین در پاسخ به این پرسش ضمن بیان اینکه ملت‌ها به این موضوع توجه ویژه نشان دادند، توضیح داد: «شاید یکی از دلایل این امر آن است که قصد داشتند کشور خود را ری‌برند کنند. به‌عنوان مثال چین تا دهه گذشته عملاً کارخانه ارزان دنیا بود و توانست نزدیک به سه دهه رشد اقتصادی هشت تا ۱۰ درصد را به این روش به دست آورد.»
او ادامه داد: «اما این رشد اقتصادی از این طریق برای چین کافی نبود و برای استمرار رشد سالانه هشت تا 10درصدی نیاز به یک ری‌برندینگ داشتند. نیاز داشت که با نسل جدید خود مفاهمه کند، امید بیشتر به جامعه خود تزریق کند و در نهایت تصویر جدیدی از چین را به جهان عرضه کند.»
طبق صحبت‌های مدیرعامل سرآوا به همین دلیل است که در حال حاضر دیگر کسی چین را به‌عنوان یک کارخانه ارزان‌قیمت نمی‌شناسد و وقتی از چین صحبت می‌کنیم از شرکت علی‌بابا، آنت‌فایننشال، تیک‌تاک، بایدو، تنسنت و امثال اینها حرف می‌زنیم و چین امروز را به این شرکت‌ها می‌شناسیم.
او در ادامه تأکید کرد که با مشاهده این تغییر دیدگاه مردم جهان به کشور چین به نظر می‌رسد برای کشور چین اهمیت دارد که نه فقط با تولید ارزان و انبوه، بلکه با فناوری خود در دنیا شناخته شود.
فرزین با ذکر یک مثال دیگر ادامه داد: «امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور وقت فرانسه نیز در زمان انتخابات تأکید ویژه‌ای بر موضوع استارتاپها در فرانسه داشت و بنا داشت به‌واسطه جوان بودن خودش با نسل جوان این کشور ارتباط برقرار کرده و امید تازه‌ای به فرانسه تزریق کند.»
فرزین ادامه داد: «به‌تازگی مدیر Station F فرانسه در یک سخنرانی در برلین آلمان اعلام کرد نگاه ما این است که آینده فرانسه را با پنیر، نوشیدنی‌های فرانسوی و فناوری بشناسد.»
به گفته فرزین دولت‌ها، مردم و به‌خصوص جوانان یک کشور علاقه‌مندند تصاویر جدیدی از کشور خود را به دنیا بشناسانند و به نوعی کشور خود را در دنیای آینده بازآفرینی کنند.
دسترسی به بازار بین‌المللی ویژگی مهم محیط رشد یونیکورن‌هاست
فردیس در ادامه میز ایده با تأکید بر اینکه از ۱۲۱۵ یونیکورن در جهان هیچ استارتاپی با پول ملی یونیکورن نشده، ادامه داد: «در امارات، مصر، سنگال، آرژانتین و کشورهای دیگر، استارتاپها با سرمایه بین‌المللی تک‌شاخ می‌شوند.»
او ادامه داد: «طبق یکی از گزارش‌های PWC در خصوص محیطی که استارتاپها در آن تبدیل به یونیکورن می‌شوند، در چنین محیطی دسترسی به سرمایه‌گذاران ضرورت دارد که این مهم در ایران محدود است. در ایران روابط بین سرمایه‌گذار و استارتاپها هم به درستی تنظیم‌گری نشده است.»
او افزود: «دوم نکته در خصوص ساخته شدن یونیکورن‌ها این است که دائم بخشی از زنجیره تولید علم در جهان باشیم. نکته سوم هم مربوط به دسترسی به بازارهای بین‌المللی است.»
طبق آماری که فرزین ارائه داد ۸۰ درصد از ۱۲۱۵ یونیکورن جهان دامنه سرویس خود را به فضای بین‌المللی توسعه داده‌اند.
فرزین با اشاره به اینکه نکته مهم دیگر در خصوص محیط مناسب برای رشد یونیکورن‌ها محیط کسبوکار کارآفرینانه است، گفت: «این محیط در ایران توسط نظام حکمرانی، بخش خصوصی و مردم تضعیف شده است. ما نتوانسته‌ایم جوانان را نگه داریم و کاری کنیم افراد با اشتیاق پول خود را وارد این فضا کنند.»
