پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی آماری به صنعت پرداخت و سهم بازار شرکت‌های پی‌اس‌پی کشور در سال ۱۴۰۰ / ماراتنی با ۱۲ دونده
عصر تراکنش ۵۵ و ۵۶ / طی سال‌های گذشته در صنعت پرداخت کشور تلاش‌های بزرگ و چشم‌گیری توسط بازیگران این صنعت صورت گرفته و سرویس‌های متنوعی تاکنون به مردم ارائه شده است. با این حال از صنعت پرداخت در ایران به‌عنوان یکی از صنایعی یاد می‌شود که بسیاری، دیگر آن را برای توسعه محصول و ارائه خدمت، یک اقیانوس قرمز می‌دانند؛ اقیانوسی که حتی برخی از ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی دارای مجوز پی‌اس‌پی‌گری از سوی شاپرک نیز نتوانسته‌اند جایگاه قابل قبولی در حوزه‌های مختلف این صنعت پیدا کنند. در نتیجه فعالان این حوزه در یک فضای رقابتی باید از طریق ارائه محصولات و خدمات جدید در این صنعت، سهم بیشتری از بازار و مشتریان را به خود اختصاص دهند و برای این منظور باید دست به نوآوری در صنعت پرداخت بزنند. در گزارش پیش رو نگاهی آماری به صنعت پرداخت کشور و جایگاه هر یک از شرکت‌های پی‌اس‌پی خواهیم داشت.
در دنیای امروز حبس داده‌ها و اطلاعات برای کسب‌وکارها و نهادها دیگر مزیت نیست و دنیای امروز، دنیای انتشار داده‌هاست. در ایران نیز در سال‌های اخیر نهادها و سازمان‌های دولتی شروع به انتشار آمارهایی به‌طور پیوسته کرده‌اند که شاید یکی از بهترین مثال‌ها در این حوزه، گزارش‌های اقتصادی شاپرک باشد که ماهانه به‌طور مرتب توسط این نهاد منتشر می‌شود. بخشی از آمار و ارقام منتشرشده در گزارش پیش رو نیز از گزارش‌های اقتصادی شاپرک هستند. اما علاوه بر گزارش‌های اقتصادی شاپرک، از آمار و ارقام منتشرشده توسط بانک مرکزی نیز در نوشتن این گزارش کمک گرفته‌ایم. آخرین شماره گزارش اقتصادی شاپرک که در زمان نوشتن این گزارش منتشر شده، مربوط به دی‌ماه ۱۴۰۰ است. بر اساس شماره هفتادونهم گزارش اقتصادی شاپرک، در دی‌ماه ۱۴۰۰ بالغ بر 3.095 میلیون تراکنش با ارزش 6.267 هزار میلیارد ریال در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که تراکنش‌های دی‌ماه ۱۴۰۰ به نسبت ماه مشابه سال ۱۳۹۹ از نظر تعداد 10.62 درصد و از نظر ریالی 37.37 درصد رشد داشته است.
عملکرد هر ابزار پذیرش به لحاظ تعداد و مبلغ تراکنش‌ها در دی‌ماه
سهم تراکنش‌ها یکی از شاخص‌هایی است که هر ماه در گزارش‌های اقتصادی شاپرک مورد بررسی قرار می‌گیرد. طی آمار دی‌ماه شاپرک، کارت‌خوان فروشگاهی با سهم 91.33 درصد، بیشترین تعداد تراکنش را در بین سایر ابزارهای پذیرش داشته و ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی به‌ترتیب در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار کارت‌خوان فروشگاهی در دی‌ماه ۱۴۰۰ نسبت به دی‌ماه ۱۳۹۹ به‌ترتیب با افزایش 1.82 و افزایش 0.16درصدی همراه بوده است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی نیز به‌ترتیب کاهش 1.38 و 0.12درصدی را تجربه کرده است. همچنین در زمان مشابه، تعداد تراکنش ابزار پذیرش موبایلی با کاهش 0.44درصدی همراه بوده و مبلغ تراکنش‌های این ابزار نیز با کاهش 0.031درصدی همراه بوده است.
بررسی عملکرد کلی شرکت‌های پی‌اس‌پی
گزارش اقتصادی دی‌ماه ۱۴۰۰ شاپرک نشان می‌دهد که در شاخص سهم تعدادی تراکنش‌ها، شرکت پرداخت الکترونیک سامان با سهم 21.15درصدی همچنان جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. شرکت پرداخت الکترونیک سامان، در مردادماه ۱۴۰۰ در جایگاه اول تعداد تراکنش‌ها قرار گرفت و با سهم تعدادی 20.71درصدی رتبه نخست را به خود اختصاص داد و همچنان این جایگاه را در اختیار دارد. در مؤلفه سهم مبلغی نیز مانند گذشته، شرکت به‌پرداخت ملت با اختصاص سهم 19.52درصدی از مبلغ تراکنش‌ها، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. در دی‌ماه ۱۴۰۰، اختلاف سهم مبلغی شرکت پرداخت الکترونیک سامان که جایگاه دوم را دارد، با شرکت به‌پرداخت ملت که در جایگاه اول قرار دارد، حدود دو درصد است.
