پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی ضوابط ورود شرکت‌های استارتاپی به بازار سرمایه / از تعریف شرکت استارتاپی تا وثیقه 50درصدی سهام شرکت
علی رمضانیان / سازمان بورس بعد از ماه‌ها بررسی و تحقیق، سرانجام ضوابط ورود استارتاپ‌ها به بورس را به ارکان بورسی ابلاغ کرد. این ابلاغیه در 9 ماده تنظیم شده و به موارد مهمی از شرکت‌های استارتاپی، از جمله تعریف شرکت‌های استارتاپی، وثیقه سهام این شرکت‌ها و وضعیت دارایی نامشهود نسبت به دارایی کل شرکت اشاره دارد.
شرکت‌های استارتاپی به‌دلیل داشتن دارایی نامشهود، وضعیت متفاوتی نسبت به دیگر شرکت‌ها دارند. همین موضوع سبب شده حساسیت روی این شرکت بالا باشد. در حقیقت، این حساسیت‌ها سبب شد که تاکنون عرضه اولیه شرکت‌های استارتاپی با دست‌اندازهای زیادی مواجه شود. سازمان بورس در دو سال گذشته تلاش کرده دستورالعملی را در این خصوص تنظیم و ابلاغ کند.
در آذر 1400 مدیرعامل وقت فرابورس از یک دستورالعمل 17ماده‌ای گفته بود. او از تعریف شرکت‌های استارتاپی و وثیقه سهام سخن گفته بود. همچنین عشقی، رئیس سازمان بورس نیز چندی پیش بر حساسیت بالای استارتاپ‌ها تأکید کرده بود.
عشقی در این رابطه گفته بود: «سخت‌گیری‌هایی در خصوص ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار وجود دارد که فقط مربوط به عرضه آنها در بازار سرمایه نیست، سازمان بورس نسبت به این مسئله حساس است و شرکت‌هایی باید وارد بازار شوند که از نهایت شفافیت برخوردار باشند و اطلاعات مالی آنها دارای شفافیت کامل باشند. شرکت‌های دانش‌بنیان به‌دلیل شرایط خاصی که دارند برای ورود به بازار دچار حساسیت هستند که بخشی از این حساسیت‌ها ناشی از نهادهای بیرون از بازار است و تلاش کرده‌ایم مسئله مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان در قالب کمیته‌ای مشترک جمع‌آوری و ضوابط مشخصی برای آنها تعیین شود که در نهایت طبق آن ضوابط در بازار پذیرش خواهند شد.»
سرانجام سازمان بورس در 9 خرداد 1401 ضوابط ورود شرکت‌های استارتاپی به ارکان بورس را ابلاغ کرده که مهم‌ترین بخش این ابلاغیه تعریف شرکت‌های استارتاپی، میزان وثیقه سهام و نسبت‌های دارایی نامشهود به کل دارایی است.
چه شرکتی استارتاپی است؟
بر اساس این ضوابط شرکت‌هایی که کسب‌وکار آنها بر بستر اینترنت بوده و 30 درصد از دارایی آنها نامشهود و فعالیت‌شان کاربرمحور باشد، شرکت استارتاپی محسوب می‌شوند.
در ماده نخست این ابلاغیه آمده است: «شرکت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال که از این پس متقاضی نامیده می‌شوند، در صورتی که بر اساس نظر یا تأیید کارگروه سامان‌دهی مراکز نوآوری و رویدادهای کارآفرینی، دارای حداقل دو شرط از شرایط زیر باشند، براي پذيرش در هر يک از بازار‌‌‌های بورس/ فرابورس، علاوه بر شرایط مقرر در دستورالعمل و سایر قوانین و مقررات، بايد واجد شرايط اختصاصی مقرر در این پیوست نیز باشند.
- الف. متقاضیانی که کسب‌وکار داده‌محور بر بستر اینترنت دارند.
- ب. متقاضیانی که بیش از 30 درصد از دارایی‌های ایشان از نوع نامشهود باشد.
- ج. متقاضیانی که کسب‌وکار ایشان کاربرپایه باشد.
وثیقه‌کردن سهام به خاطر ریسک بالای استارتاپ‌ها
در بازار سرمایه همواره اعتقاد بر این است که شرکت‌های استارتاپی دارای ریسک بالایی بوده و برای کاهش این ریسک جهت سرمایه‌گذاران بورسی، باید اقدام مهمی انجام شود.
بر اساس همین دغدغه، مهم‌ترین بخش از این ابلاغیه به وثیقه‌کردن بیش از نیمی از سهام متعلق به سهام‌داران عمده شرکت نزد سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار اختصاص دارد. تعیین زمان توثیق سهام بر عهده هیئت پذیرش بورس است.
در این بند از ابلاغیه آمده است: «در صورت وجود ریسک یا بروز شرایطی که به تشخیص هیئت پذیرش، تداوم توثیق سهام ضرورت داشته باشد، هیئت پذیرش می‌تواند نسبت به تداوم توثیق با تأیید سازمان پس از پایان مدت‌زمان اولیه، اقدام کند، همچنین در صورت عدم ورود هیئت پذیرش به موضوع تداوم توثیق سهام، بورس/ فرابورس موظف است پس از انقضای مدت تعیین‌شده توسط هیئت پذیرش و پس از اخذ نظر آن هیئت، نسبت به ارسال درخواست رفع توثیق سهام به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اقدام کند.»
اصل بر میزان و نسبت‌های دارایی نامشهود است
یکی دیگر از موارد مهم در این بخشنامه نسبت دارایی نامشهود به کل دارایی‌های شرکت است. اگر این نسبت کمتر از 50 درصد باشد، عرضه اولیه شرکت با تأیید هیئت پذیرش خواهد بود.
در ماده 7 این ابلاغیه آمده است: «بورس/ فرابورس موظف است در عرضه اوراق بهادار شرکت‌های نوپا و فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال، شرایطی تبیین کند تا در صورتی که بر اساس آخرین صورت‌های مالی حسابرسی‌شده متقاضی پذیرش، نسبت دارایی‌های نامشهود به کل دارایی‌ها بیشتر یا مساوی با 50 درصد باشد، سهام شرکت صرفاً به سرمایه‌گذاران واجد شرایط موضوع دستورالعمل پذیره‌نویسی و عرضه اوليه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران عرضه شود. در صورتی که این نسبت کمتر از 50 درصد باشد، به تشخیص هیئت پذیرش، سهام شرکت قابل عرضه به عموم است. »
به‌عنوان نمونه این بند از ابلاغیه می‌توان گفت که اولین شرکت آماده عرضه اولیه، شرکت «تپسی» است که نسبت دارایی نامشهود به کل دارایی شرکت بالاتر از 72 درصد است.