یونیکورن شدن بدون دسترسی به بازار جهانی معنی ندارد
کیوان جامه‌بزرگ نیز درباره چشم‌انداز یونیکورن شدن شرکت‌های حوزه دیجیتال توضیح داد: «در فضای فعلی نمی‌توان ارزش‌گذاری دقیق و قابل استنادی درباره یونیکورن‌ها در ایران داشت. واقعیت این است که در شرایط موجود این سؤال مطرح می‌شود که یونیکورن بشویم تا بعد از آن چه اتفاقی بیفتد؟»
او ادامه داد: «در دنیا یونیکورن‌ها سمبل بزرگی برای امید به موفقیت هم برای سرمایه‌گذار و هم برای سرمایه‌پذیر محسوب می‌شوند، اما در حال حاضر اگر مجموعه‌های ما در ایران یونیکورن شوند، قرار است چه اتفاقی برایشان رقم بخورد؟»
به گفته جامه‌بزرگ مسیرهای پیشرفت یونیکورن‌ها در ایران بسته است و به سختی می‌توان در مورد ارزش‌گذاری شرکت‌های بزرگ حوزه دیجیتال صحبت کرد. اما اگر شرکت‌هایی مانند اسنپ، دیجی‌کالا و علی‌بابا در کشوری مانند امارات بودند حتماً ارزش‌شان بالای یک میلیارد دلار بود و یونیکورن محسوب می‌شدند.
استارتاپ‌های بزرگ ایران می‌توانستند در یک اقتصاد نرمال یونیکورن باشند
معاون توسعه راهبردی و امور شرکت‌های فناپ با یادآوری این نکته که زمانی یونیکورن شدن تقریباً دست‌نیافتنی بود، گفت: «اما حالا حدود ۱۲۰۰ شرکت یونیکورن در دنیا وجود دارد و ما حتی با دکاکورن‌ها و هکتاکورن‌ها مواجه هستیم.»
جامه‌بزرگ با ذکر یک مثال ادامه داد: «در ترکیه شرکتی مانند ترندیول که سال‌ها بعد از دیجی‌کالا شروع به فعالیت کرده و به لحاظ ارزش بازار، میزان تراکنش روزانه و کاربر فعال به دیجی‌کالا نرسیده، دکاکورن (استارتاپ با ارزش ۱۰ میلیارد دلار) شده است.»
او تأکید کرد: «به باور من شرکت‌های بزرگ حوزه دیجیتال ما در یک اقتصاد نرمال حتماً یونیکورن محسوب می‌شوند و قابل ارزش‌گذاری خواهند بود.»
جامه‌بزرگ با بیان اینکه در یک اقتصاد بسته یا کوچک نمی‌توانیم یونیکورن‌های متعدد داشته باشیم، گفت: «یونیکورن‌های دنیا یا سرمایه‌گذار خارجی داشتند یا توانستند بازار بین‌المللی را در اختیار بگیرند. بازار ما در منطقه بازار بزرگی محسوب می‌شود اما در بازار ۸۰ میلیونی با پولی که روز به روز تضعیف می‌شود امید یونیکورن شدن در عرصه بین‌المللی ضعیف است. ما نیاز به اقتصاد بین‌المللی داریم که در آن یونیکورن‌ها به وجود بیایند.»
در ایران برنامه مشخصی برای سرمایه‌گذاری اولیه نداریم
معاون توسعه راهبردی و امور شرکت‌های فناپ درباره محدودیت‌های مربوط به تأمین مالی برای شرکت‌های حوزه دیجیتال نیز گفت: «ابزارهای تأمین مالی در کشور ما به‌شدت محدود است و سرمایه‌گذاری مستقیم در این حوزه خیلی کم اتفاق می‌افتد؛ بازار سرمایه ما تنوع ندارد و نهادهای مالی که بخواهند تأمین مالی انجام دهند محدود هستند. حتی در کشور ما هنوز به شکل واقعی صندوق‌های خطرپذیر شرکتی (CVC) وجود ندارد و پلن و نقشه مشخصی هم برای سرمایه‌گذاری اولیه دیده نمی‌شود.»
او ادامه داد: «در کنار این موارد، شاهد وجود موانع ورود به بورس بر سر راه استارتاپ‌هایی هستیم که امتحان خود را پس داده و سودده شده‌اند؛ تنها روزنه امید آنها نیز بسته است. در این شرایط انتظار یونیکورن شدن غیرواقعی است.»
جامه‌بزرگ از حاکمیت خواست امید را در جامعه بخش خصوصی از بین نبرد و تأکید کرد: «امید مهم‌ترین انگیزه و نیرویی است که کمک می‌کند یک مجموعه برای توسعه کسبوکار خود و یونیکورن‌شدن دلگرم شود.»
او با اشاره به تصمیمات یک‌شبه و تغییر سیاست حاکمیت در رگولاتوری این حوزه گفت: «وظیفه حاکمیت باید این باشد که امید را از جامعه کارآفرینی ایران نگیرد و بخش خصوصی نیز با یک عزم جدی نسبت به تشکیل صندوق تأمین مالی برای سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌های موفق کشور اقدام کند تا خلاء نقشه‌راه شرکت‌های دیجیتال را برای یونیکورن شدن پوشش دهد. تنها در این صورت این اتفاق، شدنی خواهد بود.»