مقایسه سهم بازار ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی کشور از نظر تعداد تراکنش‌ها در دی‌ماه ۱۳۹۹ با دی‌ماه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که شرکت پرداخت الکترونیک سامان از به‌پرداخت ملت پیشی گرفته است. با اینکه شرکت به‌پرداخت ملت در این شاخص در دی‌ماه ۱۴۰۰ در جایگاه دوم قرار دارد، ولی نسبت به دی‌ماه ۱۳۹۹ با رشد همراه بوده و شاهد رقابت این دو شرکت با یکدیگر هستیم. اما مقایسه آمار و ارقام نشان می‌دهد که شرکت‌های تجارت الکترونیک پارسیان، آسان‌پرداخت پرشین، کارت اعتباری ایران‌کیش و پرداخت الکترونیک سداد با کاهش سهم بازار روبه‌رو بوده‌اند. شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد که همچنان جایگاه هفتم این بخش را به خود اختصاص داده، در سهم بازار تعداد تراکنش‌ها رشد داشته است.
مقایسه دو نمودار سهم بازار شرکت‌های پی‌اس‌پی از نظر مبلغ تراکنش در دی‌ماه ۱۳۹۹ با دی‌ماه ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد توانسته از شرکت آسان‌پرداخت پرشین در این سال پیشی بگیرد. درست است که شرکت به‌پرداخت ملت همچنان در این شاخص در جایگاه اول قرار دارد، ولی با کاهش 1.14درصدی در مبلغ تراکنش‌ها همراه بوده است.
بیشترین سهم از بازار تراکنش‌های هر سرویس در دی‌ماه ۱۴۰۰
یکی از شاخص‌های مورد بررسی گزارش‌های اقتصادی شاپرک، سهم هر یک از شرکت‌های پی‌اس‌پی از بازار تراکنش‌های هر سرویس است. این شاخص سبب شناخت حوزه فعالیت و نحوه سرمایه‌گذاری هر شرکت پی‌اس‌پی در سرویس‌های خدمات پرداخت می‌شود. طبق گزارش اقتصادی دی‌ماه ۱۴۰۰ شاپرک، شرکت پرداخت الکترونیک سامان با پوشش 21.17 درصد از بازار تراکنش‌های خرید، در این ماه نیز بالاترین سهم را به خود اختصاص داده است. شرکت به‌پرداخت ملت در حوزه تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ با در اختیار داشتن 23.91 درصد از بازار تراکنش‌ها، بیشترین سهم را در اختیار دارد و شرکت تجارت الکترونیک پارسیان نیز با کسب 17.96 درصد از سهم بازار تراکنش‌های مانده‌گیری، به بالاترین حجم از این‌گونه تراکنش‌ها خدمت ارائه می‌دهد.
- بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های خرید: پرداخت الکترونیک سامان با 21.17 درصد؛
- بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ: به‌پرداخت ملت با 23.91 درصد؛
- بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های مانده‌گیری: تجارت الکترونیک پارسیان با 17.96 درصد؛
- یشترین سهم از مبلغ تراکنش‌های خرید: به‌پرداخت ملت با 19.62 درصد؛
- بیشترین سهم از مبلغ تراکنش‌های پرداخت قبض و خرید شارژ: آسان‌پرداخت پرشین با 15.20 درصد.
نتایج و بررسی‌های این بخش نشان می‌دهد که دو شرکت الکترونیک کارت دماوند و فراپردازان آروند امید، کمترین سهم تعدادی و مبلغی تراکنش‌ها را در بین شرکت‌های پی‌اس‌پی داشتند و سهم آنها از بازار تمامی سرویس‌های خدمات پرداخت کارت ناچیز است.
تعداد تراکنش‌های کل کشور در دی‌ماه ۱۴۰۰
طبق آماری که بانک مرکزی از تعداد تراکنش‌های شاپرک در سال ۱۴۰۰ منتشر کرده، در دی‌ماه ۱۴۰۰ بالغ بر سه میلیارد و ۹۴ میلیون تراکنش انجام شده که در جدول زیر می‌توانید تعداد هر یک از ابزارها را به تفکیک سهم مشاهده کنید.
بر اساس آمار مندرج در سایت بانک مرکزی، در دی‌ماه ۱۴۰۰ تعداد پایانه‌های فروش تراکنش‌دار در کشور بیش از هفت میلیون و ۸۱۵ هزار پایانه بوده است. همچنین تعداد پایانه‌های موبایل در دی‌ماه سال جاری ۶۹۴ و تعداد پایانه‌های اینترنت نیز ۹۰ هزار و ۸۷۴ عدد بوده است.
بهترین و بدترین عملکرد از منظر نسبت خطای پذیرندگی به مجموع تراکنش‌ها
بررسی عملکرد شرکت‌های پی‌اس‌پی در تعداد خطاهای تراکنش‌ها یکی دیگر شاخص‌هایی است که در گزارش اقتصادی شاپرک مورد بررسی قرار می‌گیرد و هدف از آن، انجام مقایسه‌ای بین شرکت‌ها در پشتیبانی از تراکنش‌های صحیح و دقت در عملکرد است. در دی‌ماه ۱۴۰۰ شرکت تجارت الکترونیک پارسیان با رقمی برابر با 0.021 درصد، بهترین عملکرد از منظر نسبت خطای پذیرندگی به مجموع تراکنش‌ها را در میان سایر شرکت‌ها داشته است. در مقابل شرکت الکترونیک کارت دماوند با کسب رقم 1.651 درصد بالاترین عدد شاخص مذکور را به خود اختصاص داده است.
عملکرد شرکت‌های پی‌اس‌پی در ابزارهای پذیرش
یکی از مهم‌ترین شاخص‌های حوزه پرداخت الکترونیک کارت، بررسی عملکرد شرکت‌های پی‌اس‌پی در مدیریت، پشتیبانی و توسعه ابزارهای پذیرش است. گزارش اقتصادی شاپرک در بخشی، عملکرد شرکت‌ها را در هر یک از ابزارهای پذیرش به تفکیک ابزارهای فعال سیستمی و تراکنش‌دار مورد بررسی قرار داده است. در دی‌ماه ۱۴۰۰، به میزان کمی بر تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی شبکه پرداخت کارت کشور نسبت به آذرماه افزوده شده است. در دی‌ماه، شرکت تجارت الکترونیک پارسیان با کسب سهم بازار 15.00درصدی به‌عنوان دارنده بالاترین تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی محسوب می‌شود. شرکت آسان‌پرداخت پرشین نیز با سهم بازار 38.16 درصد همچنان از بیشترین تعداد ابزار پذیرش اینترنتی فعال پشتیبانی می‌کند. در بازار ابزار پذیرش موبایلی نیز شرکت به‌پرداخت ملت همچنان بخش عظیمی از سهم بازار ابزارهای موبایلی فعال سیستمی را با رقمی معادل 96.44 درصد در اختیار دارد.
بیشترین سهم از تعداد هر یک از ابزارهای پذیرش فعال سیستمی / دی‌ماه ۱۴۰۰
سهم از تعداد کارت‌خوان فروشگاهی:
- تجارت الکترونیک پارسیان: 15.00 درصد؛
- پرداخت الکترونیک پاسارگاد: 14.67 درصد.
سهم از تعداد ابزار پذیرش اینترنتی:
- آسان‌پرداخت پرشین: 38.16 درصد؛
- کارت اعتباری ایران‌کیش: 13.60 درصد.
سهم از تعداد ابزار پذیرش موبایلی:
- به‌پرداخت ملت: 96.44 درصد؛
- آسان‌پرداخت پرشین: 3.28 درصد.
کارت‌خوان‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش
با توجه به آنچه در گزارش اقتصادی دی‌ماه ۱۴۰۰ شاپرک آمده است، تعداد کارت‌خوان‌های فروشگاهی کم‌تراکنش و فاقد تراکنش در دی‌ماه با کاهش 0.74درصدی روبه‌رو بوده و در این ماه سهم کارت‌خوان‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش مالی، 18.38 درصد از کل کارت‌خوان‌های فروشگاهی فعال سیستمی شبکه شاپرک را شامل شده است.
آمار و ارقام سهم تعداد کارت‌خوان‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش هر شرکت پی‌اس‌پی از کل کارت‌خوان‌های فعال سیستمی نشان می‌دهد که در دی‌ماه شرکت فراپردازان آروند امید با عددی برابر 52.42 درصد بالاترین رقم این شاخص را در اختیار دارد و در مقابل، همانند ماه‌های گذشته، تنها 4.35 درصد از کل کارت‌خوان‌های فعال سیستمی شرکت پرداخت الکترونیک سپهر را کارت‌خوان‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش مالی آن شامل می‌شوند.
- کمترین میزان دستگاه‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش: شرکت پرداخت الکترونیک سپهر؛
- بیشترین میزان دستگاه‌های کم‌تراکنش و فاقد تراکنش: شرکت فراپردازان آروند امید.